Morgunblaðið - 29.07.1956, Qupperneq 6

0
M ORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 29. júlí 1956

/ fáum orðum sagt
7
►
►
►
►
►
▼▼ « ►
¥erksmioiumar fpir uorluu
gætu unnið bræðslusíldaruflunn
— SUMARIÐ í sumar hefir
sýnt nokkuð óvenjulega mynd af
síldveiðunum við Norðurland.
Undanfarin ár höfum við orðið
að horfa upp á það að menn hafi
komið heim af síldarvertíðinni
með létta pyngju eftir lélegt út-
hald sem gaf útgerðinni ekkert í
aðra hönd nema tap á tap ofan.
í sumar hefur skyndilega birt
dálítið yfir, og ekki skortir á að
það hafi vakið hjá mönnum vonir
um framtíðina. Menn spyrja
sjálfa sjálfa sig og aðra, hvort hér
sé e.t.v. að verða einhver breyt-
ing á.
— Og hvað er hið sanna í því
máli?
— Áður en við svörum þeirri
spurningu, skulum við líta svo-
lítið aftur í tímann. — Aflahrot-
an sem hófst seinni hluta dags
hinn 14. ágúst 1944 og hélzt í
rúmlega háifan mánuð mun vafa-
laust vera ein hin mesía sem kom
ið hefir. Síldin var þá aðallega
á Grímseyjarsundi. Hafði þá vik-
urnar á undan verið dágóð veiði
á Húnaflóa, en tíðarfar óhagstætt.
Á þessu sumri var meðalafii síld-
veiðiflotans meiri en hann hefur
verið fyrr eða síðar, eða um 11%
þús. mál og tunnur á hverja nót.
Þessi síld fór nær óll til bræðslu,
þar sem saltsíldarmarkaðirnir
voru að mestu lokaðir vegna styrj
aldarinnar.
Engan mun hafa grunað þá að
með þessari veiðihrotu væri að
ljúka tímabili í sögu síldveiðanna
hér við land. í»egar veiðin brást
árið 1945 gerðu menn al-
mennt ráð fyrir að hér væri um
tímabundið fyrirbæri að ræða.
En því miður reyndist það ekki
svo, eins og allir vita. — Þegar
Árni Friðriksson setti fram kenn
ingu sina um að sildin við Norð-
urland væri hin sama og sú sem
kæmi upp að ströndum Noregs
til hrygningar, þótti mönnum það
allnýstárlegt, svo að ekki sé fast-
ara að orðið kveðið. Síðar hóf
hann svo merkingar síldarinnar,
svo sem kunnugt er, til að kanna
ferðir hennar. Hófust þær 1948
í samvinnu við Norðmenn sem
höfðu einnig mikinn áhuga á
málinu, og síðan hafa farið fram
síldarmerkingar meira og minna
á nær hverju ári.
— Og þær leiddu í ljós að sam-
band var á milli síldarinnar á
þessum svæðum?
— Já. Og upp úr því fóru menn
að gefa meiri gaum en áður að
hafinu austur, suðaustur og norð-
austur af íslandi, eða milli ís-
lands og Noregs. Hófust svo hin-
ar samræmdu rannsóknir is-
lenzkra, norskra og danskra fiski-
fræðinga á þessu hafsvæði.
Þegar hér var komið sögu, vökn
uðu vonir um að sildin í hafinu
norður og austur af íslandi
mundi leggja leið sína á gömlu
slóðimar upp við ströndina. En
þær vonir rættust ekki. Var þá
ljóst að ekki voru önnur úrræði
en að leita síldina uppi úti í hafi,
og hafa svo veiðamar færzt í það
horf.
DJÚPVEIÐAR STUNDAD* -*,
MEB GÓÐUM ÁRANGRI
— Og árangurinn?
— Reynslan hefur sýnt að hægt
er að stunda veiðar með góðum
árangri þáma úti, þó að það sé
erfiðara en við ströndina.
— Og hvað svo um sumarið í
sumar?
— Vonir manna um góðan afla
á þessari vertíð voru ekki bjart-
ari en undanfarin ár. Það var
raunar ekkert sem benti á að
breyting væri í vændum, ekkert
sem benti á að göngur sildarinn-
ar hefðu breytzt. Menn gátu að-
eins vonað að tíðarfarið yrði gott
r / r*____
- segir Davíð Ólafsson, I isklmálasljóri.
og gæfi mönnum tækifæri til að
stunda veiðar á djúpmiðum. Og
það er einmitt þetta sem hefur
gerzt í sumar.
SÍLDIN ER ABALLEGA
Á HAFDJÚPINU
— Sumarsíldin hefur þá aðal-
lega haldið sig á hafdjúpir.u?
— Já. Fyrir Norðurlandi hefur
engin síld veiðzt á grunninu, en
hins vegar kom það fyrir í fyrri
viku að síldin veiddist grunnt út
í 255 þús. uppsaltaðar tunnur.
af Langanesi og í mynni Vopna-
fjarðar.
— En síldarmagnið hefur þó
verið mikið.
— Já, mönnum ber saman um
að mikið síldarmagn hafi verið
á ferðinni á djúpslóðum, átuskil-
yrðin oft verið góð, og svo hefur
það komið til sem ráðið hefur
úrslitum, að tíðarfarið hefur ver-
ið ákaflega hagstætt, þangað til
hann skall á með norðaustan
brælu um miðja vikima sem
leið. Veiðiskilyrði við þær að-
stæður sem fyrir hendi eru hafa
því verið góð.
HÆPIÐ MAT
— Hvað finnst þér um mat
manna á vertíðinini?
— Það er ekki hægt að segja
annað en það hafi verið ákaflega
hæpið. Sérstaklega á þetta við um
fréttasendingar allar og túlkun
á þeim. Aflabrögðin í ár hafa
alltaf verið borin saman við árið
á undan, eða undanfarin ár, seni
hafa öll verið með eindæmum lé-
leg aflaár. Samanburður við þau
ár gefur því alranga hugmynd
um aflann. En ef þessi vertíð er
metin eftir gömlu góðu árunum,
er ekki hægt að segja annað en
niðurstaðan sé óhagstæð.
Reynslan hefur sýnt að ef síld-
in er mjög feit í upphafi vertíðar,
þá er hætta á að hún standi ekki
'engi við. í ár hefur síldin verið
óvenjufeit. Reynslan hefur einnig
lýnt að veiðin er mest í ágúst-
mánuði á góðum vertíðum, og er
ástæðan vafalaust sú, að horuð
síld er lengur á miðunum og afia-
magnið því meira, þegar á líður
vertíðina. Þessi vertíð verður þó
auðvitað ekki dæmd, fyrr en að
hermi lokinni, og ef allt væri með
gamla laginu, ætti hún að vera
um það bil hálfnuð. Er því bezt
að sjá, hverju fram vindur.
VIÐ GETUM HAFT ENN MEIRA
UPP ÚR HAFSÍLDINNI
— En það bendir sem sagt ekk-
ert til að síldin sé að taka upp
sína fyrri háttu?
— Nei. Það er ekki hægt að sjá
annað en breyting hafi orðið á
síldveiðunum 1945: þá hófst nýtt
tímabil í sögu síldveiðanna hér
við land. Veiðarnar hafa færzt æ
meira út á hafið, en bætt leitar-
tækni og betri aðstæður hafa gert
okkur kleift að bregðast við
breytingunum, svo að ætla má að
þetta nýja tímabil hafi það jafn-
vel í för með sér að við getum
borið enn meira úr býtum en
áður. Fullkomnari tækni og betri
hagnýting aflans gefa vissulega
fyrirheit um það. Af þeim sökum
er ekki annað hægt en fagna
þeim árangri sem náðst hefur á
þessari vertíð.
Ilér er rétt að minna á það,
að síldveiðimenn telja leitar- og
leiðbeiningarstarf rannsóknar-
skipsins Ægis hafa verið ómetan-
legt og ráðið miklu um hversu
úr hefir rætzt á þessari vertxð.
GÓÐ HAGNÝTING AFLANS
BJARGAR ÚTGERBINNI
— Hvað um verðmæti aflans,
hafa skipin, söltunarstöðvarnar
Davið Ólafsson fiskimálastjóri: — Sildin liefur enn 1 siima.1
veiðzt á djúpmiðum.
og verksmiðjurnar borið sig?
— Fjöldi veiðiskipanna hefur.
fengið svo góðan afla að útgf.rð-
armönnum er forðað frá tjóni, og
margur sjómaðurinn hefur feng-
ið alláiitlegan hlut Góð nýting
þess afla, sem kominn er á land,
hefur séð um það og einnig hitt
að afkoma söltunarstöðvanna er
sæmileg. Þó að aflinn sé ekki
mikill að vöxtum, hefur hann
forðað útgerðinni frá skakkaföll-
um. — En öðru máli gegnir um
afkomu síldarverksmiðjanna. Eft
ir styrjöldina var ráðizt í það
að tvöfalda afköst síldarverk-
smiðjanna á Norðurlandi, en þær
hafa að heita má staðið aðgerðar-
lausar árum saman, svo sem
kunrxugt er. Það sem af er þessari
vertíð hefur bræðslusíldarafinn
ekki farið mikiðyfir 200 þús. mál,
en það svarar til 2% dags vinnslu
fyrir þær verksmiðjur sem byggð
ar hafa verið á Norðui-iandi. Geta
menn svo séð sjálfir, hvort hægt
er að tala um mikinn afla enn
sem koHiið er.
M.
sbriúar úr
daglega lifínu
Um ferðalög
og sitthvað fleira.
NÚ er tími ferðalaga og sumar-
leyfa. Menn þjóta um landið
þvert og endilangt. Kunningi
minn, sem var að koma úr ferða-
lagi fyrir skömmu, hafði orð á
því við mig, að viða úti um sveit-
ir skorti mjög skilti með bæjar-
nöfnum. Eigi menn brýnt erindi
að reka, getur þetta oft valdið
talsverðum töfum. Öðrum, sem
eru á skemmtiferðalögum, þykir
miður að aka fram hjá ýmsum
þekktum höfuðbólum og vera
engu nær um, hvar þau eru stað-
sett.
Tæplega eru mjög mikil fjárút-
lát því samfara að koma upp slík-
um skiitum, en hins vegar væri
mikil bót að þeim. Margir eru
reyndar mjög slyngir í því að
átta sig á staðsetningu býla eftir
landabréfi einu saman, en allir
hafa ekki getað tileinkað sér þá
íþrótt.
Nú eru annimar í algleymingi
í sveitunum — fyrri túnaslætti er
víða að ljúka, þar sem veður-
farið hefir verið bændunum hlið-
holt —en fyrir borgarbúann er
léttir að því að leggja að baki sér
ysinn og þysinn og halda upp í
sveit — út í náttúruna.
Menn feröast með misjöfnum
hætti, flestir fara of hratt yfir,
bundnir á klafa tímaleysisins,
sem hrjáir nútímann. Sumir eru
með landabréfin á lofti og láta
ekkert fara fram hjá sér:
„Landslag yrði
lítilsvirði,
el það héti ekki neitt."
Aðrir vilja fyrst og fremst
skynja liti náttúrunnar og sköpu-
lag, kyrrð hennar og virðuleik —
og enn aðrir láta sér nægja að
reykja vindling og njóta þægi-
legs sætisins í „lúxusbifreiðinni“,
en sjá hvorki né heyra landslag
eða nöfn. Þeir teljast tæplega til
góðra og gildra ferðamanna og
hefðu betur heima setíð í hæg-
indastól með sinn vindling en af
stað farið.
Hvers vegna hefir náttúran svo
mikið aðdráttarafl fyrir menn-
inn? Yfir henni hvílir rósemi og
tign, hún hefir nógan tíma —
samt hrærist hún, lifir og þróast
jafnt og þétt. í náttúrunni eiga
menn sinn raunverulega upp-
runa, hún er þeirra eiginlega
heimili. Áður en menningin kom
til sögunnar lifðu menn úti í nátt-
úrunni. Sá aríur kann að eiga
dýpri rætur en ætla rnætti —
þrátt fyrir framfarirnar og sið-
*nenninguna. Þar finna menn
langþráð frelsi, hversdagslegar
áhyggjur og þras gleymast, menn
hætta að þreyta tilgangslaust
kapphlaup við sekúndurnar. Úti
í náttúrunni, sem er svo varan-
leg og traust miðið við hveríul-
leik mannsævinnar, hverfur gildi
tímans.
Bragglegur trjágróður.
ADÖGUNUM hitti ég vin minn,
sem var nýkominn frá Akur-
eyri. Lét hann vel af dvöl sinni
þar, en fjölyrti þó einkum um
trjágróðurinn: „í hvert sinn, sem
ég kem til Akureyrar að sumri
til, vekur það undrun mína og
aðdáun, hversu blómlegur trjá-
gróðurinn er þar. Það er munur
en hér hjá okkur í Reykjavík, þar
sem varla er mögulegt að koma
nokkurri trjáplöntu til.“ Ég tók
undir orð hans athugasemdalaust,
og við slitum talinu.
En þessi orð komu mér aftur
í hug, er ég fór í smágönguferð
kvöld eitt. Leið mín lá um Mel-
ana, og sá ég mér til mikillar
ánægju, að trjágróðurinn er þar
víða hinn bragglegasti t. d. í sum-
um görðunum við Víðimelinn.
Melarnir eru tiltölulega nýtt
hverfi og trén því ung að árum,
og verður árangurinn að teljast
allgóður.
Hvers átti erki-
biskupinn aS gjalda?
LUNDÚNABÚAR skemmta sér
um þessar mundir konung-
lega við að segja sögu af sam-
kvæmi nokkru, sem haldið var í
Mayfair. Þekkt kona £ Lundún-
um bauð til mikillar veizlu, og
meðal gestanna var erkiblskup-
9H einn þjónanna
(IiTb>»jpmnn'jWU ferrgið sér ræki-
lega „neðan í því“. Hann reikaði
í hverju spori og tautaði sam-
hengislausar setningar.
Húsmóðirin hugsaði þjóninum
þegjandi þörfina, þreif matseð-
ilinn og skrifaði aftan á hann:
„Þér eruð dauðadrukkinn, hypj-
ið yður burt á stundinni“ . . síðan
rétti hún syndaselnum seðilinn.
Þjónninn, sem vissi hvorki í þenn
an heim né annan, lagði seðilinn
á silfurbakka, rétti úr sér og gekk
ákveðinn á svip, en reikull í
spori til erkibiskupsins og hneigði
sig djúpt, um leið og hann af-
henti erkibiskupinum seðilinn.