Morgunblaðið - 02.11.1957, Blaðsíða 11

Laugardagur 2. nóv. 1957
MORCmSBL AÐIÐ
11
Kurare-lyfið veitti honum
Nóbelsverðlaun
Daniel Bovet kynntist því i Brasilíu
STOKKHÓLMI. — Eins og
kunnugt er, fékk ítalski (hann
er þó fæddur í Sviss) vísinda-
maðurinn Daniel Bovet Nó-
belsverðlaunin í læknisfræði.
Helzta afrek hans í læknis-
fræði er uppgötvun kurare-
svefnlyfsins. Það er unnið úr
eitri, sem Indíánar í Suður-
Ameríku hafa notað á örva-
odda. Hefur þetta nýja lyf
Bovets haft mikla þýðingu
fyrir læknisfræðina. Ágæti
lyfs Bovets er aðallega fólgið
í því, að það hefur engin slæm
áhrif á sjúklinginn, en veitir
læknum þó lengri tíma til
uppskurðar en áður var og
einnig hefur það í för með
sér, að vöðvarnir slappa af
betur en áður var.
Þá má geta þess, að Bovet fékk
Nóbelsverðlaunin einnig fyrir
þátt sinn í uppfinningu lyfs við
asma og öðrum ofnæmissjúkdóm-
um. Hann hefur notið ágætrar
aðstoðar eiginkonunnar, sem
einnig er vísindamaður. Hún er
ítölsk.
Þegar Bovet var tilkynnt, að
hann hefði fengið Nóbelsverð-
laun, sagði hann, að það kæmi
sér mjög á óvart. Hann hefði
ekki einu sinni vitað, að hann
hefði verið meðal „kandídat-
anna“. En við hjónin förum auð-
vitað til Stokkhólms að veita
verðlaununum viðtöku, bætti
hann við. — Hann skýrði blaða-
mönnum ennfremur frá því, að
áhugi hans hefði beinzt að kur-
are, þegar hann var á ferðalagi
í héruðunum í kringum Amazon-
íljótið. Þá komst hann í kynni
við þetta hræðilega eitur og fór
að velta því fyrir sér, hvort ekki
mundi hægt að nota það til góðs.
— Þess má að lokum geta, að
Bovet er aðeins um fimmtugt, en
samt hefur hann gefið út um 250
vísindagreinar um læknisfræði.
★
INDJÁNARNIR kalla eitur þetta
Urari eða Woorari. Er það kemst
í blóðið, lamazt fórnardýrið, það
getur ekki ándað og kafnar. Aft-
ur á móti er það meinlaust, ef
það kemst ekki í blóðið og geta
menn því etið það, ef engar risp-
ur eru á vörum eða þörmum. En
ef það kemst í blóðið, þá er dauð-
inn vís. Þess má geta hér, að
nauðsynlegt er að nota kurare-
svefnlyfið með öðrum deyfinga-
lyfjum. Dönsku blöðin segja, að
kurare hafi verið reynt við ill-
kynjuðum meinsemdum með góð-
um árangri.
Kuraré er unnið úr berki trjáa
af strychnos-ættinni, en plöntur
þessar vaxa í Guyana, Venesúelu
og Brasilíu. Börkurinn er tekinn
og soðinn og úr maukinu er eitr-
ið svo búið til. — Á einum stað
í Suður-Ameríku er eitrið notað
á"allsérstæðan máta: Ungu stúlk-
urnar nota það sem vopn gegn
þeim herrum, sem gerast of nær-
göngulir við þær. Þær bera arm-
bönd með oddhvössum prjónum,
sem kurare hefur verið smurt á.
Ef óvelkominn aðdáandi Ijemur
við armbandið, stingur hann sig
og deyr á svipstundu.
7/&M2L
Uppþot í sænskri knattspYrnu?
JTejr Cunnar Cren
aStur til Ítalíu
SÆNSKI knattspyrnmsnillingur.
inn Gunnar Gren hefur aff und-
anförnu unniff hvern sigurinn af
öffrum. Hann fékk aftur áhuga-
mannaréttindi eftir áratugalang-
an feril sem atvinnumaður á
ítalíu. Vann hann óþekkt sænskt
liff frá deild til deildar og hefur
aff undanförnu veriff meff í lands
liffum Svía og unniff þar hvern
persónulega sigurinn af öffrum.
Síðasta stórsigurinn vann hann í
sænska landsliffsbúningmim fyr-
ir 10 dögum, er Norffmenn og
Svíar háffu landsleik og Svíar
sigruffu 3:0. Yfirburffaleikur Svía
er ekki hvaff sízt talinn eiga ræt-
ur sínar að rekja til elzta manns
sænska liffsins, Gunnars Gren, en
hann er 37 ára gamall.
Sænska íþróttablaðið segir frá
því 16. þ.m. að lengi hafi verið
búizt við að Gren fengi aftur til-
boð frá Ítalíu. Við síðasta lands-
leik hans (gegn Norðmönnum)
óx grunur manna um að svo
myndi fara. Blaðið átti samtal
við Gunnar Gren, og segist hann
hafa fyrir löngu fengið tilboð frá
Genúa á Ítalíu um að verða þar
tæknilegur framkvæmdastjóri.
Kveðst Gren hafa sagt Genúa-
mönnum, að hann myndi sjá til
og hugsa sig um.
Síðan segir Gunnar Gren blað-
inu, að þó leikurinn við Norð-
menn kunni að hafa aukið á á-
huga ítalanna, þa muni hann enn
bíða og sjá til — fram yfir heims
meistarakeppnina næsta ár. Og
síðan segir Gren:
Ég vil gera öllum það ljóst, að
ég kom heim til Svíþjóðar aftur
m. a. af því að ég vildi gefa
sænskri knattspyrnu það litla,
sem eftir er af kunnáttu minni.
»Það eru ýmsir sem ekki virðast
hafa skilið þetta og lagzt gegn
mér og reynt að slíta mig úr
tengslum við landsliðið.Ég vil ekki
með þessu segja, að ég líti á mig
sem einhvern sigurvegara, en þó
skal því ekki neitað að maður er
ánægður með að sæmilega vel
hefur gengið.
Ánægjulegast fyrir mig er,
heldur Gren áfram að ég finn
mig frískan og vel þjálfaðan. Ég
verð að leita langt aftur í timann
til að finna mig í betri þjálfun
en ég er nú í. Ég hef átt ánægju-
lega daga með liðinu og nú síð-
ast verið í góðum félagsskap í
landsliðinu, segir Gren að lok-
um við hið sænska blað.
En greinin er athyglisverð, eink
um ef það er rétt að þessi, einn
bezti knattspyrnumaður Svía
allra tíma, skuli vera að hugsa
um að „flýja land“ aftur vegna
þess að einhver þröngur hringur
Svía vill ekki hafa hann í lands-
liðinu, þó tug- og hundruð þús-
undir og milljónir manna víða
um lönd viti hver öndvegisknatt-
spyrnumaður hann er.
i I i
SKAK
i 1 i
DAGANA 22.—27. ágúst fór fram
í Vín skákkeppni milli fjögurra
landa. Rússar sigrúðu í keppninni
eins og við var að búazt og hlutu
41 vinning af 60. Júgóslavía 34.
Tékkóslóvakía 24 'k og Þýzkal.
2OV2. Þarna var samankomið harð
snúið lið og má þar nefna heims-
meistarann Smyzlof, Tal,
Spassky, Bronstein og svo fram-
vegis. Eftirfarandi skák er frá
keppninni milli Júgóslava og
Tékka. Ikov, sem hefur hvítt er
einn hættulegasti andstæðingur
F. Ólafssonar á svæðakeppninni
í Hollandi. Svörtu mönnunum
stýrir Dr. Alster, sem tefldi hér
á stúdentaskákmótinu í sumar.
Hv. Ikov. Sv. Dr. Alster.
Niimzoindversk-vörn.
1. d4, Rf6. 2. c4, e6. 3. Rc3,
Bb4. 4. e3, b6. 5. Rge2, Re4.
(í þessari stöðu er leikurinn hæp-
inn. Betra er 5...... Bb7 cða
5.... Ba6.) 6. Dc2, Bb7. 7. a3,
Bxc3t 8. Rxc3, f5. (Svartur hefði
valið 8.... Rxc3. 9. Dxc3, d6
og síðan Rd7. og e5. með viðun-
andi stöðu, hefði hann scð fyrir
næsta leik hvíts. 9. d5!, Rxc3.
10. Dxc3, 0—0. 11. b4! exd5?
(Það sýnir sig skjótt, að peðið
er eitrað. Sjálfsagt var 11.....
Df6. 12. Dxf6, Hxf6. 13. Bb2, Hf7
14. Hdl, exd5. 15. cxd5, d6 og
hvítur hefur betri stöðu vegna
h - svartur hefur
góða varnarmöguleika.) 12. Bb2,
Df6. (Ef 12.Hf7. 13. 0—0—0
með sterkri sókn.) 13. Dxf6, gxf6.
14. 0—0—0, dxc4. 15. Bxc4f, Kg7.
16. Hhgl (Svartur er útilokaður
frá því að koma mönnum sínum
á drottningarvæng í baráttuna
t.d. 16. d6. 17. g4, fxg4. 18.
Hxg4t, Kh8. 19. Bxf6f, Hxf6. 20.
Hg8 mát.) 16. — h5. 17. Bd3,
Be4. 18. g4!
ABCDEFGH
I i i W
■ ■ m ■
II ■ ■iBi
§1 B-ipáB
m * ■

ABCDEFGH
18. Bxd3. (Eitthvað betra
var 18. hxg4. 19.Bxd4, fxe4.
20. Hxg4f, Kf7. 21. Hxe4, d6.
22. Hc4, Ra6.) 19. gxh5t, Kf7.
Steinunn Oddsdóttir
frá Óslandi — minning
FRÚ Steinunn Oddsdóttir frá
Óslandi í Höfnum andaðist á
Landakotsspítala 23. okt. s.l. eftir
stutta legu á 82. aldursári. Útför
hennar fer fram frá Kirkjuvogs-
kirkju í Höfnum í dag.
Frú Steinunn var af göfugu
bergi brotin. Hún fæddist að
Lundi í Lundarreykjadal 7. jan.
1876, og voru foreldrar hennar
hm þjóðkunnu merkishjón séra
Oddur Vigfús Gíslason og kona
hans, Anna, dóttir Vilhjálms'óð-
alsbónda og dbrm. í Kirkjuvogi,
Hákonarsonar. Þegar Steinunn
var tveggja ára, fluttist hún-með
foreldrum sínum að Stað í Grinda
vík, þar sem séra Oddur þjónaði
til ársins 1894 að hann flutti al-
farinn með fjölskyldu sinni til
Ameríku. Þar var hann prestur
íslenzkra safnaða í Nýja íslandi
og Selkirk. Séra Oddur er oftast
kenndur við Stað í Grindavík, þar
sem hann gerði garðinn frægan
sem frömuður slysavarna hér á
landi, svo sem kunnugt er. Sjáif-
ur var hann mikill sjómaður.
Síðustu ár ævinnar stundaði hann
lækningar og var skráður í lækna
félag Bandaríkjanna. Þau Anna
og séra Oddur eignuðust 13 börn,
og var Steinunn þriðja barn
þeirra.
Steinunn var ung tekin í fóstur
af þeim sæmdarhjórmm Helga
Sivertsen og Steinunci Vilhjálms
dóttur, móðursystur sinni, og
flutti því ekki úr landi með for-
eldrum sínum. Ólst hún upp hjá
fósturforeldrum sínura fyrst á
(Fari kóngurinn yfir á h-línuna
getur hann auðveldlega lent i
mátneti 19....Kh6. 20. Hd3, d6.
21. e4! fxe4. 22. Hg6f næst Hdg3 )
20. Hxd3, d6. 21. Hc3, Rab. (Til
athugunar kom 21....... c5. 22.
Hd3, Ke6. og svartur hefur mögu-
leika á að verjast.) 22. Hc6,
Hac8. 23. h6, Ke6. 24. h7, Rb8.
25. Hc4, Rd7. 26. Hg7, Hh8. (Hér
sleppir svartur möguleikanum á
að leika c5 og skákin er senn á
enda.) 27. Hc6!, a6. 28. a4, a5.
29. bxa, bxa. 30. Bc3, Rc5. 31.
Kc2, Rxa4. 32. Bxa5, Rc5. 33.
Bxc7, Rb7. 34. Hb6, Hxc7þ (Ef
34....Rc5, kemur 35. Hxd6j og
mát í tveimur.) 35. Hxc7, Rc5
Þessi leikur er ekki afleikur,
vegna þess að svartur tapar ridd-
aranum einnig ef hann leikur
35...,. Ra5. 36. Hb5. Ef 35....
Rd8. Þá Hb8 t - -æst Hg7, og g8.
36. Hxc5 Svartur gaf.
Ingi R.
Útskálum, en síðar i Kirkju-
vogi.
Steinunn Oddsdóttir giftist 28.
maí 1892 Ólafi Ketlissyni frá
Kotvogi, syni Ketils óðalsbónda
og dbrm. Ketilssonar og konu
hans, Vilborgar Eiríksdóttur.
Þau Steinunn og Ólafur hófu
fyrst búskap í Kirkjuvogi og
bjuggu þar til ársins 1902, en þá
fluttu þau að Kalmanstjörn, þar
sem þau bjuggu í 26 ár. Árið 1928
seldi Ólafur Kalmanstjörn cg
reisti nýbýlið Ósland á fögrum
stað við Ósana í Kirkjuvogs-
hverfi í Höfnum. Þar bjuggu
þau hjón síðan en Ólafur dó 19.
febr. 1947. Hjónaband þeirra
Steinunnar og Ólafs var langt cg
farsælt. Ólafur var hinn ágsitasti
heimilisfaðir, ástríkur og um-
hyggjusamur maki og faðir, en
frú Steinunn hinn góði engill, sem
allra böl vildi bæta.
Á Kalmanstjörn höfðu þau
Steinunn og Ólafur stórt og mann
margt heimili. Hann byggði þar
mikið og vandað íbúðarhús, sem
á þeim tíma bar af öðrum slíkum
að útbúnaði öllum. Á þessu gamla
höfuðbóli rak Ólafur oftast út-
gerð. ásamt búskapnum, og var
þar oft margt manna bæði
heimafólks og gesta. Margir sóttu
þau hjón heim bæði innlendir og
erlendir, því að höfðingsbragur
var þar á öllu.
Á heimili þeirra Steinunnar og
Ólafs var gott að koma. Hlýtt
viðmót þeirra hjóna og skemmti-
legar viðræður ollu því, að fólki
leið ávallt vel í návist þeirra.
Þar.gað komu skyldir og vanda-
lausir, og þar voru styrkt bönd
frændsemi og vináttu. Þar var
hver maður eins og heima lijá
sér.
Þessi voru börn þeirra Stein-
unnar og Ólafs:
Sigurður, kaupmaður í Reykja-
vík, giftur Jónínu Guðmunds-
dóttur, Anna, dó tveggja ára,
.i.nna giftist Óskari Sæmundssyni
frá Garðsauka, dó 1928, Eva, sem
dvaldist með foreldrum sínum,
Ketill, bóndi í Höfnum, giftur
Elínu Guðmundsdóttur og Oddur,
yfirlæknir á Reykjalundi, giftur
Ragnheiði Jóhannesdóttur.
Ennfremur ólu þau Steinunn
og Ólafur upp þrjú fósturbörn:
Steinunni Óskarsdóttur, sem gift
er í Ameríku, Evu Magnúsdótt-
ur, frú á Hjalteyri og Hauk Bergs
son járnsmið í Reykjavík.
í elli sinni og ekkjudómi naut
frú Steinunn ástríkis og u.m •
hyggju Evu dóttur sinnar, sem
veitti húsi og heimili foreldra
sinna forstöðu, eftir að aldur
færðist yfir þau. Sjálf var Stein-
unn í elli sinni, ekki síður en
fyrr á árum vakin og sofin 1 því,
sem snerti hag og velferð barna
hennar og fósturbarna. Allt líf
hennar var þjónustustarf eins og
annarra beztu kvenna þessa
lands. Hún sá aldrei nema það
sem gott var hjá nokkrum manni,
skyldum eða vandalausum og
engin var fljótari en hún að taka
upp hanzkann fyrir þá, sem lítils
voru megnandi eða á einhvern
hátt olnbogabörn lífsins. Þessir
eiginleikar voru frá því fyrsta til
hins síðasta ríkjandi í sál hennar
og lágu öllum í augum uppi, þvi
fylgja henni blessunatóskir
allra, sem henni kynntust.
I. Þ.
Röskur piltur
óskast til sendiferða
og lagerstarfa.
Friðrik Bertelsen & Co hf.
Slipphúsinu — Vesturenda.
Sími 16620.