Morgunblaðið - 28.11.1958, Blaðsíða 9

Föstudagur 28. nóv. 1958
Sf O R CITS BL AÐ1Ð
9
Karfamidaleit og tilraunir
með síldarvörpur á miðunum
við SV-land. Auk þes að gera til-
raunir með þýzkri síldarvörpu við
SV-land.
Fyrst voru gerðar tilraunir í
Miðnessjó með báðum veiðarfær-
unum. Enda þótt- síld virtist vera
mjög nærri botni á daginn, feng-
ust aldrei meira en 10 tunnur í
togi í botnvörpuna. í 5 togum
fengust alls 100 tunnur í flot-
vörpuna, þar af 50 tunnur í einu
togi. Auk þess var togað í til-
raunaskyni og var dýpt vörpunn-
ar þá ákvörðuð með aðstoð v/s
Fanneyjar.
Þá var haldið austur fyrir land.
Síldin virtist yfirleitt vera dreifð
á mjög stóru svæði 60—100 sm
út af NA-landi. Um 400 rússnesk
síldveiðiskip voru þarna að rek-
netjaveiðum. Erfitt var um vik
með togtilraunir innan um rek-
netjaskipin, því að net þeirra
voru í sjó allan sólarhringinn.
Utan rússneska síldveiðiflotans
varð ekki vart við verulegt síldar
magn, og tilraununum því hætt
þar eftir nokkur tog. í einu
þeirra fengust 10 tunnur af
ágætri síld á 40—50 fðm. dýpi.
Að lokum voru aftur gerðar til-
raunir við SV-land. Þar sprakk
varpan. Ekki var gerlegt að gera
við hana strax svo fullnægjandi
væri, og var því tilraununurn
hætt að sinni.
Þannig verður að teljast, að
hvorki hafi fengist fullnægjandi
reynsla á flotvörpunni né á veiði-
möguleikum í Austurdjúpi. Tak-
ist viðgerð á vörpunni á næst-
unni, er áformað að fara í annan
leiðangur í desember.
Þessum leiðangri stjórnuðu
þeir Jakob Jakobsson fiskifræð-
ingur, og Bjarni Ingimarsson,
skipstjóri.
Auk þessara veiðarfæratilrauna
hafa verið gerðar veiðarfæratil-
raunir á Fanneyju, eins og áður
getur. Þar var reynd kanadisk
flotvarpa og rússnesk síldarbotn-
varpa. Nokkrum sinnum hafa
fengist um 20 tunnur í togi í
kanadisku vörpuna og var togað
nærri botni. I rússnesku vörpuna
fékkst engin síld við botn, en ýmis
konar aðrir fiskar svo sem ufsi
og þorskur veiddust allvel. Þeg-
ar varpan var höfð upp í sjó
fengust í hana 6 tunnur af síld
í togi.
Þessum tilraunum stjórnuðu
þeir Ingvar Pálmason og Illugi
Guðmundsson.
Auk þeirra aðalveríkfna, er að
framan getur, hefur nefndin tek-
ið afstöðu til nokkurra minni hátt
ar tillagna og tilrauna einstakl-
inga í veiðitækni.
Ef Fanney verður á næsta ári
í þjónustu nefndarinnar, er gert
ráð fyrir, að hún verði áfram við
síldarleit og veiðitilraunir. Enn
fremur er áformað , að fram-
Morgunblaðinu hefir borizt
eftirfarandi fréttatilkynning
um starfsemi fiskileitar- og
veiðitilraunanefndar.
EINS og kunnugt er, hefur Al-
þingi veitt á undanförnum árum
nokkurt fjármagn til fiskileitar
og veiðitilrauna. Framkvæmd
leiðangra og tilrauna, sem gerð-
ar hafa verið fyrir þetta
fé, hafa til þessa verið í höndum
ýmissa aðila.
í júlibyrjun sl. sumar skipaði
svo sjávarútvegsmálaráðuneytið,
nefnd til þess að hafa með hönd-
um framkvæmdir á fiskileit og
veiðtilraunum. í nefnd þess-
ari eiga sæti Illugi Guðmundsson,
skipstjóri, sem jafnframt er for-
maður nefndarinnar, Jakob Jak-
obsson fiskifræðingur og Ingvar
Vilhjálmsson forstjóri, en vara-
menn þeirra eru dr. Jakob Magn-
ússon og Sæmundur Auðunsson
íorstjóri.
Karfaleiðangrar.
Nefndin tók þegar til starfa.
Fyrsta verkefni hennar var að
skipuleggja og hrinda af stað
karfaleitarleiðangri, og hafa ver-
ið farnir tveir slíkir leiðangrar í
ár. Að athuguðu máli var ákveð-
ið að kanna svæðið við austur-
strönd Labrador (Hamilton-
banka) og Nýfundnalands. Fyrri
leiðangurinn var farinn dagana
18. júlí til 2: ágúst. Leitað var
í austurhalla Hamiltonbanka, allt
suður fyrir ál þann, sem er NA
af sundinum milli Nýfundnalands
og Labrador (Belle-Isle-sund).
Karfa varð allsstaðar vart á leit-
arsvæðinu. Á Hamiltonbanka var
magnið ekki mjög mikið, en hins
vegar fékkst ágætur karfaafli
á horni sunnan við áðurnefndan
ál, sem íslendngar hafa nú nefnt
Sunddál.
Senni leiðangurinn var farinn
dagana 15 .sept.—28. sept í þeim
leiðangri var leitað meðfram út-
kantinum sunnan Sundáls allt
suður á 50°23’N. Á þessu leitar-
svæði fékkst góð karfaveiði á 40
sm. svæði, en þó mest á norður-
enda lágs hryggjar, sem þar er.
Veiðisvæði þessu 'var gefið nafn-
ið Ritubanki. Mi’li Sundáls og
Ritubanka eru um 80 sm. Sund-
álsveiðisvæðið er um 120—130
sm. undan landi, en Ritubanki um
170—180 sm.
Á báðum þessum veiðisvæðum
hefir íslenzki togaraflotinn siðan
haft uppgripa afla, eins og kunn-
ugt er. Fullyrða má, að þessi
nýju mið hafa komið að mjög
miklum notum, því karfasókn hef
ur aldrei verið meiri en í ár, en
veiðarnar sjaldan rýrari á öðrum
miðum. Hafa nú aflást á þess-
um miðum a. m. k. 55 þúsund
tonn.
Stjórn þessara leiðangra önn-
uðust Dr. Jakob Magnússon og
Sæmundur Auðunsson.
Annað aðalverkefni nefndarinn
ar var að skipuleggja síldarleit
við SV-land í haust. Til þessarar
leitar var v/s Fanney leigð. Síð-
an um miðjan september hefur
hún leitað síldar við SV-land.
Jafnframt hafa verið framkvæmd í GÆR var útbýtt á Alþingi til-
ar nokkrar veiðarfæratilraunir á ! lögu til þingsályktunar um lækn-
kvæmdar verði á skipinu fiski-
og sjórannsóknir með sérstöku
tilliti til hrygningar nytjafisk-
anna, meðan á vetrarvertíð stend
ur við S- og SV-land. Mun Fiski-
deild AtVinnudeildar Háskólans
annast þær rannsóknir.
Að svo stöddu er ekki hægt að
gera hánari grein fyrir fram-
kvæmdum þeim, sem fyrirhug-
aðar eru á næsta ári, þareð ekki
er vitað, hve mikið fé Alþingi
veitir til þeirra.
Óffinn — eltt hínna litlu skipa okkar, sem tapar alltaf elt-
ingaleik viff lögbrjótana.
Aukið öryggi og efling
landhelgisgœzlunnar
EINN liður landhelgisgæzlunnarútivist. Áhöfnin hafði varla dval-
er björgun og aðstoð við skip og
báta, sem þess þurfa með. Þessi
liður landhelgisgæzlunnar hefur
oft og tíðum verið argsamur og
varðskipin þar af leiðandi lítið
getað sinnt landhelgisgæzlu. Báð-
ir liðir landhelgisgæzlunnar, land
helgisgæzla og björgunarstörf,
eru veigamiklir liðir í baráttu
okkar fyrir lífsafkomu: Land-
heigisgæzlan til varnar fiskistofni
okkar fyrir botnvörpunni innan
landhelgi, sem útfærsla landhelg
innar hefur sýnt okkur og sann-
að, nauðsyn á, og björgunarstarf-
semin til að efla öryggi þeirra
sem sjóinn stunda.
Varðskip okkar eru fá, og má
méð sanni segja, að hver klukku-
stimd varðskipanna er dýrmæt.
Það mætti því búast við, að hver
bátaformaður gerði sitt til að
létta undir með varðskipunum
og vera ekki að kalla þau á vett-
vang nema nauðsyn krefji. En því
miður kemur það of oft fyrir,
að varðskipin eru kölluð til að-
stoðar bátum, sem hefðu getað
notað aðrar leiðir til að komast
í höfn. Mörg aðstoðin hefur ver-
ið veitt bátum, sem hefðu getað
komist sjálfir í höfn ef áhöfnin-
izt heima sér meira en 4 klst.
þegar beiðni kom frá Slysavarna-
félaginu um að fara vélbát til
aðstoðar sem væri með bilaða vél
í Miðnessjó. Komið var SA-
hvassviðri og fór vaxandi. Áhöfn
in var þegar kölluð saman og
siglt af stað.
Það var með þennan bát, eins
og flesta þá báta sem aðstoðar
þurfa, að staðarákvarðanir þeirra
eru mjög á reiki, og standast
vanalega aldrei. Báturinn fannst
þó loks eftir að varðskipið og
þrjár miðunarstöðvar úr landi
höfðu miðað hann. Báturinn var
með bilað stýri, hann gat þó
hreyft skrúfuna án þess að eiga
nokkuð á hættu. Ekki reyndu
þó skipverjar að útbúa neyðar-
stýri til að reyna að koma sér
til hafnar. Bátur þessi var á ufsa
veiðum, lá fyrir stjóra og góðum
vír, rétt hjá honum voru tveir
bátar, og var annar þeirra frá
sama útgerðarfélagi. Hvorugur
þessara báta gerðu neina tilraun
til að aðstoða þá á bátnum með
biluðu vélina, þótt þeir vissu að
hann þyrftL aðstoðar með, og
jafnvel eftir að legufæri bátsins
slitnaði og hann fékk brot á sig,
hefði lagt smá erfiði á sig, og ég | sem þó olli ekki teljandi skemmd-
tala nú ekki um þá báta, sem í | um, reyndu þeir ekki einu sinni
kringum hina biluðu báta hafa ] að hafa talsamband við hann,
verið, en ekki gert neina tilraun ] til að fá vitneskju um hvernig
til að liðsinna þeim. Er skrítið,
að slíkt skuli koma fyrir þar sem
sjómannshöndin hefur verið tal-
in ætíð reiðubúin til að rétta
hjálparvana félögum hjálp, þeg-
ar á hefur þurft að halda, og
1 þessu sambandi vil ég minn-
ast á atvik eitt er kom fyrir
fyrir nokkru.
Eitt varðskipanna var nýkom-
ið til Reykjavíkur, eftir 16 daga
S/ómenn á
miðum fái
því skipi. Framan af tímanum
fannst lítil síld, en síðustu vik-
urnar hefur verið um talsvert
síldarmagn að ræða. Upplýsingar
þær, sem fengizt hafa við leitina
munu hafa orðið veiðiflotanum að
talsverðu gagni. Síldarleitinni er
enn haldið áfram og stjórnar
henni Ingvar Pálmason, skip-
stjóri.
Síldveiffitilraunir.
Þriðja aðalverkefni nefndar-
innar fram til þessa var að skipu-
leggja síldveiðitilraunir með flot-
vörpu og botnvörpu. Dagana 4.
nóv. til 21. nóv. voru gerðar síld-
veiðitilraunir á togaranum Nep-
túnusi. Tilgangur tilraunanna var
að reyna nýja gerð af flotvörpu
við síldveiðar í Austurdjúpi og
ishjálp sjómanna á fjariægum
miðum. Flm. Pétur Ottesen.
Er tillagan á þessa Ieið:
Alþingi ályktar aff skora á rík-
isstjórnina að athuga, á hvern
hátt hægt er aff tryggja togara-
sjómönnum nauffsynlega læknis-
hjálp, þegar togararnir eru aff
veiffum á fjarlægum miöum.
í greinargerð segir:
Nú um skeið hefur íslenzki tog-
araflotinn stundað veiðar á karfa
miðunum við Nýfundnaland. Það
tekur 4 sólarhringa að minnsta
kosti að komast á þessi mið. Til
næstu hafnar við miðin mun vera
sólarhrings sigling. Af þessu má
ráða, við hve mikið öryggisleysi
sjómennirnir eiga við að búa á
þessum miðum, ef slys ber að
honum reiddi af.
Þetta er ekki eina sagan um
bát sem þarf aðstoðar við en
fær enga aðstoð frá félögum sín-
um í kring, þrátt fyrir vaxandi
, veðurhæð, og kannski langa bið
enginn veit, nema sa, sem reynt j eftir varðskipi> sem er að sinna
hefur, hvað er að láta reka hjalp- ; öðrum störfum. En til eru und-
arvana í stormi og stórsjó. | antekningar> en því miður of fa.
ar.
Hver einasti bátaformaður við-
urkennir nauðsyn útfærslu fisk-
veiðitakmarkanna, og áreiðan-
lega eru þeir sammála umTéleg-
an og lítinn varðskipakost. Þar
af leiðandi ..Ijóta þeir að sjá, að
hver klst. varðskips er dýr-
mætur timi, sem ekki má eyða
með óþarfa aðstoðar kalli.
Hver er þá ástæðan fyrir því
að bátarnir vilja ekki aðstoða
hver annan? Er það vegna þess
að þeim finnst þeir ekki fá nógu
vel borgað fyrir snúð sinn, eða
hreinlega sagt, að varðskipin hafi
ekkert annað að gera en að draga
bilaða báta að landi?
En hvernig verður þá hljóðið
í þeim á komandi vertíð, þegar
búast má við, að varðskipin verði
að liggja úti yfir veiðarfærum
þeirra, er leggja fyrir utan 4ra
mílna mörkin, til þess að gæta
þeirra fyrir ágengni enskra land
helgisbrjóta, ef varðskipin verða
alltaf að bregða sér öðru hverju
frá með bilaðan bát í eftirdragi,
og skilja veiðarfærin eftir í
trölla höndum?
Því getum við ekki sýnt sömu
einurðina, á meðan á þessari íisk
veiðideilu stendur og Bretinn, og
lagt allt á okkur, til að létta
fjaríœgum
lœknishjálp
höndum eða bráð veikindi. Brýna
nauðsyn ber til þess, að leitað
verði ráða til þess að bæta vr
þessu öryggisleysi. Bezt væri að
sjálfsögðu fyrir þessu séð, ef sér-
stakt skip með lækni og aðstöðu
til læknisaðgerða væri að stað-
aldri á þessum miðum, meðan
togararnir stunda þar veiðar. Ef
það teldistofviðakostnaðar vegna,
liggur næst að athuga þann mögu
leika til lausnar þessu vandamáli,
að það væri að staðaldri læknir
um borð í einum togaranna, með
þeim hætti, að hann flyttist jafn-
an úr togara, sem hefði lokið veiði
ferð, í annan, sem nýkominn væri
á miðin. — Aðstaða skipshafna
á togurum vorum er einnig að
þessu leyti mjög erfið og áhættu
söm, þegar þeir eru að veiðum
við Grænland.
undir með varðskipunum, svo
þau komi að fullum notum í
taugastríðinu við Breta? Ég
treysti því á hvern einasta for-
mann að sýna nú samhug okkar
í landhelgismálinu í verki, og
létta undir með landhelgisgæzl-
unni við að draga bilaða báta
til hafnar.
Það er farið að bera við
nokkuð oft, að auglýst er
eftir bátum, sem saknað er,
og nokkru seinna tilkynnt, að
þeir séu komnir að landi, og ótal-
in eru þau skipti sem varðskip-
'in hafa farið að leita. En til allrar
hamingju hafa bátarnir oftast
verið heilir á húfi. Oft hefur
ástæðan fyrir þessum útköllun-
um verið sú, að bátarnir hafa
farið út með bilaða talstöð, og
jafnvel komið fyrir, að hinn týndi
bátur hefur verið í höfninni allan
tímann á meðan á leitinni hefur
1 staðið. Þeir formenn, sem fara
út með bilaða talstöð, og leggja
þar með líf manna sinna í hættu,
sökum kæruleysis, ættu skilyrðis
laust að missa réttindin.
Þegar skip og flugvélar fara að
leita að bátuns, sem saknað er,
er sú leit oftast algjörlega
út í bláinn, því að þeir, sem
helzt ættu að vita hvert bátur-
] inn hafði farið, vita sjaldan ann-
að en hvert formaðurinn hafði
hugsað sér að fara, en svo þegar
til kemur hafði báturinn farið allt
annað.
Þessu þarf algjörlega að breyta,
i því að mannslíf geta verið und-
ir því komin að nógu snemma
sé komið á slysstaðinn, en það er
aðeins hægt með því að vita nokk
; urnveginn nákvæmlega hvar bát-
| urinn hefur lagt.
Á vetrarvertíðinni á hver ver-
| stöð að hafa talstöð og mann á
verði allan sólarhringinn. Hver
I bátur sem á sjó fer, hvaða veiðar
I sem hann stundar, á að gefa sig
j fram við viðkomandi talstöð, er
hann leggur af stað á miðin, og
segja hvert hann ætlar. Er bátur-
inn leggur, á hann einnig að til-
kynna sig og staðinn. Eftir að
báturinn er búinn að draga, á
hann að tilkynna það stöðinnd í
Iandi og jafnframt áætlaðan
komutíma, og svo loks þegar
hann er komxnn í örugga höfn.
Ef eitthvað breytist á hann þeg-
ar í stað að tilkynna það til
stöðvarinnar í landi.
Á öðrum tíma ársins ætti
Reykjavíkurradíó eða önnur stöð,
semnotuð væri í þessu sambandi,
að gilda fyrir Faxaflóa.
Aðeins með þessu fyrirkomu-
lagi er hægt að koma í veg fyrir
að formenn leggi líf maima sinna
í hættu, hvort sem það er slf gá-
leysi eða athugunarleysi, í sam-
bandi við talstöðina eða ekki, auk
þéss sem^þetta veitir meira ör-
yggi á sjónum, og ef eitthvað
kemur fyrir eru björgunarskipin
fyrr á staðinn, og eyddu ekki
tímanum í árangurslausa leit.
Helgi Hallvarffsson,
stýrimaður.