Morgunblaðið - 08.10.1952, Side 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 8. okt. 1952
ræðu fjármálaráðhe FFíl
FrsmJi. af Hs I I VERKEFNI
skyldi 38 milljónum aí væntan- MARGFALDAZT
legum greiðsluafgangi, eða sem | Ráðherrann kvað því ekki að
hér segir: Lán til Ræktunar- og leyna að margt þyrfti að lag-
Byggingarsjóða, 15 millj. kr., lán færa um vinnubrögð opinberra
til byggingarsjóðs verkamanna, 1 stoínana en víða vær’ vel unnið
4 millj. lán til sveitarfél. til út- ! og miklu afkastað m -n fáu st.arfs
rýmingar heilsuspillandi íbúða, fólki. í sumum deildum stjórn-
4 millj., lán til bygginga smá- arráðsins hefðu t. d. verkefnin
íbúða 4 millj., kaup á hluta- margfaldazt á seinni árum en
bréfum í Iðnaðarbanka 3 millj., mannafli ekki aukinn í neinu
greiðslur upp í hluta ríkissjóðs hiutfalli við það.
af stofnkostnaði við skóla sem
þegar eru reistir 5 millj., greiðsla
up t í hl. ríkissjóðs af kostnaði
við hafnargerðir sem þegar hafa
verið framkvæmdar 2 millj. og
lán i.il veðdeildar Búnaðaroank-
nns 1 milljón ltróna. Mestu af
fé þessu hefur þegar verið ráð-
stafað eins og fyrir er mælt í
lögum. Sagði ráðherrann að ef
ekki hefði tekizt að halda þannig
Er í fjárlagafrumvarpinu ckki
gert ráð fyrir fjölgun starfs-
minna og telur ráðherrann rétt
rð fjárveitinganefnd fjalli nán-
ar urn það mál.
SAMANBURÐUR
■ifið athugun sem ráðherrann
hefur látið gera á því hversu
mikili hluti ríkistekjurnar eru
skv. fjárlögum ársins 1952 af
á málum að ríkissjóður hefði þjóðartekjunum miðað við ná
verulegan greiðsluafgang 1951
hefði hér orðið alger stöðvun í
lánveiringum til landbunaðarins
og enga lár r.f j árúrlausn hefði
verið hægt að veita til ibúðar-
byggir.ga í kaupstöðum og kaup-
íúnum.
SKULDIR RÍKISINS
Skulc.ir ríkissjóðs í árslok 1951
námu tæpl. 451 milljón króna.
Af þessum skuldum eru tæpar
94 miilj. Alþjóðabanka- og
Marshalllán sem tekin hafa ver-
ið á árinu og lánuð út aftur og
aðrir eiga alveg að standa straum
af. Að því frádregnu eru skuld-
irnar 357 milljónir kr. eða nær
þv nókvæmlega jafnháai' og ár-
ið áður.
SPARNAÐUR
Ráðherrann vék máli sínu
að hugsanlegum sparnaði í opin-
berui.i rekstri og rakti ítarlega
þær ráðstafanir sem ríkisstjórn-
in hefur gert i þeim efnum, lækk
un grunnlaunauppbótar, leng-
ing vinnutíma, minnkun eftir-
vinnu, lækkun dagpeninga, nýj-
um reglum um bifreiðakostnað, gjaldeyrir varð 43 milljónum
fækkun starfa og embætta, þar ! meiri en út-látinn gjaldeyrir. —
á meðal um 40 manns við eftirlit Á þessu mætti sjá að fleira þyrfti
með innflutningi og vörudreif- ! að vita um en inn- og útflutning-
ingu, úg loks hafur sendiráðið í inn til þess að kynnast hvernig
Moskvu verið lagt niður. Nú.horfði um gjaldeyrisafkomuna
hefur og verið komið á betri út á við.
vinnt brogðum á Alþingi og ver
grannalöndin hefur komið í ljós
rð ríkistekjur hér eru um 17,2%
af þj'ðartekjunum á móti 19,1%
í Noregi og 18,1% i Svíþjóð.
Þessar tölur benda til þess sagði
j áðherrann að þótt mönnum þyki
há r'kisútgjöldin á íslandi og
mikiö tekið í tolla og skatta þá
sé það sízt meira hér en í þess-
um tveim nágrannalöndum.
AFKBMAN ÚT Á VIÐ
Þessu næst ræddi ráðherrann
nokkuð afkomuna út á við á ór-
inu 1951 og horfur á þessu ári.
Benti hann á að gjaldeyrisstaðan
hefði batnað allverulega á árinu
þótt verzlunarjöfnuðurinn í verzl
unarskýrslunum væri óhagstæð-
ur um 197 millj. kr., þegar reikn-
að er með cif. verði eins og gert
er í skýrslunum. Greiðslujöfnuð
urinn hefði verið óhagstæður um
134 millj. kr. ef ekki hefði komið
fleira til, en á árinu fengum við
Marshallfé sem nam 147 millj. og
erlent lánsfé var flutt inn eða
notað á árinu sem nam 30,9 millj.
Niðurstaðan af greiðsluviðskipt-
unum varð því sú að inn-kominn
inu 1951. Lánin hvíldu því
ekki þungt á íslendingum og
taldi ráðherrann rétt að halda
áfram að taka erlend lán til
arðbærra framkvæmda eng-
in hætta væri því samfara, ef
I við verðum fér.u skynsam-
lega.
1 Stórkostlegt vandamál væri
hinsvegar hvernig aflað yrði
fjármagns innanlands til að
1 leggja á móti t. d. vegna vinnu-
launa og inr.lends kostnaðar.
^ FJÁRFESTINGARBANKI
í sambandi við nauðsyn þess
að ge.a hér ný átök til fjársöfn-
unar vegna innlends kostnaðar
við fjárfestinguna, sagði ráðherr-
ann að ríkisstjórnin hefði sann-
færzt um, að ástæða væri til að
koma hér á fót fjárfestingar-
stofnun eða fjárfestingarbanka
til þess að afla fjár og miðla fé
til fjárfestingarstarfseminnar. —
Btofnun þessi ætti einnig að hafa
milligöngu eftir föngum um lán-
tökur erlendis til fjárfestingar-
mála og annast út'án þess. Eðii-
legt væri einr.ig að hún fengi sem
starfsfé og stofnfé skuldabréf fyr
ir því fjármagni sem lánað hefur
veiið út hér innanlands úr mót-
virðissjóði og sem mest af fé mót-
virðissjóðs.
Benti ráðkerrann á að hér væri
rm svo þýðingarmikið og sér-
stakt hiutverk að ræða að ekki
, væri viðhlítandi annað en að
| koma á fót sérstakri stofun til að
annast þessi mál, þótt svo mætti
| haga til að Landsbankinn annað-
I ist allar afgreiðslur hennar. Gæti
! stofnunin orðið miög ódýr í starf-
. rækslu. Boðaði ráðherrann frum-
I varp um málið á þessu þingi.
I
VERKEFNI
I Um höfuðverkefnin í fjárfest-
ingarmálunum, sagði ráðherr-
j ann, að enn væri mikið átak eftir
til að koma í höfn stóru fyrir-
j tækjunum Sogs- og Laxárvirkjun
| unum og áburðarverksmiðjunni.
j Þá gæti orðið erfitt verkefni að
afla láns til landbúnaðarins og
smáíbúða en nauðsyn væri svo j
aðkallandi að finna yrði einhverj (
ar leiðir. Loks kæmi sementsverk
ið að vinna að því að koma á
aukinni vélavinnu við skattlagn-
ingu og tollheimtu. Sagði ráðherr
ann að margvislegar ráðstafanir
hefðu venð gerðar til að draga
úr úígjöldum ríkisins, sem ótaid-
ENGIN ASTÆÐA TIL
AD ÖRVÆNTA
Um gjaldeyrisafkomuna á
þessu ári kvað hann of snemmt
að spá, en hefðum við fengið
ofurlítið meira af síld en raun
ar væru og sannleikurinn væri varð á, hefði gjaldeyrisafkoman
sá að þegar ríkisútgjöldin væru j sennilega orðið góð og ekkert
borin saman við það sem þau 1 lakari en í fyrra, þótt halli á
voru fyrir gengisbreytinguna t. vörUskiptaverzluninni væri
d. 1949 þá væru ríkisútgjöldin i inikill.
nú raunverulega lægri en þá og j Þó afkoman út á við yrði verri
það einnig þótt tillit væri tekið nú en í íyrra og erfiðleikar hafi
til þess, að nú væri minna greitt j verið um yfirfærzlur um skeið
til dýiííðarmála beint en þá var j og í bili halli undan fæti vegna
meðan útflutningsuppbætur voru þess hvernig fór um síldveiðina,
greiddar.
TVEIR MOGULEIKAR
Rakti ráðherrann ítarlega
möguleika til sparnaðar og sýndi
fram á að ekki væri hugsanlegt
að lækka ríkisútgjöldin svo um
munaði eins og sumir vildu vera
láta án þess að draga úr þeirri
þjónustu eða þeim hlunnindum
sem ríkið veitir þegnunum. Taldi
hann upp ýmsa helztu útgjalda-
liði íjáiiaganna og bað menn
benda á hvar bera ætti niður til
sparnaðar að athugun lokinni.
Kvað hann ailar fullyrðingar um
að lækka mætti ríkisútgjöldin
um marga milljónatugi með því að þeim lánum sem við höfum
að fella niður það sem kalla.íengið hjá Alþjóðabankanum til
mætti „óþarfa” kostnaðariiði í stórframkvæmda á landi hér,
starfrækslu ríkisins, algerlega út virkjananna, áburðarverksmiðju
í bláinn. Ekki væri hægt að lækka og landbúnaðarframkvæmda.
rikisútgjöldin nema með því að , Sagði hann, að skuldir okk-
gcrbreyta löggjöfinni, bæði fél- ar erlendis væru enn tiltölu-
lega litlar eða um 240 millj.
króna og með fullum þunga
mundu ársgreiðslur af þessum :
lánum nema tæpum 20 millj.!
króna eoa aðeins rúmlega
2,5% af út'Iuíningsveiðmæi-1
væri engin ástæða til að örvænta
um afkomuna, ef okkur tækist
að halda fjármálum okkar inn á
við og framleiðslumalunum í
sæmilegu lagi.
í»ótt orðið hefði að binda
ýmis vörukaup við clearing-
löndin í bili til þess að fá
borgið úíflutningsviðskiptun-
um við þau, þyrfti enginn að
ætla að stjórnin heföi horfið
frá síefnu sinni í viðskipta-
og f járhagsmálum og slefni að
innflutningshöftum á ný.
FJÁRFESTJNGIN —
ERLEND LÁN
Þá vék ráðherrann máli sínu,
agsmálalöggiöfinni, fræðslulög-
gjöfinni og þeirri löggjöf sem
fjallar um stuðning við atvinnu-
Vegi landsins, eða fella niður
þjónustu ríkisins við þegnana,
löggæzlu, samgöngur o. s. frv.
smiðjan senn til skjalanna. Vafa-
iaust mundi takast að fá lán til
landbúnaðarins hjá Alþjóðabank
anum en vafasamt hvort það
verður nógu snemma. Kvað ráð-
herrann mönnum holt að hafa í
huga, að fjármagn væri ekki
hægt að fá eins og nú horfði hér,
nema annað hvort erlendis eða
með því að þjóðin taki af árs-
tekjum sínum fé til framkvæmd-
anna. Frjáls sparnaður væri sára-
lítill.
Sementsverksmiðjan mundi
kosta um 75 milljónir króna, þar j
af væri erlendur kostnaður um
37 milljónir, og væru áætlanir,
um verksmiðjuna nú til athug- i
unar hjá Alþjóðabankanum m«ð j
tilliti til hugsanlegs láns til fram-
kvæmdanna.
TOGARARNIR 10
Þá upplýsti ráðherra að við
hefðum orðið að greiða bráða-
birgðalán vegna togaranna 10,
sem samið var um 1948 í Bret-
landi jafnóðum og þau féllu í
gjalddaga, þar sem ekki fékkst
lán til lengri tíma, sem áformað
var að greiða :neð bráðabirgða- j
lánin. !
Hefði Landsbankinn lagt fé f
þetta út fyrir ríkisstjórnina og
sérstök skuld stofnazt þar árið
1951 og nú á þessu ári er greiðsl- j
um þessum nemur. Greiðsiur ,
þessar vegna togaranna hefðu
haft mjög slæm áhrif á gjald-
eyrisverzlunina.
F JÁRLAG AFRUM V ARPIÐ
Fjármálaráðherra gerði bví
næst grein fyrir fjárlagafrum-
varpinu þar sem öll ríkisútgjöld-
in eru áætluð kr. 392.388 millj. |
á árinu 1953 eða 12.913 millj.
hærri en á fjárlögum yfirstand-.
I
andi árs. Nemur hækkunin um
3.4%.
Er þetta minnsta hækkun á
fjárlagafrumvarpi frá næsta
frumvarpi á undan síðan fyrir
stríð, sú langminnsta, að und-
anskildu frumvarpi til fjárl.
árið 1950, og segir þetta sína
sögu, sagði ráðherrann.
Tekjurnar eru áætlaðar kr.
392.944 millj. eða kr. 10.806 millj.
hærri en á fjárlögum 1952. Frum-
varpið er lagt fram með tæpl.
558 þús. króna greiðsluafgangi.
í frumvarpinu er reiknað :neð
kaupgjaldsvísitöiu 155.
Rakti ráðherrann síðan ein-
staka liði frumvarpsins og gerði
grein fyrir hækkun. i
|
IIVERGI HVIKAD
Sagði hann, að ef Alþingi
j teldi rétt, eða nauðsynlegt að
veita meira fé til útgjalda rík-
I isins á árinu 1953 en gert væri
I ráð fyrir í frumvarpinu, yrði
! að gera annað hvort miðað við
I horfur í dag að lækka einhver
útgjöld í frumvarpinu eða
afla tekna á móti. Frá því yrði
ekki hvikað að afgreiða
greiðsluhallalaus f járlög. j
Ekki kvaðst hann geta full-!
yrt um hvernig afkoman yrði
á þessu ári, en vonaði að þrátt
fyrir áföllin yrði hún svipuð
og fjárlögin gerðu ráð fyrir
og greiðslujöfnuður næðist.
Síðan lýsti ráðherrann
stefnu ríkisstjórnarinnar þau
Zy2 ár, sem hún hefur farið
með völd og hvemig tókst að
forSa yfirvofandi hruni og
snúa vörn í sókn. Þrátt fyrir
stórfelld áföll hefðu þessi síý-
ustu ár orðið einhver hirg
mestu framfaraár í sögu Iands
ins. Kvað hann ástæðu til að
voca að framundan væri tíma-
bil stöðugra verðalgs en verið
hefur, ef ekki yrðu gerðar ráð-
stafanir, sem settu dýrtíðar-
hjólið af stað á nýjan leik, en
nú mætti heita að það væri
stöðvað.
Að lokum ragði ráðherrann: j
Nú hafa öll verðhækkunaráhrif I
gengislækkunarinnar bein og ó- |
bein komið fram og metin verið j
jöfnuð milli kaupgjalds og af- 1
urðaverðs innanlands. Veldur nú j
miklu um þróun mála á næst-
unni hvað gert verður og hvað
ógert látið.
Varnir Norðsnanna
en
smni
NEW YORK, 6. okt. —- Hernað-
arsérfræðingur New York Times,
Baldwin Hanson, segir í grein,
er hann reit í blað sitt í dag um j
Tvær reglusamar stúlkur í
fastri stöðu óska eftir 2ja
herbergja
ÍBÚÐ
á hitaveitusvæði. Tiib. send-
ist afgr. Mbl. fyrir föstu-
dagskvöld, merkt: „Ábyggi-
legar —,780“.
Iliíjð fll leicgu
5 herbergi, eldhús og bað.
Fyrirframgreiðsla eftir sam
komulagi. Tilboð sendist
Mbl. fyrir 10. þ.m. merkt:
„Október 1952 — 783“.
Til
ROEM
model ’46, í miög góðu lagi.
Upplýsingar í síma 9163.
Til leigu óskast
1—3 hei’btiigi
og eldhús. Viðgerðir eða
standsetning eftir samkomu
lagi. Upplýsingar í síma
3498 eftir kl. 1 í dag.
Óska eftir að fó leigða
tveggja til þriggja herb.
EBIJÐ
nú þegar.
Jón Júliufsson, fil. kand.
Sími 5687.
TIL SOLIi
Tvenn klæðskera-saumuð
fermingarföt og ein dökkblá
með teinum, á fremur stóra
drengi. Upplýsingar á
Grettisgötu 64 eða síma
80364. —
2—3 herbergja
íbúð óskast
sem næst Miðbænum, strax.
Ýmiskonar lagfæring kemur
til greina. Ársfyrirfram-
greiðsla. — Upplýsingar í
síma 80123.
ti
Vil skifta á 4ra tonna vöru-
bíl og sendiferðabifreið. —
Uppl. í Skipasundi 47, kjall-
ara, í kvöld og næstu kvöld.
varnir Norðmanna, að þeir væru nú búnir að styrkja varnir sinar svo mjög, að þeim væri efalaust kleift að standast innrás óvina- ríkis, þangað til hjálp bærist, þrátt fyrir þá staðreynd, að varn arkerfi þeirra sé ekki eins full- komið og efni standa til. —Reuter-N’YB. ÍSSKÁPUR og eMavél til sölu, mjög lítið notað, — með tækifærisverði. Tilboð merkt: „Tækifærisverð — 784“, sendist blaðinu.

HAFNFIRÐINGAR Saumanámskeið hefst 14. þ. m., bæði dag- og kvöldtímar. Get einnig bætt við mig saumaskap. Uppl. í síma 9679. — GuSrún Jónsdóttir Hverfisgötu 10. Rafmagns- eBdavél tií sölu, Víðimel 55.
LBFIJR
Dilkasvið
Ærsvið
B Ú R F E L L
Skjaldborg. — Sími 1506
Hárgreiéslu>
dsntAS
óskast um lengri eða
skemmri tíma til Keflavík-
ur. Uppl. í síma 6029 eftir
kl. 1 í dag.