Morgunblaðið - 10.07.1952, Síða 7

Fimmtudagur 10. julí 1952
MGRGUHBLAÐIÐ
7 1
Wsr*
| t JRT

tórþingifr f ær sumarhvíid

1. JÚLÍ er alltaf talsverður
merkisdagur í Noregi, vegna þess
að þá eru „áramót fjárfaganna“.
Reikningsár ríkisins hefst sem sé
1. júlí en ekki með almanaksár-
inu. Og kringum þennan dag
verða oft ýmsar breytingar, sem
vara buddu almennings.
Svo hefur einnig orðið í þetta
sinn. í blöðunum má lesa aug-
lýsingar um verðhækkun á ýmsu,
brauaðin hækka um 3 aura og
fiskurinn um 20 aura. Jafnframt
hefur tímakaup verið hækkað
um tíu aura og sættir náðst til
bráðabirgða um verðlag á land-(
búnaðarafurðum.
STÓRÞINGIÐ FÆK
SUMARFRÍ
Að loknum fundi í sfórþinginu
28. júní var fundnsa fcestaS til
30. sept. Þingmenn áttu annríkt
f íðustu dagana fyrir þetta
þriggja mánaða hlé, og voru ýms-
ar nauðsynlegar ákvarðanir
gerðar í flýti. Meðal annars var
tekin ákvörðun, sem táknar að
engar umbætur verða gerðar á
kjördæmaskipuninni fyrir næstu
þingkosningar, haustið 1953. —
Vinstrimaðurinn Öen bar fram
tillögu um að fram yrði látið
fara „ráðgefandi þjóðaratkvæði“
um breytingar á kosningalögun-
Um, en eftir þriggja tíma amræð-
ur var það fellt með 6S atkvæð-
tim gegn 47, svo að em» lætur
stjórnarflokkurinn engan bilbug
ó sér finna að varðveíta ranglæt-
ið, sem gefur honum 16 þing-
mönnum meira en rétt er í nú-
verandi þingi.
VERÐLAGSLÖGIN
Það var boðað í vor, að verð-
lagslögin mundu verða afgreidd
lyrir sumarleyfið. En hvorki þau
né skipulagningarbálkuxinn, sem
þeim fylgdi frá sömu nefnd, svo
kallaðri Sjaastadnefnd, hefur
komið fyrir þingið enn, og jafnvel
búist við að þessir lagabálkar
verði ekki teknir til umræðu fyrr
en eftir næsta nýár. Skipulagn-
ingarfrumvarpið hefur mætt
harðari mótspyrnu en nokkurt
annað frumvarp, sem komið hef-
tir fram síðustu árin, og hefur
verið rökstutt að það eigi alls
ekki tilverurétt í Iandi með
írjálsu stjórnarfari. Saxnkvæmt
því getur stjórnin ráðið rekstri
almennra fyrirtækja og slett sér
fram í aðgerðir einstaklinga hve
liær sem henni þóknast. Efni þess
írumvarps hef ég rakið lauslega
óður og skal því ekki endurtaka
það. En svo virðist sem hin ein-
dregna andstaða sem frumvarpið
hefur vakið, hafi gert ýmsa í
stjórnarherbúðunum dalitið hik-
andi í málinu. Ýmsir stjórnar-
flokksmenn eru farnir að hafa
orð á að nóg sé komið af skrif-
finnsku og skipulagningu í Nor-
egi um sinn, og telja jafnvel holl-
ara að draga úr sliku en bæta
við það.
STÚRÞINGSHÚSID OF LÍTIB
Stórþingshúsið er orðið of lít-
ið og 'eftir margra áxa athuganir,
hefur það orðið úr að byggja
skal stórhýsi áíast því að húea-
baki og er sú bygging hugsuð
íramkvænrd í þremur áföngum.
Sá fyrsti er þegar í framkvæmd
og annar var samþykktur nokkr-
um dögum áður en stórþings-
menn fengu sumarhvildina. En
tmjög er deilt um þessa ráðstöfun.
Flastum þykir viðbótín ljót, en
hafa þó ekki viljað fara þá leið-
ina að byggja nýtt þinghús frá
stofni. Skoðun manna á viðbótar-
byggingu er eitt af því fáa, sem
ekki i'er eftir flokkum. Einar
Gerhardsen þingforirrgi verka-
mannaflokksins, sagði t. d. í um-
ræðunum um málið, að þegar við
bótin væri komin í framkvæmd,
hefðu Norðmenn eignasí ljótasta
þinghúsið í veröldimsi! j
Eitt af því síðasta, sem þing-
ngmöim
Einar Gerhardsen segír að þing-
hús Norðmanna verði það Ijót-
asta í víðri vercld!
menn gerðu áður en þeir fóru
heim, var að líta yfir fjárlögin,
sem komu til framkvæmda 1.
fæstir þeirra sjá sér fært að
greiða 7 króna úmakaup.
HAGUR BÆNDA
Bændur telja sig enn sem fyrr
verða útundan hjá rtjórnarvöld-
unum, og telja svikið á sér lof-
orðið frá 1C47 um að efnahags-
grundvöllur þeirra skuli ekki
gcrður lakari en nnnarra rtétta.
1 Uadanfarin ár hefur iðnaðurinn,
sem stjórnin hefur reynt að efla
vegna þess að hann skapi gjald-
eyri, dregið fólkið "rá landbún-
aðinum, og :aú bætist við eftir-
spurnin frá hervamavirkjUnun-
um, sem verið er að gera. Bænda
íélag Noregs (Norges Bondeíag),
sem heíur 61.450 meðlimi, hélt
ársfund sinn í Hönefoss 19.—20.
júní og í aðfararæðu sinni, sagði
formaðurinn Ole Römer Sand-
berg, að það væíú „raunalegt
að verða þess áskynja, að stjórn-
in hvorki óskaði né hefði vilja
til að skilja vandamál landbún-
aðarins".
En hvernig, sem því er :nx
júlí. Þau eru hærri en nokkur|Varið með þann skilning, þá
fyrri fjárlög, jafnaðarupphæðin féllst stjórnin núna í gær á ýms
4.300 milljónir. En þegar fjár- 1 hlannindi bændum iil handa, sem
lagafrumvarpið kom fyrir þingið ^ almenningur verður var við, þeg-
í vetur voru ríkisútgjöldin áætl- ar hann kaupir sér í matinn í
uð 618 milljónum Iægri. Það er búðunum í dag. Samkvæmt r.amn
aðallega þrennt, sem hefur orðið ingi stjórnarinnar við bændasam-
til að hækka fjárlögin: aukin böndin fá bændur um 100 millj.
gjöld til hervarna, hækkun a
launum opinberra starfsmanna,
sem munu nema um 96 milljón-
um á starfsárinu, og í þriðja lagi
útgjöld vegna framkvæmdanna
í Norður-Noregi, samkvæmt áætl
uninni miklu frá í vetur-
krónur frá ríkinu til niður-1
greiðslu á fóðurbæti og cilbúnum
áburði, og 18 milljónir eru ætl-
aðar til sama handa hjáleigu-
bændum. Tíu milljónir greiðir
ríkið í uppbætur á ullarverðið
og 4.5 milljónir til verðjöfnunar
á keti og fleski. Og hámarks-
verðið á landbúnaðarafurðum
hækkar. Á mjólk um 2 aura, osti
um 20 aura og korni um 3 aura,
þanr.ig að bændur fá nú 83 aura
fyrir kg. af hveiti og rúg, en 71
eyri fyrir hafra. Ennfremur
greiðir ríkið 4—5 aura í „rekst-
urserfiðleika-uppbót“ á hvern
mjólkurlítra. Hámarksverð á keti
og fleski hefur verið afnumið,
svo að bændur geta sett á það
hvaða verð sém þeir vilja, svo
framarlega sem fólk vill kaupa.
En þó að heita megi góðæri í
Noregi, þá er almenningur íarinn
at" verða aðsjálli með peninga en
áður. Það stafar ekki af því, að
fólk afli minna, heldur af hinu,
að verðlagið hefur hækkað og svo
er það orðið fleira, sem fólkið
fær keypt í búðunum. Sinkum
varð pyngjan léttari en áður hjá
þetta. Fyrirspyrjandi íali sannað mörgum, eftir að skömmtun vefn
HERVAENIRNAR
Ridgway hershöfðingi heíur
verið í kynnisferð hér í Noregi
undanfarið og rætt við hernað-
aryfirvöldin og ríkisstjórnina,
sérstaklega um ^járhagshlið her-
varnanna. Á þessu ári verða
handbærar til hervarnafram-
kvæmda um 1700 millj. króna,
og það er svo mikið fé, að ýmsir
draga í efa að hægt verði að nota
það allt á fjárhagsárinu, án þess
að draga um of vinnuafli frá at-
vinnuvegunum. Það hafa farið
sögur af þvi í vor, að í Norður-
Noregi bjóði herinn svo hátt
kaup, að fólk þyrpist unnvörp-
um frá framleiðslunni og í vinnu
við flugvallagerðir og þess háttar
og næstsíðasta daginn, sem þing-
ið sat, kom fyrirspurn fram um
að í sumum íilfellum borgaði
herinn verkamönnum 10—12 kr.
t'makaup og meðal timakaup
fyrir vinnu hjá hernum, rnundi
aðarvöru var hætt.
Það er margt skammtað Nor-
egi ennþá. Kaffi- og sykur-
skammturinn var aukinn :iúna
vera orðið nær 7 krónur — sam- ‘um mánaðamótin, og koma :iú
kvæmt'skýi slum mundi það hafa 100 gr. af kaffi á mann í stað
verið lcr. 6,43 á s'ðasta ári. En 75 gr. áður. En ýmislegt :natar-
þetta kaup væri hærra en svo kyns, útlent, svo sem þurrkaðir
að "tvinnuvegirnir (fyrirspyrj- ávextir, sést ekki íremur en gló-
andinn mun aðallega hafa átt við andi gull. Og sykurskammturinn
landbúnað og fiskveiðar) gætu þykir naumur. Síðan rýmkað var
borgað það. [ á gjaldeyrisskömmtun til nota
Ulrik Olsen ráðherra bar á erlendis, hefur r.iikið kveðið að
móti þessu, og nefndi til dæmis því, að fólk fari til Svíþjóðar og
að kaup verkamanna við flug- kaupi þar sykur fyrir tvöfallt
völlinn í Bodö væri kr. 3,40— hærra verð en hann kostar í Nor-
3,72 um tímann, en eitt ciiíelli egi, og svo bætist "erðakostnað-
vissi h.-.nn þó til um að það hefði urinn þar ofan á. Hann verður
komizt upp í kr. 7,24 fyrir akk- alltaf nokkur, þó að það sé eink-
orðsvinnu. En : áðherrann um :“ólk :iálægt landamærunum
klvkkti þó út með því að segja,' sem fer í þessar sykurkaupaferð-
að þegar jafn mikil eftirspurn ir. Grunur leikur á, að það réu
væri eftir vinnuaflinu og nú, einkum bruggarar, sem kaupa
þá rrði kaupgjaldið að hlíta sykurinn í Svíþjóð.
venjulegu lögmáli um framboð
og eitirspurn að hækka. —- Þar MIKIÐ UM FERjíAFÓLK
| í Ósló rhá heita, að sífelldir
lagningu. En bændur éttast alþjóða- eða Norðurlandafundir
gleymdi ráðherrann allri skipu-1
En bændur
verkafólksvandræði, því að i
Frainh. A bis. o
í öllum lönáum hins porðlæga heims sækjast menn eftir að baða
sig í sólinni, eítir því sem tssgt er. Hér sést móðir að leik í sand-
inum ireð barni sír.u.

VÍÐSVEGAR um lönd er lækna-
stéttin stöðugt að snúast meir
og meir til varnar gegn áfengis-
neyzlunni. Nýlega skrifar dr.
Lennox Johnston í brezka lækna-
blaðið, British Medical Journal,
um áfangi og tóbak, að þetta.
tvennt beri að skoða sem hættu-
legt og áfengt eitur líkt og ópíum
og kókain, og eigi ekki að fást
nema samkvæmt læknisávísun.
Hann fullyrðir, að áfengissýki og
tóbakseitrun séu nú verstu sjúk-
dómarnir, sem enska þjóðin stríði
við. Unnt sé þó að lækna mjög
auðveldlega báða sjúkdómar.a
eða stemma stigu við þeim. Ef I
litið væri á áfengi og tóbak sem'
hættulegt, áfengt og sljóvgandi
eitur, þá mundu læknar aðeins
örsjaldan láta slíkt úti, þar sem
raunverulega sé engin þörf fyrir
hvorugt sem læknislyf. Dr. Johns
ton vandi sig sjálfan af reyk-
ingum fyrir 24 árum, en hafði
þá reykt í 12 ár. Hann var spurð-
ur að því, hvort sjúklingar hans
reyktu. „Nei“, svaraði hann,
„fæstir þeirra reykja. Ég ræð
þeim til að reykja ekki“.
Þá heíur vfiriæknir í Ban-
mörku, George K. Stúrup, skrif-
að fyrir skömmu í vikurit iækna
(Ugeskrift for læger) og lagst
mjög gegn blekkjandi auglýshig-
um ölsölumanna.
Um götur Kaupmannahafnar
haxa farið vagnar með áletrun
á þessa leið: „Nýársreikningar —
taugaæsing. — Drekkið einn
Carlsberg taugarnar styrkj-
as(.“.
| Gegn þessu fávíslega skrumi
leggst yfirlæknirinn, sem er sér-
fræðingur við geðsjúkdómastofn-
un og hefur því kynnst áfengis-
'vandamálinu til hlýtar. Hann
minnir á gömlu venjur.a að reyna
til að drekkja áhyggjum og sorg-
um í áfengi, og í Danmörku sé
þá gripið fyrst og fremst til
sterka ölsins. „En þetta er hættu-
leg og svikul aðferð“, segir lækn-
irinn, miklar rannsóknir og
reynsla í sarnbandi við lækna-
störf og sjúkdóma hafi sannað,
að þetta sé blekking ein. Erfið-
leikarnir magnist aðeins, ef reynt
sé að flýja þá þannig.
„Tökum við sérfræðingarnir of
hart á þessu?“ spyr læknirinh,
og svarar:
1 „Nei. Við erunl sammála óhg-
lýsingastjóra ölsölunnar um það,
að auglýSingin hrífi. Hún hrífur
allt of vel. Fólk, sem vanlíðan
ásækir fer eftir auglýsingunni og
tekur að „hressa“ sig annað slag-
ið. En þetta er það, sem eflir
drykjuskapinn — meiri öl-
drykkja, einmitt þetta, sem aug-
lýsingin ráðleggur. En hver
verður svo afleiðingin? Efling
drykkjuskaparins. Auglýsingin
er jafnskaðleg, segir læknirinn
ennfremur, og ölsala á vinnu-
stöðvum .... afleiðingarnar eru
svo eyðilögð heimih, ógæfa
næstu kynslóðar, öryggisleysi og
aftur vanlíðan og taugabilun, og
þar með grundvöllur fyrir öl-
auglýsingar næstu kynslóðar.
Hvað er svo um íslenzka
læknastétt að segja? Eigum við
að unna henni sannmælis? Ég
stóð upp frá ritvélinni og hringdi
til landlæknis og spurði: — Hve
margir læknar á íslandi eru al-
gerlega bindindismenn? Land-
læknir hló við og sagðist ekki
geta svarað þessu> en eftir sér
mætti ég hafa það, að sú breyt-
ing hafi orðið til batnaðar í ninni
tíð, að þar sem óregla hafi helzt
einkennt stéttina áður, sé það nú
reglusemi og bindindi.
Ég hef leitað mér upplýsinga
um þetta og hygg, að óhætt megi
fullyrða, að mestur hluti lækna-
stéttarinnar á íslandi annað-
hvort afneiti áfengisneyZlunrvi
gersamlega eða snerti áfengi r.vo
lítið, að ekki sé orð á gerandi.
Einhverjir finnast þó sennilega
enn breyskir, en þeir eru ekki
margir. En nefna mætti nokkra
I íorustumenn stéttarinnar, svo
sem landlækni, dr. He’ga Tómas-
: son, Sigurð Sigurðsson berkla-
1 yfirlækni, Guðmund Karl Péturs
son yfirlænki, og fleiri ágætis-
menn, sem eru íyrirmyndir ;
þessum efnum, og er s’íkt ekki
líiill styrkur fyrir bindindismál-
ið. Þannig er þetta orðið víða
um lönd, og er það mikið fagn-
! aðarefni og spáir góðu um sigur
| yfir áfengisbölinu. En eigum við
þá ekki, öll alþýða manna að
leggja eyrun vi& orðum hinna
sérfróðu manna, eins og t. d.
þessara tveggja lækna, danska og
enska, sem að fráman eru nefnd-
| ir, viðurkenna, að þeir segja
sannleikann, og áð það er sann-
leikurinn einh, sétri getur gert
j okkur frjálsa ménh, einnig
frjálsa frá dfvkkjusiðunum og
•áféngisb'ölinti? Látum ékki rætast
á okkúr, að heyraridi heyrum
við ekki. Pétur Sigurðsson.