Morgunblaðið - 07.06.1957, Qupperneq 8

MORVVNBLAfíin
Föstudagur 7. júní 1957
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjami Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Þá og nú
Marshall-samstarfið
UM þessar mundir eru tíu ár lið-
in frá því, að Marshall, þáver-
andi utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, hélt hina frægu ræðu
í Harvard, sem Marshall-áætlun-
in er sprottin af. Þessa afmælis
hefir verið minnzt víða um lönd,
og höfum við íslendingar einnig
ástæðu til að gera það með gleði.
Sannmæli er, sem sagt hefur
verið, að hagsæld sú, sem nú
ríkir í Vestur-Evrópu, eigi ekki
sizt ræktur sínar að rekja til
Marshall-samstarfsins.
En þess ber að minnast, að af
hálfu Bandaríkjamanna var eng-
an veginn ætlazt til þess, að hjálp
þeirra næði eingöngu til lýðræð-
isríkja Evrópu, heldur var kom-
múnistaríkjunum einnig boðið til
samstarfsins. Tékkóslóvakía hafði
þegar tekið boðinu, þegar for-
ystumenn hennar voru kallaðir
til Moskvu, og þeim settir slíkir
úrslitakostir, að þeir neyddust til
að afturkalla þátttöku sína. Sagði
þá Masaryk utanríkisráðherra:
„Við fórum til Moskvu sem full
trúar sjálfstæðs ríkis, en snúum
heim, sem erindrekar kúgaðrar
þjóðar“.
Með þessu skildi á milli feigs
og ófeigs. Rússar mögnuðu ör-
birgðina meðal þeirra þjóða, sem
þeir undirokuðu, en hinar frjálsu
þjóðir hófu samstarf, sem orðið
hefur þeim til mikillar blessunar.
Hér á landi urðu flestir lýð-
ræðissinnar sammála um þátt-
töku í þessari samvinnu. Af þá-
verandi forystumönnum skar Her
mann Jónasson sig úr. Hann
reyndi eftir föngum að hindra
og torvelda aðild íslands, en þá
hafði hann enn ekki þreytt sam-
flokksmenn sína með kommún-
ista þjónkuninni svo, að þeir
höfðu kraft til að veita honum
viðnám og völdu hinn betri kost.
ísland naut margs konar t\ag-
ræðis af efnahagssamvinnunni.
Auðveldað var fyrir um vöru-
sölu, nauðsynja aflað til lands-
ins til að bæta úr harðindum,
véla og annarra framleiðslutækja
aflað, Sogsvirkjun framkvæmd
og áburðarverksmiðja byggð,
svo að nokkur dæmi séu nefnd.
Allt horfði þetta til góðs og var
því þýðingarmeira sem á þess-
um árum gengu harðindi yfir
stóra landshluta og síldveiðibrest
urinn gerði feiknatjón. Sú að-
stoð, sem fengin var, bætti nokk-
uð úr þessum skakkaföllum, þó
að hún jafnaði þau engan veginn
til fulls.
Aldrei voru sett nein skilyrði
um hersetu Bandaríkjamanna
hér í þessu sambandi, né hefðu
þáverandi ráðamenn í þessum
efnum léð máls á samblöndun
þessa tvenns. Þeir töldu íslend-
ingum ekki vandara um að taka
þátt í þessari samvinnu en öðrum
frjálsum þjóðum, sem voru miklu
efnaðri og lengra komnar í upp-
byggingu atvinnuvega sinna. —
Þeirri þátttöku mætti hins vegar
engan veginn blanda saman við
nauðsyn á vörnum íslands. Meta
yrði alveg sjálfstætt, hvort sú
nauðsyn væri fyrir hendi íslands
vegna eða ekki. Ef svo væri, yrði
að ganga til samstarfs um varn-
irnar, annars ekki.
UTAN UR HEIMI
Verzlað með varnir
íslendingar hafa því miður
ekki borið gæfu til að halda fast
við þessar skoðanir. Eftir frum-
hlaupið 28. marz 1956, varð hitt
ofan á, að núverandi valdhafar
tengdu nýja varnarsamninga við
fjárhagsaðstoð landinu til handa.
Sú niðurlæging varð enn átakan-
legri fyrir það, að forsætisráð-
herrann Hermann Jónasson hafði
fyrif kosningar sagt, að betra
væri að vanta brauð en una dvöl
erlends varnarliðs í landinu.
Úr þeim hreystiyrðum varð
harla lítið, þegar á reyndi. —
Fréttamaður bandaríska stór-
blaðsins „New-York Times“ á
Norðurlöndum sagði frá því jafn
skjótt og samningar voru gerðir
hér í nóvember um áframhald-
andi dvöl liðsins, að i því sam-
bandi hefði verið samið um 30
millj. dollara efnah.aðstoð næstu
4 mán. Síðari atburðir sýndu
raunar, að þar var málum bland-
að. 'Bandaríkin munu aldrei hafa
lofað nema um 11 millj. dollara,
en íslenzka ríkisstjórnin heimtaði
30 milljónir.
„Silfurpeningarnir eru alltaf
30“, eins og Þjóðviljinn sagði þá.
Þjóðviljinn staðfesti og hinn 8/
des., að „í sambandi við hernáms
samningana hefur Bandaríkja-
stjórnin boðið íslendingum 160
millj. króna lán til Sogsvirkjun-
arinnar . . .“.
4 millj. dollara lánveitingin úr
öryggissjóði Bandaríkjanna, sem
opinberuð var rétt fyrir áramót- i
in, var einnig forsenda íslenzku
stjórnarinnar fyrir varnarsamn-1
ings-gerðinni í desember. í
Allt eru þetta því miður ó-
hagganlegar staðreyndir. Ey-
steinn Jónsson hefur reynt að
mótmæla sannleikanum með
þeim rökum, að engin slík skil-
yrði hafi verið sett fyrir Mars-
hall-hj álpinni á sínum tíma, og
hafi það ekki heldur verið gert
nú. Víst er það rétt, að varn-
armálunum var aldrei blandað
saman við efnahags-aðstoð í
Marshallsamstarfinu. Allar full
yrðingar kommúnista um hið
gagnstæða eru staðlausir stafir,
enda komu komrrtúnistar þá
hvergi nærri og vissu ekkert um
það, sem gerðist.
Nú eru kommúnistar aftur í
ríkisstjórn og hljóta að vita, hvað
fram fer. Allra sízt mundu þeir
bera á sjálfa sig sakir að ástæðu-
lausu. Játning þeirra á samteng-
ing Sogslánsins og varnarsamn-
inganna er því örugg sönnun,
enda studd margvíslegum öðrum
atvikum, svo sem samtíma frá-
sögn margreynds fréttamanns
frá merkasta blaði í Bandaríkj-
unum. Er það meira en ósenni-
legt, að kommúnistar á íslandi
og Bandaríkjamenn sameinuðust
með þessum hætti einungis til að
gefa Sjálfstæðismönnum högg-
stað á núverandi stjórn! En
þeirri fjarstæðu ætla málsvarar
ríkisstjórnarinnar íslendingum
nú að trúa.
Óheilindi stjórnarliðsins í ut-
anríkismálum urðu og öllum aug
ljós, þegar sjálfur utanríkisráð-
herrann sagði ekki orð um þau í
eldhúsræðu sinni, og reyndi þar
með að leiða hugann frá hinum
þýðingarmestu málum.
HeilbrigSisásfand batn-
aði eftir dauða Stalins
Kr
rúsjeff var á dögun-
um á ferð í Póllandi og átti þar
tal við pólska blaðamenn. Varð
honum tiðrætt um það hve menn
lifðu nú heilsusamlegu líferni í
Kreml. Nú færu höfðingjarnir
þar aldrei til vinnu fyrr en kl.
9 á morgnana, útsofnir og end-
urnærðir. „Við munum tímana
tvenna“, sagði hann. „Stalin
hafði þann leiða vana að vilja
alltaf vinna á næturnar, en sofa
á daginn. Samstarfsmenn hans
Mátti kyrrt liggja
Nelly Rivas, sem var
síðasta vinkona Perons einræðis-
herra í Argentínu áður en hann
hrökklaðist frá völdum, hefur nú
gefið út æviminningar. Stúlkan
Nelly Rivas má ekki segja frá.
er reynda* ekki gömul, því að
hún var ekki nema 14 ára, þegar
Peron átti vingott við hana. Sem
vænta mátti fjalla minningarnar
því eingöngu um samverustund-
ir þeirra tveggja — og birtust
fyrstu kaflarnir í blaði einu
argentísku. Var upplagið gert
upptækt af stjórnarvöldunum á
þeim forsendum, að efnið væri
siðferðislega spillandi og skaðaði
bæði höfundinn og lesendurna.
urðu því að vinna hinn venju-
lega vinnutíma á daginn auk þess
sem þeir vöktu með foringjan-
um um nætur, því að allir urðu
að vera á sínum stað, ef Stalin
þurfti á einhverjum að halda eða
hann þurfti að fá einhverjar upp-
lýsingar. En svo komst allt í eðli-
legt horf þegar Stalin lézt. Nú
vinnum við mjög skynsamlega“.
á má bæta því við,
að samkvæmt nýrri tilskipun frá
Zhukov eiga allir foringjar í
hernum að stunda leikfimi í
klukkustund á morgnana áður en
vinna hefst. Margir herforingjar
vinna í ýmsum ráðuneytum í
Kreml svo að líklegt má telja, að
dagurinn byrji þar kl. 8 með því
að foringjarnir stökkva nokkrum
sinnum yfir hestinn og fara koll-
Myndip þessap era teknap af
Krúsjeff, er flutt var viðtal við
hann í bandarískri útvarpsstöð
fyrir skemmstu.
hnís. Hvort þeir taka lýsið á und-
an eða eftir er ekki vitað.
1 yrir utan ungverska
innanríkisráðuneytið i Búdapest
standa daglega margir gljáfægð-
ir bandarískir fólksbilar af nýj-
ustu gerð. Sagan segir, að Ung-
verji einn hafi átt leið þar fram-
hjá á dögunum og dokað við til
þess að skoða þessa fögru gripi
nánar. Annar Ungverji gekk þar
um og vatt sér þá að hinum fyrr-
nefnda og spurði: Hvernig lízt
þér á þá þessa?
Þetta eru fallegustu rússnesku
bílarnir, sem ég hef séð — fal-
legustu bílar í heimi — svaraði
sá fyrri.
Ha, veiztu ekki hvaða bílar
þetta eru?
Jú, ég vissi ekki hver þér
voruð.
Tekjuháir betlarar
B
andarískir betlarar
eru sagðir þeir tekjuhæstu í
heimi. Einn þeirra var á dögun-
um gerður brottrækur úr New
Jersey og gert að greiða 50 doll-
ara í sekt. Hann hefur ekki verið
lengi að „vinna“ upp sektina,
því að daglegar tekjur hans voru
50—100 dollarar. Þessi betlari,
sem mun ekki vera nein undan-
tekning hvað háar tekjur snert-
ir, hefur komizt upp í meira en
50 dollara á klst.
H.
ann heitir Gonzales
og komst í fréttir dagblaðanna,
er hanh var rekinn frá New
Jersey. Hann er 23 ára að aldri,
einhentur, og leikur á harmoniku
á götum og gatnamótum, leggur
hattinn sinn á stéttina við fætur
sér — og vegfarendur kasta
skildingi í hattinn til þess að
styrkja „fátæklinginn“. Að lokn-
um „vinnutima", sem sjaldan er
mjög langur, er Gonzales enginn
betlari. Hann býr á dýrum gisti-
húsum, berst mikið á, gefur mik-
ið þjórfé, og hefur meira að segja
eins konar umboðsmann, sem
fylgir honum jafnan eftir og sér
um að „betlarinn" þurfi ekki
einu sinni að bera harmoniku
sína. Umboðsmaðurinn sér um
allar fjárreiður, leitar að góðum
„vinnustöðum", þegar þeir flytja
milli borga — og gerir yfirleitt
allt, sem gera þarf — fyrir gott
kaup.
Alif dönsku sljómarinnar í veði
Gjaldeyrissfaðan versnar enn
KAUPMANNAHÖFN, 5. júní: —
Eins og kunnugt er, hefur hin
nýja stjórn Danmerkur ákveðið
að leggja fram frumvarp í þing-
inu hinn 11. júní nk., þar sem
gert er ráð fyrir miklum sparnaði,
t.d. hyggst stjórnin fá 100 millj.
d. kr. með skylduspamaði. Þá
hyggst stjórnin ná 100 millj. d.
kr. með nýjum sköttum á tóbak
og áfengi. — Samtímis því, sem
unnið er að þessu frumvarpi nem
Framh. á bls. 15.