Morgunblaðið - 25.05.1950, Blaðsíða 9

Fimtudaður 25. maí 1950.
KORGUNBLAÐI&
9
ÍÞRÓTTIR
Reykjavíkurmótió:
Fram heiir forystuna
eitir fyrri umferð
Fram (0) 2 ..........KR (1) 1
(Ríkharður, Lárus) (Hörður Ó.)
Á LAUGARDAGSKVÖLD
leidclu Reykjavíkurmeistararnir,
Fram og íslandsmeistararnir KR
saman hesta sína á íþróttavell-
inum í besta veðri, stafalogn og
nærri sólarleysi. Fyrir leikinn
yoru bæði fjelög jöfn að stigum
og þótti fyrirsjáanlegt, að bar-
áttan yrði hörð og tvísýn, enda
var fjölmennt, um 2600 áhorfend-
nr. —
í upphafi var leikurinn frem-
ur þófkenndur, lítið um skipu-
Jögð, vel byggð upphlaup, en
eftir því sem vörn KR náði betri
tökum á innherjum Fram, færð-
ist leikurinn meira yfir á vallar-
helming Fram. Undir lok hálf-
Seiksins hafði KR tekist að ná
góðum leik, einkum hægri væng
tirinn. Sjerstaklega var Ólafur
Framvörninni erfiður viðureign-
ar. Eftir hálfrar stundar leik
tókst honum og Herði Ó. að opna
jmiðjuna með skiptingu, en Adam
fókst að verja snöggt skot frá
Ara. Stundarkorni síðar dró Ólaf
ur að sjer bakverði Fram og
iosaði Hörð, sem skoraði fallega.
í síðari hálfleik losnuðu Karl
ipg Ríkharður úr „prísundinni“
og um leið átti vöm KR í vök
að verjast. Sífelldar skiptingar
Lárusar við útherjana gerðu
henni oft lífið erfitt, þótt ekki
bæru þær beinan árangur í þetta
sinn. Um miðbik hálfleiksins
fjekk Steinn á sig dæmda víta-
spyrnu fyrir að knötturinn kom
í hendi hans. Ríkharður skoraði
í'rá depli. Eftir markið færðist
töluverð harka í leikinn og gafst
KR nokkur tækifæri en í þetta
sinn var hamingjudísin víðs
fjarri.
Er stundarfjórðungur var eft-
ir hugðust þrír varnarleikmenn
KR girða Ríkharð af en honum
tókst að Sniðganga þá (úr fjarska
virtist hann handleika knöttinn)
©g leggja knöttinn fyrir fætur
Lárusar, sem skoraði sigurmark-
jð af 6 m. færi.
Með Fram ljek nú nýliði, h.
bakv. Birgir Andrjesson. Það er
tilbreyting að fá einu sinni að
sjá bakvörð, sem ekki er steypt-
Ur í hið klassiska íslenska mót,
sem ekki þekkir annað en mark-
jmiðslausar háspyrnur, sífelldar
„hreinsanir“ í tíma og ótíma. —
Með fastri og vægðarlausri tökkl
Norsk ailabrögð og
Frjettabrjef frá
Skúla Skúlasynl
Fram, enda báðir veikir í návígi,
einkum Ari, sem sjaldan gerir
tilraun til að takkla. Framverð-
irnir takkla þó vel en sendingar
þeirra eru gjörsamlega ómót-
tækilegar. Daníel var nú allur
annar maður en gegn Val, hugs-
aði nú eingöngu um að halda
Magnúsi niðri, sem honum og
tókst.
KR: Bergur Bergsson, Daníel
Sigurðsson, Guðbjörn Jónsson,
Hörður Felixson, Steinn Steins-
son, Steinar Þorsteinsson, Ólaf-
ur Hannesson, Ari Gíslason,
Hörður Óskarsson, Sigurður
Bergsson, Gunnar Guðmunds-
son.
Fram: Adam Jóhannesson,
Birgir Andrjesson, Guðmundur
Guðmundsson, Sæmundur Gísla-
son, Haukur Bjarnason, Her-
mann Guðmundsson, Óskar Sig-
urbergsson, Ríkarður Jónsson,
Lárus Hallbjörnsson, Karl Berg-
mann, Magnús Ágústsson.
Dómari var Ingi Eyvinds.
Staðan:
L U T J Mrk St
3 3 0 0 9-2 6
Fram
KR
Víkingur
Valur
1 10-3 4
2 2-11 0
2 0-5 0
ÞAÐ vorar fyrr hjá ' Nörð-
mönnum en okkur, enda eru
vertíðarlokin venjulega um
mánuði fyrr hjá þeim. En með
vertíðarlokum er átt við endi
aðal-þorskveiðitímans, sem
hefst í Lofót seinni hluta jan-
úar og lýkur upp úr miðjum
apríl.
En það eru fleiri vertíðir hjá
Norðmönnum á vetrum en
þorskveiðitíminn í Lófót. Aðal-
síldveiði Noregs fer fram á út-
mánuðum. Og hvalveiðitíminn
fellur sömuleiðis á Vetrarmán-
uði hinnar norðlægu „heims-
kringlu“, þó að sumarvertíð sje,
því að hún er stunduð í suður-
höfum. Þetta eru þær þrjár ver-
tíðir, sem færa norsku þjóðinni
mesta björg í bú. En í rauninni
má segja að vertíð sje einhvers
staðar allan ársins hring. Um
leið og Lófótenvertíðinni lýkur
hefst vorvertiðin i Finnmörku,
makrílvertíðin við suðurströnd-
ina, línubáta\-ertíð við Island og
síldveiði í Norðursjónum, svo
að nokkru dæmi sjeu nefnd. En
það eru „stóru vertíðirnar", er
skifta máli.
Lófótvertíðin
Eftirtekjan í Lófót varð í
meðallagi en þó ekki lákari en
búist var við. Fiskifræðingarnir
norsku hafa fyrir nokkrum
árum leitt rök að því, að eigi
megi búast við miklum upp-
gripum þessi árin, þvi að það
sjeu „smáir árgangar". af þorsk
inum, sem leita á miðin þessi
árin, og hefur þetta reynst
rjett undanfarnar vertíðir. Afl-
inn var í þetta sinn orðinn ör-
lítið meiri en í fyrra, þegar
,,eftirleitinni“ lauk 23. f. m„ en
eftirlitsskipin eru jafnan á mið-
unum aðalveiðitímann til þess
að gæta þess, að ein bátateg-
undin fari ekki inn á annarra
svið. Það hafa sem sje verið 3
tegundir veiðiskipa í Lófót und-
anfarið: smáárabátar með
handfæri, vjelbátar með net og
þilskip með lóðir. Og þess vegna
þarf að líta eftir því. að „einn
reki sig ekki á annars horn“.
En á s.l. vertíð og það hefur
hún orðið sögulegust fyrir, var
nýtt veiðitæki reynt í Lófót. Það
er að segja nýtt í þorskveiðum,
nefnilega herpinótin. Hún hefur
reynst svo vel í vetur, að eng-
inn vafi leikur á því að hún ryð
ur sjer stórlega til rúms undir
eins á næsta ári. Ymsir útgerð-
armenn höfðu horn í síðu þess
veiðitækis, þegar farið var að
tala umr að nota það á þorskinn,
ERLENDAR FRJETTIR
K.HÖFN, 24. maí — Belgía
vann Danmörku með 5 mörk-
um gegn 4 í alþjóðahermanna-
keppni.
Leikurinn var mjög jafn og
stóð 2:2 eftir venjulegan leik-
tíma, en Belgíumönnum tókst
að skora 3:2 í framlengingu.
—Reuter.
OSLO, 24. maí — Breska knatt
spyrnufjelagið Middlesbrough
ljek hjer í kvöld á Ulleval-
leikvanginum gegn norsku úr-
valsliði. — Leikurinn endaði
með jafntefli 0:0. -■ NTB.
ENSKA B-liðinu tókst að sigra
í síðasta leik sinum á megin-
landinu á sunnudag, er það
sigraði Luxemburg, 2:1.
Á sunnudag fór fram lands-
leikur milli Skotlands og Portú : en nú eru allir sammála um, að
gal í Lissabon. Lyktaði honum hjer sje um stórþarfa nýjung að
araflanum, sem 25 sinnum fleiri
menn höfðu fengið á land.
Hjer er því um byltingu að
ræða á þorskveiðum Norð-
manna og merkari nýjung, en
orðið hefur nokkurn tíma, síð-
an vjelbátarnir komu til sög-
unnar, segja norsku blöðin. Nú
vilja allir fá sjer herpinót og
ekkólóð. Því það er notað til
að finna þorskinn, alveg eins og
síldina. Það sem helst er fundið
að herpinótaveiðinni er, að í
misjöfnu veðri og úfnum sjó,
eiga herpinótabátarnir ekki
eins hægt um að athafna sig
eins og önnur veiðiskip, svo að
landlegudagarnir verða fleiri.
Yfirburðir nótarinnar eru hins
vegar einkum þeir, að hún gef-
ur góðan afla þó að fiskurinn
sje svo strjáll, að varla verður
vart í net eða á lóð.
— Annað er eftirtektarvert
við norsku vertíðina í ár. Und-
anfarið hafa Norðmc-nn lagt
mikla áherslu á frystingu fisks.
í vetur hefur miklu minna ver-
ið fryst en áður, en meira ver-
ið saltað (Noiðmenn voru gram
ir yfir því í fyrra, að hafa ekki
nærri eins mikinn saltfisk og
þeir gátu selt), og um tvöfalt
meira verið hert. Hraðfrysti-
húsin hafa því haft minna að
gera á síðustu vertíð en undan-
farin ár.
— Best voru aflauppgripin
um miðjan mars, en undir mán
aðamótin fói að tregast. — Þá
sýndi það sig, að herpinótin
dugði best og bátarnir komu
inn með 8—10 smálesta afla, en
bátar með önnur veiðaT-færi lít-
n eða engan. Súmir þe^sara
báta hættu Lófótveiðum fyrir
páska og fóru að búa sig á Finn
merkurveiðar, en herpinótabát
arnir hjeldu allflestir áfram,
framundir apríllok.
með jafntefli, 2:2.
MiðframvörSur Englantis
v,strýkur“.
un tókst honum fljótlega að ná OEGAR enska landsliðið gegn Portu-
tökum á Gunnari ,sem aldrei kom gal ' ar vallÁ baðst rniðfrv. i síðustu
jmikið við sögu. 40 lan'lsleikium F.nglands, Neil
T . „ T , Eranklin frá Stoke City, undan vali
Larus er að verða emhver , . ... , „ ',
_ , .. vegna heimujsastæðna, Siðar kemur
hættulegasu miðframherimn f » , , r
J j upp ur kalmu, ao hann heiur sagt
hjer en hætt er við að tilbreyt-, skilið við enska knattspvmu 0g er
ingarlausar skiptingar hans við kominn tij Columbíu í Suður- Ame-
ÓSkar verði of einhliða og auð-
veldar fyrir vörn andstæðing-
anna, því að oft var eins og Ósk-
i-íku. Hefur hann gei-st leikmaður ns
þjálfari Santa Fé F.C. i Bogota fyrir
6 sinnum hærri laun en atvinnumað-
ar gæfi knöttinn blindandi að j ur fær i Englandi, en þau eru um
Jhornfánanum. Þegar hann var 600 Pun<1- Fyrir 8 mánuðum hafn-
kominn af miðjunni með Stein!a®' Stoke Cit.y 55.000 £ tilboði i
á hælunum, var ekki lengi að
bíða innherjans, sem kom æð-
andi í opnuna.
Langsamlega veikustu hlekk-
ir KR voru innherjarnir, sem.
enga tilraun gerðu til að binda
BÓknárlínuna saman með nén
kvæmum jarðarsendingum, he)d
tur sendu knöttinn sífellt hátt yfir
vörn Fram og ljetu kylfu ráða
virði.
Á UPPSTIGNINGARDAG sigraði
England Belgiu i Briissel með 4:1.
Eftir jafnan fyiTÍ hálfieik hðfðu Belg
appir y-fir, ep ^jðasta hálftímann yar
enska liðið öllu ráðandi og i þetta
snm skoruðu allir fi'aihhei'jamir
rienia i'i.útb. 1-inneý.
ræða.
Fyrstu 40--50 herpinótaskip-
in byrjuðu að veiða 13. mars,
eða nær tveim mánuðum eftir
að aðalvertíðin hófst, og viku
síðar voru þau orðin 80. Þessir
bátar höfðu um 1000 manna
áhöfn alls. En frá 13. mars til
marsloka höfðu hérpinótabát-
arnir lagt á land 5.200 tonn,
eða 8,2 af öllum aflanum, er
orðinn var í Lófót 1 apríl. Til
samanbui'ðar má nefna að ..juk
sabátarnir" eða handfærabát-
arnir, sem voru 1805 talsins og
með nálægt 10.000 manna á-
höfn, höfðu veitt 12,380 tonn,
[ en á lóð hafði aflast 21,370 og
í net 23,700 smál. Og þessi skip
höfðu stundað veiðar nær fjór-
um sinnum lengri tíma en herpi
nótabátarnir. En að vísu var
tregt fiski framan af vertíð-
inni. I april, fram til vertíðar-
í loka, bættu herpinótabátarnir
SlÐASTLIDINN stmnudag for fmm enn hlut sinn í samanburði við
kasti hvei tæki við. Litilsigldar | iandsleikur i Vín milli Austurrikis og aðra, svo að afli þessara 1000
Voru tilraunir þeirra til að, Ungverjalands. Bar Austurríki sigur manna á herpinótabátunum
fiindra uppbyggingu framvarðajúr hýturn moð 5:3. nam að lokum yfir 10ý' af hcild
Síldveiðin
Það tvennt er sögulegt við
síðustu síldarvertíð í Noregi,
að síldargengdin var meiri en
nokkru sinni áður og að leggja
varð veiðibann á skipin nær
tveggja vikna tíma, því að
bræðslur og söltunarstöðvar
höfðu hvergi nærri við og aflinn
hefði ónýtst, ef skipin hefðu
haldið áfram óslitið. Eftirtekjan
varð alls 8,2 milj. hektólíta,
eða aðeins örlitlu minni, en
hann var 1947, en það ár hef-
ur hann orðið mestur í sögu
þjóðarinnar. Og víst er það, að
ef ekki hefði veiðibannið kom-
ið til sögu mundi aflinn hafa
orðið meiri nú en 1947. Eftir
að banninu var afljett varð veið
in tregari, svo að meira hefði
mátt nýta af aflanum. en raun
gaf vitni. Utvegsmenn voru
stjórninni gramir fyrir bannið,
en eins og á stóð þótti ekki ger-
legt að halda veiðunum áfram,
því að allar þrær voru fullar
og skipin fengu hvergi af-
greiðslu. Hefur þetta orðið til
að ýta undir kröfur um að
fjölga síldarbræðslum og auka
afköst þeirra sem fyrir eru, en
víst má telja að þeim kröfum
verði ekki sinnt, því að nú er
kominn afturkippur í alla „ný-
sköpun“ í Noregi nema helst
fossavirkjun. Á öðrum sviðum
er áðallega hugsað um að full-
gera það, sem byrjað hefur ver-
ið á.
Það sem einkum bakaði vand
ræðin var að síldargöngutíminn
var óvenjúlega stuttur í þetta
sinn, síldin var aðeins stuttan
ítíma á miSunum kringum Staó,
en hvarf fljótt aftur. Er þetta
talið stafa af því, að sjórinn
var óvenjulega hlýr og það hafi
flýtt fyrir hiygningunni.
— Og nú er smásíldar- (bris-
ling) veiðin byrjuð, en á henni
er jafnan hlje meðal aðal-síld-
arvertíðin stendur yfir. Líkur
eru til að hún verði ekki stund-
uð af jafn miklu kappi og áður,
því að horfur á sölu þessarar
sildar og annars „dósamats“,
eru ekki glæsilegar. Norski
dósamaturinn þykir of dýr í
Ameríku og ekki útgengileg
vara á meðan. Sumar niðursuð-
urnar ætla að taka upp gömlu
aðferðina í ár til að greiða fyrir
sölunni, að nota ekta olíven-
olíu á niðursoðnu síldma í stai?
likingarinnnar, sem notuð hef-
ur verið undanfarin ár og ger(5
er úr síldarlýsi, og er svo góð,
að margir finna ekki mun á
henni og ekta olívenolíu. — Þá
verður og efnt til meiri aug-
lýsingaáróðurs í Bandaríkjun-
um en nokkurn tíma áður, fyr-
ir þessari vöru. En þó verður
þetta ekki sameiginleg herferð
allra verksmiðjanna í Noregi,
heldur „skæruhernaður“, þar
sem hver baukar í sínu horni.
Hvalveiðarnar
Fyrstu hvalveiðiskipin hafa
verið að koma heim til Sande-
fjord og Tönsberg undanfarna
daga. Þá er allt á öðrum end-
anum í þesum litlu bæjum við
vestanverðan Oslofjörð, því að
svo má heita að hvert heimilt
eigi föður eða son í hvalveiði-
flotanum, og þessvegna eru
komudagar hvalaskipanna sann
kallaðir hátíðardagar endur-
fundanna eftir 8 mánaða fjar-
veru. Því að þó veiðin byrji ekkx
fyrr en 1. desember og hætti 15.
mars, samkv. alþjóðasamkomu-
lagi um hvalveiðar í suðurhöf-
um, þá tekur það annan eins
tíma að komast til veiðistöðv-
anna og frá. Einnig eru ákvæði
um hve marga leiðangra hvert
land megi gera út, og hve mikið
þeir megi veiða. Norðmenn
voru komnir í veiðihámarkið
fyrir 15. mars og hættu því fyrr
en ella. Tíu leiðangrar me,ð
rúma 100 veiðibáta tóku þátt i
hvalveiðunum síðustu vertíð,
og er það um helmingur alls
hvalflota, heimsins, þess sem
notar fljótandi bræðslur. Veiðin
hefst jafnan með búrhvala-
drápi, fyrsta hálfan mánuðinn,
en 15. des. má byrja að veiða
steypireiði, sem er sú tegundin
sem mest er veidd og langreyði.
Myndarleg steypireyður (eða
bláhvalur, sem Norðmenh
kalla), er alltað 30 metra löng
og vegur um 100 smálestir, eða
álíka mikið og 25 fílar, sem eru
stærsta dýrategund á þurru
landi. Það munar því um hvern
cinan.
Afli fljótandi stöðvanna syðra
hefur undanfarið verið í leyfðu
hámarki og gefið af sjer um 2
miljón föt af lýsi alls. Svo var
og nú. Af þessum afla höfðu
Norðmenn rúman helming, en
hitt fengu ensku leiðangrarnir
og svo Japanir lítið eitt.
Til þess að gefa nokkra hug-
mynd um þessa stórfenglegu
veiði, má nefna að nýjasta móð
urskip flotans. „Þórshöfði" frá
útgerðarfjelaginu Thor Dahl, i
Sandefjord tók í vetur á móti
1950 hvölum frá véiðibátum
sínum og bræddi úr þeim 180
þúsund fðt af: hyallýsi: Er
það rúmlega 3(Lmiljón;.nQrskra
króna virðji. . . . .. .,
Grænlahdsútgerðin
Þó að fiskileiðahgfár Norð-
manna ti) Grænlands í fyrra,
Framh. á hls. 12.