Morgunblaðið - 21.03.1953, Qupperneq 9

Laugardagur 21. maxz 1333
MORGUHBLAÐIÐ
i
ofinii Iðnaðarbaitkans^if Iðnsýningin settu
svip sinn á starfisemi iðnaðarsamtakanna 1952
ÁRSÞING iðnrekenda IÖ53, sem
jafnframt er aðalfundur Félags
íslenzkra iðnrekenda. hóíst í
Oddfellowhúsinu í Reykjavík s.L
mánudag kl. 2 e. h. Fundíirstjóri
var H. J. Hólmjárn og fundar-
ritari Pétur Sæmnnefeen, við-
skiptafr. Fundurinn var mjög vel
sóttur.
Fyrsta verkefhi þessa aðal-
fundar voru venjuleg aðalfund-
arstörf. Hófust þau œeS því, að
framkv.stj. félagsins Páll S. Páls-
son, lögm., flutti ítaríega skýrslu
um störf og framkvæmdír Féiags
ísl. iðnrekenda árið 1952.
STUTTUR ÍITBRÁTTHlt ÚR
SKVRSI.U FRAMEV.SU.
Skýrði hann svo frá, að í félag-
inu væru nú 140 verksaniðjur.
Hefur félagatalan aldrei náð svo
háu marki fyrr. Tala verfesmiðja
í félaginu hefur á s. L fímm ár-
um hækkað um 42% og á sama
tíma hafa eignir féíagsíns aukist
um 52%. Tekjur fetagsins eru
iðgjöld verksmiðjanna, sem eru
í félaginu, en upphæð fiðgjald-
anna byggist á gnáifem vinnu-
launum til verksjniðjufölks.
KM PGJAI.BSMÁI,
Iðja, félag verfesmið|nfélks í
Reykjavík, sagði upp samnmg-
um við iðnrekendur œi feaup og
kjör verkafólks, hmn 28. okt.
Kom til verkfalls, eins og kunn-
ugt er, um mánaðarmótin nóv.—
des. og stóð það í næsíum þrjár
víkur til mikils óhagræðis fyrir
iðnaðinn, en þá náðust samnirtg-
ar, sem kunnugt er. Hínsvegar
var ekki verkfall á Akuxeyri,
því að Iðja, félag verksmiðju-
fólks þar, sagði ekki upp san|ni|ag
«m við Iðnrekendaféíag Ær-
eyrar, sem er deilcf úr F.Í.I.
E>N AÐ A F BANKT.VN
FramkvæmdastjóriiTra skýrði
frá undirbúningi að sfofnun Iðn-
aðarbanka íslands h. £., en sá
undirbúningur féll í Mut stjórn-
ar Félags ísl. iðhrekenda og
stjórnar Landssamfoæads iðnað-
armanna. Félag ísL íðcrekenda
þurfti að safna ag feggja fram
eina og hálfa millj. kr. hlutafjár.
Gekk hlutafjársöfnun treglega í
byrjun ársins, en er hausta tók
og leið að stofhfundi tsankans,
gekk söfnunin greiðfega og þeg-
ar á stofnfundinn kom feaÆði jafn-
vel safnast meira fé, en jaarf var
fyrir. Með stofmm Iðnaðarbanka
íslands h. f. er eimœs merkasta
áfanga náð í sögu íðnaffarsam-
takanna á íslandi.
SENDIFÖR HÖEMJÁRNS
í janúarmánuði fór H. J.
Hólmjárn, efnafræðuigur á veg-
um félagsins til Norðnríanda, og
var verkefni hans; að athuga
starfsskilyrði verksmiðjniðnaðar-1
ins á Norðurlöndtuw, sérstaklega
með tílliti til tolía, s&atta, kaup- j
gjalös, félagsstarfsemi og afstöðu j
stjórnarvalda til iðnaðarins. Eft-j
ir húmkomuna sendi Hólmjárn
ítarlega skýrslu um förina. Bar
skýrslan með sér að tollum,;
sköttum og innflutoingi í ná-
grannalöndunum er hagað með
sérstöku tilliti til rðnaðarins, m.
a. með það fyrir augnm að láta
innlenda iðnaðinn sítja sem mest
að heimamarkaðínnm og gera
honum kleyft að keppa á erlend-
um mörkuðum.
Skýrslan var síðan send sem
trúnaðarmál til ýmsra stjórnar-
deilda og úrdráttur ur hemii birt- j
ur í mánaðarblaði félagsins „ís-
lenzkur Iðnaður" í marz; 1952.
Hefur skýrslan sáðan leitt til
ýmsra hugarhræringæ, tunræðna
Og aogerða er hníga meir í sam-
ræmi við það sem gfldir á Norð-
urlöndum, en áður var.
SJtdráttur úr skýrslu Páis §. Páissonar
framkvættidasllóra Féi. i«L iðrtí'ekenda
DVOL FRAMKV.STJ.
ERLENDIS
Páll S. Pálsson, framkv.stj.
félagsins, fór um mánaðarinótin
jan.—febr. til Sviss og þaðan til
Löndon og dvaldi í Englandi um
6. mánaða skeið, styrktur af Al-
þjóða vinnumálastofnuninni í
Genf, til þess að kynna sér
vinnulöggjöf og samband laun-
þega og atvinnurekenda í Bret
landi. Nokkru eftir heímkomuna.
um miðjan ágúst, flutti hann
erindaflokk í útvarpið um vinnu-
mál, þ. e. a. s. vinnumiðlun,
stöðuval unglinga og öryggisráð-
stafanir á vinnustöðum. Þá samdi
hann einnig ritling, sem félagið
hefur gefið út fjölritaðan undir
nafninu „Framleiðsluafköst og
vöruvöndun", þar sem hann seg-
ir frá heimsókn sinni tii stofn-
ana í Englandi er fjalla um þessi
mál og frá umræðum í brezka
þínginu og brezkri löggjöf um
sama efni.
ÍÐNSÝNINGIN 1952
Einn merkasti atburður ársins
1952 var Iðnsýningin mikla, sem
haldin var til minningar um 200
ára afmæli íslenzks verksmiðju-
iðnaðar.
Annar af fulltrúum F.Í.I. í sýn-
ingarnefndinni var formaður
nefndarinnar. Sýningin hlaut sem
kunnugt er lofsamlega dóma,
bæði almennings og blaða og skip
aði iðnaðinum nýjan sess í vit-
und þjóðarinnar.
Hefur stjórn félagsins sam-
þj^kkt að vinna að því, að gefið
verði út minningarrit um sýn-
inguna, þar sem sérstaklega skuli
minnst Innréttinga Skúla fógeta
og 200 ára afmælis verksmiðju-
iðnaðarins á íslandi.
RANNSÓKNARNEFND RÍKIS-
INS í IÐNAÐARMÁLUM
Nefnd þessi var skipuð hinn
7. maí s. 1. samkvæmt tilmælum
Félags ísl. iðnrekenda, til þess
að rannsaka hvort sanngjarn-
lega væri að iðnaðinum búið að
hálfu hins opinbera að því er
snerti tollakjör, innflutning á
hráefnum o. fl. Tiínefndi Félag
ísl. iðnrekenda tvo fulltrúa í
nefndina. Nefndin vann mikið
starf. Skilaði hún bráðabyrgðar-
áliti og lagði fram nokkrar til-
lögur hinn 1. nóv. s.T. Viðreisn-
artillögur nefndarinnar hafa Mot
ið góðar undirtektir hjá iðnað-
armálaráðherra og hefur hann
nýverið lýst í útvarpi hvaða ráð-
stafanir ríkisstjórnin hyggst að
gera, til þess að efla þróun iðn-
aðarins í landinu.
FFNDUR MF.Ð
ALÞINGISMÖNNUM
Einn msrkasti almenni furtd-
urinn í félaginu, var fundur sá
er haldinn var í Þjóðleikhúss-
kjallaránum í nóv. Þar voru sem
gestir á fundinum: Iðnaðarnefnd-
ir beggja deilda Alþingis, banka-
ráð Iðnaðarbankans og fram-
kvæmdastjórn Landssambands
iðnaðarmanna. Nokkrir af full-
trúum iðnrekenda fluttu þar ræð-
ur. Fimm alþingismenn urðu
fyrir svörum. Stjórn félagsins
laíði fram sem umræðugrund-
vöii 11 mál, voru þar talin öll
helztu dagskrármál iðnaðarins
nú, sefn þetta ársþing iðnrekenda
1953 mun fá til meðferðar.
LANDHELGISMÁLIÐ
Hinn 25. nóvember samþykkti
stjórn F.Í.I. ályktun er birt var
í útvárpi og dagblöðum með til-
mælum til iðnrekenda um að
Páll S. Pálsson
beina innkaupum tsínum á efni-
vörum og öðru til annarra landa
en Bretlands, eftir því sem kost-
ur væri á, á meðan Ióndunar-
bannið stendur.
RANNSÓKN Á LÁNSFJÁR-
SKORTI IÐNAÐARINS
Ráðunaut ríkisstjórnarinnar
í efnahagsmálum var falið í
byrjun ársins að rannsaka á
hvern hátt skortur á hæfilegu
lánsfé til rekstrar kunni, eins
og þá standa sakir, að valda
minni framleiðslu hjá iðnaðin-
um en ella, þannig að atvinnu-
leysi sé af þessum ástæðum meira
en að öðrum kosti. Sendi félags-
stjórnin umburðarbréf til allra
félagsmanna 21. janúar, með fyr-
irspurnum um upplýsingar og
voru svörin send til ráðuneytis-
ins í byrjun febrúar. Niðurstöð-
ur á athugunum þessum hafa
ekki verið birtar.
INNFLUTNINGSMÁL
Svo sem á undanförnum árum
hafa allmíkil bréfaskipti og við-
töl farið á milli Viðskiptamála-
ráðuneytisins og framkvæmda-
stjórnar félagsins.
Má segja að þessi viðleitní hafi
bæði í einstökum tilfellum og
eins fyrir iðnaðarmálin í heild
borið töluverðan árangur. Rakti
framkvænidastjórinn í einstök-
um atriðum hvaða erindum
félagsíns hafi verið sinnt og hverj
um hefði verið synjað.
TOLLAMÁL
Segja má að allt frá því á síð-
asta ársþingi, um miðjan apríl
s. 1. og þangað til nú, hafi félag-
ið unnið jafnt og þétt að breyt-
ingum á tollalöggjöfinni. Hafa
fjölmörg erindi farið frá félaginu
til ríkisstjórnarinnar og til Al-
þingis út af þessum málum. Hef-
ur það borið þann árangur, að
ríkisstjórnin er nú í þann veg-
inn að skipa nefnd’ til þess að
entíurskoða tollalöggjöfina með
tilliti til iðnaðarins og á Alþingi
í vetur voru samþykktar nokkr-
ar breytingar á tollalöggjöfinni
tíl hagsbóta' fyrir iðnaðinn, sam-
kvæmt óskum F.Í.I.
Hinsvegar gætir mjög vaxandi
óánægju meðal iðnrekenda vegna
framkværndanna á söluskatts-
álagningunni og innheimtu henn-
ar. Rakti framkvæmdastjórinn i
fáum dráttum hvernig þeirri
framkvæmd hefði Verið beitt á
árinu og hvernig þau mál stæðu
nú.
VÖRUSKIPTAFÉLAGID
Framkvæmdastjórinn rakti að-
dragandann að stofnun Vöru-
skiptafélagsins svonefnda, sem
átti að annast viðskípti við Aust-
ur-Þýzkland og fieiri lönd á vöru
skiptagrundvelli. Var ágæt sam-
vinna við Samband. smásölu-
verzlana um þetta mál, er <*nd-
aði á þá lund, að þessi tvö sam-
tök urðu ekki aðilar að stofnun
Vöruskiptafélagsins. Sendu þau
skömmu eftir áramótin bréf til
viðskiptamálaráðherra, þar sem
lýst var gangi málsins og þeirri
skoðun að óheppilegt sé að stofna
til þesskonar vöruskiptafélags án
þátttöku fulltrúa frá samtökum
smásala og iðnrekenda, vegna
þess að þeir aðilar gætu lagt af
mörkum nokkrar upplýsingar, er
gætu komið að betri notum við
úrskurð atriða er varða almenn-
ingshagsmuni, en ef einhliða
sjónarmið stórkaupmanna eða út-
flvtjenda ættu að vera þar alls-
róðandi. Hefur viðskiptamálaráð-
herra síðan, svo sem kunnugt
er, tekið opinberlega afstöðu
gegn vöruskiptafélagi í því formi
sem það er.
SÖLUVIKA ÍSLENZKRA
IÐNAÐARVARA
F.Í.L og Samband smásölu-
verzlana höfðu samráð um svo-
nefnda söluviku íslenzkra iðn-
aðarvara, sem var í því fólgin að
verzlanir voru hvattar til þess að
vanda sem mest útstillingar sín-
ar vikuna 16.—22. nóv. og hafa
þar íslenzkar iðnaðarvörur á boð-
stólum. Var verðlaunum heitið
þeim, er þóttu skara fram úr.
SO' TTfiK ,r
"R AF
IÐNAÐASVORUM
Um s. .1 áramót barst félaginu
bréf frá fjármálaráðherra, þar
sem hann verður við hinni marg
■trekuðu krofu félagsins, að sölu-
skattur verði einungis reiknaður
einu sinni af iðnaðarvörum áður
en þær eru afgreiddar til smá-
sölu, þó að varan þurfi að fara
um tvö eða fleiri stig í fram-
leiðslu áður en hún er fulibúin.
I ÓRYGGISRAÐSTAFANIR
Á VINNIJSTÖDUM
| Félagið fékk til meðferðar og
i umsagnar nýja gjaldskrá vegna
öryggiseftirlits í vei'ksmiðjum í
tilefni af því, að hin nýju lög i
j um öryggisráðstafanir á vinnu- j
stöðum eru nú að koma til fram-
j kvæmda. Þá samþykkti félags-
j stjórnin einróma tilmæli frá ör-
: vggismálastjóra um tilnefningu
j fulltrúa í nefnd er ásamt fulltrú-
| um frá verkamönnum verði ör-
j yggismálastjóra til aðstoðar og
' leiðbeininga við samningu reglu-
| gerða og mikilsvarðandi ákvarð-
j anir um íramkvæmd eílirlitsins.
' ÚRSSÖGN ÚR
j VERZLUNARRÁBI ÍSLANDS
j Félagsstjórnin ‘tók þá ákvörð-
un í marzmánuði að óska þess
j að félagið sé ekki lengur skoðað
i sem einn aðili V.erzlunarráðs ís
j lands, heldur óháð landssamtök
j verksmiöjuiðnaðar í landinu í
góðu samstarfi og náinni sam-
vinnu við samtök kaupsýslu-
manna. Jafnframt var tekið fram
I - ð úrsögnin næði á engan hátt til
i íélagatengsla Verzlúnarráðsins
j við einstök fyrirtæki innan F.Í.I.,
þykkti ályktun þess efnis, a9'.
skora á Alþingi að samþykkja
rumvarp til nýrra iðnaðarlaga*
sem komi í stað gömlu laganna
um iðju og iðnað. IðnaðarmáiaráS
herra lagði frumvarp þetta fyrir
Alþingi s.I. haust, en sökum þess
að ýmis samtök, þ.á.m. Lands-
samband iðnaðarmanna og Verk-
fræðingafélagið höfðu nokkuð
við frumvarpið að athuga var
framkvæmd þess frestað. Nú er
endurskoðun laganna hafin á ný,
að boði ráðherra. Nefndin, sem
hefur það mál með höndum, eií
meðal annars skipuð tveimur
fulltrúum frá F.Í.I.
SKATTAMÁLANEFND F.Í.I.
Þriggja manna nefnd frá fé-
laginu hefur átt viðtöl við milli-
þínganefnd þá, sem nú er starf-
andi í skattamálum- og átti nefnd-
in frá félagsins hálfu að vinna að
breytingum á' skattalögunum til
hagræðis fyrir íslenzkan iðnað.
Hef ur nefndin átt mörg viðtöl
við milliþinganefndina og sent
henni ítarlegt bréf um málið.
ÚTFLUTNINGUR
IÐNAÐARVARA
Nokkvtr atriði voru á döfinni I
þessu efni, þó að milligöngu fé-
lagsins væri ekki beint óskað*
nema í einu tilfelli.
TAKMÖEK
VERKSMIDJUIÐNAÐAR
OG HANDIÐNAÐAR
Nokkur málaferli risu á árinu
um takmörkin ó milli handverk.3
og verksmiðj uiðnaðar, eða iðju
og iðnaðar, eins og það heitir nú
í lögunum. í hæstaréttarmálinu,
nr. 94 1952, sem fjallaði um
þttta efni, var kveðinn upp
dómur 19. janúar 1953. Dómur-
inn er mjög i þá átt, sem réttar-
venja hefur skapazt um í Noregi.
Niðurstaðan er að þó að talið sé
að fagkunnáttu þurfti til, að
framleiða vöru, sé hún handunn-
in og um leið lögvernduð, þá sé
fyllílega löglegt að framleiða
samskonar vöru með verksmiðju<-
sniði.
Þar næst talaði framkvæmdai-
stjórinn um ýmis önnur mál, s.ss
flokkun iðnaðarins, sýmngar-
ghigga fyrir iðnaðarvörur sam-
band Iðnrekendafélagsins við Iðn
rekeiidasamböndín á Norðurlönd-
ura, Iðnlánasjóð, mánaðarblaðið
„íslenzkan iðnað“ ©, fl.
33 fsrast í fieimur
ÍIu|s!?sua
ST. JOHNS, Nýfundnalandi 20.
marz: — 33 menn virðast hafa
farizt í tveimur flugslysum sem
urðu á Nýfundnalandi í dag. í
bæði skipíin var hér um að ræða
bandarískar hernaðarflugvélar.
Annað var risaflugvirki tíui
hreyfla með 23 manna áhöfn, sem
j hrapaði níður á austurströnd Ný-
J fundnalands. Hitt .var minnii
j sprengjufluga með 10 manna
áhöfn, sem hrapaði niður i St.
Georges flóa á vesturströndinni.
10 lik hafa fundizt hjá flakinu af
risaflugvirkinu, en allir munui
hafa farizt. Björgunarflugvél;
flaug yfir flóann þar sem minni
flugvélin fórst. Sáu flugmenn.
hennar brak á sjjónum, en eagai
lifandi veru. — Reuter.
j sem eru beinir aðilar Verzlunar-
ráðsins.
í Samkv. lögum Verzlunarráðs-
ins tok úrsognin giltíi um s. 1.
; áramót.
ENDURSKOSUN
IBN AÐARLAGANNA
Síðasti aðalfundur FÍ.I.
Hlfi
nav
NEW YORK, 18. marz: — Hinir
fimm föstu fulltrúar í Örvggis-
íáðinu komu í kvöld saman til
iokaðs íundar og ræddu um eftir-
mann Tryggva Lie, sem aðalritara
S.Þ. - - - j
Fundur þessi varð með öllu
árangurslaus. — NTE-Reuter