Morgunblaðið - 30.06.1951, Page 6

6
>1 •< « I. |i (V K I 4 t-l I tJ
Laugardagur 30. júní 1951
e
Utg.: H.f. Árvafcur, ReyKjavm
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgöarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Lesbók: Árni Óla, sími 3045
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla
Austurstræti 8. — Sími 1600
Askriftargjald kr. 16.00 á mánuði, ínnamands
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 króna tneð Lesbók.
Hin örvandi hönd
wisfmann Guðmundsson skrifar um
BÓKMEIMIMTIR
TJM þessar mundir stendur yfir
11. þing Sambands ungra Sjálf-
stæðismanna. Er það að þessu
sinni háð á Akureyri. Sækir það
margt fulltrúa frá hinum ýmsu
samtökum æskulýðsfjelaga Sjálf-
stæðisflokksins.
Samband ungra Sjálfstæðis-
manna var eins og kunnugt er
stofnað árið 1930. Fjölmennur
hópur menntamanna og ungs
fólks úr öllum stjettum þjóðfje-
lagsins hafði þá fyrir skömmu
myndað fyrstu ' fjelög ungra
manna innan flokksins. Mikill á-
hugi ríkti fyrir auknu samstarfi
og víðtækari samtökum meðal
Sjálfstæðisæskunnar í hinum
ýmsu landshlutum.
Þau rúm 20 ár, sem SUS hefur
starfað hefur það jafnan verið í
fylkingarbrjósti í baráttu Sjálf-
stæðismanna fyrir stefnu sinni.
Ungir Sjálfstæðismenn hafa
rr.arkað sjer stórhuga stefnu og
frjálslynda. Meðan umræður
stóðu um það, hvernig með skyldi
farið er sambandslögin rynnu út,
tóku þeir hiklausa afstöðu þegar
í stað með sambandsslitum og
lýðveldisstofnun. Jafnframt hófu
þeir baráttu fyrir fjölmörgum al-
mennum umbótamálum, svo sem
lækkun kosningaaldursins, aukn-
um lýðtryggingum, setningu laga
og reglna um meðferð þjóðfán-
ans, atvinnuumbótum til lands og
sjávar, framkvæmdum í fræðslu-
og menningarmálum o. s. frv.
Óhætt er að fullyrða að sam-
tök unga fólksins hafi haft mjög
mikil áhrif á starf og stefnu Sjálf
stæðisflokksins á þessu tímabili
og hafi átt sinn þátt í farsælli
forystu flokksins í mörgum þýð-
ingarmiklum málum.
En hvert er verkefni samtaka
ungra Sjálfstæðismanna í dag?
Því er fljótsvarað. Það er enn
sem fyrr mikið og víðtækt. Þjóð-
inni ríður nú e.t.v. meira á því
en nokkru sinni fyrr síðan hún
öðlaðist stjórnfrelsi, að treysta
máttarviði lýðræðis síns. Því er
ekki að neita að vissar hættur
steðja að því. Ein þeirra er sam-
stjórnarskipulagið, sem þjóðin
hefur búið við um langt skeið.
Enginn einn stjórnmálaflokkur
hefur haft meirihluta á Alþingi.
Þess vegna hafa flokkar með
meira og minna ólíkar stefnur og
viðhorf til þjóðmála orðið að
vinna saman. Afleiðing þess hef-
ur svo orðið sú að stjórnarstefn-
an hefur sjaldnast verið greini-
lega mörkuð. Þjóðin hefur heldur
tkki getað dregið neinn einstakan
flokk eða stefnu til ábyrgðar fyr-
'r stjórn landsins þegar gengið
hefir verið til kosninga.
Allt þetta hefur átt ríkan þátt
í að skapa glundroða og upplausn
í pólitísku lífi landsmanna.
Á þessu þarf að verða breyt-
ing. Þjóðin þarf að vita um
hvað er barist. Hún verður að
gera sjer það Ijóst að það er
hún sjálf, sem ákveður stjórn-
arfar sitt. Ef hún er á móti
hrossakaupum og glundroða
samsteypustjórnanna er bein-
asta Ieiðin til úrbóta að veita
cinum stjórnmálaflokki meiri-
hlutafylgi.
Það er hlutverk ungra Sjálf-
stæðismánna og raunar allra
fylgismanna Sjálfstæðisflokks
ins að taka upp einarða og hik
lausa baráttu fyrir meirihluta
f lokksins á Alþingi. Þeir vcrða
að gera þjáðinni það skiljan-
Iegt, að á annan hátt getiv
hún ekki skapað sjer heil-
brigt stjórnarfar. Þeir verða
að berjast gegn þeim hugsun-
arhætti að erfitt sje eða ó-
hugsandi að ná slíkum meiri-
hluta.
Sannleikurinn er sá að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur mikla
möguleika til þess að ná meiri-
hlutaaðstöðu á skömmum tíma.
Fólkið er orðið þreytt á henti-
stefnu samstjórnanna. Það vill fá
ábyrga stjórnarstefnu. Það veit
að Sjálfstæðisflokkurinn hefur
stjórnað höfuðborg landsins einn
til ómetanlegs gagns fyrir íbúa
hennar og raunar þjóðina i heild.
Það sjer að raunhæfustu umbæt-
urnar, sem unnar hafa verið í
landinu hafa verið framkvæmdar
undir forystu Sjálfstæðismanná.
Af öllum þessum ástæðum
er Sjálfstæðisflokkurinn í
vexti. Hann nýtur vaxandi
trausts og álits í sveit og við
sjó. Æskulýðssamtök hans eru
öflugri en nokkurs annars
stiórnmálaflokks. Gefur sú
staðreynd glæsilegasta fyrir-
heitið um framtið hans.
Það má því með sanni segja
að íslensk æska hefur rjett
Sjálfstæðisstefnunni sína örv-
andi hönd.
Heim fil Hóia
Á 400 ÁRA dánarafmæli Jóns
biskups Arasonar í fyrra, var
ákveðið að færa prestsetur Við-
víkursóknar í Skagafirði frá
Vatnsleysu, þar sem það hefur
verið um hríð, heim til Hóla. Er
til þess ætlast að prestur sitji þar
framvegis, enda fullkomin hneysa
að hið fornfræga biskupssetur
skuli um langan aldur hafa verið
annexía.
Sjera Björn Biörnsson á Vatns-
leysu, sem þjónað hefur Hóla-
dómkirkju undanfarin ár, skýrði
blaðinu frá því í gær, að nú væri
hafinn undirbúningur að bygg-
ingu prestsseturs á Hólum, en
þai hefur til þessa ekki verið
neitt húsaskjól fyrir prest. Mun
í ráði að hefjast handa um bygg
ingarframkvæmdir í þessu skyni
í sumar.
Ástæða er til þess að fagna þvi
að hinu forna biskupssetri skuli
nú sýndur nokkur sómi. Það sæt-
ir hinni mestu furðu, hversu
skeytingarlausir við íslendingar
h.öfum verið um veg og virðingu
biskupssetranna.
Lítið dæmi
FYRIR tveimur árum beittu
Sjálfstæðismenn sjer fyrir þeirri
breytingu skattalaga á Alþingi,
að hætt yrði að skattleggja auka-
vinnu efnalítilla einstaklinga við
byggingu eigin íbúða. Var frum-
varp þeirra um þetta samþýkkt,
enda fullkomið rjettlætismál.
Hefur þessi breyting skattalaga
gert fjölda af efnalitlu fólki
kleift að eignast þak yfir höfuðið.
Ætla fnætti að Framsóknar-
menn, sem nú þykjast vera sann
gjarnastir allra í skattamálum,
htfðu stutt þessa tillögu Sjálf-
1 stæðismanna öfluglega. En þvi
íór fjarri. Þeir reyndu þvert á
móti að tefja fyrir framgangi
hennar eftir megni.
Ekki var þessi breyting þó í
þógu „hinna ríku“ Hún var gerð
fyrir efnalítið fólk, sem af litlu
hefur að taka til þess að koma
sjer upp eigin húsnæði.
Nei, Framsókn gamla hafði
um annaö og þarfara að hugsa
en greiða götu efnalítils fólks
við húsbyggingar. Þetta er að-
eins lítið dæmi um víðsýni
Tímaliðsins í skattamálum.
HRAUNKVÍSl AR, eftir
Braga Sigurjónsson. —
Teikningar eftir Garðar
Loftsson. — Bókaútgáfan
Norðri.
Hraunkvíslar sýna framför í
rímleikni og smekkvísi, frá fyrri
bók Braga Sigurjónssonar. Kvæð-
in eru flest vel kveðin, ljett og
leikandi, bersýnilega talsvert mik
il vinna í þau lögð og er það
lofsvert. Deila má um gott og
betra, — en „Gunnuklettur“ þyk-
ir mjer best:
„Afleiðis á öræfunum
öllum veðrum sorfinn stendur
Gunnuklettur. Grýttar auðnir
glotta við’ á báðar hendur.
Þó er eins og bjarma bregði
bænin sú um myrka vegi,
sem í mjúka molabergið
meitlaðir þú á efsta degi.
Þú komst ein af vestan, vildir
vitja aftur heimabyggða.
Kanske fólst þar, geymt í grasi,
gæfuhnoðað fagurskyggða?
Lengi og víða leitað hafðir,
lífið beiskan drykk þjer færði.
En bjargföst trú á betri tíma
blóðugt hjarta græddi og nærði.
Forna treð jeg förustíga,
furða mig á sögu þinni:
Hvernig gastu guðstrú þír.a
geymt í allri fátæktinni?
Hvernig fjekkstu haldið hjarta
heitu af lífi, trú og vonum,
fyrst að þú hlaust aldrei annað
en örbirgðina í gjöf frá honum?
Heimsins láni hef jeg fagnað,
hrósað sigri í mörgum brýnum,
lifað þrátt við auð og allsnægt,
eignast val á kjörum mínum.
Þó finn jeg að þú ert, Gunna,
þúsund sinnum meiri af þínu:
Jeg hef löngu tapað trúnni,
trúnni á guð úr hjarta minu.“
Fleiri góð kvæði eru í bókinni,
en ýms þeirra eru þó helst til
^ngdregin, efninu ekki nægilega
samanþjappað, og enn skortir
víða á að nógu vel sje vandaður
frógangurinn. — Bragi Sigurjóns-
son er snoturt skáld. En um leið
gildir það sama og svo marga
fleiri: að hann mundi geta tekið
fastar á og orðið betri!
f ÖÐRUM LÖNDUM, eftir
Andrjes Guðnason frá
Hólmum.
Hólmaútgáfan.
Bókin hefur að færa ferða-
þætti, smásögur og skáldlegt riss,
allt lipurlega ritað, lifandi og
hressilegt. Höf. er ungur maður,
fullur af frásagnargleði og hefur
vakandi auga fyrir því sem skeð-
ur í kringum hann. Af öllu þessu
mætti ráða að gáfur hans væru
betur fallnar tíl blaðamennsku
en skáldskapar, en engu skal spá‘5
um hvort verður ofan á. Bók
hans er allt annað en leiðinleg,
hann getur haldið lesandanum
rígföstum við efni, sem oft er
í sjálfu sjer lítilsvert — og lofar
það góðu, bæði fyrir skáldið og
blaðamanninn. Og það hygg jeg
að nafnið hans verði einhyern-
tíma þekkt, það er töggur í karli,
hann getur þegar skrifað. —
VÖGGUVÍSA, brot úr æf-
intýri. — Gamalt fólk og
nýtt, tólf smásögur. — Eftir
Elías Mar.. — Helgafells-
útgáfan.
Elías Mar hefur fullan vilja á
því að verða skáld og er þegar
tekinn að færast talsvert í auk-
ana. Hann hefur bersýnilega þá
viljafestu til að bera, sem oít
reynist skáldum öruggara vega-
nesti en miklar gáfur! — Nýlega
hafa komið út tvær bækur eftir
hann, skáldsaga og smásagna-
safn. Skáldsagan, „Vögguvísa“,
hefur vakið athygli, og á það
skilið, en smósagnasafnið er þó
betri bók, best þeirra, er Mar
hefur enn gefið út.
„Vögguvísa" fjallar um ungan
pilt, sem er að lenda á glap-1
stigum. Sagan er vel byggð, „upp-j
slagið“ ágætt, efnið tekið föstum j
og öruggum tökum í byrjun og
nokkuð fram eftir bókinni, en1
losnar í reipunum, þegar líður að
lokum. Persónur, einkum Bam-
bínó sjálfur, eru sumar snotur-
lega gerðar og sjálfum sjer sam-
kvæmar. En höf. skortir líís-
reynslu og sálfræðilegan skiln-
ing til að gera úr þessu það lista-
verk, sem það hefði getað orðið
í höndum þjálfaðra skálds.
Þó er sagan vel læsileg, og víða
í henni eru góðir kaflar. Inn-
brotinu, og heimsókn Bambínós
til Leifs, er t. d. ágætlega lýst.
Málsmeðferð höf. er enn allsóða-
leg á köflum, en þó batnandi.
— Þarna er heildsali, sem vitan-
lega er gerður að fííli, en Elías
skortir alveg þá gáfu, enn sem
komið er, að geta búið til fífl!
Og hinar heimspekilegu hugleið-
ingar hans eru undantekningar-
lítið þrautleiðinlegar.
Smásögurnar eru betri og heil-
steyptari tók en „Bambínó". Enda
þótt þær sjeu gerðar á mörgum
árum, að sögn höfundar, bera
þær heildarsvip og í þeim hef
jeg fyrst fundið glögg sjerkenni
þessa ungarithöfundar. Hann á
meira í þeim sjálfur en hinum
öðrum bókum sínum. — Fyrsta
sagan, „Gamalt fólk“, er mjög vel
gerð, lítið, en vandað listaverk,
og það frumlegasta, sem jeg hef
sjeð eftir Mar. „Stúlka miðarl
byssu“, er einnig góð saga, sjer-
kennileg og vel rituð. Þarna er
og lítil skáldsaga, sem nefnist
„Heiman og heim“, sem margt er j
vel um, þótt gallar sjeu tals-
verðir. —
Þegar best lætur er Elías Mar!
viðkunnanlegur rithöfundur, —;
frásögn hans stillileg ,lygn á
yfirborði, með blæ hinnar fornuj
kröniku, en dulur óróleiki undir. |
Þetta eru sjerkenni hans, það
besta sem hann hefur enn að
leggja á borð með sjer — og eng-
anveginn litið. En auðvitað gæt-
ir áhrifa í bókum hans úr ýms-
um áttum, — ekki síst að vestan,
— og er það fullkomlega eðli-
legt hjá svo ungum höfundi. —
Takist honum að hreinrækta sjer
kenni sín, jafnframt því sem
hann lærjr tæknina og galdra-
brögð stíls og máls, þá er hon-
um óhætt. —
Ferðamannahépur
lil Skotlands '
í NÆSTU ferð Gullfoss hjeðan til
Leith og Kaupmannahafnar, mun.
hópur ferðamanna heimsækja
Skotland. Fyrsti höpurinn fór
með skipinu í síðustu ferð þess
og kemur heim aftur með því.
Ferðafólkið dvelst í Skotlandi
í sjö daga. Þessa daga er mikið
ferðast um, og sögufrægir staðir
og byggingar skoðaðar, söfn ovj
komið til ýmissa bæja. Skoðuð
verða iðjuver og þá síðast en ekki
síst hin fagra höfuðborg Skoi-
lands, Edinborg, en einnig verður
farið til Glasgow, sem að vísu er
stærri, vegna hins mikla iðnreksí
urs þar. Einn daginn verður dval
ið á skemmtilegri baðströnd í Ayr
Eins og fyrr segir, verður farið
þann 7. júlí og enn geta nokkri
komist með.
Síma-sjálísaSi
SÍMA-SJÁLFSALI hefur verið
settur upp á Keflavíkurflugvelli
og er honum komið fyrir í einum
símaklefanna í biðsal gistihúss-
ins. Með því að setja tvo 2-krónu
peninga í sjálfsalan geta menn
valið þaðan símanúmer í Reykja-
vík allan sólarhringinn.
Tækið er smíðað hjá Lands-
símanum.
'rii.ii.
—Víkverji skrifarr
m DAGLEGA LÍFINU
„Norðurstranda
stuðlaberg“
F'NN einu sinni getum við ís-
' lendingar verið hreyknir af
frammistöðu/ íþróttamanna okkar
á erlendum vettvangi. — Þegar
þetta er skrifað er að vísu ekki
vitað um nema úrslit fyrri dags-
ins í íþróttakeppninni í Osló. En
það út af fyrir sig er alveg nóg.
I Og ekki vantar að vel sje fylgst
með hvernig piltunum okkar
I gengur. Tugir manna stóðu allt
kvöldið á fimmtudaginn í Aust-
, urstræti til að fylgjast með er
úrslitin voru birt hjá Morgun-
blaðinu. í gær var hin glæsilega
frammistaða islensku piltanna
* aðalumræðuefni manna.
Óþjálft nafn
I7URÐULEGT er að málhreins-
unarmenn vorir skuli ekki
hafa fárast neitt vegna orðsins
„frjáls-íþróttir". Það er þó bein
þýðing úr dönsku, en bein þýðing
á dönskum orðum hefur lengi
verið þyrnir í augum hinna svo
nefndu málhreinsunarmanna.
Ilvorki lýgi nje Iatína
HEYRIST ekki oft sagt: „Þetta
er ekki nema danska“. — Þó
eru í íslensku máli ágæt og ramm
islensk crð, sem virðast vera
þýðing úr dönsku.
En hvað, sem því líður, þá er
það hvorki lýgi, eða latína, að
„frjáls-íþróttir“ fara illa íslensk-
u.m tungum og mætti vissulega
gera bragarbót.
Ljótur grikkur með
peningasendingu
IVIKUNNI fjekk einn af starfs-
mönnum við Morgunblaðið
sc-ndibrjef í póstinum, sem kom
heldur en ekki illa við hann. Ut-
anum brjefið var umslag af lje^
legustu tegund, þannig að varla
mátti við það koma, svo það rifn-
aði ekki. Brjefsnudda þessi var
send sem almennt brjef með
einnrara krónu frímerki.
| En þegar brjefið var opnað
ultu úr umslaginu 2000 krónur í
peningum með tilmælum um að!
skila til tveggja tiltekinna.
kirkna. Undirskriftin var stafur-
inn T. Viðtakanda brjefsins brá
heldur en ekki í brún. — Ef brjef
ið hefði nú glatast, af einhverjum.
ástæðum og aldrei komið fram?
Hvar var þá viðtakandi staddur
í augum sendanda?
Ekki er það þjófhræðsla
IÁTUM það vera þótt menn
.* * sjeu ekki þjófhræddir. Sem
betur fer eru íslendingar ekki at-
mennt hnuplsamir og venjulega
er óhætt að skilja eftir verðmæti,
án þess að staðinn sje vörður unn
þau. — En þegar menn senda pen
ir.ga, hvort heldur er með pósti,
eða á annan hátt er sjálfsagt, að
setja brjefin í ábyrgð, eða látá
sendilinn taka kvittun viðtakanda.
1— Ábyrgðarbrjefskvittunin er
trygging fyrir alla aðila, sem
handfjatla brjefið, sendanda,
póstmanna og viðtakanda.
j Segja mætti að það væri ekkí
ntma sjálfsögð kurteisi, að gera
slíkar öryggisráðstafanir.
í
Ekkert einsdæmi
ÞVÍ miður er það ekkert eins-
dæmi, að menn sendi peninga
fúlgur og það öft stórar upphæð-
ir í almennum pósti, eða láti
fleygja umslögum með peningum
inn í skrifstofur, oft illa merkt.
i Slíkt á ekki að eiga sjer stað.