Morgunblaðið - 19.01.1956, Qupperneq 9

Fimmtudagur 19. janúar 1956
MORGUNBLAÐIÐ
9
BLAÐINU hefir nýverij borizt
í hendur Vasahandbók bænda
1956. Af þessari gagnmerku bók
eru nú komnir út 6 árgangar. Frá
upphafi heiir Ólafur Jónsson,
búnaðarráðunautur á Akureyri,
verið ritstjóri bókaxumar. Það
hefir því komið í hans hlut að
móta og skapa handbókina. Þetta
er að sjálfsögðu mikið vanda-
verk, en Ólafur hefir komizt
mætavel frá því. Bókin hefir frá
upphafi verið hin smekklegasta
að aliri gerð og í henni er að
finna ógrynni af fróðleik um bú-
fræðileg efni, svo og mikið af
almennum fróðleik, sem hverjum
manni má að haldi koma.
TVÖFAI/T GIUDI
BÓKARINNAR
Það virðist svo sem einhverj-
um þyki óþarfi að gefa þessa bók
út á hverju ári. Sllkt mun að
siurtini
Hæft um Vasahðiidbók bær&da 1953

er svo breytilegur, að þess er
enginn kostur að gefa um það
algildar og ófrávíkjanlegar
reglur, hvernig einstök verk
skulu unnin. Má þar t. d. nefna
áburðarmagn, fóðurmagn,
vinnsluaðferðir við ræktun o.
þ. h. Bóndinn fer eftir leiðbein
ingum, sem hann hefir hlotið
frá þeim, sem tilraunirnar
gera, en síðan verður hann að
fylgjast með því hvem árang-
ur þær bera hjá honum sjálf-
um. Til þess þarf hann að færa
skýrslur um störf sín. Síðan
getur hann borið saman við
tilraunir þær er hann hefir
farið eftir og aðrar leiðhein
ingar þeirra sem sérfróðir eru
í hverri grein og þannig fund-
ið sjálíur hvern árangur þetta
ber hjá honum. Þannig öðlast
hann ómetanlegan fróðleik og
Búr fyrir varphænur. Búnaðarnýjung, sem gefizt hefir vel
Etórum hænsnabúum erlendis.
dómi flestra, er kynnt hafa sér
efni bókarinnar frá upphafi. hin
mesta firra. í formála bókarinn-
ar getur allra þeirra mörgu breyt-
inga, sem verða á handbók, sem
þessari, frá ári til árs. Fer ég
ekki út í það nánar.
Aftur á móti vil ég sérstak-
lega benda á hið tvöfalda gildi
bókarinnar með tilliti til
formanna, sem eru aftast í
henni. Það mun Ieika grunur
á því að minna sé hirt um þau,
en vera skyldi. Vera kann að
einhverjum bóndanum finnist
hann hafa nægilegt starf þótt
hann ekki gerist skrifstofu-
þræll að loknu erfiðu dags-
verki. Ekki skal dregið í efa
að íslenzki bóndinn hafi næg
störf fyrir sig að leggja, enda
mun enginn þjóðfélagsþegn
hafa jafn langan vinnudag sem
hann. Hitt er svo annað mál,
að það eru vissulega hyggindi,
sem í hag koma, að fvlgjast
nákvæmlega með liínni hag-
fræðilegu hlið TWiskaparins.
Það mun ekk \ þu ■ að fara
í neinar grafgötur íh'A það. að
spara má marpt au tverkið og
erfiðið og marga ki na með
því að fylgjast v« með þvi
hvað hin einstöku störf og
framkvæmdir gefa í aðra
hönd. Að sönmi er eytt miklu
fé i tiiraunastör fyrir land-
húnaðinn og ó vissnlega ekki
nm of. Margur kann þvi að
segja að slíkt ær.fi að nægja
þændunum I lt ðbeíningar.
' Ilins ber hó 1 gæta, að hver
er sinnar gæfu smiður. og hag
kv emast mun vera fýrir bænd
'Ji na að fvlgjast sjálfa mt V því
I vt rn arð framkvaemðir þejrra
fcera RtaðhæHt*. tandgæði
veðcrfat og aðbúnaður allur
leiðbeiningar, sem engum öðr
um er fært að veita honum.
SKÝRSLUFORMIN
Til þess að auðvelda honum
þetta þýðingarmikla starf hans
hefir Vasahandbókin að geyma
skýrsluformin. Þar er að finna
áburðar- og uppskerutöflur bæði
fyrir garða og tún, fóðurtöflu,
vigtartöflu sauðfjár, eggjatöflu,
innvegna mjólk úr fjósi, töflu um
fang ánna, ráðningu starfsfólks,
virðingu véla og búfjár o. fl.
Haldi bóndinn þessar skýrslur,
mun hiinn að tiltölulega skömm-
um tíma liðnum sjá af þessu
ríkulegan árangur. Og þetta er
ekki mikið verk, ef það er alltaf
gert jafnóðum og því ekki slegið
á frest og látið safnast fyrir. Þetta
er ekki- ólíkt daglegu bókhaldi
fyrirtækis, nema hvað þetta er
miklum mun auðveldara og fljót-
legra.
HIN ÖRA FRAMÞROUN
KREFST GÆTNI
Einmitt nú á þessum miklu
byltingartímum í íslenzkum land
búnaði ber að gefa þessu sérstak-
an gaum. Aldrei hafa verið jafn
stórkostlegar ræktunarfram-
kvæmdir hjá íslenzkum bændum
sem nú undanfarin ár og sem fyr
irhugaðar eru á næstu árum
Aldrei hefir vélvæðingin verið
jafn gífurleg. Landbúnaðurinn
hefir á nokkrum árum þotið fram
í fremstu víglínu nútíma tækni.
Það má segja að hann hafi á
nokkrum árum stokkið yfir heil-
ar aldir í þróuninni. í kjölfar þess
ara miklu breytinga hlýtur að
fylgja nokkurt los og stefnuleysi.
Bændum hefir vart unnizt tími
til þess að gera sér ljósa grein
fyrir hagnaðinum af þessum
miklu breytingum og finna þann
örugga grundvöll, sem nauðsyn-
legt er að byggja á. Það er jafn-
vel til að gætnin hefir verið lát-
in sigla sinn sjó og ráðizt hefir
verið í framkvæmdir, sem vafa-
samar má telja frá hagfræðilegu
sjónarmiði, og suma hefir þetta
jafnvel leitt út á fjárhagslega
nokkuð hálan ís. Þarna er bó að-
eins um að kenna skorti á reynslu
sem aðeins tíminn og gætnin get-
ur látið okkur í té. Þess vegna er
bóndanum nauðsyn að fylgjast
af mikilli kostgæfni með því
hvern arð nýjungarnar bera.
Framkvæmdifnar velta ekki leng
ur á einu vinnumannskaupi til
eða frá. Þær velta á tugum og
jafnvel hundruðum þúsunda. Það
er orðið dýrt að gera skyssu.
FRAMÞRÓUNIN GLEÐIEFNI
Það kann ef til vill einhverjum
að finnast þetta vandlætingar- og
afturhaldsrödd, sem hér kemur
fram. En slíku fer víðs fjarri.
Vissulega er það mikið gleðiefni
vegna þjóðarbúskaps okkar hve
þróunin hefir verið mikil og ör
og vonandi er að hún haldi áfram.
En eftir því sem verk okkar verða
stærri og meiri, þeim mun meiri
gát verðum við að hafa á þeim
og þeim mun meiri gaum þarf að
gefa afrakstri þeirra.
ATLI BJORNS
í SAUÐLAUKSDAL
Að venju tekur Vasahandbókin
upp að þessu sinni frásögn um
nokkrar nýjungar i búnaði. Er
þar bæði um að ræða nýjar vél-
MÆTTU VERA FLEIRI
MYNDIR
Bókin birtir að þessu sinni
nokkrar myndir, bæði af vélum,
byggingum o. fl., en sízt er það
þó um of. Það vh-ðist einn helzti
ljóður á bókinni'- og hefir verið
frá upphafi að of lítið er lagt upp
Djúpherfi. Astæða virðist til að reyna þetta tæki hér á Iandi,
ar og nýjungar í hyggingamá’um > úr gildi mynda. Það þurfa ekki
iandbúnaðarins. Skemmtileg ný- j alltaf að vera ljósmyndir. Teikni-
breytni eru þættir úr Atla Björns myndir til skýringa á ýmsu því
Halldórssonar í Sauðlauksdal frá
1780. Eru þar gefin ráð og leið-

Við
túngarðinn
beiningar um störf bóndans. Vasa
handbókin hefir frá upphafi haft
að geyma minnisskrá fyrir hvern
mánuð ársins, þar sem leiðbeint
er um hin helztu störf á hverjum
tínja. Er skemmtilegt að bera
starfsháttuna í dag saman við
Atla. Að sjálfsögðu mun margt
vera í Atla, sem ekki kemur að
haldi nú í dag, en eigi að síður
eru þar heilræði, sem enn hafa
fullt gildi. Vil ég til gamans taka
upp það sem í Atla segir um Góu:
„Nú er sama að vinna og var-
ast, sem á Þorra. Nú koma þeir
stórstraumar, sem kallast Góegin-
ur, þá er skelfiskjatekja hægust
og bezt tittlingaveiði, sem þá eru
feitari en með smástraum. Líka
er góður tími til rjúpnaveiða. Um
þessar mundir bæta menn bús-
I hluti sína, amboð og önnur áhöld,
sem brúkast þurfa sumarið efttr."
1
-Mn rnruTtypa
- vcr, rnaneecn ooxai.
-nuimúL'Mjaur
'~rcn srnrarn-M nco twrrn L
L-locncmaneeun.
—icucnjrtmitrm.
—a.gacn.eejon/16 oretoormsTrrVu.
1. mynd. Þ-JOrikurÖur af fjósi meO stuttbásum eg kraftsperruþaki,
Þverskurður af fjósi með stuttbásuir. og kraft sperruþaki. Allnákvæm frásögn um byggingu
þessara fjósa er i Vasahandbókinni. leikningin er gerð af Tciki. stofu iandbúnaðarins.
efni, sem bókin flytur, gæfu
henni stóraukið gildi. Það virðist
furðu erfiít að koma sumum rit-
snillingum okkar í skilning um
að ein lítil mynd getur sagt jafn
mikið eða meira en lesmál heillai
síðu.
BUNAÐARNYJUNGAR
í búnaðarnýjungum segir fyrst
frá hænsnabúrum. Er þar gert
ráð fyrir að varphænur séu lok-
aðar inni i litlum búrum og þar
séu þeim veittar ellar þeirra þarf
ir. iiMfiir reynsla erlendis sýnt að
a'hraÉkfitur alifugla verðúr meiri
e< Svo er búið um þá. Búrin eru
nokkuð dýr, en handhæg og munu
henta þar sem um mikla alifugla-
rækt er að ræða og sparnaður
vinnuafls er stórt atriði. Þá segir
og frá djúpherfi, sem ekki mun
enn hafa verið reynt hér á landi.
Er herfi þetta til þess að iosa
jarðveginn undir grasrótinm án
þess að hagga henni. Einnig seg-
ir frá skurðruðningstönn, sem
Haraldur Guðjónsson í Markhölti
í Mosfellssveit hefir smíðað. Er
hún gerð fyrir beltisdráttarvél og
er að dómi Verkfæranefndar
Mikilvirkt og gott verkfæri. Loks
ecgir svo frá nýrri tegund bíla,
sem ritstjórinn hefir nefnt þvi
gamansama nafni, silakeppur, en
á erlendu máli nefnast Rolligon.
Fara bílar þessir yfir allt, eða þvi
sem næst, og munu henta vel í
óbyggðum og vegleysum Nýlega
sá ég grein um silakeppina í tíma
ritinu Úrvali og fylgdu greininni
tvær litlar myndir, sem að skað
lausu hefðu mátt vera I Vasa-
handbókinni.
VEL GERÐ BÖK
Margt fleira er í Vasahandbók
bænda, sem ekki verður sérstalt-
lega um rætt að þessu sinni. B6k-
in er, sem fyrr segir, hin ágæv-
asta. Mun engum blcðum um þeð
að fletta að halda útgáfu
hennar áfram og efla h; r.a fi ' r
en draga úr. Bókin er 320 t f
að stærð og prentuð í Prentvt •
Odds Bjöi nssonar á Akureyri. L
hún smekkleg að ágangi og i
hentugu broti. Er h n ritstjóre * ’
Búnaðarfélagi ísla is til h •
mesta sóma.
vig.