Morgunblaðið - 13.05.1952, Blaðsíða 9

Þriðjuclagur 13. maí 1952
UORGUNBLAÐIÐ
9
ihlnr lækllIIItirfellilI^ KaiipgjaWið og kanpmáttur laiinanná
kvæmdir við Djúpi
Síutí samfsi ill Agúsf Hélfdánsscrr, formann rækt-
unarsambanis SúIðYÍkur- Eyrar- og Kéfshrepps
FYRSTA vika sumarsins var
mjög hagstæS við ísafjarðardjúp.
En síðan kólnaði aftur ineð norð-
an hríð og frosti. iíú er aftur
tekið að hlýna og borfur aö verða
bjartari.
Þannig kost Ágúst Hálfdánsson
bóndi á Eyri í Seyðisfirði, m. a. J
að orði er MbJ. hitti hann að máli
í gær, en hann hefir verið stadd-
ur hér í bænum undanfarna daga.
— Það má vel vera. Ég hafði
tæplega 600 fjár á fóðrum s.l. vet-
ur. Aðstaða til sauðfjárræktar er
góð í fjörðunum við nunnanvert
ísafjarðardjúp. Hagar eru þar
ágætir og mjög skjólgott. Það er
mín skoðun, að mjög áríðandi sé,
ekki sízt vegna fjárpestanna í
öðrum landshlutum, að þrótt-
mikil sauðfjárrækt sé rekin á
Vestf jörðum. Nú er líka svo kom-
ið, að þjóðína er farið að vanta
kjöt.
—- Hverníg eJ”U fénaðarhöld
vestra^ um þessar .munélir?
— Ég hvgg að þau hafi verið
ágæt í vetur, eS œínnsta kosti
þar, sem ég þekki til. Féð er vel
hraust, og við rn-anum leggja
kapp á að ítrasta ráðstafána
verði freístað tíl þess að halda
Vestfjörðum hreinum af sauðfjár
pestunum.
Þannig komst Agúst bóndi á
Eyri að orðí. Auk hans eiga sæti
í stjórn Ræktunarsambandsins
beir Þórður Hjaltason, Boiungar-
vík, gjaldkeri og Agnar Jónsson,
óústjóri Seljalandí, ritari.
Ágúst er formaður 8. ræktunar-
sambartds Búnaðarsambands Vesr
fjarða, en það nær yfir 3 hreppa
Norður-ísafjarðarsýsiu, Súðavík-
ur- Eyrar- og Hólshrepp.
MIKLAR RÆKTU.VAR-
FRAMKVÆMDIR
UNDANFARIN ÁR
— Hafa verið miklar :"æktunar
framkvæmdir í þesSnxrt byggðar-
lögum undanfaria ár?
— Já, þær hafa verið töluvert
miklar. Það mun hafa verið árið
1947, sem stofnað var ræktunar-
samband þriggja vztu hreppanna
við sunnanvert Isafjaxðardjúp.
Það hefir nú afisð sér sæmilegs
vélakosts, og á nú síóra jarðýtu
og dráttarvélar, ásamt úlheyr-
andi iarðyrkjuverkfærum. Hefir
jarðýtan verið notuS jöfnum
höndum til ræktunar, vegagerðar \
og til þess að ryðja snjö af veg-
unum að vetrarlagi. j
— Síðan vúð fengumþessi verk-
færi hafa bænður bætt iarðir
sínar veru’egB. Túniiihafa stækk
að og orðið arðbetri. Sérstaklega
komst skriður á ræktunarfram-
kvæmdirnar begar við fengum
jarðýtuna vorið 1949.
BATNANDIABSTABA
Aðstaoa bænda íil æktunar-
framkvæmda hefir batnað miög
rneð hinupi nýji» vkvegurn um
þessar sveitir. Nú er orð'ið akfært
frá Bolungarvík og inn í ÁTfta-
f jörð. Er þvi mifehi auðveldara að
koma þungum véium. og tækjum
til instakra bænda.
Mjög mikil nauðsyn er á því
að haida vegagerðivni áíram inn
með Ðjúpinu. SiÆasta ASþingi
samþykkti aff vpoin^ >á
Súðavík, kríngum Álftafjörð, inn
að Eyri í Seyffisfírði í þjóðvega-
tölu. í báffura þessum fjörðum
eru ágæt ræktunarskilyrði, og
geta þessi byggffarlög því átt
xnikl'a framtíð fyrir sér ef rétt er j
á haldið. Ég tel framhald vega-
jgerðarinnar véra býðíngarmesta
hagsmunamál þestrara byggðar-
laga. Sími er nú kominrt á svo
að segja alla bæi i Súffavíkur-
hreppi.
FJÁRFLESTI hónbi
Á VESTFJÖRÐUM
— Er það ekki rétt, að þér séuð,
f járflesti bóndí á öH'um Vestfjörð j
tun?
iafnað til elltheiinllr
byggingar í Húna-
vainssýslu
HÚNVETNINGAFÉLAGIÐ í
Reykjavík efndi nýlega til sam-
komu í Tjarnarkaffi til ágóða
fyrir elliheimilisbyggingu, sem
Kvennabandið (Kvenfélagasamh.
V-Húnv.) hyggst korna upp svo
fljótt sem auðið er. Mikill áhugi
ríkti meðal félagsmanna um mál-
efni þetta, og var samkoman fjöl-
sótt.
Ávörp fluttu Jónas Ej'steinsson
form. félagsins, og frú Jósefína
Helgadóttir, íörmaður Kvenna-
bandsins. Söngkórinn Húnar söng
og Baldur Pálmason stjórnaði
nýstárlegum spurningaþætti, þar
sem allir samkomugestir gátu
tekið þátt í að svara. Verðlaun
voru veitt fyrir snjöllust svör.
1. verðlaun hlaut Hjörtur Jóns-
son, kaupm., en það voru tveir
farmiðar til Blönduóss, gefnir af
Norðurleið h.f.
2. verðlaun hlaut Finnbogi Júl-
íusson, blikksm., útskorna vegg-
hillu gefna af Friðrik Karlssyni.
3. verðlaun hlaut Björn Bjarna-
son, fyrrv. bæjarfulltrúi, Svipi
og sagnir úr Húnaþingi, gefna af
Norðra.
Þá var og bögglauppboð og
komu vinsældir málefnisins vel í
Ijós á því, hve vel var boðið í
bögglana, enda voru þeir margir
góðir, gefnir af Húnvetningum
hér syðra.
Ágóði af skemmtuninni var
nokkuð á þriðja þúsund krónur.
Húnvetningafélagið undirbýr
nú a£ kappi skóggræðslu, sem það
ætlar að hefja nú í vor á landi
því, er íélaginu var gefið til
skógræktar í Vatnsdalshólum. —
Hefur það þegar aflað sér girð-
ingarefnis og pantað trjáplöntur.
í Skógræktarnefnd eru: Halldór
Sigurðsson, húsvörður, Krist-
mundur Sigurðsson, lögreglu-
þjónn og Marteinn Björnsson,
verkfr. Framkvæmdastjóri
neíndannnar er Finnbogi Júlíus-
son, úr stjórn félagsins.
áv<D: vji'ðist kem : upþlýsingar
.fseé, ÁðnJ’ég ,'gaí :ií.útrvai-þsræðu
minni 1. maí s.l. um þróun kaup-
máttar launa annars vegaj- og
raunvertilegra þjóðartekna hins-
vegar, hafi farið allmjög í taug- ]
arnar bæði á Alþýðublaðinu og
Þjóðviljanum. Kvarta bæði blöð- f
in um það, að með því að vekja
athygli á slíkum staðreyndum, sé
baráttu vilji launþega fyrir bætt- '
um kjörum „slævaður“, svo notuð
iséu orð A.B. Þar sem ókleift var j
aff gera efni þessu æskileg skii á
svo stuttum tíma, sem mér var
ætlaður í útvarpinu umrætt kvöld, ]
tel ég rétt að nota þetta tilefni
til þess að i-æða einstakar hliðar
málsins nokkru íánar.
KAUPHÆKKANIR OG
KJARABÆTUR
■ Eins og venja er til blandar
Þ.jóðviljinn algerlega saman
kauphrekkunum og kjarabótum,
eins og hæð kaupgjaldsins væri
■ það eina, sem réði aflcomu launa-
fólks. Þess^ firru setti að vera
óþarfi að ræða nánar, því að leit
mun yera að þeim launamanni,
i sem ekki er það Ijóst, að kaup-
hækkanir eru því að-eins kjara-
fcætur, að verðlag hækki ekki til
samræmis við þær, og atvinna
.mirinki. cicki vegna kauphækkan-
annna. Að verðlag- og kaupgjakl
hlýtur venjulega að fylgjast að,
ætti að vera Ijóst af þeirri cin-
fökiu staðernyd, að verð það sem
við greiðum fyrir vöruna, er í
rauninni ekki annað en kuup
þeirra, sem vinna að framieiðslu
hennar og dreifingu. Að óbreytt.-
um framleiðsluafköstum hlýtur
því verð vörunnar ávallt að hsekka
nokkurn veginn í sama hlutfa.li
Cg kaup þeirra, sem vinna að
framleiðslu hennar hækkar. Það
,er að mínu áliti siður en svo
skemmdarverk gagmvart hags-
munabaráttu launþeganna að
vekja athygli á þessari staðreynd,
heldur er það þvert á móti skil-
yrði raunsærrar kjarabaráttu að
gera sér þetta ljóst.
| Til þess að launamenn geti bætt
kjör síns, þarf annað tveggja að
j ske, að þjóðartekjurnar, þ. e. fram
leiðsluafköstin vaxi, eða hlutdeild
launþega í þ.jóðartekjunum vaxi. 1
Almennar kauphækkanir hafa að
■ jafnaði hvorki áhrif í þá átt að
auka raunverulegar þjóðártekjur
né gera tekjuskiptinguna launa-
mönnum hagstæðari og bæta því
ekki kjörin. Þær hækka aðeins
1 kaupgjald og verðlag jöfnum
höndum, en enginn verðuf saddari
af graut, þó hann borði hann með
teskeið í stað sleifar, ef grautur-
i inn er sá sami að vöxtum.
Eftir Ólaf Björnssoft professor.
Það er nokkru nær því sanna, j aði. Eins og vísitöluútreikning*
þegar AB hinsvegar nefnir „verzl-! urinn hefur verið að undanförnu,
unarokur“ og „vísitölufölsun", er þessu skilyrði ekki fullnægt,
sem ástæður fyrir því, að hlutur því að með því að taka „úr arn-
launþega hefur undanfarin ár j ferð“ einhverja vöru, sem heíur
ekki orðið meiri en raun er á. verulega þýðingu í vísitölunni, og
Það er ekki vafi á því, að milli- . lækka síðan verð hennar, er ávalit
liðagróði hefur fram að þessu ;hægt að skapa svo hagstætt hlut-
verið mjög mikill í skjóli verzlun-! fall milli kaupgjalds og vísitóh*
arhaftanna. En hér hittir AB | sem vera skal. Þótt vísit>~upp -
sjálft sig og flokk sinn fyrir, því j bætur á kaúp séu ekki skynsam-
að þar hefur'haftastefnan og þeir legasta né öruggasta le'ðin ti%
sem á henni hafa hagrast, )ög- * þess að tryggja kaupmátt íann-’
legir og ólöglegir milliliðir, 4-tt anna, getur þó verið skynsemi 4
sinn skeleggasta málsvara og því að gera slíka kröfu, ef vísi-
eiga enn. Það gerir m. a. gæfumun ! töluútreikningurinnn er á skyn-
AB-flokksins og .iafnaðarnianna- [ samlegum grundvelli.
flokkanna I nágranrsalöndunum, að j Kommúnistar hafa hinsvegar
þeim eru fyllilega l.jósir þeir hags- , ávallt blandað saman dýrtíff úg
munir, sem alþtkía manna hefur að j vísitölu á Iiir.n óheppilegasta háií,
gæta í því sambandi, að ekki séu ! svo sem samningur sá, er
skapaoir óeðlilegir gróðamögu- j gerðu haustið 1945 við þáveraúVJi
leikar og einokunaraffstaða í ríkisstjórn um 33 stiga fölstijV
skjóli viðskiptahafta, og hafa vísitölunnar launþegum í óhag, - r
hagað stefnu sinni í samrærni við I órækasta rninismerkið urn. Var
það, eftir því, sem föng hafa verið ( á sínum time rækilega flett oían
ó, þar sem þeir hafa verið við af þessu athæfi af Jóni heitmim
yöld. AB-blaðið er hinsvegar svo
blint fyrir haftastefnunni, að það
lofaði fyrir skemmstu ilralds-
stjórnina brezku héstöfum fyrir
það, að hún lét skerða aftur að
nokkru verzhmarfrelsi það, sem
verkamannastjórnin hafði komið
■á (!) „Vísitölufalsanir“ þær, sem
Blöndal í tímariti hans „Útsýn'*
og skal þao mál ekki rætt hér
frekar að þessu sinni, nenia sér-
stakt tilefni verði til gefið.
AB-talar um, cru hinsvegar all-
ar með íölu skilgetið afsprengi
verðlagseftirlitsins, sem er annað
óskabarn þeirra AB-liða. Verð-
lagseftirlit nær ekki þeim til-
gangi sínum, aó halda verðlaginu
í skefjum, hinsvegar falsar það
visitöluna, þar sem í henni er
ávallt reiknað með íöglegu verði.
Gleggsta dæmið um þetta hefir
lengi að undanförnu verið húsa-
leiguliður vísitölunnar. í vísitöl-
unni var reiknað með svokallaðri
„löglegri“ húsaleigu, þ. e. húsa-
leigunni fyrir stríð áð viðbættri
hinni lágu húsaleiguvísitölu, en
vitað var að meginþorri fólks
greiddi margfalda húsaleigu. —
Skekkjan í vísitölunni, sem af
AUKNÍNG FRAMLEIÐSLU-
AFKASTA ER GRUNDVÖL.IL-
UR BÆTTRA LÍFSKJARA
AB-blaðiff bregzt ókvæða við þvi,
þegar ég benti á það, að cini
grundvöllurinn fyrir varanlegic %
kjarabótum launafólki úil handa,
j sé aukning framleiðsluafkasta. -—
Finnu^ blaðíð út, að þessi skoð-
un sé raunverulega runnin undatv
rifjum kommúnista í Rússlandi
og borin fram í þeinv tilgangi aff
hneppa verkalýðinn þar og annaru
staðar í þræídóm. Ekki skal kom-
múnistum mælt hér bót, en 'þö
tel ég það nokkuð langt gengiff
í andstöðunni gegn þeim, að lýsa
stríði á hendur heilbrigðri skym-
semi, þótt kommúnistar kun.ni
stöku sinnum að gerast málsvar-
ísi- j ar hennar.
AB virðist vera þeirrar okoð-
unar, að það sem ráði afkomu
launafólks sé fyrst og frernst hæff
kaupgjaldsins og gengisskráning-
in, en tæknin og afköst íramleiðsl-
unnar skipti þar ekki móli eða séu
a. m. k. aukaatriði. Getur AB
Lyttleton til nýlendnanna.
LUNDÚNUM — Oliver Lyttelton
nýlendumálaráðherra Breta, legg
ur af stað i kynnisför til nýlendn-
anna í VTestur-Afríku hinn 22.
mai næstkomandi. Hann er vænt-
anlegur til Lundúna aftur 10.
júní. —
HAFTASTEFNA OG
FÖLSUN VÍSITÖLU
í útvarpsræðu minni haföi ég
bent á þá að mínu áliti athyglis-
verðu staoreynd, að hlutdeild laun
þegar hér á landi í þjóðartekjun-
um virðist hafa rýrnað iaisvert
síðan 1938, þrát fyrir það, að
kaupgjald hefur á þeim tíma Ú-
faldast. í Danmörku hafa verka-
menn haldið sínum skerf af þjóð-
artekjunum og vel það, þótt kaup-
gjaldið hafi á sama tíma aðeins
tvöfaldast. Þessi niðurstaða bendir
ekki tii þ* :-'s, að miklar kaup-.
.hækkanir geti tryggt launþegum i
sömu hlutdeild og áður í þjóðar-
tekjunum. AB gefur á þessu þá
skýringu, að það sé gengislækk- j
un'in «g bátagjaldeyrisfyrirkomu-
lagið, sem valdi þessari rýmun ,
hlutdeildar launþeganna í þjóðar-
tekjunum. Þetta er þó alveg út í
hött, því a.ð umrætt hlutfall milli
aukningar þjóöartekna og kaup-
máttar launa var launamönnum
engu hagstæðara órið 1948, en það
er nú, nema síður sé, en 1948 var
jhvorki gengislækkun né bátagjald-
eyrir komið til sögunnar. Það ar
líka erfitt að koma auga á það,
að gengislækkun hafi ieljandi á-
þ.rif á skiptingu þjóðartekna nilli
launþega og annarra, hvað sem
kostum og göllum þeirrar ráð-
.stöfunar líður að öðru leyti.
þessu stafaði, nam 50—-50
tölustigum í marz 1950, þegar hún
var leiðrétt meff gengisskráning-
arlögunum.
DÝRTÍÐ OG VÍSITALA
Þann 3. maí s.l. helgar Þjóð-
viljinn mér leiðara sinn, og gerir þá ráðið þá gátu, hverju það sæt-
það einkum að umtalsefni, að ir, að sé hægt að útrýma fótækt
ég skuli hafa undirritað 1. maí og skorti í heiminum á svo cin-
ávarp verkalýðsfélaganna í fyrra,, faldan hátt að hækka kaupgjaldiff.
þar sem krafist var dýrtíðarupp- nógu mikið, en ti) slíks þarf okki
bóta ó laun. Telur blaðið, að þetta annað * en aukna sefflaprentun,
j-íði í bóga við þá afstöffu, sem eða skré gjaldmiðilinn á nógu iáw
ég hafi tekið á öðrum vetvangi, gengi, hversvegna sú leið heftir
þar sem eg hafi vakiff athygli á ekki verio farin fyrir löngu ■rtiJií
því, að vísitöluuppbætur séu staðer i heiminum? Ef skoðun
launamönnum ekki sú rjaratrygg- AB i þessum efnum væri xétt,
ing, sem þær kuona að virðast væri hér vissulega um r.ff ræðn
að óathuguðu máli. í m.'æddu einhvern mesta fagnaðar-
1. mai évarpi vrr talaff um dýr- boðskap scm nokkru sinni hefur
tíócj-uppbætur, ekki vísitMuupp- verið boðaffur. Þetta mundi rauh-
jbætur, en í það lagffi ég þann skiln veruléga þýða það, aö rnenr, þyri't**
,ing, að krafist væn óbreyt-ts kaup- alJs tklci kngur að vinna, og kenn-
,máttar launa. Urti það getur eng- ingih m nauffsyn þess að ner n
inn ágreiningur veriff milli launa- nevii brauffs slr.s í sveita síns and-
manna, að þess beri að ki-efjast litis væri aff engu oroin. En bvi
af stjórnarvöldunum, ao þau geri miffur er feenning þessi hin fárán-
sitt til þess að halda uppi kaup- .legasta vitleysa, og þótt AB caii
mætti launanna hverjú sinni, 'og Vissulega lenj-i rö undanfömu i
taldi eg þvi enga ástæðu vil þess málfJutnir.gi sím.-ti veriö vrúti
að gera um þetta atriffi ágreining, þeirri kem.cgu Atlolfs Hitlers,
þótt ég teldi, aff það hefði mátt að stjóriimálaár’óCúrtberi ávalit'it&
vera betur órffaff. . miða viff þrosksstig, þeirra
í ávarpinu 1. maí s.l. var þessi heimskusfu, 'þa held ég sarnt,'
krafa miklu óheppilegar orðuð, i hél- hafi verið skotið yfir markið.
þar sem talað var um mánaðar-
lega uppbót samkvæmt fram-
færsluvísitölu, án þess dregið
væri nokkuff í efa að vísitalan
væri rétt, enda skrifaði ég ekki
andir bað ávarp.
Það sem öðru fremur hefur vak-
að fyrir mér með því, sem ég
hefi skrifað um vísitöluuppbæt-
Jjirnar, er að vekja athygli á því,
að frumskilyrði þess, að vísitölu-
uppbæturnar séu einhver kjara-
trygging, er að vísitalan éýni sem
rétasta :nynd af frámfærslúkóstn-
Samtök iaunþegarma búa yfir
miklu afii, og sé því beitt á réttan
hátt, geta þau áorkað miklu til
þess að fc>æta hag meðlima sinna.
Skilyrði þess að svo megi verða,
er þó það, að þau beri gæfu . I
þess að marka sér raunsæja og
víðsýna stefnu í samræmi viff viff-
horfin á hverjum tíma. En . i
rétta leiðarStj&ma í þeim efnÚM,
er ekki undir rieinum kringúm-
stæðum óbýrgffarlaust 'ýðskruTÁ
af því t&gi, Bem AB hefur relcið
að undanfornu. -