Morgunblaðið - 14.02.1957, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 14. febr. 1957
MORGUNBLAÐIÐ
9
Enginn ætti að gerast leikari,
hann geti ekki hugsað sér lífið
nema
dn þess
„Við fæddumst víst
með þessum öskopum,,
Spjallað við nemendurna í Leik-
skóla Þjóðleikhússins og Harald
Björnsson kennara þeirra
— E'KKI SKRÆKJA SVONA! kallaði leikstjórinn. Það skil-
^ ur enginn hvað þér segið. Talið þér lægra, en ekki
með skapofsa. Síðan fær röddin á sig rómantískan blæ, þegar
þér ávarpið Pétur Gaut. Já, en gleymið því aldrei, ungfrú, að
þér eruð stolt stórbóndadóttir, og hagið yður sem henni
sæmir!
Það var Haraldur Björnsson, einn af aðalkennurum Leik-
skóla Þjóðleikhússins, sem þessar föðurlegu leiðbeiningar
mælti í einni kennslustund skólans nú í vikunni, en þangað
vorum við Ólafur komnir í blaðamannaheimsókn. Það var
verið að leika atriðið á Heggstöðum úr Pétri Gaut eftir Ibsen.
Og unga stúlkan hlýddi orðum kennarans út í æsar, eins og
reyndar allir nemendurnir, því eftir því sem við komumst
næst eru allir nemendur skólans staðráðnir í því að verða
stórar stjörnur á íslenzkum leiklistarhimni, er stundir líða
fram, og að því marki vinna þeir með óþreytandi elju alla
daga.
¥
IjAÐ á enginn að leggja fyrir sig leiklist, nema hann geti
ekki hugsað sér að lifa lífinu án hennar, sagði Haraldur.
Og hér uppi undir rjáfri í Þjóðleikhúsinu er starfandi einn
þýðingarmesti þáttur leikhússins. Þetta unga fólk er fram-
tíðin í íslenzkri leiklist. Það tekur við af okkur, sem eldumst
og látum af störfum.
Þetta unga fólk er þegar ákveðið að ganga í ævilanga
þjónustu hinnar mislyndu húsfreyju, Talíu. Það eyðir öllum
frístundum sínum í leikhúsinu, að loknum vinnudegi. Skól-
inn er í tvo tíma á degi hverjum og svo taka við aukahlutverk
í öllum þeim leikritum, sem leikhúsið sýnir. Áhuginn er
ódrepandi; engin önnur hjástundavinna kemst að, og þegar
ég hefi spjallað við nemendurna stundarkorn segi ég við
sjálfan mig, að líklega sé ekkert annað ungt fólk á landinu,
sem vinni af svo alvörugefinni ástundun samkvæmt þeirri
köllun, sem hefir knúið það til að velja sér leiklistina að
lífsstarfi.
Þessar þrjár usgu og fallegu stúlkur eiga sér allar þann fegurstan óskadraum að verða leikkonur
er tímar líða fram. Þær eru f.v. Sigríður Steingrímsdóttir, Dóra Reyndal og Ása Sigurðardóttir.
Eg sezt niður á lágt sviðið og
spjalla við nemendurna. Þeir
eru sex mættir í tímann en ein
stúlka er fjarstödd. Allir eru þeir
um tvítugt, þó er ein stúlkan Sig-
ríður, ekki nema 15 ára. Sam-
kvæmt reglunum hefði hún alls
ekki átt að fá inngöngu í skól-
ann, en hún stóð sig svo vel á inn
tökuprófinu, að engum datt í hug
að spyrja hana um aldur, fyrr
en hún hafði staðizt prófið með
prýði og var komin inn í skól-
ann.
Einn piltanna Flosa Ólafsson sá
ég fyrir nokkrum árum í Mennta
skólaleikum, þar sem hann
strax var næsta efnilegur gam-
anleikari, og nú er hann einn af
rauðliðum Peppóne í leikritinu
um hann og Don Camillo. Aðrir
nemendur eru þær tvær stúlk-
urnar Ása Sigurðardóttir og Dóra
Reyndal, og Einar M. Guðmunds-
son og Bragi Jónsson.
Þetta unga fólk stundar allt
vinnu sína til kl. fimm á daginn
Stúlkurnar eru á skrifstofum og
piltarnir leggja stund á verzlun-
arstörf, rafvirkjun og járnsmíð-
ar. Það er hversdagsheimur
þeirra, morgun og dagstarf, en
þegar líða tekur á kvöldið halda
þau upp í ævintýra- og óskaheim
sinn í steinhöllinni við Hverfis-
götu.
Þannig er þeirra líf tvöfalt og
það er mikill kostur segir Har-
aldur Björnsson. f öllum höfuð-
borgum eru leikskólar starfandi
í einhvers konar mynd, en þeir
eru allir dagskólar. Þar verða
nemendurnir því að helga sig
leiklistinni allan daginn og leggja
niður borgarleg störf sín. En ef
framgangur þeirra á listabraut-
inni verður ekki sem skyldi,
reynist þeim nemendum hálfu
erfiðara að taka áftur til við
borgarastörf, þar sem þeir hafa
horfið frá þeim, um alllangan
tíma.
Því er okkar skóli mun betri,
segir Haraldur að með honum
er nemendunum kleift að stunda
störf sín eftir sem áður.
Ég spyr hina ungu leikara,
hver hafi verið ástæðan til þess
að þeir ákváðu að leggja fyrir
sig leikhússtörf. Þeim vefst
tunga um tönn, en flest segjast
þau þó hafa fæðzt með þessum
ósköpum og ekki verið í rónni
fyrr en þau komust á fjalirnar.
Ása kom fyrst fram á sviðið í
Iðnó þegar hún var 10 ára gömul
og varð þá staðráðin í því að
verða leikkona og Dóra segist
leggja stund á leiklist með söng-
námi og auðvitað sér hún hilla
undir óperuna í fjarska, þótt hún
nefni það ekki.
Nú er kominn tími til þess að
kennslustundin í leiklist
hefjist. Það er atriði úr Pétri
Gaut, þegar þau talast við Pétur
og Ingunn í Heggstaðahlíðinni.
Sviðið er afmarkað með tveimur
stólum annað fyrirfinnst ekki
sviðsmuna — og leikurinn hefst.
Þetta er ákaflega alvöruþrungið
atriði, Pétur afneitar Ingunni,
skapofsinn er feikilegur og
sviptingar miklar. Bragi heldur
á bókinni en hann þarf aðeins ör-
sjaldan að líta í hana:
Pétur: Bölvuð sé hver endur-
minning, bölvuð sé hver konu-
kynning.
— Nema ein.
Ingunn: Hver er sú eina?
Hverja ert þú að meina?
Pétur: Flýt þér burt, því fyrr,
því bétra. Flýt þér heim.
Ingunn: Nei, góði Pétur.
Þannig heldur æfingin áfram.
Haraldur situr á stól frammi í
sal og þegar honum þykir eitt-
hvað aðfinnsluvert kallar hann
fram í, hærra, skýrarar, leiðréttir
áherzlur og skýrir ýtarlega hver
hugur og sál persónanna sé. Pét-
ur og Ingunn taka því öllu fús-
lega og endurtaka atriðið — og
í þetta sinn gengur það mun bet-
ur.
Síðan er æft atriði úr „Sá sterk
asti“, sem fyrir nokkrum árum
var sýnt í Þjóðleikhúsinu, og
þannig líður kennslustundin við
æfingar og leiðbeiningar kenn-
arans, hvert smáatriði er gagn-
rýnt og fágað, framsögn lima-
burður, raddbeiting og svip-
brigði. Hér verður augsýnilega
enginn óbarinn biskup.
Loks er gert hlé á æfingunni og
mér gefst tóm til þess að spjalla
við Harald um skólann.
LEIKSKÓLI Þjóðleikhússins
var stofnaður fyrir 6 árum
jir hann og nú hafa útskrifazt
24 nemendur. Skóli-in er tveggja
vetra skóli, og til þess að fá inn-
göngu þarf að standast allstrangt
inntökupróf. Áður en nemend-
urnir ganga til prófsins hafa
þeir alla jafna stundað nám hjá
einhverjum leikara, sem mælir
með þeim og kennir þeim un<Jir-
stöðuatriðin. Og prófið er ekki
auðvelt, bæði framsögn á k æði
og tvö leikatriði, þar sem nem-
andinn er einn á sviðinu, án mót-
leikenda, og slík raun er erfið-
ari, en margur skyldi halda.
Á þessu inntökuprófi falla
alltaf einhverjir. Ég tel það
miklu betra að stöðva menn
strax, heldur en láta þá halda
áfram, ef ljóst er, að þeir geta
ekki öðlazt frama á leiklistar-
brautinni. Þó er það erfitt og á-
byrgðarhluti vegna þess, að oft
geta hæfileikarnir legið djúpt,
og nemendurnir verið svo „lok-
aðir“ að ekki kemur strax fram
hvað í þeim býr. En eftir fyrsta
veturinn er aftur próf og þá er
alla jafna unnt að sjá hverjir
eiga að halda áfram og hverjir
ekki. En það er þannig með leik-
listina, að sá sem einu sinni hef-
ir tekið bakteríuna losnar aldrei
við hana aftur. Það er mikið áfall
fyrir ungan leikara að verða að
hætta námi vegna hæfileika-
skorts og því er það æskilegast,
að það gerist sem fyrst, áður en
nokkrum tíma er eytt til ónýt-
is.
Ileikskóla Þjóðleikhússins er
sjö námsgreinar, og skólinn
starfar alla daga, tvo tíma á dag.
Skólastjóri er Guðl. Rósinkranz.
Leiklist kenna þeir Haraldur
Björnsson, sem óhætt er að segja
au sé „nestor“ skólans og Ævar
Kvaran.. Raddbeitingu kennir
ungfrú Hildur Kalman. Svip-
brigðaleik Benedikt Árnason.
Framsögn Ævar Kvaran. Skylm-
ingar Klemens Jónsson, dans og
plastik Erik Bidsted, og dr. Stein-
grímur J. Þorsteinsson heldurt
fyrirlestra í leiklistarsögu við
skólann. í leiklistartímunum sem
eru 6 stundir á viku eru æfðir
kaflar úr leikritum, í vetur m.a.
úr Galdra Lofti, Heilagri Jó-
hönnu, tveimur leikritum Kamb-
ans, Lénharði fógeta, Fleltkuð-
um höndum og svo mætti enn
lengi telja.
Jafnframt náminu í skólanum
fá nemendurnir lítil aukahlut-
verk í þeim leikritum, sem leik-
húsið sýnir á hverjum tíma.
Fyrsta veturinn er það starf
þeirra unnið endurgjaldslaust, á
það er litið sem þátt í kennsl-
unni og sumir nemendurnir taka
þátt í sýningum á nær hverju
kvöldi, svo nóg er að starfa.
Seinni veturinn hljóta þau aftur
á móti nokkur laun fyrir starf
sitt. Skólanum lýkur svo að
tveimur vetrum liðnum með burt
fararprófi, en þar með lýkur ekki
skólagöngunni, því alltaf halda
Framh. á bls. 10
Það er langur vegur í leiklistinni frá byrjandanum til snilidarleikarans, þrotlaust starf og ódrepandi
áhugi. VI* erum stödd i lelklistartíma hjá Haraldi Björnssyni og ungu leikararnir eru að æfa eitt
atriði úr Sá sterki. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)