Morgunblaðið - 19.01.1956, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 19. janúar 1650
Aðnlsteinn Pálsson skipstjórí
MAÐUR á svo bágt með að átta
sig á því að Aðalsteinn Pálsson
sé dáinn, horfinn sjónum vorum.
Hann, sem okkur virtist vera
ímynd hreystinnar, fullur
athafnaþrár og starfsgleði. — Við
töluðum við hann glaðan og reif-
an eins og hans var vandi og að
morgni næsta dags er hann liðið
lík. Slík snögg umskipti verka
lamandi.
Aðalsteinn Pálsson var fæddur
3. júlí 1891. Hann var sonur Guð-
bjargar Bárðardóttur og Páls
Halldórssonar í Búð í Hnífsdal.
Hann var bráðþroska til líkama
og sálar, tápmikill og fylginn sér,
kappsfullur en aðgætinn. Sjórinn
heillaði hínn unga svein enda var
hann alinn upp á sjávarkambin-
um í einni af aðalútgerðarstöð-
inni við ísafjarðardjúp. — Um
fermingu varð hann formaður á
áirabát og 16 ára gamall er hann
orðinn formaður á vélbát. En hug
urinn stefndi hærra. Um þessar
mundir var að gerast bylting í út-
vegsmálum landsmanna. Togar-
arnir voru að leysa af skúturnar
og það var draumur ungra og
framsækinna dugnaðarmanna að
fá að stýra svo fríðum knerri,
sem margir togaranna voru Aðal
steinn varð skjótt ágengt enda
sáu menn fljótt hvílíkur efnis-
maður var hér á ferð. Árið 1914
lýkur hann prófi við stýrimanna-
skólann og skömmu síðar er
hann orðinn 1. stýrimaður á
gamla Marz. 1916, er hann er
réttra 25 ára, er hann orðinn
skipstjóri á gam’r Ingólfi Arn-
arsyni (eign H'u' s-:ilagsins) —
Eins og kunnugí r, var megnið
af togaraflotani i selt til
Frakklands slðsumars 1917. en
eftir stríðið hófust íslendingar
handa um kaup ó nýjum skipum.
Varð Aðaisteinn þá skipstjóri á
Austra, stuttan tíma, meðan verið
var að smíða Kára Sölmundarson.
Því skipi stjórnaði hann í mörg
ár og síðar, líka í mörg ár,
Belgaum, sem h?.nn átti sjálfur
hluta í — og loks nýsköpunar-
togaranum Fylki, sem Fylkis-
félagið lét smíða.
Orðstír Aðalsteins sem skip-
stjóra fór sívaxandi. Lánið og
aflasældin fvlgdi honum enda var
kappið mikið sainfara árvekni,
forsjá og stakri roglusemi í hví-
vetna. Hann var einn af afla-
sælustu togaraskipstjórunum,
hlekktist aldrei á en varð með
skipstjórn sinni til að bjarga
mörgum mannslí'um frá bráðum
bana. Að vísu mun sumum skip-
verja hans hafa fu' dizt hann
hrjúfur og skaph icur : „brúnni“,
einkum þegar rs kió iá við, en
slíkt fyrirgefst f jótt. Þeir vissu
að það átti rætui sínar að rekja
til umhyggju hans fyrir Verndun
á lífi þeirra og limum og eflingu
góðrar afkomu þeirra og útgerð-
arinnar, enda sótiust menn eftir
að vera í skiprúrni með honum
og voru margir þar svo tugum
ára skipti. Hann var þá líka einn
af mest metnu togaraskipstjórun-
ura og var það því næsta eðli-
legt að ríkisstjóniin og togara-
eigendur kveddu i.ann ráða þegar
nýsköpunartogararnir voru smið-
aðir, svo að hartn gæti miðlað
öðrum af reynslu sinni og þekk-
ingu alþjóð til gagns og blessun-
ar. —
í árslok 1950 lét Aðalsteinn af
skipstjórn eftir nær 35 ára sam-
felt og hiífðarlau:.’ starf. Eru fáir
eða engir, sem það hafa leikið,
enda var maðuiinn þrekmenni
hið mesta. Tók hsnn þá við fram-
kvæmdastjórn fyrirtækisins og
fór það ekki síður vel úr hendi
hans en skipstjóinin, enda var
útgerð togarans Fylkis í hans
höndum til fyrirrnyndar.
Aðalsteinn var gjörvulegur að
vexti og í aliri framkomu, skap-
stór eins og títt er um þá, sem
mikið er í spunnið. Hann var til-
finningarnæmur að eðlisfari og
áttí bágt með að bei'ta hörku í
viðskiptum við aðra enda forð-
aðist hann það í iengstu lög. Var
það oft merkiiegt 'ivað jafn skap-
Btór maður og hann var, gat haft
Minningarorð
m
j blessi, hafðu þökk fyrir allt og
allt.
Bjarni Snæbjörnsson.
DEYR fé, deyja frændur, deyr
sjalfr et sama. En orðstír deyr
aldregi, hveims sér góðan getr.
Þessi orð Hávamála finnast mér
sannmæli og makleg ummæli eft-
ir Aðalstein Pálsson skipstjóra frá
Búð í Hnífsdal.
Þegar ég kom fyrst til Hnifs-
dals, sem verzlunarmaður til
kaupm. Guðm. Sveinssonar þar
þá kynntist ég meðal annara
ungmenna, ungum góðlegum, stói
um og stæðilegum manni, sem af
bar í drengskap, útliti og fram-
komu. Mun hann þá hafa verið
um 17 ára gamall.
Þetta sama vor gerðist þessi
ungi maður formaður á mótorbát
fyrir Guðm. Sveinsson kaupmann
í Hnífsdal.
Þessi ungi maður var Aðalstein
Pálsson. Þegar eftir fyrstu ver-
tíðina var frammistaða hans frá-
taumhald á skapi sínu, en það
hafði að mínu viti meðal annars
þann ókost í för með sér, að hann
virtist um of hlédrægur. Hann kær seTn formanns. Hann varð
var hjálpsamur öllum er ti) hans ekki aðeins Wutarhæstur r kronu
leituðu, örlátur og rausnarlegur,
trölltryggur vinum sínum og ætt-
rækinn. Frændum sinum, venzla-
mönnum og byggðarlaginu. sem
hann fæddist og ólst upp í, var i að jöfnu, þegar eftir fyrstu ver
hann sönn hjálparhella. Heimilis- «ðina - um snyrtrmennsku og
f aðir var hann með ágætum og lét
sér annt um menntun barna
sinna og alla fyrirgreiðslu.
Aðalsteinn var tvíkvæntur. —
Fyrri kona hans var Sigríður
Pálsdóttir frá Heimabæ í Hnífs-
dal. Hann missti hana eftir 15 ára
ástríka sambúð frá 5 óuppkomn-
um börnum. Það var því honum
og börnunum mikið lán, er hann
kvæntist aftur góðri konu, Elísa-
betu Jónasdóttur frá Bakka í
Hnífsdal, er þá var forstöðukona i vinfestu og mannkosti.
húsmæðradeildar Kvennaskóla j Frá því fyrsta er Aðalsteinn
Reykjavíkur, enda var sambúð byrjaði formennsku 17 ára og
þeirra hin innilegasta. Með henni , fékk mannaforráð, naut hann
gat hann einn son, sem nú stund- í sérstakrar mannhylli og að verð-
ar háskólanám. Með aðstoð þess- I leikum. Hitt hefi ég sjómenn,
ara ógætu kvenna, skapaði hann j sem blessa nú rhinningu hans og
fagurt og rausnarlegt heimili, þakka samstarfið, og harma skíp-
s»m alltaf stóð opið vinum og ; stjóra sinn og manninn, sem
vandamönnum, þar sem öllum
leið vel undir stakri umhyggju-
semi húsbóndans og húsmóður-
þrif hjá honum og hinum héraðs
kunnu Heimabæjarbræðrum í
Hnífsdal.
Glæsileg var hans fyrsta för til
frama og mannaforráða, enda
átti hann ekki langt að sækja
myndarskap allan og drengskaþ,
því faðir hans var Páll, sonur
sæmdar og merkishjónanna Hall-
dórs Pálssonar og Sigríðar
Össurardóttur, sem bjuggu í Búð
í Hnífsdal, og voru þau mjög
rómuð í sinni tíð fyrir góðvild,
Aðalsteinn var lánsamur mað-
ur. Hann var giftur mikilhæfum
konum, sem hjálpuðu honum til
að eignast og koma upp mann-
væn’egum barnahópi og skapa
þeii '’g :um út i fró prýðilegt
her.ii'i. T ann var stakur láns-
skvlr1; svo vel hugsun og þarfir
sjómanna, og hafði innilega sam-
úð með veim og gladdist yfir vel-
ferð þeirra.
Ég veit það, að vini mínum
þætti ekkert verra en ef einhver
ætlaði að hæla honum, því vil
ég forðast það.
Ég trúi þvi, að krafturinn, sem
leiddi Aðalstein Pálsson svo far-
sællega til hinzt.u stundar hérna
megin tjaldsins, muni ennbá end-
maður allan skipstjórnarferil . hgnn er komi«
smn, aflasæll r bezta lagi og varð j J-,* iíf= „„
til þess valinn að hrífa margan
sjómanninn úr greipum Ægis á
siðustu stundu, enda kunni hann
ekki að hlífa sér og notaði með-
fædda greind sína og þrek til i
fyrirtæki vkkur a,lt- S'ðast en ekki sizt
vfir landam-ri lífs og dauða.
Þið ástvini" hans. elskuð eigin-
kona hans og öll börnin hans og
aðrir venzlamenn og vinir, eru
slegnir hrvggð En hann þakkar
Benedikt Frímann iVSagnússon
Minningarorð
F. 24. júní 1873.
D. 18. des. 1955.
ÞAÐ teljast ekki mikil tíðindi
og fáir hrökkva við, þótt
frétt berist um, að maður á ní-
ræðisaldri hafi kvatt þennan
heim og flutzt yfir landamærin
miklu. Það var varla vonum fyrr.
tölu yfir byggðarlagið, heldur
var meðferð hans á veiðarfærum
og öðru, sem viðkom útvegnum,
svo til fyrirmyndar, að lagt var
hins ýtrasta. ku g- T ,
sitt blómgast og
hann hafði tekið að sér stjórn
þeks í landi, en fengið ágætan
aflamann í sinn stað á togarann.
björgu sæmdarkonuna frá Búð,
•*em hann vissi að elskaði hann,
i sem sitt eigið 'barn. Hann biður
_ , , .... , . - • bess að krafturinn. sem studdi
Og að lokum atti hann þvi lani mef?i vp>.a með ykkur> og
að faena. að fa að deyia mitt í ’ . . . , ___
að fagna, að fá að deyja
önn dagsins, þar sem hann gekk
að starfi með óskerta líkams- og
sálarkrafta, en maður með hans
skapgerð og athafnaþrá hefði
aldrei getað afborið langa sjúk-
dómslegu án þess að bíða tjón á
sálu sinni,
Bæjarfélagið og þjóðin öll
harmar nýtan og athafnasaman
mann, sem með ævistarfi sínu
lagði drjúgan skerf fram il að
auðga þjóðarbúið. Vinir, frænd-
ur og aðrir venzlamenr. kveðja
með innilegu þakklæti tryggan
vin, sem ætíð var reiðubúinn að
rétta þeim hjálparhönd og harma
það að samvistunum skuli vera
svo snögglega slitið Mestur harm
ur er þó kveðinn að heimili hans,
eftirlifandi eiginkonu og börnum,
sem svo snögglega hafa misst för-
sjá og handleiðslu frábærs heim-
ilisföður. En minningin um góðan
dreng og mannkosti hans mun
lifa og draga úr sárásta sviðan-
um.
Far þú í friði, friður guðs þig
biður vkkur blessunar.
Farðu vel vinur. É" trúi bví
nð vistaskiptin séu þér mikill
ávinningur.
í Guðs friði.
Grímur Jónsson
frá Súðavík.
Húsleigjendur
athugið
Ungt, reglusamt kærustu-
par utan af landi, vantar
eitt herbergi og eldunar-
pláss, nú þegar. Húshjálp
eða barnagæzla kemur til
greina. Fyrirframgreiðsla.
Há leiga. Uppl. í síma 4075
frá 6,30 til 8 í kvöld.
Císli Einarsson
héraðsdómslögmaður.
Málflulningsskri fstofa.
Laugavegi 20B. — Sími 82631.
En gömlum vinum og samferða- ;
mönnum verður fyrir að segja;
með Stefáni G. Stefánssyni:
Manni bregður samt að sjá,
sætin auð á bekknum.
Gamlar minningar rifjast upp
og þoka til hliðar um stund hvers
dagslegri hugsun í önn og bjástri
hins hversdaglega lífs.
Þeim fækkar óðum, sem áttu
æsku sína og þroska á dapurleg- j
um árum níunda tugs siðast lið-
innar aldar, harðindaárunum ó- !
skaplegu, er lögðu hramm sinn
svo þungt á allt, sem lífsanda dró
í okkar kalda og harðbýla landi,
að mikill valur lá eftir í slóðinni. i
Þeir, sem ungir voru að árum og
óharðnaðir og komust þó klakk-
laust að kalla úr þeirri gerninga-
hríð, hlutu að bera þess menjar
síðar.
Fellisvorið mikla 1887, gekk
Benedikt Magnússon, tökudreng-
ur á Síðu, smávaxinn og grann-
leitur til spurninga að Höskulds-
stöðum hjá sóknarprestinum séra
Eggerti Ó. Briem. Á prestssetrinu
var borið fj’rir hann sami kostur
og þá var algengastur á li erju
býli, horket af föllnu eða felldu
fé, vatnsgrautur og mjólkurlögg.
Hann fylgdist með prestinum út
að Hofi, til þess að fermast þar.
Leiðin lá um byggð, sem mikið
afhroð hafði goldið um veturinn
og vorið, meðal annars misst 27
menn í sjóinn. Hún var sem
herjað land.
Benedikt Frímann, fátæklega
búinn, umkomulaus piltur, hlaut
vígslu sína í Hofskirkju, gerði
sáttmála við drotthm sinn og var
leiddur inn í r?ðir fullorðins
fólks. Þessi d’’engu:, sem var svo
trúr í hverju staríi, er honum
var falið, að hanr, mátti ekki vita
þar misbrest á og lá andvak:; um
nætur, ef vantaði um kvöldið af
kviaánum, er hann skyldi gæta,
var sem í öðrum heimi meðan
fermingarathöfnin fór fram. —
Fósturfoldin hafði fengið honum
veganesti til æviferðarinnar, þá
trú og fullvissu, að maðurinn er
máttvana án stuðnings frá guði
sínum, og með ekkert má fara
gálauslega, sem manni er gefið,
^ða er trúað f,"’’r. Þessi trú ent-
ist honum til -viv ~. hvað sem
leið byltingr i o-~ koik ie- ’m í
hugsun og háttu n :nr j Ljóð.'nr.i
um hans daga.
Benedikt Frím"””i Maenússor.
fæ',:ist á Sölvabí kka í Höskulds-
stnðasókn, 24. júní 1873. Foreldr-
ar hans voru Magnús Brvnjólf'--
son. bóndi í Bólstaðarhl’ð rg
Pésá Benediktsdóttir á fvð'.-a-
fíýii Jóelssonar, en kona r«’ -
dit-ts. móðir Rósu, var Guörún
Guðmundsdóttir prests í Reykja-
da) Guðmundssonar, hálfsystir
séra Hjálmars á Hallormsstað. —
Bræðrungar Benedikts Magnús-
sonar voru hinir kunnu gáfumenn
og skörungar vestan hafs, Skafti,
þingmaður í Dakóta, og Magnús,
lögfræðingur, Brynjólfssynir frá
Skeggstöðum í Svartárdal, Bryn-
jólfssonar í Forsæludal Magnús-
sonar, og er sú ætt skagfirzk
lengra fram.
Benedikt var ekki skírborinn.
Faðir hans var annarri konu
kvæntur og fór til Ameríku, er
sonur hans var barn að aldcí.
Benedikt ólst upp með móður
sinni og stjúpa, Sölva Jónssyni.
Þau voru bláfátæk og á hrakhól-
um. Ófermdur fór hann úr þeirra
húsum til vandalausra.
Hann var vinnumaður og lausa-
maður og við ýmis konar störí
og fór fullorðinn maður í búnað-
arskólann í Ólafsdal. Þar var
hann tvö ár hjá hinum mikla
búnaðarfrömuði og atkvæða-
manni, Torfa Bjarnasyni skóla-
stjóra. Mat Benedikt síðan engan
mann til jafns við Torfa í Ólafs-
dal.
Eftir að Benedikt kom úr skól-
anum vann hann að jarðabótum
á ýmsum stöðum, en stundaði
barnakennslu á vetrum. Til þess
var tekíð hversu vandvirkur og
nákvæmur hann var við jarða-
bæturnar. Þar var hann flestum
vandlátari og þótti sumum bænd-
um og vinnufélögum hans við of.
En hann hafði svar á reiðum
höndum: „Við eigum að gera slétt
urnar svo úr garði, að þúfurnar
gangi ekki aftur í okkar tið".
Benedikt hóf búskap á Vind-
hæli 1906 og bjó þar þrjú ár ó-
kvæntur. Móðir hans var þar með
honum og stjúpi og var hún fyrir
ráðum ínnan stokks. Vorið 1909
flutti hann að Spákonufelli og
kvæntist Jensínu, dóttur Jens
bónda þar Jósefssonar. Spákonu-
fell var gamalt höfuðból, mikil
jörð og góð, en hafði hlutazt sund
ur við erfðaskipti. Benedikt náði
brátt haldi á tveim þriðjungum
jarðarinnar og rak stórt bú á
mælikvarða þeirrar tíðar. Kona
hans var búkona í bezta lagi og
hélt öllu í sínum verkahring í
föstum skorðum hefðbundinnar
ættarvenju. Þar var allt á traust-
um grunni, og þrátt fyrir harða
vetur hvern af öðrum, svo að
mörgum bónda varð þröngt fyrir
d’ rum, var jafnan gnótt í búi á
Spákonufelli.
Fljótt hlóðust á Benedikt marg
vísleg störf í þágu sveitarinnar.
Vorið 1907 var hann kosinn f
hreppsnefnd og átti þa rsæti sam-
tals í tólf ár. Oddviti var hann
19)6—1919. Hann var lengi f
stjórn búnaðarfélags sv’itarinn-
ar. í sóknarnefnd og rr -gum
nefndum öðrum. í stjórr Verzl-
unrrfélags Vindhælingo (nú
Kaupféla Skagstrendinra) var
hann frá tofnun þess 1907 og því
nær san.rleytt til 1923, en eftir
það endurskoðandi i tvö ár. For-
mrour félaesstjórnar og fram-
kvæmdarstjóri var hann 1910—
1912. Hann var því lengi mjög
tengdur kaupfélaginu og átti sinn
þátt í vexti þess og viðgangi, þó
aðrir væ-u þar lengstum meiri
sporgöngumenn.
Benedikt var létt um mál og
góður ræðumaður, rökvís, hóf-
samur og sanngjarn. Hann var og
ritfær vel. en beitti því lítt, skrif-
aði bó nokkrar blaðagreinar.
Öll störf, sem Benedikt voru
falin, rækti hann af mikilli alúð
og samvizkusemi. Hann kastaði
aldrei höndum til neins.
Vorið 1925 fluttu þau hjónin
búferlum til Revkjavíkur. kevptu
nr. 3 ”ið G’'U”''' ’:g og
b ur v þar síðan. r~ ' ur ár rak
■ >r - dikt vor-’ _.r hT,°r ? sem
það ar, átti úan’' *’ 1 i heima f
vvj starfi, oi ' ", varð honum
■ ki ábatas!’mara en búskapurinn
í Lpákonufelli.-
Það mun satt, að Benedikt tók
i.okkuð nærri sér, er á herti, aS
kveðja bú o<? jörð, og kunni aldrei
vel við sig i Revkjavík, að
minnsta kosti ekki fvrstu árin.
Framh. á bls. 12