Morgunblaðið - 06.12.1949, Blaðsíða 4

MORrZJXBLABia
Þriðjudagur 6. des. 1949. ^
Siiiinleiskii sílili
ÞAÐ VAR ekki fyrr en berg-
rc.álsdýptarmælar voru settir í
fiskiskipin og menn lærðu að
notfæra sjer þá til að finna fisk
torfur, að menn gerðu sjer Ijóst
hvílik geysileg auðæfi við eig-
UE þar sem sunnlenska síldin
er,' sem heldur sig fyrir öllu
Suður- og' Suð-vesturlandi allt
árið. Hún flytur sig aðeins dá-
V :ið til og dýpkar og grynnkar
á ijer eftir árstíðum og í magni
fv. i nemur hundruðum miljóna
r ála. Við Akurnesingar, sem
hófutn mikið stundað síldveið-
a: með reknetum um áratugi,
vitum, . að hægt er að veiða
hjer síld í reknet sem sagt allt
árið, en mesta veiðivon álítum
við vera á tímabilinu apríl til
júniloka, svo og frá ágúst til
itiúvemberloka. Síldin hjer veð-
ur frekar sjaldan, nema þá helst
í stiilum á sumrin. Þó sást hjer
í fyrra sumar og svo aftur í
sumar meiri síld vaða í einu,
er. dæmi eru til að sjest hafi
fyrir Norðurlandi, og var það
2—30 sjómílur út frá Snæfells
jokli. Til dæmis sá síldarleitar-
flugvjel þar í júní-mánuði í
sumar, samhangandi síld á
€0—80 km. svæði, í stórum og
rtnáum torfum. óteljandi mörg-
Uír,. Þjettust virðist þó síldin
vera og finnst best með berg-
*r.álsdýptarmælunum, báðum
r.negin við Reykjanes á tíma-
bllinu september og fram yfir
áramót, þó mældum við dálítið
af síld grunnt ut af Snæfells-
jokli í maí í vor. Þar sást hún
einnig vaða í stórum torfum í
apríllok og byrjun maí. Jeg
hað skipstjóra hvalv.eiðibát-
anna, er stunduðu hvalveiðar
f.rá Hvalfirði, um að senda mjer
skeyti, ef þeir yrðu síldar varir.
Nokkur skeyti fjekk jeg og
aðallega í júlí í sumar, og urðu
þeir aðallega síldar varir 45'—-
55 mílur í vestur og vest-norð-
vestur frá Akranesi. í haust höf
um við fylgst betur með síld-
ir.ni en undanfarin tvö haust,
vegna þess hve margir bátar
hafa stundað reknetaveiðar og
hafa bátar okkar oft mælt ótrú
legt magn af henni eða torfur
sem hafa verið allt að 8—10
km. langar og 40—80 metra|
þykkar.
Fólk, sem ekki er kunnugt
kessum málurn, mun ef til vill
s yrja. fyrst svona mikið er af
síld, hversvegna er hún þá ekki
veidd. Því er til að svara, að
við erum með svo úrelt veiðar-
færi, að við náum síldinni ekki
r.ema hún sje á vissu dýpi, eða
sem sagt vaði næstum upp í
skípin. Tugum miljóna króna
hefi-r verið varið í byggingar á
södarverksmiðjum og er þeirra
afkoma eingöngu komin undir
þ'.'í, að síldin gangi í Hvalfjörð
r i Sundin við Reykjavík eins
r 1946—7. Eins og allir muna,
k: m hún ekki upp að landinu j
í fyrra að heitið gæti og ókomin
e: hún ennþá í ár. Bæði í fyrra ,
02 í haust hefir bún haldið sig
í geysilegu magni báðum meg-
i við Reykjanes. Sem sagt, |
síldin var hjer á næstu grösum
í lyrra og aftur í ár, þó hún hafi
ekki viljað ganga hjer inn, en j
’se.n hún þó sennilega gerir ár- j
~a sei-nt á haustin, en í mis- j
j rnlega miklu magni.
Nú má ekki hjer við sitja,
heldur þarf strax að hefja und-
irbúning að tilraunum með ým-
is ný veiðarfæri og veiðiaðferð
ir, og má ekkert til spara, því
að kostnaður sem yrði við þær
tilraunir, hlýtur að greiðast
þúsundfaldur aftur. Mín skoð-
un er, að eins og síldin hefir
hagað sjer í fyrra og í ár, þá
hljóti að vera tiltölulega auð-
velt að útbúa veiðafæri til að
veiða hana á stórvirkan og ó-
dýran hátt. Við verðum að finna
upp veiðarfæri eða veiðiaðferð.
svo við getum veitt síldina auð-
veldlega þar sem hún er í það
og það skiptið, en bíðum ekki
eftir því að hún syndi til okkar.
Við eigum einnig að taka
vísindin og tæknina í okkar
þjónustu og hafa það hugfast,
að ýmislegt hefir þegar verið
fundið upp, sem gæti komið
okkur að liði, og ýmis veiðar-
færi eru óreynd hjer, sem gef-
ast vel annarsstaðar, svo sem
botn síldar-trawl sem Norð-
menn eru farnir að veiða með
að degi til á 60—70 faðma dýpi
í Norðursjó og reynist vel, sjer
staklega eftir að varpan var
hnýtt úr nylon, og mörg önnur
veiðarfæri.
Þessar nýjungar tel jeg merki
legastar:
1. Að nylon var fundið upp
og er að ryðja sjer til rúms í
staðinn fyrir bómull, sisal og
hamp. Það hefir þann kost, að
vera ákaflega sterkt, drekkur
ekki nema um 6% vatn í sig á
móti bómull, fúnar ekki, og er
mikið mótstöðuminna í sjó en
t.d. bómull. Norðmenn hafa t.d.
gert tilraunir með nylon í sum
ar og haust og eru mjög hrifnir
af því.
2. Ameríkanar eru farnir að
nota pumpur til að pumpa upp
úr síldarnótum hjá sjer, sem
reynast mjög vel. Segir í ný
útkomnum fiskitímaritum frá
Ameríku, að komið hafi fyrir
í haust, að skip sem hafi haft
pumpu, hafi getað bjargað stór-
um köstum fyrir aðra, þegar
næturnar voru að því komnar
að springa af síldarþunga. — í
því sambandi er athugandi,
hvort við getum ekki losnað
við nótabátana sem við notum
í sambandi við snurpuveiðar.
3. Tilraunir hafa verið gerð
ar með að deyfa fisk og fugla
með stuttbylgjum með góðum
árangri.
4. Hægt er að hæna að fisk
með ultra fjólubláu Ijósi. Til-
raunir sem gerðar voru í sum-
ar af Metropolitan Vickers
Electrical Co. Ltd. í Englandi,
í vötnum þar, sýndu, að með
því að sökkva þessu ljósi í vatn
ið að næturlagi, safnaðist ótrú-
leg mergð af fiski að því.
5. Hægt er að deyfa fisk með
rafmagni og ef til vill er ekki
langt undan að hægt sje að reka
fisk iryi í firði og voga éins og
fje í rjett og loka svo fyrir með
rafmagni. Ýmislegt meira
mætti nefna.
Það er ótrúlegt hvað lítil
framþróun hefir verið á síld-
veiðunum, þó sjerstaklega með
reknetaveiðarnar, vitað er áð
síld var veidd í reknet við Norð
ursjó á 12. öld, netin okkar eru
ef tii vill betri og skipin betri,
Framh. á bls. 12. 1
a
f
lyól?
339. dagur ársins. .
Árdegisflæði kl. 5,35.
Síðdegisflæði kl. 17.78.
Nætnrlæknir er í læknavarðstof-
unni, sími 5030.
Næturvörður er í Reykjavíkur
Apóteki, sími 1760.
Næturakstur annast Hreyfill, sími
6633.
□ Edda 59491267—1 Atg.
Afmæli
75 ára verður í dag Karl Einars-
soti, fyrrverandi útvegsbóndi, Túns-
bergi, Húsavik.
Hjónaefni
Á sunnudaginn opinberuðu trúlof-
un sína ungfrú Hulda Egilsdóttir frá
Sauðárkróki cg Sigurður Jóhannes-
son frá Klöpp. Garði.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sina, ungfrú Svanfríður Stefánsdóttir
frá Hjeðinsfirði og Vilhjálmur Jcns-
son, vjelstjóri. Háaleitisveg 25.
Nýlega opinberuðu trúlofun sina
ungfrú Ásta Ottesen frá Akureyri
og Benedikt Helgason, verslunar-
maður, Húsavik.
Brúðkaup
S.l. laugardag voru gefin saman i
hjónaband af próf. Ásmundi Guð-
mundssyni, ungfrú Hanna Björg
Felixdóttir, Baldursgötu 7 og Þárir
Jónsson bifvjelavirki, Meðalholti 9.
Heimili ungu hjónanna er á Baldurs
götu 7.
Nýlega voru gefin saman i hjóna-
band í Kaupmannahöfn, ungfrú
Ágústa Engiibertsdóttir og Ægir
Kristjánsson rakari frá Siglufirði. -—-
Ungu hjónin eru stödd á Vesturbraut
2, Hafnarfirði.
Laugardaginn 3. þ.m. voru gefin
saman í hjónaband á Mosfelli í Mos-
fellssveit ungfrú Steingerður Þor-
steinsdóttir frá Vatnsleysu í Biskups-
tungum og Guðni Þórarinn Þorfins-
son afgr.m. Blönduhlíð 28, Reykjavík
Sjera Hálfdán Helgason prófastur
gaf brúðhjónin saman.
Laugardaginn 3. des. voru gefin
saman i hjónaband á Mosfelli í Mos-
fellssveit, ungfrú Steinunn Sveins-
dóttir, Skeggjastöðum í Mosféllssveit
og Sigurður Jónsson verka. frá Norð
urhjáleigu i Álftaveri. Sjera Hálfdán
Helgason gaf brúðhjónin saman.
Nýlega voru gefin saman i hjóna-
band ungfrú Sigurbjörg Sigurjóns-
dóttir og Guðmundur- Finnbogason,
sjómaður frá Patreksfirði.
Flokkaglíma Rvíkur
verður háð föstud. 9. des. n.k. í
iþróttahúinu við Hálogaland. — Þar
koma fram bestu glímumenn íþrótta-
fjelaganna í Revkjavík. Þátttaka virð
ist verða góð. Þetta er í fyrsta skipti
sem opinber kappglíma er háð svona
Heillaráð.

JÓLAGJÖF, sem þjer getið saumað sjálfar. — Þetta er Plastik-
dúkur á snyrtiborðið. Dúkurinn er sniðinn eftir borðinu og
kantaður með 8 cm. breiðri pífu, sem þarf að vera hjer um
bil helmingi lengri en ummál dúksins. Látið 1 cm. pífunnar
í.tanda upp af borðröndinni, og saumið hana á um það bil 1 cm.
frá' kantinum. — Rósótt efni, sem gott er að þvo, er einnig
prýðilegt í svona dúk.
franmii innlend og erlend blöð
og bækur uin margvísleg efni, svo
og öll þau þingskjöl, sem Iögð
hafa verið frairt á Alþingi.
Þjóðhátíðardagur Finna
1 er í dag. Finnar og Finnlandsvinir
minnast dagsins með kvöldvöku í
Tjamarcafé kl. 9 í kvöld. Má va-nta
oð verði þar fjölmenni.
Níu matadorar í
L’Hombre
Föstuddaginn 2. þ.m. fjekk Óli P.
Kristjánsson, póstmeistari á Akureyri
níu matadora í spaða í i'hombre.
Aðrir spilamenn voru: Einar Kristj-
ánsson <>g Albert Sölvason. Viðstaddir
voru 20 menn. — H. Vald.
Matsveina- og veitinga-
þjónaf jelag íslands
heidur fund í Sjálfstæðishúsinu í
dag kl. 1,45 e.h.
Breiðfirðingafjelagið
hefir fjelagsfund i Breiðfirðmgabúð
í kvöid, söngur og dans á eftir.
Bólusetning gegn
barnaveiki
heidur áfram og er fólk áminnt
um að iáta bólusetja börn sin. Pönt-
unum veitt móttaka í síma 2781 kl.
10-—12 fyrsta þriðjudag hvers mán-
aðar.
Heimdellingar
Les- og skrifslofa fjelagsins í
V.R.-húsinu, Vonarstræti 4 (2. hæð
er opin framvegis frá kl. 7,30 til
kl. 11 á kvöldin. — i>ar liggja
Samsæti fyrir
■ Steingrím Arason
I Samband íslenskra barnakennara
og Barnavinafjelagið Sumargjöf
munu halda þeim hjónunum Stein-
grími Arasyni og frú hans heiðurs-
samsæti í Tjarnarcafé annað kvöld.
Aðgöngumiðar að samsætinu fóst í
barnaskólum bæjarins, Ritfangaversl-
! un Isafoldar, Bókaverslun Eymunds-
scnar og skrifstofu Sumargjafar,
Hverfisgötu 12. Þó að framanskráðir
. aðiiar gangist fyrir samsætinu, er
cllum vinum og velunnurum þeirra
hjóna heimil þóttaka.
Háskólafyrirlestur um
Andrje Gide
André Métay, nýr franskur sendi-
kennari, flytur fyrsta fyrirlestur sinn
í Háskólanum ó morgun (miðviku-
dag) 7. desember kl. 6 sd. í 1.
kennslustofu. Að þessu sinni raun
hann tala um hinn víðfræga franska
I rithöfund, André Gide, sem hlaut.
svo sem kunnugt er, bókmennto-
verðlaun Nobels fyrir nokkrum ar-
um. ölluni er heimill aðgangur.
■ Heimdallur
er fyrsta st jórnmólaf jeiag nngra
manna lijer á landi. — Heiindall-
ur hefir alla tíð verið forustufjelag'
hinnar þjóðræknu, sjálfslæðu og
‘ framsækmi æsku. — Heinidallur
hefir staðið vörð um frelsi og sjalf
stæði þjóðarinnar. Og Heimdell-
ingar bafa hindrað að fIuguni'llll
erlendra öfgastefna gætu nið-í á
þjóðinni. — Heimdallur er m ira
en helniingi fjölmennari en öll
önhur pólitísk æskulýðsl jelög í
Reykjavík. Og daglega liætast marg
ir nýir fjelagar í hópinn. Enginn
æskumaður má standa utan við
Heimdall. Gerist strax fjelagar í
dag.
Til bóndans í Goðdal
J. E. 50, H. G. 50, R. E. 10. H. G.
100, A. 10, Svava 100.
Til bágstöddu stúlkunnar
G. J. 50. S. B. 50, Halldór Njáls-
son 100, Hjörtur 20, S. G. B. 50.
Skipafrjetti?
Eimskip:
Brúarfoss kom til Amsterdam S,
des., fer þaðan til Rotterdam, Ant-
i fcrpen, Hull og Reykjavikur. Fjall-
foss kom til Kaupmannahafnar 5,
des. frá Bergen. Dettifoss fór frái
Reykjavik 3. des. vestur og norður,
Goðafoss fór fré Reykjavík 29. nóv,
til New York. Lagarfoss kom til Kaup
New York. ■— Vatnajökuil kom tií
Ileykjavikur 3. des. Tröllafoss er í
New York. Vatnajökull kom tiJ!
Reykjavíkur 4. des, frá Leith.
Ríkisskip:
| Hekla er ó Austfjörðum á norður-
; lfcið. Esja er á Akureyri. Herðubreið
iór frá Reykjavík í gærkvöldi til
Breiðafjarðar og Vestfjarða. Skjald-
l:reið kom til Reykjavíkur seint í gær
I kvöld að vestan og norðan. Þyrill var
| vaentanlegur til Reykjavikur í morg-
| un frá F.nglandi. Helgi fer frá Reykja
vík í kvöld til Vestmannaeyja.
Reykvísk æska,
f jelag þitt er Ðeimdallur.
Erlendar útvarpsstöðvar
Svíþjóð. Bylgjulengdir: 1588 og
28,5 m. Frjettir kl. 18 og 21,15
Auk þess m. a.: — Kl. 17,30 Gömul
danslög. Kl. 18,15 Utvarpshljómsveit
Geutaborgar leikur. Kl. 20,30 Ricordi
Danmörk. Bylgjulengdir: 1250 og
31,51 m. — Frjettir kl. 17,45 og
kl. 21,00.
Auk þess m. a.: Ki. 17,20 Danskt
Rauði Krossinn, KI. 17,35 Philharmon
iska hljómsveit Árósa leikur. Kl,
18.25 11. júní, leikrit eftxr Ludvig
Holberg. Kl. 20,15 Kammei-músik.
(Jtvarpið:
8.30 Morgunútvarp. —- 9,10 Veður-
fx-egnir. 12,10—13,15 Hádegisútvarp,
15.30—16,30 Miðdegisútvarp. —.
(15.55 Veðurfregnir). 18.00 Fram-
haldssaga barnnnna: „Fljóti hreinn-
inn“ eftir Per Westerlund; II. lestur
(Stefán Jónsson nómsstjóri). 18,25
Veðurfregnir. 18.30 Dönskukennsia;
II. —- 19.00 Enskukennsla; I. 19.25
Þingfrjettir. —• Tónleikar. 19,45 Aug-
lýsingar. 20,00 Frjettir. 20,20 Tón-
leikar: „Saga hermannsins", tónvex-k
eftir Strawinsky (plötur). 20,45 Er-
indi: Vísindalegt þjóðfjelag; síðari
hluti (Gylfi Þ. Gíslason prófessor),
21,15 Tónleikar, divertimento nr. 17
i d-dúr, eftir Mozart (plötur). 21,40
Upplestur: Úr endurminningum
E ufemiu Waage (Hersteinn Pálsson)
22.00 Frjettir og veðurfregnir. 22.10
Vinsæl lög (plötur). 22,30 D.agskrár-
lok.