Tíminn - 12.05.1965, Qupperneq 8

IHIÐVIKUDAOUR 12. mai 1965
8
TÍMINN
í HLJÓAALEIKASAL
Alþýðukórinn
Alþýðukórinn minntist 15 ára
starfsafmælis síns með samsöng
í Gamla bíói þann 5. maí s. 1.
undir stjórn dr. Hallgríms
Helgasonar. Verkefni þessa
samsöngs voru víða aðfengin,
og sum hver prýðileg, en önnur
veigaminni, svo sem eðlilegt er
um svo víðtæka efnisskrá.
Fyrsti hlutinn bar af, hvað
snertir efni og flutning og var
ánægjulegt að kynnast þýzku og
ítölsku þjóðlagi ásamt Madrizal
eftir Mozart í ágætum flutningi.
Heildarsvipur yfir söng kórsins
var þarna prýðilegur. Einsöng-
ur Florence Grindley með und
irleik söngstjórans bar vott um
talsvert. öryggi söngkonunnar.
Þá fór Álfheiður Guðmundsdótt
ir með einsöng í tveim lögum
Klemenz á Sámsstöðum:
Dr. Hallgrfmur Helgason
eftir Friðrik Bjarnason og í
lagi Sibeliusar, Svörtum rósum,
kom vel í ljós hið breiða radd-
svið söngkonunnar, þótt nokk-
uð vantaði á hinn dramatiska
þunga, sem þar býr undir. Söng
stjórinn Hallgrímur Helgason
hefur raddsett aragrúa af ísl.
lögum og voru allmörg þeirra
á efnisskiánni, ásamt nokkrum
frumsömdum. Hallgrímur er
ævinlega vandur að ljóðavali
sínu og handbragð hans segir
oftast til sín. — Söngur kórs-
ins í þessum smærri lögum var
mjög misjafn að gæðum, enda
mörg þeirra erfið og vandsung-
in. Mörg fleiri viðfangsefni
voru á efnisskránni, svo sem
Introitas og Agnus Dei eftir
Cherubini, ásamt nokkrum
stuttum lögum. Við hljóðfærið
var Jórunn Viðar og var undir-
leikur hennar góð stoð fyrir
kórinn. — Alþýðukórinn hefur
innan sinna vébanda marga
góða söngkrafta og nýtur ákveð
ins stjórnanda og mætti því ör-
ugglega nýta kraftana vel með
viðfangsefnum, sem ekki yfir-
stíga getu og möguleika söng-
fólksins.
Sinfóníutónleikar
Næst síðustu tónleikar Sinfón
íuhljómsveitarinnar á þessu
vori fóru fram á sínum venju
lega stað undir stjórn Igor
Buketoff. Einleikari var tékk-
neski fiðluleikarinn Vaclav
Rabl, sem lék fiðlukonsert í
a-moll eftir Dvorak. — Rabl er
einn þeirra strangheiðarlegu
músikanta, þar sem hvert smá-
atriði er tekið alvarlega og teng
ist heildinni í heilsteyptum
leik. Fallegur tónn listamanns-
ins setti sinn svip á þetta lit-
ríka tónverk. Samieikur hljóm-
sveitar og einleikara var góður
að undanskildu smálosi í síð-
asta hluta verksins. — Leikhús-
forleikur Páls ísólfssonar er
ósvikið leikhúsverk með mikilli
prakt og er ævinlega ánægju-
legt að hlýða á það. — Áttunda
sinfónía Beethovens sú í F-dúr,
býr yfir sérstæðum töfrum, sem
aðskilja sig nokkuð frá hinum
sinfóníunum. Flutningur þessa
verks átti sér marga góða og
vel uppbyggða þætti, þótt heild
arflutningur næði ekki sömu
hæð og flutningur t. d. 4. sin-
fóníunnar á sínum tíma. Það
var eiginlega að bera í bakka-
fullan lækinn að fá hina rúm-
ensku rapsódíu Enescos í lokin,
en yfir flutningi hennar var
engin lognmoíla. Þótt verkið
gefi tilefni til átaka, rista þau
átök ekki djúpt og skoðast þvi
verkið frekar sem „skemmti-
músik-í‘. Stjórn Igor Buketoff
var á þessum tónleikum bæði
ákveðin og myndup
Muska Nova
Á tónleikum, Musica Nova,
sem fram fóru í Þjóðleikhús
kjallaranum nú nýlega. var. m.
a. frumflutt nýtt verk eítir Her
bert Hriberchek Ágústsson
hornleikara í sinfóníuhljóm-
sveitinni, kvartett fyrir þrjú
blásturshljóðfæri og bratch.
Verkið er samið haustið 19G4,
og þræðir höfundur götur tólf-
tónatækni að nokkru leyti og
sýnir í þrem þáttum síbreytileg-
um að innihaldi, staðgóð vinnu-
brögð, sem við endurtekningu
verksins skýrðust að vísu en
juku að öðru leyti ekki við þáð.
Choros r.r. 2 eftir Villa Lobos
fyrir flaut'ií og klarinettu var
verk, sem öþarft var að láta sér
leiðast. Vetrartónlist. eftir Ric
hard Bénnett cr fíiilég' og‘að-
gengileg nútímárómantík. Loka
verkið var svo blásarakvintett
eftir Seiber, gott verk en lang-
dregið um of. ÞaS var sameig-
inlegt flutningi þeirra verk-
efna er á efnisskrá voru, hversu
góð og ærleg vinnubrögð voru
þar viðhöfð. Flauíuleikarinn
Averil Williams hafði með hönd
um verkefni, sem uún túlkaði
af sínu venjulega öryggi og
smekk. Aðrir flytjendur létu
heldur ekki sitt eftir liggja, en
þeir voru Gunnar Egilson klar-
inetta, Hans Ploder fagott, Her-
bert Ágústsson horn, Alois
Snjadr bratch, Jósef Zvachta
óbó og Þorkell Sigurbjörnsson
píanó. Verkefnaval var að
þessu sinni ágætt og flutning-
urinn verðskuldaði margfalt
fleiri áheyrendur en raun varð
á.
SAMSÖNGUR
Sá fyrsti af þrem samsöngv-
um Karlakórs Reykjavíkur, fór
fram í Háskólabíó þ. 29. apríl.
f kórnum hafa orðið nokkrar
breytingar innan söngfélaga
hans, og hafa þar bætzt nýir
söngkraftar og aðrir horfið
frá svo sem gerist, en að þessu
sinni stjórnar Páll Pampidhler
Pálsson kórnum. — Kórinn
stendur nú í svipaðri aðstöðu
og að undanfömu, hvað snert-
ir raddajafnvægi og heildar-
svipurinn yfir söng hans er
blátt áfram og óþvingaður. —
Efnisskrá þessara tónleika var
breytileg, en á köflum sundur-
leit um of, og má sumt telja
til þess léttmetis, að varla sé
offrandi tíma og orku í að æfa
slíkt, jafnvel þótt öruggt sé að
það finni góðan hljómgrunn
hjá áhorfendum. Þá voru og
þeir textar, er „snarað" hafði
verið á íslenzku, sumir hverjir
frámunaleg flatneskja.
Mörg laganna er kórinn sön^
Framhaio ■< Mðu
Hvað um kmuyrkjuim?
Síðastliðin tvö sumur hafa ver
ið erfið fyrir kornþroskun, og
uppskerumagn víðast hvar fyrir
neðan meðallag. Þó hefur það ver
ið misjafnt, því 1963 varð korn
magn af ha yfir 20 tunnur t.d.
hér á Sámsstöðum svo og sums
staðar á Fljótsdalshéraði. Ætla
má að kornþroskun og það mjöl
magn, sem er í hverju korni fylgi
yrði þó ekki öllu bjargað a og i tilraunaland tilraunastöðvar-
verstu sumrum, frekar en með innar á Geitasandi. Var þessu
kartöfluræktina. Eitt af megin- korni er fengið var frá Svíþjóð
málum kornyrkjunnar eru betri og Norður-Kanada sáð allt sumarið
kornafbrigði, en þau sem nú eru 1962 frá 5. júlí til 20. október og
þekkt af innlendri reynslu. Það 20 dagar milli sáðtíma. Þetta var
afbrigði, sem er einna útbreiddast gert til þess að vita hvaða sáð-
við þá kornyrkju sem nú er fram tími hentaði bezt bæði á venju-
kvæmd, er sænska afbrigðið legri moldarjörð og sandjörð. En
„maribygg“ tvíraða. Hið slæma þetta varð á aðra leið en til. var
því, sem kartöflur hafa. Þ.e. þeg sumar 1964 fyrir korn- og kart- stofnað með þessum vinnufreku
ar kartöflur ná litlum vexti og! öflurækt fengust rúmar 16 tn. af tilraunum. Allar sáðtíðir virtust
litlu þurrefni sé einnig áfátt hvað | ha á Sámsstöðum, þegar önnur lifa góðu lífi fram að frostkasti
þetta snertir með þroskun og upp-; afbrigði eins og Flojabygg, Tampiþví, er varð 9.—11. apríl 1963, og
skerumagn korns. Það er því senni; ar og Sigurbygg gáfu af sér 10— er víðfrægt m.a. vegna þess hve
legt, að öryggi kornræktar og kart;12 tn. og náðu ekki þeim kjarna slæm áhrif það hafði á allan trjá
öfluræktar fylgist nokkuö að * þunga, sem þau gera í meðalári.: gróður, sem var fyrir neðan 100
hvað árvissa uppskeru snertir.'{Maribyggið náði 32 g kornþunga —150 m hæðarmörk hér sunnar.
Venjulegt er, og talin brýn nauð- • pr. 1000 korn á Sámsstöðum, þeg;lands. En þetta einstæða kulda
syn að setja kartöflur til spírunar,1 ar samtegunda bygg náði rúmum kast með 15—20 gráðu frosti og
og er gert til þess að stytta iprettu i 20 g. kornþunga á Hvolsvelli og um 9—10 vindstiga norðanveðri,
tíma kartaflanna úti, og <.uk? upp-i vár hér um sáðtíma síðast í apríl drap allt byggið í öllum sáðtíð-
skerumagn þeirra. Sama ma segja að ræöa á báðum stöðum. Það sem um, þó lifðu nokkur strá frá
um kornræktina, að viss undirbún þetta sænska maribygg hefur verið fyrstu sáðtíð 1962 og báru þroskuð
ingur á kornútsæði gerði svipað revnt nú í 3 ár með betri árangrijöx 1963. þessum öxum var sáð á
gagn fyrir kornþroskun og forspír en allt annað bygg, má eflaust
un kartaflna gerir til tryggingar mæla með ræktun þess fyvir Suð-
betri uppskeru af kartöflum. ur- og Austurland. Það þolir rign
Nokkrar athuganir hafa farið ingarveðráttu og hefur eigi fellt
fram með bygg og hafrakomút- kornið niður í miklum veðrum þó
sæði á forspírun, eða undirbún- dðið sé að fullþroskunartíma þess.
ingi kornsins áður en þvi er sáð. Hálmur er í styttra lagi, en á-
I 100 kg. útsæði má nota 10—12 gætur til fóðurs fyrir búfé okkar.
lítra vatns, sem úðað er yfir korn- jnjú eru í uppsiglingu nokkur af-
ið jafnóðum og > því er hrært t. brigði af 6 raða byggi. sem er út-.
á tré- eða steingólíi. Þegar kornið aí gamia dönnesbygginu. sem hef;ágústs s l- Það bygg, sem fékkst
er orðið jafnblautt er yfir það ir verig ; ræktun síðan 1923, ogí ór vetrarbyggræktinni 1964, var
breitt í 20—30 cm ^þykku lagi.. pi]tafeÆkUað; sáðhæfu korni ’ Efjerás vel þroskað og móðurkornið
Næstu 3—4 daga er nVÆrt'T þW‘auknjflg þessara áfbrigða verða °S hefir Því 1 köldu sumri,'þegar
!• 1—2 sinnum á dag og éítit þ'ahii ekki-með miklum vanhöldum ætti I kornræktin náði ekki fullum
tíma á kornið að vera búið að útsæði að fást af þessu korni eftjÞroska, orðið mun þyngra og
drekka í sig nægilegan raka, og jr 2—3 ár, svo margir bændur- mjölmeira en vorbygg. Alls feng
kornið að vera þurrt að utan.; gætu fengig þag til ræktunar. Eng ust um 140 kg. af góðu vetrarbygg
Ef sáning dregst, er nauðsyn-imn ætti ag efast um> ag bvggrækt \ korni sl. sumar og hefur því verið
Sámsstöðum 30. júlí 1964 og von-
andi lifa þau af þennan vetur.
Sumarið 1963 var sáð vetrarbyggi
í 2500 ferm. á Geitasandi og sáð
tími 15. júlí og á Sámsstöðum var
einnig sáð á sama tíma í 10 ferm.
sjö afbrigðum af vetrarbyggi.
Þetta bygg grisjaðist nokkuð vet-
urinn ‘63—‘64 en það sem lifði
náði ágætum þroska í byrjun
legt að gera lagið þynnra og
hræra vel í þvi svo það þorni bet
ur að utan. Kornútsæði, sem þann
ig er meðfarið fyrjr sáningu, spír
geti verið arðvænleg ef þess verð ráðstafað þannig, að láta það til
ur gætt, að búa góðum kornafbrigð \ tilrauna á eftirtalda staði, 4 kg. á
um sæmileg vaxtxarskilyrði um ihvern stað-
suður- og austurhluta landsins.j
ar fyrr úti. en óundirbúið útsæði,: jjttt er iett verk og ekki til íremd; 1. Atvinnudeild Háskólans á
— W L f’lrnr.f- „1 V,«1 rf • ‘A . .. . .. _ _ ! r m m
og það þroskast einnig nokkuð
fyrr. Akrar, sem í er sáð bleyttu
korni á þann hátt. sem hér hefir
verið stuttlega lýst, skila að
hausti eða á uppskerutíma þyngra
og mjölmeiru korni en það korn,
sem vexx upp að samtegunda út-
sæðiskorni óundirbúnu. (það er
óbleyttu útsæði) Væri rétt fyrir
þá, sem verða seint fyrir sán-
ingu byggkorns, að reyna þessa
áðferð.
Dálítil vinna fór í þennan undir
búning, en gera má ráð fyrir að
með því að bleyta utsæðiskornið
á þann hátt, sem ég hef hér getið
um, muni auka öryggi kornþrosk
unar einkum ef ekki er hægt að
sá fyrr en 15.—20. maí. i byrj
un maí væri rétt að bleyta útsæð
ið og sá því t.d. eftir 6—8 daga
eftir þvi sem tími vinnst til.
|>ó. kornið sé búið að draga til
sín raka, sem nægði til spírunar,
má halda því óskemmdu allt að
10 dögum með því að hræra í
því og þurrka það svo vel að ut-
an, að til sáningar sé fært með
kornsáðvél eða áburðardreifara.
Ef mjög hlýtt er í veðri getur korn
ið byrjað að spíra eftir 4—6 daga
ef það er mjög rakt, og eru þá
ar neinum, að níða þessa ræktuni Korpúlfsstöðum.
með ósönnum frásögnum um verri j 2. Hjarðarfelli, Hnappadalssýslu.
árangur en raun hefur á orðið,. a Reykhólar> Barðastrandasýslu.
taðKk°T'4. Akureyri, Eyjafjarðarsýslu,
ræktin 1963 hafi að mestu brugð-
izt og einnig 1964. Þetta getur
5. Laugaból, Suður-Þingeyjarsýslu
átt við einstaka staði, en ekki 5. Brún, —
alls staðar, þar sem korn var rækt- 7. Skriðuklaustur, S- Múlasýslu.
að þessi 2 sl. ár. Ekki er hægt að 8 Sandbrekku —
telja komrækt hafi brugðizt þójg Sámsstaðir Rangárvallasýslu.
10. Kornvellir —
kornmagn af ha hafi orðið 10—
12 tunnur því svo mun víðast hafa
verið og þar yfir. Láta mun nærri
að með þessu kornmagni svari
ræktunin kostnaði ef hálmur
kornsins er nýttur til fóðurs.
Nú í vor verður að mestu leyti
notað innflutt útsæði, og aðallega
tvíraða mæribygg sænskt, 6 raða
bygg verður lítið notað, og a það
þó rétt á sér í ísl. kornrækt, eink
um þar sem ekki er mjög veðra-
samt. Innlent útsæðiskorn er ekki
til, svo að neinu nemi, og þarf það
ekki að tálma góðum árangri af
kornrækt komandi sumar. Gæta
verður þess að sá svo tímanlega
vors sem kostur er. Sá korainu
jafnt 180—200 kg á ha. Sjá um að
kalí og fosfor skorti eigi, 100-150
kg. klórkalí á ha og 150—200 kg.
þrífos á alla moldarjörð og svo
fyrstu einkenni spírunarinnar að i50__200 kg kjarna, en allt að
ræturnar koma fyrst í ljós. Ef mik- helmingj meirj kjarna, þar sem
il brögð verða að rótarmyndun á um ófr.iótt sandlendi er að ræða
korninu. getur það tafið fyrir
sáningu, og þar með útilokaö vél
sáningu, en vel er fært að sá því
með hendinni
Á öllum þessum stöðum verður
sáð til vetrarbyggs í tvennu lagi
1. vorsáning vetrarbyggs til græn
föðurs síðast í júlí. 2. sáð 15.—20.
júlí í annan reit til þroskunar
sumarið 1966, eins og reitur 1.
á að verða til þroskunar en vegna
vorsáningar að gefa gras sáðárið
og lifa komandi vetur eins og í
reit 2.
Ef hægt verður að ná í nægi-
Iega sterka stofna af vetrarbyggi,
sem þola ísl. vétrar-og vorveðráttu,
er vegurinn greiður fyrir bygg-
ræktun og þar með fóðurmjöls-
framleiðslu um land allt, og stefnt
yrði að því takmarki að bændur
geti framleitt og fengið mjöl af
eigin akri, ef þeir hafa vilja og
getu til framkvæmdanna. Það þarf
að vinna að framgangi kornræktar
innar, og búa henni það fram-
kvæmdaform, sem reynist það
haldgott að misæri tálmi sem
minnst hagnýtan árangur ár
v;etrarbyggrækt
Sg hef minnzt nokkui atriði hvert. Með vali góðra afbrigða og
rið vorkornræktina. og þó hún sé kunnáttusamrar aðbúðar ætti ör-
Ef sú aðferð ti) að styðja að mest þekkt hér á landi, getur ef 1 yggi kornyrkjunnar að vaxa aiveg
betri kornrækt er framkvæmd.! vel verður að itnnið komið til eins og túnræktarinnar, sem tekur
myndi byggræktin verða öruggari gretna að rækta vetrarbygg Sum til sín í vaxandi mæli rannsóknar
svipað því. sem Kartþflurækt er arið 1962 var nokkrum afbngðum og tilraunastörf. þeirri ræktun til
með líkum aðgerðum. H^ns vegariaf vetrarbyggi sáð á Sámsstöðum æ meira öryggis í framkvæmd.