Morgunblaðið - 25.02.1959, Blaðsíða 6

e
MORGVNfíLAÐIÐ
Miðvikudagur 25. febr. 1959
Tillögur minnihíufans
fjölluöu um launalœkkun
Útdráttur úr rœðu Magnúsar
Jóhannessonar í bœjarstjórn
V.IÐ umræður í bæjarstjórn í síðustu viku um Fjárhagsáætlun
Reykjavíkurbæjar flutti Magnús Jóhannesson bæjarfulltrúi ræðu,
þar sem hann ræddi m. a. nokkrar tillögur minnihlutaflokkanna
í sambandi við afgreiðslu málsins. Sýndi hann fram á, hve sumar
af þessum tillögum væru illa undirbúnar og lítt rökstuddar. Verð-
ur hér sagt frá meginefni ræðu Magnúsar.
í upphafi máls sins, ræddi
Magnús Jóhannesson um hækk-
unartillögur kommúnista við
tekjuliði fjárhagsáætlunarinnar.
Hann kvaðst vilja leggja á það
áherzlu, sem raunar hefði kom-
ið mjög skýrt fram í ræðu borg-
arstjóra og fleiri ræðumanna
meirihlutans í bæjarstjórn í
sambandi við gjaldársútsvörin, að
það væri mjög varhugavert að
áætla þau hærri en fram kæmi í
breytingartillögu Sjálfstæðis
manna, því eins og allir vissu,
væri hér um að ræða útsvars-
greiðslur útlendinga, sem ynnu
í bænum og það væri vitað mál,
að þeir myndu vera færri nú en á
síðasta ári. Það mætti til dæmis
ganga út frá því sem gefnu, að
Færeyingar, sem greiddu Reykja
víkurbæ útsvör að þessu sinni,
myndu verða mun færri, en
þeir voru í fyrra. Það væri
því hrein fjarstæða að þessi
liður yrði hækkaður í áætl-
uninni um 1 milljón króna
eins og Alþýðubandalags-
menn legðu til í sínum tillögum
eða úr 8 millj. í 9 millj. króna.
Um þá breytingártillögu þeirra
er gengi í þá átt, að hækka þann
tekjulið, sem fjallaði um leyfis-
gjöld fyrir kvikmyndasýningar,
kvaðst Magnús vilja segja það,
að með því að hækka þessi gjöld
væri stefnt að því að gera þess-
ar skemmtanir almennings í bæn-
um dýrari en nú væri. í því sam-
bandi benti hann á að kvik-
myndasýningar, væru þrátt fyrir
allt ein ódýrasta skemmtun,
sem um væri að ræða, og það
væri víst að fólk, sem ekki hefði
ráð á því að veita sér dýrari
skemmtanir, mætti sízt við því,
að aðgöngumiðaverð hækkaði af
þessum sökum, en það kvað hann
myndi leiða af hækkun þessara
gjalda.
( Næst ræddi Mignús um breyt-
Ingartillögur þær, er fulltrúar
Alþýðubandalagsins gerðu við
gjaldaliði frumvarpsins.
Hann kvaðst vilja bregða upp
mynd af því hvernig þær til-
lögur litu út í heild.
Alþýðubandalagsmenn gera 28
breytingartillögur til lækkunar.
Það er mjög athyglisvert, sagði
hann hvers eðlis þær tillögur
eru. Af þessum 28 tillögum eru
17 sem að langmestu leyti hníga
í þá átt að lækka laun bæjar-
starfsmanna, eða með öðrum
orðum yfir 65% af öllum lækk-
unar- og sparnaðartillögum
þessara vina alþýðunnar, miða að
því að lækka laun, eða beinlínis
kalla á stórkostlegar uppsagnir
starfsfólks, fengjust þær sam-
þykktar.
Ég verð að segja það, sagði
M gnús, að það þarf býsna mik-
inn kjark til þess hjá þessum
herrum, ofan á öll stóryrðin, um
launarán og kjaraskerðingu,
sem þeir hafa óspart valið hin
stærstu og Ijótustu orð í ræðu
og riti í sambandi við lögin um
niðurfærslu verðlags og launa,
sem nýlega hafa tekið gildi, að
bera slíkar kjaraskerðingartil-
lögur fram ofan á allt annað.
Sem dæmi um launalækkun
þá, sem samþykkt þessara til-
lagna myndi valda, benti hann á
tvö dæmi:
1. Laun skrifstofumanna í bæjar-
skrifstofum áttu samkv. þessu
að lækka um 12%.
2. Á laun verkamanna sem vinna
við gatnahreinsun varð lækk-
unin enn meiri ,eða 17% sam-
kvæmt tillögum þeirra.
Þessu næst ræddi Magnús Jó-
hannesson allýtarlega um bygg-
ingu verkamannahússins við höfn
ina. Hann kvað það ánægjulegtað
Guðm. J. Guðmundsson skyldi
hafa lýst því yfir í umræðunum,
að hann skyldi ekki verða með
neinar árásir á bæjarstjórnar-
meirihlutann nú út af verka-
mannahúsinu í þetta sinn, enda
kvað hann slíkt koma úr hörðustu
átt frá þeim bæjarfulltrúa. Hann
gat þess að áætlað kostnaðarverð
verkamannahússins þegar það
væri orðið fokhelt, sem kallað er,
væri nálægt 1,8 millj. kr. Sú fjár-
veiting sem gert væri ráð fyrir í
frumvarpinu kr. 900 þús. myndi
því nægja til að steypa húsið
upp.
Þessi 1,8 millj. kr. mun svara
til þess að vera sem næst 37% af
kostnaðarverði hússins fok-
helds sem kallað er. — Verði
ekki meiriháttar sveiflur í verð-
lagi frá því að það verður upp-
steypt og þar til verkinu er lokið.
Það má því gera ráð fyrir að bygg
ingin kosti fullgerð sem næst 5
millj. kr. Samkvæmt þessu væru
þá rúmar 3 millj. sem á vantaði,
þegar unnið hefði verið fyrir þá
fjárhæð, sem gert er ráð fyrir
í frumvarpinu.
í þessu sambandi gat Magnús
þess, að bæjaryfirvöldin hefðu
sótt um lán úr atvinnuleysis-
tryggingasjóði, að upphæð 2
millj. kr. og ef það lán fengist
mætti fastlega gera ráð fyrir því,
að með svipaðri fjárveitingu á
Magnús Jóhannesson
næsta fjárhagsári mundi vera
hægt að ljúka byggingu verka-
mannahússins að mestu. Þá sagð-
ist hann vilja leiðrétta þann mis-
skilning sem fram hefði komið
í ræðu Guðm. J. Guðmundssonar
út af lánsumsókn til verkamanna-
hússins, en G.J.G. taldi að um-
beðið lán hefði verið veitt. Magn-
ús kvaðst ekki vita hverjar á-
kvarðanir stjórn atvinnuleysis-
tryggingasjóðs hefði tekið í þessu
máli ,en þó svo að einhverjar
samþ. hefðu verið gerðar um
lánveitingu, þá hefði það ekki
enn verið tilkynnt bæjaryfirvöld-
unum. Meðan svo væri, væri
ekki hægt að halda því fram að
lánið hefði verið veitt.
Þá beindi Magnús því til G. J.
G. að það sæti ekki á kommún-
istum að bera bæjarstjórnar-
meirihlutanum á brýn aðgerðar-
leysi í þessu máli, því það vissu
allir sem eitthvert skyn bæru á,
að miðað við allar aðstæður og
þann hraða sem talizt gætieðlileg
ur í byggingum hér á landi, þá
mundi það ekki geta talizt annað
en mjög stuttur tími, ef verka-
mannahúsið yrði fullgert á þeim
tíma, er að framan getur.
Þá sagði hann að sá væri hátt-
ur manna sem brynnu af áhuga
á einhverjum hugsjónamálum, að
vinna þeim allt það er verða
mætti til þess að sjá vonir sínar
rætast, og þær yrðu að veruleika.
Kvaðst hann vilja benda G. J. G.,
sem manna mest hefði barið sér
á brjóst og þótzt brenna af áhuga
fyrir því að verkamannahúsið
við höfnina kæmist upp, á það, að
það væri tilvalið verkefni fyrir
hann sem forystumann í stærsta
verkalýðsfélagi landsins „Verka-
mannafélaginu Dagsbrún“ í
Reykjavík, að beita sér fyrir því
að leyfi fengist fyrir almennri
fjársöfnun, með hverju því sniði
sem bezt væri, til þess að flýta
fyrir því að verkamannahúsið
kæmist upp. Magnús kvaðst vera
viss um það að almenningur í bæn
um mundi sízt bregðast verka-
mönnum ef á reyndi, og skoraði
á G.J.G. að sýna það nú í verki,
að áhugi hans á þessu máli væri
sá sem hann vildi vera láta.
Um þá ályktunartillögu þeirra
Alþýðubandalagsmanna, semfjall
aði um stofnun félags til bygg-
inga á leiguíbúðum kvaðst Magn-
ús vilja segja það, að það væri
eins með hana og aðrar tillögur
þeirra minnihlutamanna, nema
hvað hún væri með þeim óljós-
ustu og vart væri hægt að átta
sig á því á hvern hátt þeir hygð-
ust koma því á fót.
Hann benti á það sem G. J. G.
sagði í ræðu sinni um þessa tií-
lögu, þar sem Guðmundur kvaðst
hafa heyrt um slík félög erlendis,
og taldi það mjög til fyrirmyndar
að mönnum væri þar gefinn kost-
ur á því að greiða ákveðna fjár-
hæð fyrirfram til þess að tryggja
sér húsnæði. Magnús sagði, að
öðru vísi hefði þessi bæjarfull-
trúi, og raunar kommúnistar al-
mennt litið á slíkar fyrirfram-
greiðslur á húsaleigu hingað til,
og jafnan talið það jaðra við
glæpastarfsemi, að krefja fólk um
slíkt, en nú fyndist kommúnist-
um þetta þjóðráð. Hann kvaðst
vilja segja G. J. G. það að þetta
væri engin lausn á málinu og
víst væri um það að það fólk sem
minnst hefði fjárráðin myndi
fljótlega lenda aftarlega í slíku

skrifar úr daglega lífinu .
Enn finnst hin rómaða
gestrisni
ERLENDIR ferðamenn hafa
löngum rómað íslenzka gest-
risni, og sagt af því sögur hvernig
þeim var tekið á íslenzkum
sveitabæjum.
Sumir íslendingar leyfa sér þó
að draga í efa að gestrisni sé nú
orðið eins mikil hér á landi og
áður var, og valdi því breyttar
aðstæður.
Hér fer á eftir frásögn um frá-
bæra rausn og gestrisni húsráð-
enda á sveitabæ einum, höfð eftir
fréttaritara blaðsins á Ströndum.
Og þetta er ekki gömul frásögn,
atburðurinn gerðist í vetur.
Skömmu fyrir jólin lögðu lang-
ferðabílar af stað frá Reykjavík
áleiðis til Hólmavíkur ineð 30
farþega, flest skólafólk á leið
heim í jólaleyfi. Ætluðu sumir
að koma í veg fyrir Skjaldbreið
á Hólmavík og halda með henni
áfram til heimila sinna.
Ferðin gekk að óskum, þar til
komið var á móts við Borgir í
Hrútafirði, en þá var færðin orð-
in mjög slæm og heita mátti að
bílstjórarnir yrðu að moka sér
leið út að Kolbeinsá. Úr því gekk
sæmilega að Þambárvöllum við
Bitrufjörð. Var komið þangað kl.
rúmlega 10 um kvöldið. Varð þá
ekki komizt lengra, því snjóýta
var ekki farin að moka á þessu
svæði og ekkert hægt að athafna
sig vegna stórhríðar og myrkurs.
Var því ekki um annað að ræða
en að láta staðar numið þá um
kvöldið. Nú var um tvær leiðir
að velja, önnur var sú að láta
fyrirberast í bílunum um nótt-
ina, hin að biðjast gistingair og
matar fyrir þennan fjölmenna
hóp á Þambárvöllum. Fóru nú
einhverjir úr hópnum og höfðu
tal af bóndanum, Magnúsi Krist-
jánssyni og konu hans, Magða-
lenu Guðlaugsdóttur. Vildu þau
ekki heyra annað nefnt en íið
allir kæmu til bæjar og var hópn-
um veitt þar hin bezta máltíð,
svo og gisting. Heimafólk allt
mun hafa gengið úr rúmum sín-
um, og sjálfsagt vakað af nóttina,
því aðkomumenn sváfu allir inni
í bæ. Morguninn eftir var veður
betra og tók snjóýtan til starfa
með birtingu. Var lagt af stað
frá Þambárvöllum um kl. 10 um
morguninn. Áður en ferðalang-
arnir lögðu upp, fengu þeii kaffi
og aðrar góðgjörðir. En begar
átti að fara að borga fyrir þessar
myndarlegu móttökur, vildu hús-
bændur enga greiðslu þiggja og
varð við það að sitja. En öi.um
í þessari ferð mun lengi minnis-
stæð rausn og gestrisni hjónanna
á Þambárvöllum. Má með sanni
segja að enn finnist hin rómaða
gestrisni og höfðingslund í ís-
lenzkum sveitum.
Af skólafólkinu er það að segja,
að þegar til Hólmavíkur kom, var
Skjaldbreið farin, hafði ekki get-
að beðið eftir farþegunum lengur
en til kl. 4 um nóttina. En ungl-
ingarnir sóttu það fast að komast
heim, og munu flestir eða allir
hafa komizt það, þó erfiðlega
gengi. Hópurinn úr Árneshreppi
fór t. d. út að Drangsnesi og tókst
að fá mótorbát með sig að Gjögri
á Þorláksmessumorgun.
í sambandi við frSsagnir af erf-
iðum og jafnvel hættulegum ferð-
um skólafólks á leið úr og í skól-
ann í vondum veðrum, eins og
víða voru í vetur, hefur mér dott-
ið í hug, hvort það sé ekki rangt
af skólunum að sleppa nemend-
um heim um langan veg í verstu
vetrarveðrum. Unglingar sækja
það oft meira af kappi en forsjá
að komast heim til sín og svo aft-
ur í skólann á ákveðnum tíma. Þó
gaman sé að vera heima hjá sér
á jólunum, þá getur það ekki tal-
izt voðalegt þó skólafólk eyði
heilum vetri að heiman.
Glerbrot í mjólkinni
MAÐUR nokkur leit inn til Vel-
vakanda fyrir nokkrum
dögum og hafði meðferðis stærð-
ar glerbrot, sem hann hafði feng-
ið í mjólkinni sinni eða nánar
til tekið í mjólkurflösku frá Sam-
sölunni. Glerbrotið er svo stórt
að það má teljast furðu gegna að
það skuli hafa getað farið fram
hjá eftirliti.
Velvakandi hefur veitt því at-
hygli, að brotið er úr stútunum
á alltof mörgum af þeim flöskum,
sem koma inn á heimilin. Fyrir
utan það hve óþrifalegt þetta er,
getur maður ekki verið viss um
nema brotin séu niðri í mjólkinni.
Enda kemur það oft fyrir að fólk
annað hvort hellir niður mjólk-
inni eða fær skipt á flösku til
öryggis. Sjálfsagt er dýrt að taka
allar slíkar flöskur úr umferð, en
af heilbrigðisástæðum verður
ekki hjá því komizt. Var ekki líka
einhvern tíma talað um að fá
vaxbornar pappaumbúðir fyrir
mjólkina, eins og víða er erlenJ
is? Úr því svona mikið vill
kvarnast úr glerstútunum, væri
það e.t.v. lausnin.
kapphlaupi um fyrirframgreiðsl-
ur á húsaleigu.
Nei, hér er ekki um að ræða
hagsmuni þess fólks sem komm-
únistar hafa jafnan í sinu hræsnis
tali talið sig bera fynr brjósti.
Þessu næst benti Magnús á
það að ef litið væri á breytingar-
tillögur Framsóknarfulltrúans
við gjaldaliði frumvarpsins,
kæmi í ljós að hann hefði ekki
haft kjark til þess að ganga eins
langt, og þeir Alþýðubandalags-
menn í tillögum um launalækk-
anir bæjarstarfsmanna, þar sem
breytingartillögur hans við launa
liði væru um % milljón króna
lægri en kommúnista eða um 3.5
millj. á móti röskum 4 millj.
kr. hjá fulltrúum Alþýðubanda-
lagsins. Hann benti Guðm. Vig-
fússyni á það að hér væri vissu-
lega umhugsunarefni fyrir þá
Alþýðubandalagsmenn, að í þetta
sinn hefðu þeir komizt verulega
fram úr Framsókn, með sínum
tillögum, og víst væri um það
að Framsóknarmenn hefðu þó
aldrei verið taldir neinir sérstak-
ir vinir almúgans og menn hefðu
yfirleitt átt ýmsu að venjast úr
þeim herbúðum. Kvað hann vart
geta orðið aumara hlutskipti
þeirra Alþýðubandalagsmanná,
eftir þá lýsingu á Framsóknar-
fulltrúanum sem Guðmundur
Vigfússon hefði gefið hér í um-
ræðunum, þar sem hann kallaði
Þórð Björnsson hinn mesta óvita,
sem hefði ekki neina þekkingu
á bæjarmálum og yfirhöfuð gerði
aldrei neitt af viti en yrði sér
þeim mun oftar til minnkunar.
Nú er svo komið, sagði Magn-
ús, að þrátt fyrir þessa galla
Þórðar Björnssonar, sem bæjar-
fulltrúinn lýsti, hefir þeim komm
únistum tekizt að komast lengra,
og öfundaði hann þá því ekki af
þeim heiðri. Að lokum sagði
Magnús að það væri rangt hjá
bæjarfulltrúa Alþýðubandalags-
ins, Guðmundi Vigfússyni að
bæjarstjórnarmeirihlutinn ætlaði
að slátra tillögum þeirra minni-
hlutamanna, því það hefði sann-
reynzt í þessum umræðum, að
tillögurnar skorti það algjörlega
að geta talizt þess virði að sam-
þykkja þær, vegna þess að þær
væru hroðvirknislega unnar og
af hreinu handahófi. Þess vegna
skorti þær það frjómagn sem
þyrfti til þess að þær gætu öðl-
azt líf.
Hér væri því ekki um neina
slátrun að ræða, vegna þess að
tillögurnar væru í raun og veru
fæddar andvana. Það sem full-
trúar meirihl. legðu til í þessu
sambandi, væri þess vegna ekk-
ert annað en það að með af-
greiðslu og meðferð þeirra væri
einungis um það að ræða, að
veita þeim umfram verðskuldaða
útför.
Ferðafélag Kefla-
víkur stofnað
KEFLAVÍV, 23. febrúar. — f
gær, sunnudag, var stofnað hér
Ferðafélag Keflavíkur, sem verð-
ur deild úr Ferðafélagi íslands.
Rúmlega 100 manns mættu á
stofnfundinum.
Formaður hins nýstofnaða fé-
lags var kjörinn Hafsteinn Magn-
ússon, en með honum í stjórn
Björn Stefánsson, Hilmar Jóns-
son, Guðrún Sigurbergsdóttir og
Steinþór Júlíusson. Á fundinum
mætti . Jón Eyþórsson, ásamt
nokkrum öðrum frá Ferðafélagi
íslands. Dr. Sigurður Þorarinsson
sýndi skuggamyndir.
Auk þess hlutverks hins ný-
stofnaða ferðafélags að gangast
fyrir ferðalögum um landið, mun
það haldá kvöldvökur fyrir fé-
lagsmenn öðru hverju. Einnig er
ætlunin, að það beiti sér fyrir
söfnun örnefna hér um slóðir.
—Ingvar.
Títo hjá Nasser
SÚEZ, 20. febr. — Tito kom í
dag til Súez í átta daga heim-
sókn til Arabíska sambandslýð-
veldisins. Nasser einræðisherra
tók á móti honum.