Morgunblaðið - 23.12.1956, Side 4

52
MORCUNPT 4ÐIÐ
Sunrmdagur 23. des. T956
Árið 1940 var enginn flugvollur á íslandi, en nu eru þeir 78
Sjdlfboðaliðar ruddu fyrstu flugbrautina
Stutt samtal v/ð Agnar KofoecJ Hansen flugmálastjóra
í
um flugmálin og framtib þeirra
DAG telst það engin nýlunda sem til þess tíma höfðu verið
hér á íslandi að heyra flug-
vélardyn í lofti. Fólk er jafn-
vel hætt að staldra við og skyggn-
ast upp í himinhvolfið til þess
að reyna að koma auga á flugvél-
ina. Nú er orðið nokkuð langt
síðan strákarnir í Reykjavík
hrópuðu, þegar heyrðist til flug-
vélar: „Flugvélin er að koma,
flugvélin er að koma“. Hins vegar
er ek-ki langt úm liðið síðan flug-
vélarkoma þótti merkur atburður
í ýmsum héruðum og kauptúnum
landsins.
En á örfáum árum hefur mikil
breyting orðið á. Daglega fljúga
íslenzkar farþegaflutningaflug-
vélar út um allt land — og jafn-
vel til fjarlægustu byggða lands-
ins. Og það þykir heldur ekki
lengur tíðindum sæta, að Björn
Pálsson lendi flugvél si.nni vestur
við Djúp og austur á fjörðum —
sama daginn. Okkur finnst þetta
ósköp hversdagslegt — sem það
reyndar er.
MIKLAR FRAMFARIR
Flugvélin er í dag orðið helzta
íamgöngutæki okkar, hún er orð-
in snar þáttur í daglega lííinu.
En hafið þið gert ykkur grein
fyrir því lesendur góðir, að árið
1940 var enginn flugvöllur á fs-
landi? Fyrir 16 árum var hér
enginn flugvöllur, en í dag eigum
við 5 flugvelli, sem millilanda-
flugvélar okkar geta athafnað sig
á, 15 velli aðra, sem minni flutn-
ingaflugvélar (DC-3) geta lent á,
— og auk þess hafa verið gerðir
58 flugvellir fyrir smærri flug-
vélar — aðallega með tilliti til
sjúkraflugs.
Þessar tölur eru mjög athygl-
isverðar og bera glöggan vott um
það hve þróun og framfarir hafa
verið stórstígar hjá okkur á síð-
ustu árum.
í þessu sambandi átti blaðið tal
við Agnar Kofoed Hansen, flug-
málastjóra, en hann er eins og
kunnugt er einn af brautryðjend-
um á þessu sviði. Árið 1936 lauk
hann flugforingjanámi í Dan-
mörku, en kom síðan heim að
loknu framhaldsnámi í Þýzka-
landi og Noregi og hefur síðan
unnið sleitulaust að eflingu flug-
málanna. Og við gefum Agnari
orðið um leið og við spyrjum
hann hvenær fyrst hafi verið haf-
ia flugvallargerð hér á landi —
og hverjir það hafi verið, sem
lögðu þar Wind á plóginn.
FYRSTA FLUGBRAUTIN
— Það var árið 1940, er sumri
var tekið að halla, að við Bergur
Gíslason, örn O. Johnson o.fl.
byrjuðum að ryðja flugbraut á
meluiuun suður af Vatnsmýrinni,
notaðir sem „flugvöllur“. Unn-
um við að þessu í frístundum, en
verkið var aðallega fólgið í því
að sprengja í burt klappir og
stórgrýti í nánd við þann stað,
sem afgreiðsla Flugfélags íslands
er nú til húsa við flugvoilinn.
Þá starfaði ég í lögreglunni — og
minnist ég þess sérstaklega í
þessu sambandi, að sprengiefnið,
sem við notuðum þarna, fékk ég
á lögreglustöðinni, en það var
þar meðal varnings þess, sem
tekinn hafði verið af fólki, sem
komizt hafði yfir hann á ólögleg-
an hátt, en það átti hvort sem var
að eyðileggja.
En hvað sem því líður — þá
fullgerðum við nær því 400
metra langa flugbraut, sem vitan-
lega var aðeins ruddur melur.
UMHVERFIS LAND f LEIT AÐ
LENDINGARSTÖÐUM
— Þér hafið ef til vill verið
búinn að hafa flugbrautargerðina
íengi í huga?
lands og loks flugfélags Akur-
eyrar, sem nú heitir Flugfélag
íslands. Sérstaklega man ég
vel eftir för, sem ég fór um-
hverfis landið árið 1938 í tvsggja
sæta flugvél, sem var eign Flug-
málafélags fslands, en hana höfð-
um við keypt af þýzka svifflug-
leiðangrinum, sem ég fékk hing-
að til lands það sumar. Tilgangur
fararinnar var sá að sýna sem
flestum landsmönnum flugvélina
og leita uppi lendingarstaði sem
næst þéttbýlustu byggðarlögun-
um. í förinni lenti ég á 38 stöð-
um, sem flestir voru túnblettir
eða sandflákar, en á þessum stöð-
um hafði aldrei verið lent, því
að þetta var fyrsta „landflugið'*
hér á landi.
FANN EKKI „FLUGVÖLLINN"!
— Ég geri ráð fyrir, að yður
fýsti ekki að lenda á öllum þess-
um blettum nú í dag, enda þótt
þér hefðuð þá litlu gömlu?
— Nei — það er alveg rétt.
Ég gæti sagt yður eitt slíkt dæmi.
Á þessum árum flaug ég eitt sinn
til Vestmannaeyja og lenti þar
á túnbletti. Var það fyrsta lend-
Flugmálaatjóri, Agr ,-a.r Kofoed Hansen, á lugi inni yfir hálendinu
hefði yfir að ráða heppilegri flug-
vél, og efast ég jafnvel um að
Birni Pálssyni þætti staðurinn
boðlegur — og kallar hann þó
ekki allt ömmu sína.
TF—ÖRN
— En
snúum okkur aftur
Árið 1938 var enginn fiugvöliur á íslandi, en fyrir forgöngu framsýnna og ötulla manna hafði lítil
sjóflugvél verið keypt til landsins. Bar flugvél þessi einkenninsstafina TF—ÖRN og gekk oftast
undir nafninu Örninn. Agnar Kofoed Hansen var einn forustumannanna, sem þarna áttu hlut að
máli og flaug hann flugvélinni. Mynd þessi er tekin í flæðarmálinu við Akureyri, skömmu fyrir
jól fyrrgreint ár. Var hann þá að færa þcim Akureyringum jólapóstinn. Agnar situr á væng flug-
vélarinnar, en fyrir framan hana stendur Kristinn Jónsson, núverandi umbaðsmaður F.f, á Akureyri.
— Jú, ekki neita ég því. Ég
hafði frá því ég kom frá flug-
námi erlendis reynt að efla áhuga
manna á fluginu — og undirbúa
jarðveginn, t.d. með því áð beita
mér fyrir stofnun Flúgmálafé-
lags íslands, Svifflugsfélags fs-

Arið 1938 lenti Agnar Kofoed Hansen í tveggja sæta flugvél í
Vestmannaeyjum, en farþegi var Bergur Gíslason. Myndin er tekin
þar af þeim fyrir framan flugvélina — og stendur Bergur frainar.
Þetta var í fyrsta sinn, sem flugvél lenti í Eyjum.
• é
ing landfiugvélar í Vestmanna-
eyjum og var tilgangurinn sá að
vekja áhuga Vestmannaeyinga
á flugvallargerð í Eyjum. —
Linnet bæjarstjóri var m.a. mikill
áhugamaður um flugsamgöngur
við Eyjarnar. Mörgum árum síð-
ar kom ég aftur til Vestmanna-
eyja — og voru þá aðstæður
orðnar allt aðrar. Til gamans
-gekk ég af stað til þess að leita
að gamla lendingarstaðnum —
svona til þess að rifja upp gaml-
ar endurminningar. Ég var ekki
alveg viss um það hvar blettsins
var að leita, en ég mundi, að þar
hafði hallað töluvert undan fæti.
Ég gekk þarna fram og aftur, en
mér virtist túnblettirnir allir það
litlir, að ég gat ekki ímyndað mér
að ég hefði lent á nokkrum
þeirra. Helzt var ég þeirrar skoð-
unar, að búið væri að skipta
þessum umrædda túnbletti í sund
ur með girðingum. En til þess að
vera viss — þá bað ég einn heima-
manna að vísa mér á staðinn.
Ég verð að segja það, að ég
varð undrandi, því að lendingar-
staðurinn var einn af þessum
litlu blettum. í dag dytti mér ekki
í hug að reyna lendingu á þess-
um sama bletti, enda þótt ég ekki slitnað — og má það einkum
að flugvöllunum. Enda þótt
við heíðum ætlað að ræða að
mestu um flugvelli, þá er flugið
sjálft og starfsemi flugvélanna
það nátengt flugvallabyggingun-
um, að vart verður skilið sundur.
Og einmjtt á þeim forsendum
vildi ég spyrja yður, hvort þið
hefðuð hafið farþegaflug á land
flugvélum þegar eftir að flug
brautin í Vatnsmýrinni var full
gerð.
— Það var í ákaflega litlum
mæli. Hins vegar hafði ég áður
byrjað á farþegaflugi á sjóflug-
vélinni TF—ÖRN. í stuttu máli
sagt — þá átti Flugfélag Akur-
eyrar þessa flugvél á meðan ég
var með hana. örn O. Johnson
tók við sjóflugvélinni af mér ár-
ið 1939.
BYLTING í FLUGMÁLUM MEÐ
KOMU BREZKA IIERSINS
— Var TF—ÖRN þá fyrsta
raunverulega farþegaflugvélin
hérlendis?
— Nei Þetta var þriðja tilraun
in, sem gerð var hér til flugsam-
gangna, en frá því að TF—ÖRN
kom til landsins hefur þráðurinn
þakka tilkomu flugvallanna, ea
segja má, að hrein bylting hafi
átt sér stað í þessum málum
með komu brezka hersins hing-
að til lands.
— Já, brezki herinn hefur hald
ið verki ykkar í Vatnsmýrinni
áfram?
— Að minnsta kosti má
segja að verk okkar hafi
verið vísir að þvi, sem síðar
kom. Tilgangslaust var fyrir
okkur •' eins og þá stóðu sak-
ir að halda lengra áfram
með flugbrautina. En skammur
tími leið þar til brezki herinn var
byrjaður á flugvellargerð á þess-
um sama stað. Bygging Reykja-
víkurflugvallar er að mínum
dómi mesta bylting í sögu ís-
lenzkra flugmála, því að Bretar
fullkomnuðu völlinn svo sem
kostur var á — og lögðu þar með
grundvöllirin að flugmálum okk-
ar. Þeir afhentu okkur flugvöll-
inn að styrjöldinni lokinni —
og var hann metinn á rúmlega
100 milljónir króna. í raun réttri
fengum við flugvöllinn upp í
hendurnar að kostnaðarlausu.
Ef svo hefði ekki farið, þá
væru flugmál okkar ekki kom-
in á það sig sem raun ber
vitni. Auk Reykjavíkurflug-
vallar byggðu Bretar einnig
flugvöll á Kaldaðarnesi. Og síðan
komu Bandaríkjamennirnir — og
byggðu þeir Keflavíkurflugvöll
eins og öllum er kunnugt — og
einnig flugvöllinn á Melgerðismel
um í Eyjafirði. Sá völiur hefur
verið notaður til skamms tíma og
opnaði eftir að styrjöldinni lauk
þýðingarmestu flugleið . okkar
innanlands — þ.e. Reykjavík —
Akureyri.
LITLAR ENDURBÆTUR Á
REYKJAVÍKURFLUGVELLI
— En hefur Reykjavíkurflug-
völlur verið mikið endurbættur
síðan íslendingar fengu hann í
hendur?
— Sáralítið, allt of lítið. Aðeins
hefur farið fram á honum nauð-
synlegasta viðhald flugbrautanna.
— Flugskýlin eru þau sömu og
upphaflega og flugstjórnarbygg-
ingin einnig.
f MÖRG HORN AÐ LÍTA
— En hvað má lengi sitja við
svo búið? Verður flugvöllurinn
ekki brátt of lítill — sérstaklega,
ef tekið er tillit til millilanda-
flugsins?
— Vissulega líður óðum að því,
að við verðum að gera einhverj-
ar útbótaráðstafanir. Árlega er
veitt ákveðin fjárhæð til fram-
kvæmda á sviði flugmála, en við
höfum í mörg horn að líta. Hing-
að til hefur mestur hluti þess
fjár farið til nýbygginga út um
allt land — og er ekki hægt að
segja annað en að miðað hafi vel
áfram. Hins vegar er það alveg