Morgunblaðið - 14.03.1953, Síða 11

Laugardagur 14. marz 1953
M O R G U y B L AÐIÐ
11
Guðað á glugga Ummæli forseta fnmske
Sveinn EinansMi, Raufarhíifn, áftríeSut íélofSÍBS Of nýolskUf skÍfaÚBfUI
ÉG MUN hafa verið á sjötta
árinu, er ég morgun eirur á þorr-
anum vaknaði við það að ókunn
fearlmannsrödd kailaði á giugg-
ann yfir rúmi minu: „Hér sé
guð“. Pabbi sem var a-ð klæða
sig tók undir við korauinirm og
gekk síðan til dyra. Foreidrar
mínir bjuggu, er þetta skeði að
Kollavík i Þistilfirði. E'n maður-
nnn sem inn kom með fSður mín-
tum var Sveinn Einarsson kaup-
tnaður á Raufarhöín.
Hann var kominn að heiman
bennan morgun, gangandi á skið-
um sínum. Hann var á leið til
Vopnafjarðar. Hann ætlaði að
taka þar skip til Kaupmanna-
ihafnar, að sækja verzlun sinni
vörur. Hann sótti íengi vömrn-
ar sjálfur og það var mál manna
að það væru góðar og vaítíar vör-
wr. Leið sú, er hann var búinn
að fara þennan morgun mundi
flestum nú þykja nóg dagleið,
|)ví 5Úir illan fjallveg er að fara.
Én Sveinn kaupmaður ætlaði að
gista næstu nótt að Ytri-Brekk-
wm á Langanesi og var að fá
föður minn sér til fylgdar því
hann var með nokkurn farang-
ur.
Því segi ég frá þessu að þetta
vakti undrun manna a5 ungi
Éaupmaðurinn á Raufarhöfn
skyldi vera svo snemma á ferð.
En er ég síðar kynntist Sveini
fcetur komst ég að raun um að
hann er oftast kominn á fætur í
kringum klukkan 5 að morgni.
Og jafnvel enn í dag er hann
mjög snemma kominn til verks.
Nú er Sveinn 8& ára. Fædd-
ur að Hrauni í Fljótum 22. febr.
1873. Hánn er enn árrisull og
vinnur í verzlun sinni hvern
virkan dag, og er vel hress og
jafnan glaður og hressilegur og
hefur spaugyrði á lofti. Á yngri
árum var Sveinn íþróttamaður
ágætur og sást oft á skautum og
skíðum og fór þá oft geyst.
Hann er mjög fjölhæfur og
t'luggáfaður, enda af gáfuðu fólki
kominn, sonur Einars bórida að
Hrauni í Fljótum. Ungur nam
hann verzlunarfræði i Kaup-
mannahöfn og árið 1898 stofnaði
hann ásamt Jóni bróður sínum
verzlunina Bræðurnir Einarsson
á Raufarhöfn, sem hann rekur
enn, nú í félagi við Einar bróður-
son sinn. Snemma var Sveinn
mjög athafnasamur og hvetj-
' andi í öllum atvinnurekstri og
var brautryðjandi í þilskipaút-
gerð hér um aldamótin og mun
' fyrstur manna hér upp úr alda-
mótunum hafa gert tilraun með
að veiða síld í herpinót. Einnig
kom hann fj'rstur manna hér með
©pinn smábát með vél í tií þorsk-
veiða.
Hann var og er sístarfandí og
vann jöfnum höndum að sjósókn
<Dg landbúnaði og við verzlun
sína. í túnrækt var hann og
brautryðjandi hér. Hann mun
ekkert mannlegt, sem hann bar
skyn á hafa talið sér óviðkom-
andi og vildi koma hverju góðu
málefni til þroska. Hann hefur
haft ýmis störf með höndum í
þágu almennings og var tíl þessa
£ sóknarnefnd og er kirkjuræk-
ínn og hefur oftar en einu sinni
gefið kirkjunni hér gjafir.
Þegar skólahús var fayggt hér
á staðnum gaf hann skólanum
Snýtt orgel og er það eina gjöfin
sem þeim skóla heför borizt, en
kom sér mjög vel og hefur orðið
fcil ómetanlegs gagns.
Ég ætla að segja hér eína sögu
sem lýsir þessum mannkosta og
víðsýnis manni betur en margt
annað. Þegar ég var á sextánda
árinu þurfti ég til læknis inn á
Akureyri, en hafði ekki fé til
ferðarinnar. Þá var hér nýlega
stofnað kaupfélag og faðir mínn
ásamt öðrum bændum í því
£élagi og því að mestu hættur
í MORGUNBLAÐINU, sunnu-
viðskiptum við þá bræður. Þetta febrúar er grein eftir
| unga félag gat ekki útvegað mér ^ Caquot, foi'seta franska vís
peninga til aðurnefndrar ferðar.
j Ég sem ekkert átti nema örfáar
kindur fór nú á fund Sveins og
bar upp mín vandræði og bað
hann ásjár. Hann spjallaði við
mig og lét mig fá ávisun a banka
á Akureyri og bréf með til Bjarna
! bankastjóra. Seinna sagði Bjarni
mér að bréfið hefði fylgt vegna
' þess að Sveinn átti ekki mneign
j nema taéplega fyrir þeirri upp-
hæð er ávísunin hljóðaði upp á og
það sem merkilegra var og mér
gleymdist aldrei var með hvaða
orðum hann lét hjálp sína í té
1 og lét mig engu lofa. Hann sagð-
1 ist ekki efast um að ég borgaði
' eins fljótt og ég gæti. Þetta mun
ekki vera í eina skiptið er hann
hjálpaði er illa stóð á og mun
I hann aldrei hafa haft hátt um
slíkt og lét mann fremur skilja
að sér væri ljúft að verða að liði.
Slík fyrirgreiðsla gleyrmist seint
og verður aldrei fullþökkuð. Því
þannig hjálp gerir menn að góð-
um og skilvisum mönnum ef
hægt er.
Kona Sveins er Guðrún Péturs-
dóttir. Áttu þau einn son mjög
efnilegan, sem kom heim til
þeirra vorið 1829 þá menntaður
sem verzlunarmaður frá útlönd-
um og einnig sem hljóðfæraleik-
ari, en móðir hans frú Guðrún
er mjög vel að sér á þvi sviði
indafélagsins, um aðsteðjandi
vandamál mannkynsins vegna
hinnar öru þróunar.
fyrrv. skipsljórí
Það þykir ávallt eftirtektar-
vert, sem vísindamenn segja og
ef einhver er forseti vísindafé-
lags, er auðsætt, að hann hefur
eitthvað til síns ágætis, sem skip-
ar honum þann sess og lesi mað-
ur grein hans, þá sér maður að
hann er glöggskyggn á aðsteðj-
andi vandamál og sér að mann-
kynið er á hættubraut, eins og
missir tökin. Honum fer sem
lærisveini gaidramannsins i þjóð-
sögunni alkunnu og illa fer nema
að sé gáð.
★ ★ ★
Við bregðum okkur nú aftur
-yfir i grein Frakkans, og þai*
segir næstr ,.Hinar hatramlegi*
deilur og árekstrar undangerag-
inna tíma haía vakið marga and-
hverjum má vera Ijóst, sem er, ans niertn tií meðvitundar um að
víðsýnn og vitur.
Ég mun nú taka þessa grein
til umræðu, taka suma kaíla upp
orðrétta með leturbreytingu og
um leið gera r.ýalskar athuga-
semdir, og þó að þetta verði vafa-
laust sundurlaust og stiklað á
stóru, þar sem um er að ræða
þjóðirnar verða að víkka út sjÓB-
deildarhring sinn“.
Sá skilningur byggist á því, að
á tímum þegar vegalengdir á :ein-
um hnetti eru svo sem ekkert
orðnar fyrir hinar tæknilegu
framfarir, þá reynir mjög á sam-
býli þjóðanna, og þegar samfara
stutta grein, en efnið í margar Þessu tortíiningarafl mannkyns-
JON JOHANNSSON. fyrrv. skip-
stjóri og útgerðarmaður, nú til
eins og hún á kyn til. Það voru j heimilis að Stýrimannastíg 6, hér
því miklar vonir, sem foreldrar ! í bæ, varð 75 ára í gær.
þessa drengs og aðrir sem hann Hann er fæddur í Ytri Njarð-
þekktu bundu við hann. Það má vík í Gullbringusýslu. Móðir hans
því nærri geta hvert reiðarslag var Þorbjörg Gísladóttir og faðir
i það var foreldrum hans er hann hans Jóhann Jónsson, útgerðar-
dó af blóðeitrun svo snögglega maður þar. Stundaði Jón sjó-
og fyrirvaralaust og efast ég um mennsku með föður sínum á opn-
I að þau hafi borið barr sitt til j um bátum frá barnæsku. Fór
fulls síðan. hann því næst á þilskip er stund-
Enn er Sveinn sístarfandi og' uðu veiðar hér við land. Síðan
glaður og þægilegur og eiga þess j fór hann í erlendar siglingar, kom
[ar línur að færa honura og þeim svo heim, gekk á Stýrimannaskól-
■ hjónum mínar beztu heillaóskir I ann í Reykjavík og lauk þaðan
| og þakklæti, og jafnframt sína'prófi. Varð Jón fyrst skipstjóri á
þeim öðrum er þetta lesa hvað
þjóð vor á ágætan son, þar sem
er Sveinn Einarsson kaupmaður
á Raufarhöfn.
Kona hans er nú sér til Iækn-
inga suður í Reykjavík og mun
þvi ekki verða eins gestkvæmt á
heimili þeirra og annars hefði
orðið, en illa er ég þó svikinn,
ef hann fær ekki mörg og hlýleg
heillaskeyti og innileg handtök I
þeirra vina hans er hann finna
í dag og næstu daga.
Vil ég svo þakka honum góða
samfylgd fyrir mig og mína og
biðja honum allrar blessunar
næsta áratuginn og að hans ævi-
kvöld megi verða hlýtt. Ég veit
að hann kvíðir ekki þá síðasta
kallið kemur að mæta syninum
sínum elskulegum á landi frelsis-
ins.
Guðmundur Eiríksson.
kútter ,,Asa“ eign Duusverzlun-
arinnar í Keflavík. Réðist svo sem
stýrimaður með Hjalta Jónssyni
á togarann ,,Marz“. Varð því
næst skipstjóri á togaranum
,,íslendingi“, eign Elíasar Stefáns
sonar, og aflaði mæta vel.
Þá fór Jón til Englands og gerð-
ist skipstjóri á öðrum leigutogar-
anum er þeir Thorsteinssonsoræð
ur leigðu til fiskiveiða hér við
i land á vetrarvertíðinni 1911, Á
hinum var skipstjórinn Kolbeinn
Þorsteinsson. t
Ágóðinn af þessum leigutogur-
um varð til þess að þeir Thor-
steinssonbræður létu byggja tvo
nýja togara í Englandi, er nefnd
ir voru Baldur og Bragi, komu
hingað til landsins á öndverðu
ári 1912. Varð Jón skipstjóri á
Braga en Bolbeinn á Baldri. Þeir
voru einnig hluthafar í þessum
tveim nýju glæsilegu skipum, er
glæddu mjög áhuga fleiri lands-
manna á þessum arðvænlega
unga atvinnuvegi. Jón var einnig
hluthafi í togarafélaginu „Island“
sem lét smíða togarana „Apríl“
og „Maí“.
Hann sótti togarann „Vínland"
er Geir Thorstginsson lét byggja
í Hollandi, sá Jón u,m síðustu
vinnu við skipið og sá um allan
útbúnað til fiskiveiðanna og heim
AÐALFUNDUR Félags fltigvalla- ferðarinr.ar.
starfsmanna ríkisins var haldinn Loks lét Jón Jóhannsson byggja
8. þ. m. togarann „Ara“, var skipstjóri á
Stjórnarkjör fór fram og hlutu honum og útgerðarmaður Hingað
eftirtaldir menn kosningu: til hafði allt gengið að óskum hjá
Formaður, Friðrik Diego, vara- honum, en svo komu erfiðleikar
formaður, Eyþór Jónsson, ritari, eftirstríðsáranna, þegar flestir er
Jóhann Guðmundsson, bréfritari fengust við útgerð, töpuðu öllum
Margrét Jóhannsdóttir, gjaldkeri sínum eignum. Missti Jón þá all-
Gústav Sigvaldason. — Vara- ar eigur sínar. Síðan hefur hann
menn í stjórn voru kosnir þeir oftast unnið við útgerðarstörf fyr-
Bergur Jónsson og Snorri Lax- ir aðra. Nú starfar hann fyrir
dal. Endurskoðendur: Sigurmund Reykjavíkurhöfn við vogina hjá
ur Jónsson og Henrik Biering. Ægisgarði.
Fundurinn var mjög fjöl- j Reykjavík, 14. marz 1953,
bækur, þá vona ég samt að hún
stefni til Ikilnings.
★ ★ ★
Greinarhöfundur segir: „Til
þess að geta áttað okkur á og
skilið þróunarstefnu mannkyns-
ins fram á við, er okkur nauð-
synlegt að líta aftur til forliðar-
innar öðru hvoru“.
Þetta er af skilningi sagt, því
að hver nútíð er beint áfram-
hald af hinu liðna, og hvað eitt
sem verður hverju sinni, er eins
og það er, en ekki öðruvísi, af
því að aðdragandinn leiadi til
þess, en ekki annars. Ef við iít-
um nógu vítt yfir söguna, sjáum
við, að hér er um algilt lögmál
að ræða. Söguritun er viðleitni
mannkynsins til að átta sig á
sjálfu sér, og af henni gætu menn
lært að gera ekki margt það, sem
ávallt leiðir til ófarnaðar og
eins hitt, hvað til góðs stefnic.
★ ★ ★
Höfundurinn heldur áfram og
segir: ,,Þessi þróun er á vorum
dögum svo ör, að hin stóra heild
virðist ekki geta lengur fylgzt
með og lagað sig eftir starfshátt-
um nútímans“. ..
Það er auðsætt, að þróunin á
ýmsum þekkingarsviðum knýst
ins er lcomið á það stig, sern nú
,er, þá fer það að óttast afleið-
ingarnar.
★ ★ ★
Greinarhöfundur ræðir um
frelsið og segir: „ÖIl mannkjns-
sagan sýnir, að víðsýni huffaras,
fagrar li&tir og þróttmiklar bók-
mennirnir geta, ekki þrifizt nemí
þar og við þær aðstæður. þar
sem maðurinn er frjáis'*. Slíkt,
er óumdeilanlegt/því að til þess
að hver einstakur geti öðiast sem
mestan þroska, er frelsið undir-
stöðuatriðið. Svo segir höf.i
„Hinn mikli mannfjöídl i Iieirn-
inum eykst án afláts að fjölda.
Ástand og Viðborf þessa fjöWa
virðist í áag einkennilega mörk-
uð af vissri ofþenslu og tillmeig-
ingu til óeðíilegra sveiflubreyt-
inga“. En hér er um ekkert óeðli-
legt að ræða, heldur bein aíleið-
ing af þróunarstefnunni. Ekkert
er lengur einkennilegt (í hinni
vanalegu merkingu þess orðs),
þegar það er skilið. Allt er lög-
málsbuntíið, og þegar sumum
sviðum þekkingarinnar fleygir
fram, meðan önnur standa í stað,
skapast misræmi, vegna þess að
allt er af einni og sömu heild,
annars sakaði þetta ekki, en
áfram með sívaxandi hraða og ÞeSar Það er Þekkingin á úpp-
útheimtir þá æ sneggri viðbrögð
af mannsins hálfu.
Vandamál mannkynsins hafa
orðið til af því, að misræmi hef-
ur skapazt í þróun þekkingarinn-
ar. Við það að stórstígar fram-
farir hafa orðið á vissum svið-
um, t. d. efna-, eðlis- og vél-
fræðisviðinu, meðan lítið sem
ekkert hefir miðað fram í þekk-
ingarauka á eðli og uppbyggingu
vitundar mannsins sjálfs, skap-
ast jafnvægisleysi. Maðurinn,
þessi hugsandi vera, er toppur-
inn á þróun lifmyndanna, hann
hefur vaxið upp yfir aðrar ver
byggingu og starfsemi hugans,
sem dregst aítur úr, er auðsætt,
að þá er hættan geigvænlegust.
A. Caquot segir: „Það eina,
sem beiní geíar kynslóð okltar af
þessari villubraut er kraftar
hinnar djúpsaeju hugsunar, brant
ryöjendur. sem með fulltingi vís-
indanna takist að höndía ham-
ingjuna á ný í eldmóði hins and-
lega lífs og frjómagni fagtirra
lista. Hinu óeneíanlega vaxzndl
afli, sem manninum hefur yer-
ið fengið í hendur, þarf að vera
beitt honum til blessunar tn ekfcá
bölvunar“. Hér ræðir höf. um
Aðalfundur Félsgs
flugvallarsfarfs-
manna
mennur.
Gamall kunningi.
ur og leitazt við að laga allt bað- að þettao verði að gerast
eftir sjálfum sér, og það er eins með fulltingi vísindanna, og 'er
og eitthvað óstöðvandi afl, sem það vissulega rétt. Fyrst er þa'5
knýr þekkingarþrá hans, svo að ávallt, að átta sig á því, hvar
hann leitar og brýtur til mergj- vandamálið liggi, og af þesSum
ar. Þekking hans kemst á það athugunum má það vera Ijóst, atS
stig, að hver upþgötvunin rekur Það liggur í því, að þekkingin á
aðra, og hver uppgötvun, sem vitund mannsins sjálfs hefir orð-
er gerð, er um leið undirstaða ið aftur úr í þróun þekkingar-
að annarri og meiri. Þanmg hef- ( innar. Mennirnir hafa aldrei get-
ur það verið í eðlis- og efnafræð- að ráðið varanlega bót á neinu
inni og þannig er það ávallt. Sé vandamáli, fvrr en þeir þekktu
verið á réttri leið, gefur hvert það, og þá getað mætt því rne'S
leiti, sem gengið er á, útsýni fulltingi vísindanna.
til annars, enn hærra og sífellt’ Það er á glöggum skilningí á
meira víðsýni fæst. | þessu, sem það er byggt, að íé-
Með þessum uppgötvunum hef- lag Nýalssinna vill hefja rann-
ur maðurinn samstillt ýmsa1 sóknir á eðli og uppbyggingu
krafta náttúrunnar og gert sjálf-1 vitundarinnar. Hér er um stór-
an sig mjög öflugan og hrindir kostlegt mál að ræða, sem hlýtur
af stað örari atburðarás, og þar að eiga eftir að eiga sér mafga
kemur, að á skammri stund get- fýlgjendur. Skyldi annars )1okk-
ur það gerzt, sem áður tók tugi ur geta verið á móti þessu.máli
ára, og sífellt og loks svo ört nema sá, sem að einhverju léyti
skapast ný vandamál, vegna væri haldinn vanþekkingu á því,
þess að maðurinn skilur ekki sem er um að ræða. Vill nokkur
nógu vql uppbyggingu sinnar eig- ! andmæla þessari hugmýr.d. á
in vitundar (starfsemi hugans), öðrum forsendum? 5
þá áttar hann sig 'ekki á hinni! Sé það álit manna, a5 þær
öru þróun og sífareytilegu að-1 ályktanir, sem felast í þessari
stöðu sinn, og hann getur ekki grein, séu réttar, er það þá pgma
ráðið fram úr vandamálunum, en alveg sjálísagt áð vilja ge*a ;það
sú atburðarás, sem hann hefir strax, sem menn sjá, a| |urí
vakið, knýst áfram og maðurinnl Frarah, á bls. 12 ,