Morgunblaðið - 29.08.1956, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 29. ágúst 1956
MORCWSBLAÐIÐ
11
6 ára vinsfri stjárn á Ákranesi
Framh. af bls. 9
hálfu. Kom og síðar í ljós, að hér
hafði kötturinn verið keyptur
xneð í sekknum, enaa átti Daníel
Ágústínusson, sem nú var orðinn
bæjarstjóri á Akranesi, eftir að
reynast vinstri mönnum hinn
mesti vandræða gripur.
Það eru nú liðin rúm tvö ár
síðan Daníel Ágústínusson hóf
bæjarstjóraferil sinn á Akranesi.
Þetta er að vísu ekki langur tími.
En engu að síður hefur það nægt
bæjarstjóranum vel til þess að
aíla sér andúðar allflestra Akur-
nesinga og víðfrægðar fyrir ein-
stakt einræðisbrölt og ofbeldis-
tilhneygingu í starfi.
Fyrstu almennu kynnin, sem
Akurnesingar höfðu af hinum
nýja bæjarstjóra, voru á sjálfan
þjóðhátíðardaginn 17. júní Hafði
hann verið fenginn til að flytja
ræðu á útisamkomu, þar sem
bæjarbúar komu saman til að
fagna yfir fengnu frelsi þjóðar-
innar og minnast þeirra manna,
sem fremstir fóru í þióðfrelsis-
baráttu Islendinga. Á slíkum
stundum eru allir sannir Islend-
ingar vanir að sameinast í bróð-
erni og leggja til hliðar allar
deilur sín í milli. Er þjóðhátiðar-
dagurinn vissulega orðinn sá
helgi og hátíðisdagur meðal
þjóðar vorrar, sem enginn sann-
ur íslendingur vill vanvirða á
nokkurn hátt. Daníel Ágústinus-
son lét sér þó slíkt hvergi fyrir
brjósti brenna. Standandi í ræð'u-
stól þjóðhátíðardagsins með
merki hins íslenzka lýðveldis
fyrir framan sig og þjóðfánann
blaktandi yfir höfði sér, byrjaði
bæjarstjórinn að skamma Akur-
nesinga og bera þeirn á brýn alls
kyns vanskil og' skuldir. Þenn-
rakalausa áburð sinn fléttaði
bæjarstjórinn svo af dæmafúu
smekkleysi innanum lýsingar af
Jóni Sigurðssyni og öðrum frels-
isleiðtogum þjóðarinnar. Var
ræða hans með þeim eindæmum,
að fullvíst er, að ekkert þvílíkt
hefur heyrzt á þjóðhátíðardag-
inn, hvorki fyrr né síðar.Mun
Daníel Ágústinusson, fyrrverandi
erindreki Framsóknarflokksins,
áreiðanlega einn um bað að nota
þjóðháííðardaginn sjálían til ill-
deilna og árása.
Enginn skyldi þó halda, að
Daníel Ágústínusson léti sér að
kenningu verða þá almennu and-
úð, sem hin sérstæða framkoma
hans 17. júní hafði vakið, síður
en svo. Hér var aðeins um upphaf
að ræða, eins konar fyrirboða að
bæjarstjórnarferli Daníels Ágúst-
ínussonar. Því í kjölfar atburð-
anna 17. júní 1954 hafa fylgt fjöl-
mörg hneyksli, sem standa munu . kennilega hafa örlögin hagað því
sem vörður við hinn bugðótta veg
bæjarstjórans á Akranesi.
„BÆJARSTJÓRAFERILL DAN-
ÍELS ÁGÚSTÍNUSSONAR“.
Víðfræg er nú orðin árásar-
grein sú, sem Daníel Ágústínus-
son birti í Tímanum haustið 1954
er núverandi skólastjóri Barna-
skóla Akraness, Njáll Guðmunds-
son tók þar við stjórn. Engin
j kynni hafði Daníel þó haft af
hinum nýja skólastjóra til þessa,
en hafði hins vegar frétt, að hér
væri um Sjálfstæðismann að
ræða. Slíkt gat bæjarstjórinn
ekki þolað. Blindaður af póli-
tísku framsóknarofstæki réðist
hann af einstæðri heift á hinn
nýja skólastjóra Barnaskólans,
og úthrópaði hann á allan hátt.
Hefur sjaldan þvíiíkur rógur
birtst á síðum Tímans, og er þá
langt til jafnað. Greinina kórón-
til, að hér var nákvæmlega sömu
lóð að ræoa og Daniel Ágústínus-
son hafði haft augastað á. Ekki
hafði hann þó sótt um lóðina, né
gert ráðstafanir til að fá umráð
yfir henni. Hann var þvi ókvæða
við, og ritaði í skyndi umsókn,
þar sem hann krafðist umræddr-
ar lóðar.
En hér er ekki sagan öll, því
er bæjai'stjóri lagði umsóknar-
bréf Akurnesingsins fram í bæj-
arráði nokkru síðar, þá hafði
tölunni 7, er gaf til kynna götu-
númer lóðar þeirrar, sem urn var
sótt, verið breytt í 9. Sýndi þó
afrit það, er lóðarumsækjand-
inn hafði tekið af umsókn sinni,
að þar átti að standa talan 7.
Blandast því engum hugur um
það, að hér hafi tölunni sjö
hreinlega verið breytt í níu,
enda eru þær tölur mjög líkar
og því hægt um vik að breyta
þeim að vild. Er hér vissulega
aði Daníel svo með því að skella
nafninu „Akurnesingur“ neðan | um margfalt brot að ræða.
undir. Voru Akurnesingar með
því svífyrtir svo stórlega, að seint
mun gleymast. Um skólastjórann,
sem fyrir árásinni varð skal ekki
fjölyrt hér. Akurnesingar hafa
Afgreiðsla þrífótarmanna í
bæjarstjórn gaf lítið eftir gjörð-
um bæjarstjórans í máli þessu.
Samþykktu þeir einróma, að
bæjarstjóranum bæri lóðin, cnda
nu kynnst mannkostum hans af . honum ad njóta forréttinda
eigin raun. Munu þeir þvi geta - fram fir aðra bæjarbúa, eins
kveðið upp þann dom, að sa er j og Guömundur Sveinbjörnsson
j kaupmaður orðaði það. Ekki stóð
á bæjarstjóranum að neyta
þeirra forréttinda, enda hefur
ritaði hina illræmdu Tímagrein,
hafði á níðingslegan hátt ráðist
að saklausum manni.
En hér hefur, sem oftar, hams-
laus skapofsi hlaupið með bæjar-
stjórann í gönur, enda verða Ak-
urnesingar svo til daglega varir
við slík gönuhlaup og ofstopahátt
af hans hendi. Þó keyrði um þver
bak á næstliðnu vori, er bæjar-
stj. með einstökum bolabrögðum
sölsaði undir sig byggingarlóð,
er Akurnesingur nokkur hafði \
sótt um til bæjarins. Naut hann
til þess dyggilegs stuðnings full-
trúa Alþýðuflokksins og komm-
únista í bæjarstjórn, að ógleymd-
um hinum gamla fuUtráa Fram-
sóknarflokksins, en hjá honum
vírðist aldrei örla á sjálfstæðri
skoðun, enda er hann lítið annað
en bergmál bæjarstjórans.
Mál það er hér um ræðir hef-
hann nú reist sér hús á lóð þeirri,
er þjónar hans í bæjarstjórn
færðu honum í skjóli meirihluta-
valds sxns. Er mál þetta enn ein
varðan við hin krókótta veg bæj-
arstjórans Daníels Ágústínus-
sonar.
En það er ekki aðeins í þetta
eina skipti, sem vinstrimenn hafa
beitt pólitísku ofbeldi á yfir-
standandi kjörtímabili. Atvinnu-
ofsóknir gegn pólitiskum and-
stæðingum hafa einnig átt sér
stað. Þannig var innheimtumanni
bæjarins sagt upp starfi, ein-
göngu af stjórnmálalegum ástæð-
um. Er bæjarstjórinn vanur að
beita Framsóknarfulltrúanum,
Bjarna gamla Theodórs, í öll
slík óþurftarveffe, enda er hann
ur, ef til vill engin úrslitaáhrif j U1 þess mútulega frakkur og
a stjórn bæjarins, en það segir
sína sögu og lýsir á skýran og
i einfaldan hátt þeim mönnum, er
| nú fara með meirihluta í bæjar-
stjórn Akraness.
Forsaga þessa máls hefst með
j því, að Akurnesingur nokkur
í sótti til bæjarins um byggingar-
| lóð númer 7 við Háholt. Stílaði
i hann umsókn sina og barst hún
í hendur bæjarstjóra. Svo ein-
leiðitamur. En jafnhliða því, sem
bæjarstjórinn hefur reynt að
riðja pólitískum andstæðingum
úr slöijum, þá hefur hann lagt
kapp á að ti'oða Frmasóknar-
mönnum í allar trúnaðarstöður
á vegum bæjarins. Þannig er nú-
verandi bæjargjaldkeri Fram-
sóknarmaður og sömuleiðis skatt
stjórinn. ’Gerð hefur verið alls-
herjar leit í kringum landið að
Framsóknarrnanni til þess að
Réttarhöldin á Poznan sýna
h .',n sörinn viðhori anstan tfalds
Landráðamaður —
hcrforingi
SAMKVÆMT Reutersfregn-
um hefur Waclaw Komar
verið skipaður hershöfðingi
íieimavarnarliðsins pólska. —
Komar þessi var nýlega lát-
inn laus, en hann hefur setið
i fangelsi síðan 1953 — og var
þá sakaður um landráð. Fvrir
nokkru var hins vegar til-
kynnt, að hann heíði ckki !
framið nein landráð, en ekki i
er kunnugt um það — hvort
herforingjatignin á að vera
sárabætur fyrir fangelsisset-
una. Eitt er víst, að ekki eru
allir þfeir sakleysingjar, sem j
sitja í fangelsi þar austur frá
slegnir til riddara, séu þeir 1
sýknaðir — áður en þeir eru !
drepnir. Já, hið „austræna“
réltarfar er harla einkennl-
| legt.
Alþjéðaráð lögíræðinga fylgisf með málunum
FIAAG
A LÞJÓÐARÁÐ lögfræðinga (ICJ) hefur lýst því yfir, að liin
1». væntanlcgu réttarhöld í Poznan muni leiða í ljós hinar sönnu
fyrirætlanir Ráðstjórnarríkjaiina. — Ráðið sagði að þeir at-
turðir, sem ::keð hefðu síðan uppreisnin í Poznan hófst, réttlæti
fullkomlega þann áhuga, sem ráðið hefur sýnt á þessu máli, m. a.
er það sendi hinn 5. júlí s.l. beiðni urn að fá að senda fjóra fræga
lögfræðinga til þess að vera viðstaddir réttarhöldin.
RÉTTUR SAKBORNINGA
FYRIR BORÐ BORINN
í tilkynningu alþjóðaráðsins
var sérstaklega vakin athygli
manna á því, að frá árinu 1950
„hafi rannsóknir er fram fara
á undan réttarhöldum verið
framkvæmdar annað hvort af
fulltrúa frá öryggislögreglunni
eoa fulitrúa ákæruvaldsins."
„Réttur hinna ákærðu til þess
að verja mál sín sjálfir er einkis
virtur — til að vera viðstaddir
einir eða í fylgd með lögfræðingi
við yfirheyrslu vitna, bera fram
spurningar varðandi ný sönnun-
argögn eða jafnvel að fá nokk-
urn lögfræðilegan ráðunaut —
allar ákvarðanir hér að lútandi
eru nú í höndum ákæruvaldsins."
EKKERT SVAR
Snemma í þessum mánuði,
skýrði ráðið frá því að ekkert
svar hefði borizt við beiðni þess
um að senda áheyrnarfulltrúa til
réttarhaldanna í Poznan.
I tillcynningu ráðsins segir enn-
fremur, að það muni halda áfram
að gara allt sem hægt er til þess
að fá frekari upplýsingar varð-
andi réttarhöltíin en jafnframt
halda áfram baráttu sinni fyrir
að fá leyfi til þess að senda er-
lenda áheyrnarfulltrúa til réttar-
haldanna.
taka við byggingarfulltrúastöð-
unni, en án árangurs til þessa. Síð
ast en ekki sízt var í byrjun kjör-
tímabilsins ráðinn að undirlagi
Daníels bæjarstjóra, forstjóri fyr-
ir bæjarútgerðina, sem hafði
það eitt til síns ágæcis að vera
Framsóknarmaður. Var rekstur
bæjarútgerðarinnar undir stjórn
þessa manns til hinnar mestu
háðungar og tjóns fyrir bæjarfé-
lagið, enda sukkið og svallið
gcgndarlaust. Neyddist bæjar-
stjórnar meirihlutir.n sjálfur síð-
ast til að grípa í taumana, og
visa forstjóranum úr staríi. Hef-
ur síðan éndurskoðandi úr
Reykjavík unnið nær stöðugt við
að fá einhvern botn í reikninga
útgerðarinnar frá þessum tíma,
og er því verki ekki lokið enn.
Verður ef til vill síðar tæki-
færi til að ræða málefni bæjar-
útgerðarinnar frá þessum tíma
náriar. Og þá sömuleiðis hinar
gifurlegu vanefndir á launa-
greiðslum til verkamanna, sem
nú eiga sér stað hjá bæjarútgerð-
inni, ásamt fleiru sem nú er að
gerast hjá því bæjarfyriríæki.
GENGDARLAUSAR
ÚTSVARSÁLÖGUR
VINSTRI MEIRIHLUTANS
Kói'ónan á allri óstjórn komm-
únista, krata og Framsóknar, er
þó hin gifurlega útsvarshækkun,
sem átt hefur sér stað undir
þeirra forystu, og svo sem drep-
ið var á í upphafi þessarar grein-
ar. Má með sanni segja, að þar
hafi fyrst lcastað tólfunum. Hafa
útsvör á Akranesi tvöfaldazt á
s.l. tveimur árum, og hækka nú
cnn til stórra muna á þessu ári,
eða um 2 milljónir króna, þ. e.
rúmlega 30 prósent. Nernur
heildar upphæð álagðra útsvara
nú á þessu ári 8 milljónum og
fjögur hundruð þúsundum króna.
Hafa því útsvör á Akranesi
hækkað um nærrl 5 milljónir
króna á þremur árum cða um
rösklega 130 prósent. Er útsvars-
upphæð þessi algjörlega eins-
daemi, enda kemur hún allharka-
lega niður á skattgreiðendum,
sem aðeins eru rúmlega 1100 og
þar af flestir verkamenn og sjó-
menn. Er algengt aö vcrkamenn
cg sjómenn greiði frá 8.000,00 til
12.000,00 kr. í útsvar, eru þá öll
önnur gjöid til hins opinbcra
ótalin.
Tilraunir bæjarstjórnarmeiri-
hlutans til þess að réttlæta hin
háu útsvör með því að ' benda
á framkvæmdir bæjarins erju al-
veg út í hött. Það litla sem fram-
kvæmt hefur verið, það sem af er
kjörtímabilinu, er að mestu gert
með lánum og þvi enn þá í skuld.
Þannig er það með endurbæturn-
ar á vatnsveitunni, þær eru að
langmestu leyti framkvæmdar í
skuld. Og það sama er og að
segja um hafnarframkvæmdirn-
ar, þær eru framkvæmdar fyrir
erlend lán og því renna hin háu
útsvör ekki til þeirra nerría að
litlu leyti.
Það sorglega við hin háu út-
svör er því sú bitra staðreynd,
að hingað til hefur lang minnst-
ur hluti þeirra runnið til verk-
legra framkvæmda. Mikill hluti
hir.na háu útsvara hefur aðeins
orðið að almennum eyðslueyri í
höndum bæjarstjórans, jafnframt
þvi sem geysiháum upphæðum
er aðeins ætlað að standa undir
hinni kostnaðarsömu stjórn bæj-
arins. Hefur sá kostnaður hækk-
að mikið undanfarin ár, enda
vinna nú átta menn við þau skrif-
stofustörf hjá bænum, sem þrir
menn unnu áður. Auk þess ver
svo bæjarsjóður árlega þúsund-
um króna til greiðslu á eftirvinnu
og næturvinnu skrifstofufólks
sms, en slíkt hefur aldrei þekkzt
þar áður. Jafnhliða þessu aukna
starfsliði eru svo sífellt endur-
skoðandi, lögfræðingur og annað
hjálparfólk úr Reykjavík í þjón-
ustu bæjarins. Er slíkt og algjör
nýjung við rekstur bæjarins. Mun
kostnaður af vinnu þeirra nema
tugum þúsunda fyrir bæjarsjóð.
Væri gaman fyrir Akurnesinga,
ef Daníel bæjarstjóri upplýsti
allan þann kostnað, sem bæjar-
sjóður Akraness hefur haft af
þessum mönnum, og drægi þá
ekkert undan.
Eitt hefur Daníel Ágústínusson
þó ekki vanrækt, og það er að
láta lagfæra skrifstofuhúsnæði
bæjarins. Til endurbóta á skrif-
stoíum bæjarins hefur hann var-
ið tugum og jafnvel hundruðum
þúsunda, enda er hér um vistar-
verur hans sjálfs að ræða. Héfur
bæjarstjórinn lítt vílað fyrir sér
kostnaðarhliðina. Má vissulega
kalla það kaldhæðni örlaganna,.
að sá maður, sem brýlur friðhelgi
þjóðhátíðardagsins til þess að
ásaka Akurnesinga um skuldir
og vanskil, skuli ekkert til spara
við að lála bæjarsjóð endurbæta
skriisiofur sínar.
Á sama tíma hafa svo aðkall-
andi framkvæmdir á vegum bæj-
arins setið á hakanum. Þannig
eru götur bæjarins allar í hinu
versta ástandi og ekkert
gert þar til varanlegra úrbóta.
Rkkert heyrist heldur minnzt á
frystihús það, er vinstrimenn
lofuðu að reisa, næðu þeir meiri
hluta. Sama er um byggingu nýs
gagnfræöaskóla og íþróttahúss
ao segja. Öll hin fögru kosninga-
loforð löngu gleymd.
Síðast en ekki sizt hafa svo
allar framkvæmdir við höfnina,
mesta velferðarmál allra Akur-
nesinga, algjörlega legið niðri,
þar til í vor. En þær hafnar-
framkvæmdir, sem nú eru fyrir-
hugaðar, byggjast fyrst og fremst
á hinum verömiklu stcinkerum,
sem Sjálfstæðismenn höfðu for-
göngu um að kaupa til Aknrness,
er þeir skipuðu meiri hluta bæj-
arstjórnar. Væru fyrirhugaðar
hafnarframkvæmdir margfalt
dýrari og Akraneskaupstað vart
íjárhagslega mögulegar, ætti
bærinn nú ekki hin verðmætu
steinker. Nýtur bæjarfélagið
vissulega nú sem fyrr góðs af
framsýni og atorku þeirra manna,
er fóru með stjórn Akraneskaup-
staðar árin 1942—1950.
ÞOLINMÆÐI AKURNESINGA
ER ÞROTIN
Hér hefur í stórum dráttum
verið dregin upp mynd af störf-
um núverandi bæjarstjórnar-
meirihluta á Akranesi. Jafnhliða
hefur þróun Akraneskaupstaðar
verið lýst að nokkru og skýrt frá
þeim framkvæmdum, sem unnar
voru á Akranesi undir meiri-
hlutastjórn Sjálístæðisxnanna á
árunum 1942—1950. Þannig er
nauðsynlegt að rifja upp við og
við sögu liðins tíma og bera for-
tíðina saman við það, sem við
H við 1 darr.
Því er öllum lærdómsrikt að
ge.a annars vegar samanburð á
stjórn Sjálístæðismanna, er þeir
fóru með málefni Akraness, og
hins vegar meiri hluta komm-
únista, krata og Framsóknar, sem
nú veitir málefnum Akranesbæj-
ar forystu. Sá samanburður sýn-
ir fyrst og fremst, að meiri hluti
Sjálfstæðismanna veitti bæjar-
félaginu samhenta stjórn atorku-
samra manna, sem í skjóli sam-
heldni sinnar og Tiindrægni unnu
heilir að alhliða framförum
bj'ggðarlagsins. En sá samanburð
ur sýr.ir okkur lika, að meiri-
hlutastjórn vinstri flokkanna hef
ur alltaf verið sundurleit stjórn,
stjórn manna með gjörólík sjón-
armið, manna sem eytt hafa orku
sinni fyrst og fremst til innbyrðis
illdeilna og bróðurviga, en verið
duglitlir í bæjarforystu sinni. —
Slík hefur reynsla Akurnesinga
verið.
En þolinmreði Akurnesinga er
löngu þroíin. Þeir munu ekki líða
til langírama, að pólitískur trölla
dans Daníels Ágústínussonar og
þjóna Iians sciji bæjarfélagið
öfugan enda. Því sú stjórn, ser-
leggur aðaláherzlú á að lilúa a5
sinni eigin höll, en scfur á vel-
ferðarmálum þcgnanna jafnframt
því scm hún í útsvarsálögum kaf-
ar til botns i vasa einstaklings-
ins, verður aldrei langlíf. Ðagar
núverandi bæjarstjórnarmeiri-
hluía á Akranesi munu því senn
verða taldir.
Örvar.