Morgunblaðið - 30.08.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 30. ágúst 1950
MORGU.\BL AtíiL
5
Frá rannsókiium Sfeindórs Sfeindérssonar:
Sképrieyfar á Skapsfrönd
Ffóaáyeifan kemur erm aó góðum nofum —
Erfendum sfæðingum fjölgar örf
) Steindór Steindórsson menta
skóiakennari á Akureyri hef-
ir verið hjer á ferð, en fór
norður í gær. Spurði blaðið
i hann um rannsóknaferðir
hans á þessu sumri og f jekk
] hjá honum eftirfarandi frá-
sögn, um það helsta, sem fyr-
ir hann liefir horið á ferð-
’ um hans.
UEG hefi á þessu sumri eins og
að undanförnu ferðast nokkuð
til gróðurrannsókna. Aðalferða
lag mitt var um Austur-Húna-
Vatnssýslu. Enda þótt það svæði
fcje lítt kannað áður grasafræði-
lega, fann jeg þar fátt verulegra
mýjunga. Helst má nefna þar
af sjaldgæfum tegundum
maríustakkstegund, sem enn
Ihefir ekki fengið ísl. heiti þótt
hann að vísu bafi fundist á
tveimur stöðum á landinu. Þá
fann jeg langnykru og alurt á
nokkrum stöðum og álftalauk í
Bvínavatni. — Þúsundblaðarós
fann jeg í Skagastrandarfjöll-
lim, en hún hefir ekki fundist
íáður á Norðurlandi nema á út-
iskögunum við Eyiafjörð. Einnig
.Vex þar melasól, sem afbrigði-
feg virðist, en ekki mun nema
a færi sjerfræðinga að skera úr
lim, hvort um sjerstakt afbrigði
eða tegund er að ræða.
Skógarleifar nálægt
Vindhæli
Einna merkilegastur fundur
þar þóttu mjer skógarleifar, er
Vaxa í fjallinu fyrir ofan Vind-
hæli. Þar heitir enn skógar-
Kxl, og var mjer tjáð, að þar
ínyndu vera b:rkileifar. Fór jeg
því á staðinn, og reyndist þetta
rjett vera. Á allstóru svæði þar
upp frá veginum inn í Hallár-
dai, vaxa lágir og víða jarð-
lægir birkirunnar. Eru sumir
þeirra allmiklir ummáls. Hinn,
istærsti, er jeg sá þar náði yfir
20 fermetra svæði og var hnje-
hár. Blaðstærð cg lögun sýndi
Sð hjer var greinilega um birki
að ræða en ekki skógviðarbróð-
tir. —
Leifar þessar mintu allmjög
skógarleifarnar á Þelamörk,
Eem friðaðar voru fyrir allmörg
um árum með róðum árangri.
Utan í Skagastrandarfjöllum
fann jeg einnig birkileifar,
bæði upp undir Spákonufelli og
Steinnýjarstöðum. Hygg jeg, að
þær muni þannig vera á víð
og dreif þar um hlíðina. Fund-
ur þessi þykir mier merkilegur
Vegna þess, að svo hefir verið
talið, að alls engar skógarleif-
ar væru til í Húnaþingi, þegar
frá væru taldar einstakar hrísl-
ur og runnar í giljum og gljúfr-
um. Og þótt þær sjeu litlar og
básjálegar eru þær enn ein sönn
tin þess, hversu viða land vort
hefir verið skógi vaxið fyrrum,
áður en viðaröxi og sauðar-
tönn komu til sögunnar.
Gulstörin eykst á greiðfærum
engjum í Flóa
Fyrir nokkrum dögum brá
geg mjer austur í Flóa, til að
líta þar áveitusvæðið. En árin
Í1930 og síðan 1940 gerði jeg
þar allvíðtækar og nákvæmar
rannsóknir á gróðurfari áveitu-
svæðisins, og þeim breytingum
sem af henni leiddu. Litlar
breytingar hafa orðið á gróður-
fari síðan 1940, en þá var mýra-
Btör orðin ríkjandi tegund um
Steindór Steindórsson.
mestan hluta áveitusvæðisins,
þar sem vel náðist til áveitu.
En brok aðrar starartegundir
runngróður, grös og elfting
horfið að mestu. Sjerstöku máli
gegnir þó um gulstör. Hvar-
vetna þar sem hún var fyrir í
frumgróðri, hefir hún aukist
stórlega, svo að sums staðar
þar sem fyrrum sáust einungis
strjálir einstaklingar, er sára-
lítið gætti, er gulstörin nú orð-
in megingrasið. Mátti sjá þessa
glögg merki, þegar 1940, og
hefir hún enn aukist síðan.
Hvarvetna þar sem vel næst
til áveituvatns og flóðgörðum
er vel við haldið var spretta að
sjá góð, þar þó víða búið að
slá grösugustu blettina. Einnig
eru þau svæði nú orðin vel
vjeltæk En fyrir áveituna voru
þar naumast nokkrir vjeltækir
blettir. Verður því ekki annað
sjeð en áveitan hafi fram að
þessu unnið stórfelt gagn bæði
í að auka heyfeng, og gera
landið auðunnara. Enn mun þó
á sumum stöðum skorta nokkuð
á um næga framræslu, enda
hafa áveituskurðirnir sigið sam
an og grynst af framburði vatns
og gróðri. Er nú þegar hafist
handa um endurgröft þeirra, og
má vænta af því góðs árang-
urs.
Slæðingum fjölgar
! Af öðrum hlutum, sem jeg
hefi veitt athygli á ferðum mín
um í sumar og síðustu árin, má
nefna það. að svo virðist, sem
erlendum plöntuslæðingum fari
fjölgandi, og hinar eldri ná
meiri fótfestu og útbreiðslu en
áður var. Á Akureyri hefir t. d.
gulbrú breiðst mjög út hin síð-
ustu ár.
Einnig tel jeg útbreiðslu
vafsúru og hjelunjóla hafa auk-
ist verulega í landinu upp á síð
kastið. Austur í Flóa, nálægt
veginum milli Fyrarbakka og
Stokkseyrar fann jeg á litlu
svæði, vafsúru, akurkál, hjelu-
njóla, hvítan steinsmára, auk
tveggja nýrra slæðinga, sem
mjer hefir enn ekki tekist að
nafngreina. Á Akureyri fann
jeg einnig á nýjum fundarstað,
vafsúru, gulan steinsmára,
hjelunjóla, nýjan slæðing en
tegundin ekki enn ákvörðuð,
auk einnar teg., sem svo skamt
var komin í vexti að blóm var
ekki enn sprtmgið út, svo ekki
var unt að nafngreina hana þá.
Hygg jeg við heimkomu rrtína
að gera gagngera leit að slæð-
Frh. á bls. 12.
Eíiiar 6. Sæmimdsen
safnar fræi í álaska
EINAR G. Sæmundsen, skóg-
arvörður og framkvæmdastjóri
Skógræktarfjelags Reykjavíkur
fór flugleiðis í gær áleiðis til
Alaska. Mun hann annast fræ-
söfnun í skógum á suðurströnd
landsins, þar sem veðrátta er
svipuð og hjer á landi.
Á þeim slóðum er mikið fræ-
fall venjulegast aðeins á 3ja—5 j
ára fresti. Síðasta fræár var ár- j
ið 1947, en nú er útlit fyrir ó-
vcnju mikið fræmagn, svo að
líkindi eru til að takast megi
að safna nokkurra ára birgðúm.
Fræ af þessum slóoum má
geyma allt upp í 5 áv án þess
að spírunarprósentan minnki
mjög.
Fyrir vinsamlegt og gott sam
starf við skógstjórnina í Alaska
mun Einar geta vistað vinnu-
flokka sína hiá skógarhöggs-
mönnum. og starfsmenn skóg-
ræktarinnar bar munu og siá
að mestu um fcreskingu köngla
og hreinsun f’’æ;'ins. En sakir
annríkis hafa þeir færst undan
því að sjá um söfnun köngla
svo og að taka ákvarðanir um
hvar fræinu skuli safnað.
Hjeruð þau, sem sækja verð-
ur fræ til eru nærri óbyggð og
erfið yfirferðar Prince Willi-
amsflóí er um þriðjungi stærri
en Faxaflói en þar búa aðeins
um tvö þúsund mánns, aðallega
á tveim stöðum A Keinaiskaga
; véstan flóan«. setn er nokkru.
stærri en atlir Vostfirðir búa
og mjög fáir. FVs?sö*nun á þess-
um slóðum er fcví ýmsum .ann-
mörkum bundin rra sll kostnað- 1
arsöm. En gfeði fræsins er und-
irstaðan að því að skógrækt
heppnist vel. og bví m.á ekki
horfa í bann mikla kostnað, sem !
er samfara fræsofnuninni.
Trjátegunek” þær. sem fást j
af þessum slóðum. ern fvrst og
fremst sitkagreni oa' tvær ball- ]
arteeondir ásamt hvíterrpni. En
auk þeirra er í ráði að ná ;
fjallaþin og contortafuru, sem !
vaxa nokkru austar í landinu. !
— Auk bess m>m safnað ein-
hverju af lauftriáfræi töiu- i
verðu af aTæðhnmim af Alaska
ösp, sem revnst hefnr rníög
hraðvaxta h’*”- á landi. Þar
vestra vex ösnin einkum með-
fram jökulám í sendinni og
rakri iörð.
Fræsöfnunin mun taka um '
6 vikur. r-n aHs mnn Finar verða
um 9 vikur í fsrðinni.
iiiififfunym á
smur hélfri millj.
Bæjsrxljórnin leiiar samskota
Erlenduf Bjúrnsson bæjar-
stjóri á Seyðisfirði hefir ver-
ið hjer á ferð. Hefir Marg-
unblaðið leitað upplýsinga
hjá honunv um hið mikla
tjón af völdum skriðufali-
«nna þar eystra um daginn.
Hefir Erlendur látið blaðinu
í tje eftirfarandi skýrslu um
tjonið. Ber hún það með sjer
að tjón þetta befir orðio mik-
ið meira en menn almennt
hafa gert sjer grein fyrir.
Sem best kemur fram í því
að alls mun það nema álíka
mikilli upphæð og árleg út-
svör bæjarfjelagsins eru.
Afgn ðuxri Íle-íi
og geriiiu ■'if' glpruugti'
Augun þjer bv)Jiö rr.eð
aogu Ir*
T Ý L I II. V.
AusHjr str* t i 20
?!er
AÐ MORGNI 19. ágúst s. 1.
gerði aftakarigningu með stór-
kostlegum vatnavöxtum á
Seyðisfirði og’ viðar. Tóku læk-
ir að bera fram aur og jafnvel
stórgrýti kl. 7—8 urn morgun-
inn. Tjóri af skriðuföllum þess-
um varð mest á Fjarðarströnd.
Fn nokkurt tjón varð samt
einnig annar.s staðar.
Sorglegt slvs. varð, er skriða
hljóp á hús Aðalbjörns Jóns-
sonar og jafnaði það við jörðu
með þeim afleiðingum, að kona
hans, Ingibjörg Masnúsdóttir,
fórst ásamt 4 börnum þeirra.
Sjálfur var Aðalbjörn ekki
heima, þegar slysið vildi til, og
dóttir hans komst einnig af,
nokkuð meidd, úr rústunum.
Gunnar Sieurðsson. sem bjó
í sama húsi, biargaðist einnig,
nokkuð meiddur. ásamt konu
sinni og börnum. Fn búslóð sína
mis.sti hann alla.
Skriður fiellu einniCT á hús
fceirra Hjálmars Halldórssonar,
Sveinbiörns Hiálmarssonar og
Þóris Daníelssona’’. Mikill aur
barst ir.n í húsjn og stór-
skemmdi eða eyðilagði búslóð
beirra. Er þetta miög tilfinnan-
I lest tión, þar sen fátækir menn
ri?a hlut að máli. Líklegt niá
teÞa. að ekki byki gerlegt að
legeia fje í viðgerðir á þessum
3 húsum með hví að þau standa
öll á hættulegum stöðum. Verða
þau fcví væntanlega ekki. not-
uð ti.l íbúðar framar. heldur rif-
in eða flutt inn í bæinn.
S'klarverksmiðian varð fyrir
stórskemmdum, T.ión fyrir-
tækhins af skrjðuföllimum get-
ur naumast veHð rainna en eitt
hvað á annað hundrað þúsund
krému’.
Svioað tión ra.nn bæiarsjóður
hafa beðið. Rrúna á Vestdalsá
tók af. en siðan brovttá*áin far-
,ven
G’lluH.
á veginn
Skriður
beggj;
við skriðuföllin. og heitir á
menn að bregðast vel við.
—O—
Þannig hljóðar frásögn bæj-
arstjórans. Morgunblaðið veitir
fúslega móttöku því fje sem
kann að safnast í þessu skyni.
roiklar
megin
tión varð á rækt-
sf vö’dum skriðu-
JilMiilii’iiitmni
Raftiarf jörílut
Guðjón SleinKrímsson, iögfi.
Mállltitningsslu’iistofa
Reykjavíkurvegi 3 — Sími 9062
ViðtaJstími kl. 5—J.
He.
fjarðgr.
Noklmrt
nðu Isndi
] fakanna.
' Bæjarfógetinr á Sevðisfirði
i hefir sarakvæmt beiðni bæjar-
stiómar útnefnt menn til-þess
j að ro.eta fjónið r.f völdum skriðu
; faúarrao. Ma<sno.<?m>irmr hafa
! om ekki lok’ð stcrfum. og er
i þv' ekki kunnu<rt um. að hvaða
j mðnrrtöðum bei” hefa komist.
i Fn 5 fHófcj b T.'Vi virðist lik-
j leg-t. að tiön bf’tta geti ekki num
j ið lægri upphæS en hálfri
milcrón króna. Fr fcað næstum
j þvi. jafn há upphæð og niður-
i jöfnuð útsvör nema árlega á
Seyðisfirði. M4 af bví marka,
hversu gifurlegt t.iónið er mið-
að við stæ"ð bseiarfjelagsins.
Bæjarstjórn Seyðisfjarðar
beitir sjer fyrir samskotum til
styrktar þeim, sem biðu tjón
Landsmói íslenskra
esperantisla um
næsfu helgl
ElNS og getið hefur verið í
frjettum fyrr í sumar, gengst
Samband íslenskra esperantista
fyrir fyrsta landsmóti íslenskra
espirantista í Reykjavík laug-
ardag og sunnudag 2. og 3. sept.
n. k. Hefst það á laugardag M.
16,00 í Háskólanum með bátíð-
legri setningarathöfn, ræðu
sjera Halldórs Kolbeins forseta
sambandsins og kórsöng á al-
þjóðamálinu. Síðan flytja full-
trúar einstakra fjelaga sam-
bandsins svo og ritari þess stutt
ávörp og skýrslur sínar. Síðar
um kvöldið flytur elsti virki
esperantistinn á íslandi, Þor-
steinn hagstofustióri Þorsteins-
son. ræðu, og fluttur verður —•
á alþjóðamálinu — þáttur úr
Islandsklukkunni Einnig verða
umræður um málefni sambar ds
ins og hreyfingavinnar almennt.
Á sunnudag verður að for-
fallalausu farið til Þingvalla og
staðnum, sögulegum minning-
um hans, lýst, í þeirri för geta
einnig tekið þátt aðrir en þeir,
sem taka þátt í mótinu.
Er heim kemur, verðUr hald-
ið' áfram fundarstörfum, gerð-
ar ályktanir og haldinn loka-
fundur. Þar mun heyrast rödd
dr. Ivo Lapenna. sem hjer var
i VOi. •
Margir munu taka þátt í mót
inu, bæði esperantistar og aðr-
ir unnendur hreyfingarinnar,
en fleiri geta þó enn komist að.
Er ekki að efa að þetta fyrsta
landsmót esperantohreyfingar-
innar á Islandi verður ógleym-
anlegt þeim, er það sækja, og
góð kynning á alþióðamálinu
yfirleitt, þar sem fram fer á
því kórsöngur, ræðuhöld, leik-
þáttur og samtöl. Þeir, sem trúa
því illa, að slíkt geti gerst, ættu
að koma og sjá, hvað fram fer.
Þátttökugjald er áætlað 75
kr. á mann, þar í innifalið ferða
lagið og sameiginlegt borðha'Jd.
Gert er ráð fyrir 50 kr. gja’ldi
þeirra, sem aðeins taka bátt í
ferðinni, en 30 kr. fyrir bá, sem
taka þátt í mótinu nema ferð-
inni.

Ifsipr múm
óskast til aðstoðar á skrifslofu
við afgreiðslustörf. Sixni 74ðO. ,=
.ftiuiiiittimiiimiiiiiiiiJiuiiimiiiimiiiiiiciiiiiitiiniiiiiiitiiatiiiB
«n:»mnriimij*kmii»taiiMi«(imrMKiiiikiiiiiii>Fiii‘iihNuiijiiu3«a
| SSúIIca
* með Kvennaskólapróf, óskar
I eftir einhverskonar rtvinnu J.
| október. Tilboð sendist blaðinu
fyrir föstudagskvöld merkt: „1.
október — 805“.