Morgunblaðið - 02.03.1952, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 2. marz 1952
r 8
Útf.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)'
Lesbók: Áml Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Ámi GarCar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1800.
Áskriftarfjald kr. 18,00 á mánuCi, innanlands.
í lausasðlu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
Einstaklingsfram takið
og húsnæðismálin
LÁNADEILD smáíbúða, sem
stofnuð var með lögum frá síð-
asta Alþingi, er nú í þann mund
að taka til starfa. — Er fyllsta
ástæða til þess að fagna þeirri ný-
breytni í byggingarmálum, sem
felst í stefnu þessara lagaákvæða.
Tilgangur þeirra er fyrst og
fremst sá að örfa og styðja fram-
tak einstaklingsins til fram-
kvæmda á þessu sviði.
Sjálfstæðismenn á Alþingi
höfðu forystu um að nokkur
hluti, samtals 12 millj. kr. af
rekstrarafgangi ríkissjóðs árið
1951, var lagður fram til umbóta
í húsnæðismálum kaupstaða og
kauptúna. Af því fé fær lánadeild
smáíbúða einn þriðja hluta eða 4
millj. kr. á þessu ári. Lán þau,
sem deildin veitir verða eingöngu
veitt einstaklingum til byggingar
smárra, sérstæðra íbúðarhúsa og
einlyftra, sambyggðra smáhúsa,
er þeir hyggjast koma upp, að
verulegu leyti með eigin vinnu
sinni og fjölskyldu sinnar.
Þessi lán skulu tryggð með 2.
veðrétti í húseigninni. Lánstími
er 15 ár og ársvextir 5%%. Há-
mark láns til einnar íbúðar er 30
þús. kr. — Fjórar milljónir kr.
eru að vísu ekki stór upphæð,
þegar litið er á hina geysimiklu
fjárþörf til umbóta í húsnæðis-
málunum. Engu að síður er hér
um að ræða merkilega leið í þess-
um málum. Ætla má að unnt
verði að lána út á allt að 150
smáíbúðir úr lánadeild þessari á
þessu ári. Er það alls ekki ómynd
arlegt átak til þess að bæta úr
húsnæðisleysinu og útrýma
heilsuspillandi húsnæði. En þess
verður að vænta að lánadeild
smáíbúða starfi áfram í framtíð-
inni og að árlega verði lagt fram
nokkuð fé til hennar.
Það, sem mikilvægast er í
sambandi við þessar bygging-
arframkvæmdir, er sá grund-
völlur ,sem þar er byggt á.
Það er einstaklingsframtakið,
sem þarna er verið að örfa og
styðja. Sjálfstæðismenn á Al-
þingi beittu sér fyrir því fyrir
nokkrum árum, að aukavinna
efnalítilla einstaklinga við að
koma upp eigin íbúðum yrði
undanþegin skattgreiðslum. —
Áður hafði sú vinna verið
skattlögð. Með slíkum skatta-
lagaákvæðum var beinlínis
verið að refsa fólki fyrir að
sýna dugnað og fyrirhyggju í
byggingarframkvæmdum. Af-
nám þessara ranglátu og
heimskulegu ákvæða hefur
haft gífurleg áhrif. Fjöldi ein-
staklinga hefur síðan notað
allar tómstundir sínar til þess
að vinna að byggingu húsa
sinna og íbúða.
Reykjavíkurbær hefur haft
forystu um íbúðabyggingar, sem
aukavinna eínstaklinga hefur átt
ríkan þátt í að gera ódýrar. —
Ræðir þar um hinar rúmlega 200
íbúðir við Bústaðaveg, þar sem
nú búa á annað þúsund manns.
Þess er einnig að vænta að
unnt verði að byggja allmarga
verkamannabústaði á þessu ári.
En eins og kunnugt er, veitti Al-
þingi 4 millj. kr. til slíkra fram-
kvæmda og loks 4 millj. kr. til
útrýmingar heilsuspillandi hús-
næðis á vegum bæjar- og svéit-
arstjórna. — Alþingi hefur því
sýnt fullan skilning á byggingar-
þörf þjóðarinnar með þessum
fjárveitingum og ennfremur með
eflingu lánastofnana landbúnað-
arins. — Sjálfstæðismenn munu
halda áfram að berjast fyrir um-
bótum í húsnæðismálum þjóðar-
innar til sjávar og sveita. Stefna
þeirra í þeim málum er sú, að
greiða fyrst og fremst götu ein-
staklinganna til þess að byggja
og búa í eigin íbúðum. Þegar þá
brestur bolmagn til þess verður
hið opinbera að veita þá aðstoð,
sem það hefur möguleika á, á
hverjum tíma.
Einstaklingsframtakið er
þýðingarmesta afl þjóðfélags-
ins. Þess vegna er það ævin-
lega færast um að hafa for-
ystu um framfarir og umbæt-
ur, ef rétt er að því búið. Sú
stefna, sem vill kyrkja fram-
tak einstaklingsins er versti
óvinur þróunarinnar, batnandi
lífsskilyrði og gróandi menn-
ingarlífs meðal þjóðanna. Góð
húsakynni eru eitt af frum-
skilyrðum mannlegrar vellíð-
anar og hamingju. Þess vegna
er það þýðingarmikið að skyn-
samlegar leiðir séu farnar . í
framkvæmdum á því sviði.
Reynslan hefur sannað að
stefna Sjálfstæðisflokksins í
húsnæðismálunum er raunhæf
og jákvæð. Á grundvelli henn-
ar munu margir sigrar og
stórir vinnast í baráttu við
heilsuspillandi, léleg og ófull-
komin húsakynni. í skjóli
hennar munu þúsundir ein-
staklinga ná því marki að
eignast björt, heilsusamleg og
þægileg heimili.
í kröppum sjó
STJÓRN Faure í Frakklandi ar
fallin. Er það þriðja ríkisstjórn-
in, sem hröklast þar frá völdum
á einu ári og 13. ríkisstjórnin,
sem þar hefur setið siðan siðustu
heimsstyrjöld lauk. Þessi stjórn-
arskipti í Frakklandi ber að við
mjög erfiðar aðstæður. Fyrir
skömmu lýsti Faure forsætisráð-
herra því yfir á þingi, að landið
væri mjög nálægt gjaldþroti. —:
Óhjákvæmilegt væri að grípa til
róttækra aðgerða í efnahagsmál-
um, ef komast ætti hjá hruni.
Fjármálaráðherrann skýrði
einnig frá því, að gullforði þjóð-
bankans myndi á þrotum í apríl-
mánuði að óbreyttum aðstæðum.
En þessar upplýsingar virðast
ekki hafa haft djúptæk áhrif á
fulltrúa frönsku þjóðarinnar í
hinni fögru þinghöll á Signu-
bakka. Stjórn Faure féll með
nokkurra atkvæða mun síðasth
fimmtudag. Ekki aðeins komm-
únistar og Gaullistar greiddu at-
kvæði gegn henni heldur og
nokkrir flokksmenn sjálfs for-
sætisráðherrans. Svo víðtæk er
upplausnin orðin í frönskum
stjórnmálum. Móðurland lýðræð-
isins hrekst nú um í kröppum sjó
flokkadrátta og klíkuskapar. —
Ógæfa þess er m. a. sú, að tveir
af þremur stærstu flokkum þjóð-
arinnar, Gaullistar og kommún-
istar, eru ekki samstarfshæfir og
stefna jafnan að því fyrst og
fremst að auka glundroðann og
upplausnina.
Horfurnar eru ekki góðar
að úr rætist. Stjórnarmögu-
leikar Reynauds, sem nú hef-
ur tekið að sér stjórnarmynd-
un, velta mjög á afstöðu jafn-
aðarmanna. En um hana er
enrt allt á huldu.
Hluti af gjöf Listiðnaðarsafnsins í Oslo.
LISTASAFN RÍKIS
AB NÝJU í
TVÆR MERKAR GJAFIR
FRÁ NOREGI
Málverkasafni ríkisins hafa á
undanförnum árum borizt tvær
merkar gjafir frá listunnendum
í Noregi.
Fyrri gjöfin var frá hinum
þekkta rithöfundi Chr. Gierlöff
og konu hans, Oru Gierlöff, og
hin síðari frá Listiðnaðarsafninu
í Oslo um hendur formanns safns
stjórnarinnar, Ragnars Moitzaus,
stórútgerðarmanns, er einnig gaf
nokkrar myndanna úr einka-
safni sínu. — Fyrri gjöfin
hefur að geyma 15 grafisk verk
eftir hinn kunna norska lista-
mann Edvard Munch og hafa áð-
ur verið til sýnis í safninu. Hin
síðari er nú til sýnis í fyrsta sinn
i listasafninu. Það er 51 grafiskt
verk eftir 34 norska listamenn.
MYNDIR EFTIR
EDVARD MUNCH
Það er ekki lítill fengur fyrir
okkur að fá svo mörg verk Ed-
vards Munch, þar sem þau eru
með hverju ári sem líður vand-
fengnari og dýrari, en sjálfir ráð-
um við yfir litlu fé til kaupa lista
verka. Edvard Munch, sem er
fæddur árið 1863 og dó 1944 er
talinn meðal allra beztu grafisku
listamanna, sem uppi hafa verið
og fer þar saman framúrskarandi
tæknileg kunnátta og listrænt
djúpsæi.
Múnchs-myndunum var komið
fyrir í sérstöku herbergi í safn-
inu, þegar Listasafnið var opnað
í sumar. En myndir þær, sem
Listiðnaðarsafnið gaf hingað hafa
ekki verið til sýnis í safninu fyrr
en nú.
51 VERK EFTIR 34
HÖFUNDA
Gjöf Listiðnaðarsafnsins hef-
ur að geyma 51 verk, eins og
áður er getið, eftir 34 höfunda,
eldri og yngri listamenn. Safn
þetta er hið merkasta, þar sem
það gefur yfirlit yfir norska svart
list, einkum þó tréstungu lit-
myndir, síðustu áratugi. En sú
grein svartlistarinnar hefur náð
mikilli útbreiðslu í Noregi.
Af hinúm eldri og þekktari
mönnum er að geta þeirra: Hen-
riks Lund f. 1879 d. 1935. Eftir
hann er „Portrett af Knut Ham-
sun“; Ivar Lund f. 1871 d. 1904,
„Fra Akerselven“; Edvard Munch
f. 1863 d. 1944. Eftir hann eru í
þessu safni þrjú verk; Olaf Rusti
f. 1850 d. 1920, „Portrett“; Erik
Werenskjold f. 1855 d. 1938. Eftir
hann eru fjórar myndir. Eftir nú-
lifandi iistamenn eru t.d. verk
eftir Henrik Sörensen, Sigurd
V/inge, Tidemand-Johannessen,
Kurt Rusmohr, Alf Rolfsen, Hen-
rik Finne, Paul Gauguin, Per
Krogh, Else Hagen, Örnulf Bast,
svo nefnd séu nokkur af hinum
þekktari nöfnum.
Sýningu þessari hefur verið
komið fyrir í einum af miðsölum
safnsins, þar sem hún nýtur sín
mjög vel.
Eftir nokkra hvíld verður safn-
ið opnað á ný í dag, eftir að skipt
hefur- verið um myndir, en þau
húsakynni, sem safnið hefur nú
yfir að ráða rúmar ekki nema í
hæsta lagi einn fjórða til sýning-
ar í einu af myndum þess.
MARGAR MYNDIR TIL
SKIPTANNA
Sýnt er að safnið á í fórum sín-
um mörg merkileg verk frá eldri
Framh. á bls. 12.
Velvakcmdi skrifar:
011 DAGLEQA LÍFISffU
Skemmtiþáttur skólanna.
KÆRI Velvakandi. Við erum
hér nokkrar stelpur, sem
langar til að biðja þig að koma
á framfæri eftirfarandi:
Unglingum á skólaaldri þykir
lítið til útvarpsins koma, þar eð
fátt er gert þeim til skemmtunar.
Gæti útvarpið nú ekki haft nokk
urs konar skólaskemmtiþátt, sem
svo yrði háttað, að skólarnir
skiptust á um að annast hann?
Fyndist okkur, að sá þáttur
mætti vera klukkustund viku-
eða hálfsmánaðarlega.
Skólasystur“.
Samstarf skóla og útvarps
ÞETTA sýnist ágæt tillaga hjá
ykkur. Nemendurnir mundu
hafa gagn og gamaji að því að
spreyta sig á þessu, jafnframt þvi
sem fólk áf skóláaldri fengi þarna
tilvalið skemmtiefni.
. . . nemendur við hljóðnemann.
Sannast sagna er lítið efni
sniðið við hæfi unglinga i útvarp
inu. Barnatíminn er góður svo
langt sem hann nær, en að öðru
leyti er efni þess yfirleitt mið-
að við fullorðna hlustendur, þá
sem eru kafnir áhyggjum og al-
vöru upp fyrir eyru og hafa megn
ustu vantrú á „ungdómnum“.
Kaffi, brauðsnúður
og vindlingar
VELVAKANDI minn. Um dag-
inn brá ég mér í veitingahús
til að hressa upp á sálina upp úr
nóni. Vinur minn var með mér,
og af því að hann er þeirra allra
beztur, þá var hann þarna í mínu
boði. Hversdagslega læt ég mér
líka nægja kaffi konunnar minn
ar.
Nú, við fengum sinn brauð-
snúðinn hvor með smjörklípu
eins og gengur, þegar menn
bregða sér í fyrsta flokks veit-
ingahús, auk þess vindlinga-
pákka.
Dýr munaður
SVO sátum við þarna_drykk-
langa stund í stólum veitinga
hússins við þess eigið borð, og
önduðum að okkur andrúinslofti
þess, teygðum makráðir frá okk
ur býfurnar og reyktum.
Svo kom að skuldadögunum,
og hvað heldurðu að allt þetta
hafi kostað? — kr. 32.00. En ef
við hefðum komið að kvöldlagi
og þurft að geyma yfirhafnirnar
frammi, þá hefði heimsókn okk-
ar kostað 36.00. Vitaskuld greiddi
ég fyrir okkur umyrðalaust, þó
að mér hnykkti við, því að það
er ókurteisi að steyta görn við
dómarann. En gaman hefði ég
að því að vita, hvernig reikning-
urinn lítur út sundurliðaður.
Tr. Tr“.
Fiskur o" fiski
AÐ er leiðinlegt, að menn
skuli almennt ekki beygja
rétt orðið fiskur, nafnið á aðal-
fæðutegund okkar og gjaldeyris
gjafa.
Fiskur er í eignarfalli fisks og
því á að segja verð fisksins en
ekki fiskjarins. Aftur á móti er
fiskjar eignarfall kvenkynsorðs,
sem er fiski í nefnifalli. Það er
nú lítt notað nema í samsettum
orðum en er vel þekkt úr orða-
tiltækinu að róa til fiskjar.
Óslítandi fatnaður.
KARLMENN geta sparað sér aC
lesa það, sem eftir er, nema
ef beir stagla sokkana sína sjálfir.
I verksmiðju í Welwyn í
Herfordskíri er sægur vísinda-
manna og þeir ganga allir í sokk-
um úr nýju efni, sem kallast
„teryline". Þetta er sannkallað
undraefni, og ef það bregzt ekki
vonum manna, þá losna húsfreyj-
urnar við allt sokkastagl héðan
af. Vísindamennirnir gera sér
vonir um að geta gengið i sokk-
unum árið. Líka hafa þær klæðzt
fötum, sem ofin eru úr garninu
góða.
Risafyrirtæki í Bretlandi hefir
nú í smíðum hús mikið, þar sem
hugmyndin er að spinna töfra-
garnið, svo að miklu nemi. Stór-
framleiðsla hefst innan skamms
og ekki er ólíklegt að við getum
keypt óslítandi sokka í næstu búð
eftir 2—3 ár.