Morgunblaðið - 15.07.1953, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 15. júlí 1953
MORGUNBLAÐIÐ
7
Hdmsókn í fEóttantannabúföir í Vestur-Reaiin
Þar skiljum við hversvegna júnibyðtingin
hlaut að brjótast út i riki kommúnismans
Berlín 8. júlí.
FYRIR fáum árum var Berlín |
höfuðborg aRs hins þýzka ríkis.
Nú er hún hins vegar einungis
lítil eyja í miðju rússneska her- '
námssvæðinu, lítil, en þó harla
mikilvæg eyja, því að héðan get-
ur hinn frjálsi heimur skyggnzt
lítillega inn fyrir Jámtjaldið og
virt fyrir sér „paradís" kommún-
ismans. Meira að segja er það
svo, að Berlín er ekki einungis
útvörður hins frjálsa heims, held
ur má segja með sanni, að hún
sé spegilmynd þess ástands, sem
nú ríkir í alþjóðamálum. Borg-
inni er nefnilega skipt í tvennt,
sem kunnugt er. |
Mill* rússneska hernámssvæðis
ins og hernámssvæðis Vestur-
veldanna er járntjald, sem öllum
er nú lokað nema þeim verka- j
mönnum, er þurfa atvinnu sinn-
ar vegna að komast milli her- j
námssvæðanna. Hefur þetta
ástand ríkt frá 17. júní s. 1., er
kommúnistar lokuðu Austur-
Berlín og settu þar á herlög, sem
enn eru í gildi.
FLÓTTAMANNA
AÐSTREYMIÐ
Lokun Berlínar hefur einna
helzt bitnað á þeim mönn-
um, sem hafa ætlað sér að flýja
yfir í Vestur-Berlín. Hafa þeir
Eftir Mattliías Jóhannessen
flóttamannabúðum víðsvegar um
borgina. Til samanburðar má
geta þess, að í febr.-mánuði 1952
voru 47 flóttamannabúðir í Vest-
ur-Berlín með um 6000 flótta-
mönnum. Af því má vel sjá, hve
gífurlega flóttamannastraumur-
inn hefur aukizt síðan, enda hafa
komið um 330 þús. flóttamenn til
borgarinnar á þessu tímabili. —
Flestir þessara flóttamanna hafa
haldið áfram til Vestur-Þýzka-
lands, þar sem þeir hyggjast setj-
ast að, stofna ný heimili og reyna
eftir megni að gleyma hörmung-
um hins kommúníska þjóðfélags.
MIKILL KOSTNAÐBR
Eins og gefur að skilja hafa
þessir ílóttamannaflutningar
geypilegan kostnað í för með sér
bæði fyrir Berlín og vestur-þýzka
sambandslýðveldið. En með góð-
um stuðningi vinveittra þjóða og
prýðilegu skipulagi þeirra manna
sem .um þessa flutninga sjá. (Má
þar einkum nefna Otto Bach,
sem er fulltrúi borgarstjórnarinn
ar í flóttamannamálum), hafa
þeir tekizt svo vel, að undrun
sætir. Menn verða að gæta þess,
Á ljósmyndum, sem gefnar eru út af yfirstjórn flóttamannahjálp-
arinnar, af hinu austur-þýzka flóttafólki, eru allar andlitsmyndir
gerðar óþekkjanlegar á þann hátt sem sýnt er á þessari mynd. Hér
er um nauðsynlega öryggisráðstöfun að ræða vegna ættfólks flótta-
mannanna heima fyrir, sem hin kommúnisku yfirvöld myndu beita
hefndarráðstöfunum.
flúið þangað tugþúsundum sam- ’
an á undanförnum mánuðum og
var ekkert lát á þessum flótta-
mannastraumi, þegar júní-bylt-
ingin hófst. Síðan hefur hann
minnkað til muna, en undanfarna
daga hafa þó nokkur hundruð
manns hætt lífi sínu daglega til,
þess að komast undan okinu. —
Flestir þeir flóttamenn, sem kom-
ið hafa til Berlínar undanfarna
mánuði hafa flúið af pólitískum
ástæðum. — Frá 1. janúar 1949 til
miðs árs 1952 komu að meðal-
tali um 5000 austur-þýzkir flótta
menn til Vestur-Berlínar á mán-
uði hverjum. Síðari hluta árs
1952 hækkaði þessi tala til
mikilla muna og á þessu ári hef-
ur flóttamannastraumurinn ver-
ið, eins og hér segir: í janúar
flýðu 25,500 flóttamenn til Vestur
Berlínar, í febrúar 40.000, í marz
49.000, í apríl 35.500, í maí 42.000
og 15 fyrstu daga júní-mánaðar
komu 26.000 austur-þýzkir
flóttamenn til Vestur-Berlínar.
Álitið er að um 160 þúsund
flóttamenn búi í Vestur-Berlín
að staðaldri. Auk þeirra dveljast
þar einnig þeir flóttamenn, sem
bíða eftir flugferð til Vestur-
Þýzkalands. Eru þeir nú um 45
þús. talsins. Flóttafólkið býr í 85
að hér er hvorki um meira né
minna en hundruð þúsunda
manna að ræða, börn og gamal-
menni, einstaklinga og heilar
fjölskyldur, sem ekkcrt eiga ver-
aldlegra gæða nema fötin sem
þau eru í og nokkra muni sína
aðra. Hins vegar hafa þessir
flóttamenn ekki þurft að hafa
neinar áhyggjur út af uppihaldi
sínu og ferðakostnaði, því að
Berlín og Sambandslýðveldið sjá
um allt slíkt. Borgar Vestur-
Berlín 15% af öllum kostnaði
flóttamannaflutninganna og Sam
bandslýðveldið 85%.
FÓRNARDÝR MANN-
VONZKUNNAR
Eins og fyrr er sagt, eru flótta-
mannabúðirnar hér í Berlín víðs
vegar um borgina, nokkrar í
henni miðri, en flestar í jaðri
hennar.
Heimsótti ég slíkar búðir, er
voru við Wannsee við Hauel, sem
eru geysistórir skemmti- og bað-
staðir í útjaðri Vestur-Berlínar.
Strangur vörður var við þessar
flóttamannabúðir, því að hinir
pólitísku flóttamenn eru ekki úr
allri hættu, fyrr en til Vestur-
Þýzkalands er komið. Búðir þess-
ar voru hinar vistlegustu, mat-
Otto Bach fulltrúi borgarstjórn-
ar V-Berlínar í málefnum flótta
fólksins.
ur var þar all-sæmilegur og var
ekki annað að sjá en flóttamenn-
irnir kynnu vel við sig eftir að-
stæðum. Voru þeir allvel klædó-
ir og glaðlegri en svo, að útlend-1
ingi gæti til hugar komið, að þeir
væru fórnardýr takmarkalausr- i
ar mannvonzku, hefðu verið
börn illra örlaga — og á þeim
hefði stærsti glæpur mannkyns-]
ins lent með öllum sínum þunga
og hörmungum. Flóttamennirn-
ir voru á öllum aldri, en flestir
þó ungir menn og bjuggu 8—15 í
sama herbergi. — Þeir biðu þess
allir að komast til Vestur-Þýzka-
lands og hefja starf að nýju.
FLESTIR FLÖTTAMENNIRNIR
UNGIR AÐ ALDRI
f flóttamannabúðum þessum
voru milli 900—1000 manns, en
auðvitað eru hér stærri búðir,
sem teknar hafa verið til afnota
um stundarsakir.
Frá 1949 hefur um 350 þúsund
pólitískra flóttamanna komið til
Berlínar. Af þeim eru 50% und-
ir 25 ára aldri, en hinir eru flest-
ir á aldrinum 25—55 ára. Mikill
meirihluti þessara flóttamanna er
því á bezta skeiði og kemur
Varla til mála, að Rússar hafi
skipulagt þennan flóttamanna-
straum í þvi skyni að skapa
glundroða og ringulreið í Vestur-
Þýzkalandi, eins og sumir hafa
viljað halda fram. Ef sá væri til-
gangur þeirra, er sennilegt, að
hinir austur-þýzku flóttamenn
væru á öðrum aldri en raun ber
vitni, því að hæpið er, að Austur-
Þýzkaland þoli þessa ferlegu
blóðtöku, enda eru þar aðeins um
18 milljónir manna. Nei, það er
annað og meira, sem orsakað hef-
ur þennan flóttamannastraum.
Flest okkar hafa vitað, hverjar
þessar orsakir eru, en vegna fjar-
lægðar og lítilla tengsla við fórn-
ardýr hins austur-þýzka komm-
únisma, höfum við einnig ímynd-
að okkur hvernig ástandið er í
landinu, þar höfum við ekki
verið þátttakendur. Við höfum
t. d. aðeins heyrt getið um
j átningarréttarhöldin, ofsóknirn-
ar gegn kirkjunni og gyðingum,
algera þjóðnýtingu kommúnism-
ans og afnám alls eignarréttar.
Við höfum einnig lesið um dýrs-
lega grimmd leynilögreglunnar
— en höfum við skilið sálar-
ástand þess fólks, sem hefur orð-
ið fyrir barðinu á henni, — höf-
ufn við sett okkur í spor fórn-
ardýra hennar-
IIVERS VEGNA BYLTINGIN
KRAUZT ÚT
Eg varpa þessum spurningum
einungis fram um leið og ég
segi: Komið í flóttamannabúðir
Vestur-Berlínar með opin augu
og fróðleiksþyrst hjörtu. Þá er
mögulegt að komast í snertingu
við eymdina, hörmungarnar,
bókstaflega virða fyrir sér mesta
glæp 20. aldar. Þar er rótlaust
fólk, yfirgefið, einmana, fátækt
— en vongott; þar er að finna
ráðningu gátunnar miklu: Hve-
nær hrynur heimsveldi kommún-
ismans, hvers vegna? Þar skiljum
við einnig, að júní-byltingin
hlaut að brjótast út, — ekki einu
sinni heldur oft, margoft.
TRÚA EKKI Á LOFORÐ
KOMMÚNISTA
Eftir 17. júní minnkaði flótta-
mannastraumurinn til Berlínar
til mikilla muna og eru ástæð-
urnar einkum tvær. I fyrsta lagi
hefur rússneska hernámssvæðinu
verið lokað og alþýðulögreglan
stendur strangan vörð á mörk-
unum. Hafa engir mátt fara milli
hernámssvæðanna nema þeir
menn, sem heima eiga í Austur-
Berlín, en verða vinnu sinnar
vegna að fara vestur yfir landa-
mærin. Eru þeir um 45,000, en
um 27 þús. verkamenn sem heima
eiga í Vestur-Berlín, vinna á’
rússneska hernámssvæðinu. Þess-
ir menn fá leyfi til að fara á
milli hernámssvæðanna, en aðr-
ir ekki. Hin ástæðan til þess, að
flóttamannastraumurinn til Vest
ur-Berlín hefur stórum minnkað,
' er sú, að fólkið vonast til þess,
að kommúnistastjórnin standi
við loforð sín frá 17. júní s. 1.
1 og bíður því átekta. Er vafa-
] laust að flóttamannastraumurinn
í framtíðinni fer mikið eftir því,
hvernig úr þeim loforðum rætist,
en þó heyrist mér á öllu að Þjóð-
verjar, og þá allra sízt Austur-
Þjóðverjar, taki loforð kommún-
ista ekki of hátíðlega. Má geta
þess því viðvíkjandi, að til átaka
kom í Austur-Berlín í gær mitli
verkamanna og alþýðulögregl-
unnar og samkvæmt fréttum,
sem borist hafa hingað til Vestur
Berlínar urðu rússneskir skrið-
drekar að skerast í leikinn. Kröf?>
ust verkamenn þess, að leiðtogar
þeirra og hetjur frú júní-bylt-
ingunni yrðu látnir lausir þeg-
ar í stað og heimtaði að komm-
únistastjórnin stæði við loforð
sín frá 17. júní. Má af því sjá,
að það hefur hún ekki gert enn
og er því vafalaust, að flótta-
mannastraumurinn haldi áfram,
þegar Rússar leyfa aftur umferð
milli hernámssvæðanna.
★
Ég hef einkum rætt um flótta-
mennina hér í Vestur-Berlín,
enda ekki undarlegt, að vanda-
mál þeirra, fortíð og örlög seiði
að sér blaðamenn, sem til þess-
arar stóru og tvískiptu borgar
koma. Hef ég að vísu farið fljótt
yfir sögu, enda annað ekki hægt
í stuttri blaðagrein. Að hinu leyt-
inu þykir mér einnig rétt að
minnast á flóttamannavandamál
Vestur-Þýzkalands örfáum orð-
10 MILLJ. FLOTTAMENN
í V.-ÞÝZKALANDI
Árið 1939 bjuggu á því land-
svæði, sem nú nefnist Vestur-
Þýzkaland um 39 millj. manna.
Nú búa þar hins vegar um 48
miilj. Af þeim eru 10 millj. flótta-
menn, þar af tæpl. 2 millj.
pólitískra flóttamanna. Hinar 8
milljónirnar hafa flúið (eða verið
reknir) frá ýmsum landsvæðum,
er áður heyrðu til hinu þýzka
ríki, svo sem landsvæðum fyrir
austan Oder-Nesse línuna, Prúss-
landi o. s. frv. — Varla er hægt
að komast hjá þeirri hugsun, að
! í kjölfar þessa gífurlega flótta-
mannastraums, skapist vandamál,
] sem ilimögulégt er að leysa. Og
vitanlega er það svo, að hér hef-
! ir vestur-þýzka stjórnin þurft við
að etja eitt mesta vandamál
veraldarsögunnar. Hins vegar
hefur henni tekizt að leysa það
með þeim ágætum, að af þessum
10 milljónum flóttamanna eru
aðeins 1 % atvinnulausir. Segir
það út af fyrir sig betur en alR
annað, hvernig stjórnin hefur
, brugðizt við þessu vandamáli og’
er það talandi tákn um þann
dugnað og framtak, sem þessari
kjarnmiklu þjóð er í blóð borin.
Flóttamannastraumurinn úr
dauðaheimi kommúnismans til
frelsis og mannréttinda er vanda-
mál, sem snertir allan hinn
frjálsa heim. Hér er ekki um að
ræða neitt einkamál Þjóðverja,
hér eiga allar frjálsar þjóðir
heims hlut að máli og er það
skylda þeirra allra að leggja eitt-
hvað að mörkum til þess að sem
flest fórnardýr kommúnismans
geti flúið okið án þess að bera
kvíðboga fyrir örlögum sínum
'um alla framtíð.
Flóttamannavandamálið á því
ekki síður erindi til okkar ís-
lendinga en annarra þjóða.
M.JÓh.
Við guðsþjónustu í flóttamannabúðum í Berlín.
Fljúgandi diskár enn
OSLÓBORG: — Við heræfingar,
sem nýlega voru háðar í Norður-
Noregi, urðu menn varir við hlut
hátt í lofti. Haldið var fyrst, að
þetta væri vélfluga, en er svo
reyndist ekki, var vélfluga send
til að athuga nánar hlut þennan,
sem þá hvarf út i buskann með
leifturhraða og skildi eftir sig ljós
rák. —