Morgunblaðið - 31.12.1953, Blaðsíða 9

Morgunblaðið - 31.12.1953, Blaðsíða 9
Fimmtudagur 31. des. 1953 MORGUNBLAÐIÐ 9 Óla/ur Thors: A R A M 0 T ÁRAMÓTAHUGLEIÐING- AR stjórnmálamanna eru orðnar meinlega langar. Ég ætla að freista þess að bæta úr þessu að mínu leyti,. en verð þá að láta nægja að rekja stjórnmálaannál ársins. ★ Eins og menn rekur minni til logaði hér allt í kaupdeil- um og verkföllum fyrir síð- ustu áramót og allt þar til þeim var til lykta ráðið fyrir Etbeina ríkisstjórnarinnar skömmu fyrir jólin 1952. Var sætt sú, er þá var gerð, dýru verði keypt, og miklu við- sjárverðari en menn enn hafa gert sér grein fyrir þó ef til yill megi með sanni segja, að ekki hafi þá annarra betri kosta verið völ. Þegar Alþingi tók til starfa eftir áramótin var að því undið að ganga frá afgreiðslu fjárlaga, en sáttagerðin lagði um 20 millj. kr. nýjar kvaðir á ríkissjóð. Voru ýmsir ugg- andi um, að sú hækkun myndi valda greiðsluhalla á fjárlögum. Úr þessu hefir nú ræzt vonum fremur, enda góðæri til lands og sjávar. Veit ég þó enn ekki hvort um teljandi greiðsluafgang verður að ræða þegar frá eru taldir tollar af ínnflutningi véla til stórvirkjananna og áburðarverksmiðjunnar. En á slíkum sérstæðum tekjustofn- um er ekki fært að byggja út- gjöld fjárlaganna, enda ýms- ar eyður að fylla með því fé. Alþingi lauk 6. febrúar og hafði þá afgreitt ýms þörf mál. ★ Kosningar voru nú fram- undan. Bar og málflutningur á vorþinginu þess nokkurn vott. Og nú fóru menn að víg- búast. Verður að viðurkenna að þess kenndi innan vébanda ríkisstjórnarinnar. Þó ekki svo að samstarfið rofnaði vegna misklíðar eða úlfúðar, heldur voru menn nú úr hófi önnum kafnir við undirbún- ing kosninganna. Stjórnar- fundir urðu því miklu færri en venja er til og æskilegt var. Veigruðu menn sér einn- ig meir en áður við að taka á sig óþægindi og örðugleika ábyrgðarinnar af öðrum mál- um en þeim, sem beint heyrðu undir hvern og einn og töldu rétt að margt biði hinna nýju valdhafa. Kom það sér eink- um illa um utanríkismálin, þar sem beint var um það samið að engu mætti ráða til lykta nema með samráði allra. ★ í byrjun maímánaðar efndu Sjálf'stæðismenn til lands- fundar hér í Reykjavík. Var hann fjölsóttarí og svipmeiri um. Þeir vita ekki að yfir stundarágreining rís hin æv- arandi og stóra hugsjón Sjálf- stæðismanna: Trúin á sem víðtækast athafnafrelsi, fram- farahugur og þráin til að verða þjóðinni að liði. Vonbrigðin urðu þá líka hlutskipti þessara manna. Eikin riðaði ekki til falls, hvað þá að hún félli. Hún teygði krónuna hærra og breiddi lim sitt víðar en nokkru sinni fyrr. Sjálfstæð- isflokkurinn beið ekki þann ósigur, sem andstæðingar hans höfðu vonað, heldur sigraði hann. Sá sigur er, þeg- ar á allt er litið hinn stærsti sem Sjálfstæðisílokkurinn nokkru sinni heí’ir unnið og stendur flokkurinn nú öflugri en áður. Um þennan sigur vitnar margt, en þetta þó mest: 1. Hver einasti hinna fyrri kjördæmakosnu þing- manna ílokksins hélt velli og náði kosningu. 2. Flokkurinn vann 4 ný kjör- dæmi. 3. Allmargir aðrir frambjóð- endur flokksins voru alveg á hælum þeirra, sem kosn- ingu náðu. Ólafur Thors forsætisráðherra. en nokkru sinni fyrr. Fjallaði fundurinn um öll helztu þjóð- málin, gerði um þau sam- þykktir, gaf út ávarp til þjóð- arinna og markaði þar með kosningastefnu Sjálfstæðis- flokksins, og lagði starfs- grundvöll þingflokksins á þessu kjörtímabili. Að sjálfsögðu höfðu fram- bjóðendur flokksins þessi mál á oddinum í kosninga- baráttunni. Fyrsti áfanginn á framfarabarutinni var sá að auka athafnafrelsi borgar- anna og að hrinda í fram- kvæmd ýmsu því helzta, er þjóðina vanhagaði um. Eru þar í fremstu röð þau mál, sem eru eru komin áleiðis með málefnasamningi núver- andi ríkisstjórnar, og þá einkum raforkumálin, bygg- ingarmálin, aukið verzlunar- og athafnafrelsi og skatta- lækkun. Önnur sitja að sjálfsögðu á hakanum, því hvortttveggja er að ekki verður. allt gert í einu, sem hitt, að ekki ræð- ur Sjálfstæðisflokkurinn einn þegar ríkisstjórnin styðst við tvo flokka. Mikill hiti varð í kosning- unum og sætir ekki tíðind- um. Hins kann að yerða minnzt með hverjuin hætti nýr þingflokkur náði tveim þingsætUm. Flokkur þessi valdi sér heitið „Þjóðvarnar- flokkur.“ Helzta stefnumál hans var, að ísland skyldi ó- varið. Með því samfylkti hann hugsanlegum árásarað- ila, sem auðvitað kýs að ís- land sé tiltækt sem óvarin bráð, ef til heimsátaka skyldi koma. En aðal kosningavopn- ið var þó réttmæt árás á kommúnista fyrir þessa sömu þjónkan við erlenda heims- veldissteínu. Um aðra andstæðinga skal ekki íjölyrt, en aðeins á það bent að Alþýðuflokkurinn segist sérstaklega ánægður með kosningaúrslitin. Hann fékk einn þingmann kjör- dæmakosinn. Varðandi Sjálfstæðisflokk- inn er þetta að segja. Það er án efa ekki ofmælt, að margir af andsfæðingum Sjálfstæðisflokksins litu von- glöðum augum fram á veg- inn fyrir síðustu kosningar. Þeir töldu að níðhöggur nag- aði nú ræturnar, nú hefði Sjálfstæðisflokkurinn lifað sitt fegursta, nú væri því hin stóra örlagaríka gleðistund upp runnin. Nú skyldi hin mikla eik að velli lögð. Án efa voru þessar vonir mest tengdar við það, að sú misklíð, sem risið hafði út af íorsetakosningunum myndi seint gróa, og alla vegana endast flokknum til ófarnaðar við koshingarnar. En þessir menn þekkja ekki andann í Sjálfstæðisflokkn- Að vonum fögnuðu Sjálf- stæðismenn þessum sigri. En nú var eftir að ákveða hvernig hann yrði bezt hag- nýttur. Margir ágætir flokksmenn, og þá einkum þeir, sem lang- leiðastir eru á þeim afslætti frá stefnumálunum, sem óhjá- kvæmilega fylgir samsteypu- stjórnum, kröfðust nýrra kosninga. Þeir sögðu sem var, að nú hefði þjóðin í fyrsta skipti viðurkennt sannleikann í boðskap Sjálfstæðismanna um nauðsyn meirihlutavalda á íslandi. Yrði sigrinum fylgt eftir myndi Sjálfstæðisflokk- urinn nú fá þetta vald. Aðrir töldu, að án undan- genginna mikilla átaka, sem þjóðinni yrðu dýr, myndi Sjálfstæðisflokkurinn, sem nú hafði unnið 4 ný kjördæmi, ekki fá bætt við sig þegar í stað 6 til viðbótar. En þess þurfti með til þess að flokk- urinn hefði hreinan þing- meirihluta. Þessir menn, en meðal þeirra voru allir þing- menn flokksins, töldu því rétt að nota hið aukna vald til þess að ná sem hagkvæm- ustum samningum við Fram- sóknarflokkinn, og var að því ráði horfið. Sjálfstæðismenn töldu Al- þýðuflokkinn ekki samstarfs- hæfan fyrr en hann hefði lýst yt'ir fráhvarfi frá fyrri villu- trú á höft og bönn, enda hafði flokkurinn barizt hatramlega gegn stefnu tveggja fyrrver- andi ríkisstjórna, en Sjálf- stæðisflokkurinn var einráð- inn í því að henni skyldi fylgt áfram. Samningaumleitanir dróg'- ust lengur en góðu hóíi gengdi. Liggja til þess ýms rök og m. a. þau, að Fram- sóknarmenn urðu fyrir nokkr um vonbrigðum af kosninga- úrslitunum. Af þessu leiddi, að stjórninni vannzt skemmri tími til undirbúnings mála áður Alþingi kæmi saman. Samningum lauk sem kunnugt er snemma í septem- ber og tók hin nýja sam- steypustjórn Sjálfstæðis- flokksins og Framsóknar- flokksins við völdum hinn 11. þess mánaðar. Vegna úrslita kosninganna þótti rétt, að Sjálfstæðismenn hefðu forystu í stjórninni. Voru þó margir hikandi að sleppa utanríkismálunum og treystu engum til jafns við Bjarna -Benediktsson ráð- herra að fara með þau vanda- mál, en sjálfsagt var talið að skipta forsætinu og utanríkis- málunum milli flokkanna. Rek ég þá sögu ekki, en segi aðeins frá því, að við mat Sjálfstæðisflokksins á að- stöðunni vó það hvað þyngst, að a. m. k. síðustu 3—4 missirin hafði Bjami Benediktsson oft talfært það í innsta hring Sjálfstæðis- flokksins, að utanríkismálum íslands gæti stafað nokkur hætta af því, að sami flokk- ur færi of lengi með þau. En þessi mál höfðu sem kunnugt er verið í höndum Sjálfstæð- ismanna allt frá endurreisn lýðveldisins. Gæti svo farið, að menn réðust gegn réttu máli eingöngu vegna þess, að þeir teldu stefnuna með þess- um hætti fá flokksblæ í þjóð- armeðvitundinni. En fyrir Bjarna Benediktssyni vaktiað skapa hina íslenzku utanríkis- stefnu, sem lýðræðisflokkarn- ir gætu fylgt alveg jafnt hver, sem með þennan mála- flokk færi að hverju sinni. Þótti því Sjálfstæðismönn- um viðhlítandi að fá Fram- sóknarmönnum yfirráð utan- ríkismálanna og munum við sem fyrr ljá lið okkar til að þau fari sem bezt úr hendi. Varðandi sjálfan kjarnann, málefnasamning þann, sem stjórnarflokkarnir gerðu með sér og það, sem þegar hefir skeð og framtíðarhorfurnar um efnd heitanna, sem þá voru gefin, læt ég nægja að vísa til yfirlitsræðu þeirrar, er ég flutti um það mál við útvarpsumræðu frá Alþingi hinn 14. þ. m. og þess er aðrfr Sjálfstæðismenn um það sögðu við þær umræður. Hafa allar þær ræður verið prent- aðar í víðlesnustu blöðum landsins. Get ég enn engu við Frh. á bls. 10.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.