Morgunblaðið - 20.10.1959, Blaðsíða 3

ÞriðjudagUr 20. okt. 1959
UOPCriVnT AÐ1Ð
3
Höfuðstolt okkar er
UNGUR þjóðverji Hermann
Schlenker_ sem hefur dvalið
hér undanfraið á vegum
Helgafells og tekið mynd-
ir af listaverkum Ásmundar
Sveinssonar, kom fyrir
skömmu á ritstjórnarskrif-
stofu Morgunblaðsins og
hafði með sér myndina, sem
hér er birt. Ritstjóri Morgun-
blaðsins var ánægður með
myndina og hrakti einn af
blaðamönnunum út í rigning-
una til að hafa upp á mann-
inum, sem myndin er af og
setja hana hér á síðuna með
stuttu rabbi. Maðurinn reynd-
ist vera Ragnar Kjartansson,
leirkerasmiður, Óðinsgötu 13,
og fyrirtæki hans heitir Glit
h.f. — Þegar blaðamaðurinn
hafði bölvað rigningunni
hressilega og hlotið samúð
Ragnars, hófst samtalið.
— Hvenær fékkst þú áhuga
fyrir keramik, Ragnar?
— Það var nú snemma. Ég
var sveitastrákur vestur á
Snæfellsnesi fyrir um það bil
20 árum, og þangað bárust
keramikmunir frá Guðmundi
í Miðdal, en hann var þá og
lengi eini maðurinn, sem
fékkst við slíkt hér á landi.
Pabbi og Guðmundur voru
kunningjar og það varð að ráði
að ég færi til Guðmundar, eft-
ir að ég lauk héraðsskólanámi.
Ég var alltaf að teikna, þegar
ég var strákur. Ég byrjaði hjá
Guðmundi 1939 og var hjá
honum öll stríðsárin. En á
sumrin fór ég heim í heyskap-
inn, eða brá mér á síldveiðar
til að afla mér peninga.
Jafnframt hóf ég nám í
teikningu hjá Kurt Zier í
Handíðaskólanum á veturna,
en hann hóf þá einmitt starf-
semi sína vestur í Stýrimanna-
skóla. Þetta nám var eingöngu
á kvöldin, og svo hefur næst-
um allt mitt nám verið.
Þegar stríðinu lauk hafði ég
lokið námi mína hjá Guð-
mundi, og þá komst ég að í
Slöjtforeningens skole í Gauta
borg við keramiknám og
teikningu. Þar var ég tvö náms
tímabil, kom þá heim og byrj-
aði hjá Funa, sem var þá ný-
stofnaður 1948, og hóf jaín-
framt nám hjá Ásmundi
Sveinssyni í myndhöggvun
og var þar um 5 ára skeið.
— Hverjir stofnuðu Funa?
Stofnendur Funa voru
Ragna í Flóru, Ingimar. Sig-
urðsson í Fagrahvammi og
Pétur Gunnarsson, tilrauna-
stjóri. Ég gekk svo í fyrir-
tækið, þegar ég kom heim, en
það hafði þá starfað í nokkra
mánuði.
Þetta var nokkuð stórt verk-
stæði, margt fólk í vinnu. Svo
liðu árin.
— Yarð ekki einhver breyt-
ing á íslenzkri keramik á
þessum árum?
— Nei, keramik hafði stað-
ið í stað frá því Guðmundur
byrjaði. En eftir að ég kom
heim, fórum við að gera til-
raunir með nýtízku tækni í
keramik. Það gekk mjög seint
og erfiðlega, enda ekki nógu
margir sem höfðu lifandi á-
huga fyrir framförum á þessu
sviði. Islenzki leirinn er miklu
grófari en leirinn í Skandí-
navíu. Hér á íslandi er ekki
til plastískur leir, nema leir,
sem hefur myndazt við hver-
ina. Það eru í honum óhrein-
indi, brennisteinn og kísili,
sem hefur slæm áhrif á gler-
unginn. Bæði leir og glerung-
ur verður ða eiga ná-
kvæmlega saman til þess að
fá slétta áferð á glerunginn.
Okkur tókst þó að finna upp
leirblöndu, sem hægt var að
steypa úr, en áður þurfti að
þrýsta með höndunum í mót-
in. Þetta skapaði marga nvja
möguleika. Það tók mjög lang-
an tíma að fá litina hreina í
glerungnum. Árið 1953
keypti ég Funa, ásamt bræðr-
unum Hauki og Björgvin
Kristóferssonum. Skömmu
seinna fór ég aftur til Sví-
þjóðar — til Uppsala, Egeby.
Þar er geysistór verksmiðja
í keramik. Vinna í henni um
700 manns.
— Þar hefur þú auðvitað
séð ýmislegt nýtt?
— Já, mér varð þessi tími
að miklu gagni. Ég fékk yfir-
sýn yfir það, sem var að ger-
ast í nútíma keramík.
Eftir að ég kom heim hélt
ég sýningu í sýningarsal
Regnbogans, sem var tíma-
mótasýning í leirmunagerð
minni. Ég stofnaði Glit ásamt
Pétri Sæmundsen, formanni
Fél. ísl. iðnrekenda og Einari
Elíassyni, framkvæmdastjóra
Regnbogans. Og nú tel ég mig
vera kominn það langt, að ég
geti unnið. veggskreytingar
eftir listamenn og einnig utan-
húss veggfleti, því plöturnar
stkeramik

þola hvers konar veður, og
litirnir halda sér algjörlega.
Þetta er orðið mjög eftirsótt.
— Fyrirtækið gengur þá
vel?
— Já, þetta gengur allt vel.
Engin stórgróði. Þetta er að
nokkru leyti á tilraunastigi.
Maður fer alltaf út í nýja ag
erfiðari hluti til að staðna
ekki. Og hér er þolanlegt oln-
bogarúm.
•— Nokkrar nýjungar á ferð-
inni?
— Ja, alit slíkt er atvinnu-
leyndarmál. Þó get ég sagt, að
ég mun leggja áherzlu á form
á næstunni. Svo er það draum-
ur minn að fá fallega, einlita
glerunga, en fram að þessu
hef ég lagt áherzlu á munstur-
skreytingar. Við notum aldrei
sama munstrið aftur, breytum
alltaf til. Minjagripir eru stór
liður í framleiðslu okkar,
íslenzkir fuglar og litlir disk-
ar, sem eru málaðir með ís-
lenzkum fyrirmyndum. Þeir
eru mjög eftirsóttir af ferða-
mönnum. En okkar höfuðstolt
er listkeramik, eingöngu mód-
elhlutir, einn af hverri gerð.
Og nú eru jólaannirnar byrj-
aðar, eins og þú sérð.
— Þá er bezt að ég sé ekki
að trufla þig lengur.
Sjóður stofnaður til þess að stuðla að
aukinni menntun og
þjálfun iðnverkafólks
F. í. I. færir lðju afmælisgjöf
MBL. hefur borizt eftirfarandi
fréttatilkynning frá Félagi ísl.
iðnrekenda:
„Fjölmennur fundur í Félagi
íslenzkra iðnrekenda var haldinn
í Leikhúskjallaranum sl. laugar-
dag. Formaður félagsins, Sveinn
B. Valfells, setti fundinn og bauð
gesti velkomna. Sérstaklega bauð
hann dr. Jón Vestdal forstjóra
Sementsverksmiðju ríkisins vel-
kominn til fundarins, en Sements
verksmiðjan er nú orðin meðlim-
ur í FII. Fundarstjóri var kjör-
inn Kristján Friðriksson.
Söluskattur iðnfyrirtækja
Sveinn B. Valfells flutti fram-
söguræðu um störf FÍI undan-
farna mánuði og þau mál, sem nú
eru efst á baugi í félaginu. Ræddi
hann m.a. um söluskattinn og hve
erfiðlega hefði gengið að fá tví-
greiddan söluskatt hjá iðnfyrir-
tækjum endurgreiddan þrátt fyr-
ir skýlaus ákvæði þar um. Þá
skýrði formaður frá því, að við-
skiptamálaráðherra hefði skipað
nefnd til að athuga lánamál iðn-
fyrirtækja og sérstaklega endur-
kaup Seðlabankans á víxium með
tryggingu í iðnaðarvörum. í
nefndinni, sem þegar er tekin til
starfa, eiga sæti þeir dr. Jóhannes
Nordal, bankastjóri, Gunnar
Vagnsson stjórnarráðsfulltrúi, og
Sveinn B. Valfells. Einnig ræddi
formaður um undirbúning að
byggingu fjöliðjuversins við
Grensásveg, en viðræður hafa
staðið yfir á milli fulltrúa frá'FÍI
og Landssambands iðnaðarmanna
annars vegar og fulltrúa frá
Reykjavíkurbæ hins vegar um
samstarf við að hrinda verkinu
af stað. Þessu næst skýrði for-
maður frá ferð sinni og fjögurra
annarra fulltrúa frá FÍI á ráð-
stefnu iðnaðarsamtaka Norður-
landa, sem haldin var í Bergen
dagana 9—12 september sl. Buðu
íslenzku fulltrúarnir, að ráð-
stefnan yrði haldin í Reykjavík
að ári og var það boð þegið.
Loks ræddi formaður nauðsyn
þess að efla menntun og þjálf-
un iðnverkafólks í landinu og
lagði svohljóðandi tillögu fyrir
fundinn:
„Almennur fundur í Félagi ísl.
iðnrekenda haldinn laugardaginn
17. október 1959 í Leikhúskjall-
aranum samþykkir að stofna sjóð
í tilefni af 25 ára afmæli Iðju,
félags verksmiðjufólks í Reykja-
vík, með 100.000 króna stofnfram-
lagi. Sjóðurinn hafi það að mark-
miði að stuðla að aukinni mennt-
un og þjálfun iðnverkafólks og
verði stjórn hans skipuð fulltrú-
um beggja félaganna“."
Var tillagan samþykkt sam-
hljóða.
Samtalsnefndir
launþega og vinnuveitenda
Þessu næst flutti Helgi Ólafs-
son hagfræðingur erindi um sam-
starfsnefndir launþega og vinnu-
veitenda í Danmörku og Noregi,
en fulltrúar nokkurra samtaka
höfðu kynnt sér þau mál fyrr
á árinu. Sagði Helgi m.a., að sam-
starfið væri til þess ætlað að efla
framleiðsluna, skipuleggja vinn-
una, auka framleiðsluafköst og
lækka framleiðslukostnað auk
þess sem fjallað væri um öryggi,
heilbrigði og þrifnað á vinnustöð-
um o. fl. Hefur samstarfið yfir-
leitt reynzt ágætlega og er út-
breitt í stórum iðnfyrirtækjum.
Loks flutti Barði Friðriksson
lögmaður og skrifstofustjón
Vinnuveitendasambandsins erindi
um fræðslu launþega og vinnu-
veitenda í Danmörku. Ræddi
Barði aðallega um skóla verka-
lýðssamtakanna í Esbjerg og
skóla Vinnuveitendasambandsins
á Egelund. Skýrði hann frá þeirri
athyglisverðu starfsemi, sem rek-
in er í skólum þessum, en þar
eru þátttakendur m. a. fræddir
um samstarf launþega og vmnu-
veitenda, efnahagsmál, félags-
mál, o. fl. Loks ræddi Barði þörf-
ina fyrir slíka fræðslu hér á landi
og var þess mjög hvetjandi, að
skólar með svipuðu sniði yrðu
stofnsettir í framtíðinni“.
„Við erum öll á sama báti“
Mbl. sneri sér til Sveins Val-
fells í gærkvöldi og spurði hann
nánar um hina 100 þús. kr. gjöf
Félags ísl. iðnrekenda til Iðju,
réiags verksmiðjufólks.
— Það er nú lítið um þetta að
segja, sagði Sveinn. Allir sem að
iðnaði starfa, jafnt þeir setn
starfa að hlutunum og þeir sem
verkinu stjóxna, eru á sama báti
y’ið keppum öll félagslega að vei-
farnaði islenzks iðnaðar og að
hann geti gefið sem Dezta þjón-
Framh. á bls. 22.
mKmiNAR
„Algert purkunarleysi
Framsóknar“
Vegna margháttaðra sambanda
hafa kommúnistar náin kunnug-
leika á starfsháttum Framsóknar
og segir um þá í Þjóðviljanum
sl. sunnudag:
Framsókn er nú aftur tekin til
við sömu iðju og fyrir kosning-
arnar í sumar, að gefa út sér-
stakt kosningablað, sem borið er
í hverja íbúð í Reykjavík. í sum-
ar var það „Kjördæmablaðið"
alræmda, nú heitir það „25. októ-
ber“. Enn hafa að vísu ekki feng-
izt neinar upplýsingar á bvi
hvaðan fjármagn kom til að gefa
út „Kjördæmablaðið“ í 40.00#
eintökum fyrir sumarkosningirn-
ar, og láta dreifa því ókeypis i
hvert hús í bænum.
Framsóknarflokkurinn hefur
að vísu notið „ríflegs styrks" frá
samvinnuhreyfingunni, en samt
hefur flokkurinn löngum þótt
hafa grunsamlega mikil fjárráð,
fjárausturinn í „Kjördæmablað-
ið“ er lítið dæmi. Fyrir nokkru
kom fram sú ásökun á Alþingl
að beint samband hefði verið i
áratugi milli brennivínsgróðans
af Hótel Borg og f járhirzlu Fram-
sóknarflokksins. Hvað sem því
líður hefur það raunar aldrei
verið skýrt, hvers vegna Fram-
sóknarflokkurinn setti á sínum
tíma einn mikilhæfasta flokks-
foringja sinn yfir Áfengisverzlun
ríkisins, og annan úr innsta hring
flokksforustunnar í sæti hans er
það losnaði. Náin tengsl Fram-
sóknarflokksins við Hótel Borg
hafa ekki farið fram hjá Reyk-
víkingum og svörin við fyrr-
nefndri ásökun voru vandræða-
leg og loðin. Algert purkunar-
leysi Framsóknarforustunnar í
meðferð opinbers fjár er einnig
á alþjóðavitorði og fjármálaráð-
herra hefur hann átt lengst af
frá 1927. Enda virðist þetta ekki
fátækur flokkur".
Þessi er skýring Þjóðviljans á
ríkidæmi Framsóknar.
„Er betta vinstri
barátta?“
Annars staðar í Þjóðviljanum
er sama dag komizt svo að orði:
„Það tekur í hnúkana að flokk-
ur sem uppvís er að þvílíkri sið-
spillingu skuli leyfa sér að koma
nú fram fyrir kjósendur og bjóð-
ast til að hafa forystu fyrir
vinstri baráttu! Er vinstri barátta
þá í því fólgin að stunda smygl
og lögbrot? Er það einkenni henn
ar að stofna gróðafélög til þess að
okra á almenningi? Er vaxtar-
brodd hennar ef til vill að finna
í íssjoppunum sem tengdar eru
sjálfum formanni Framsóknar-
flokksins og hafa sprottið upp
eins og gorkúlur fyrir tilstilli
hans á undanförnum árum?“
Og svo eru kommúnistar ekkl
í rónni af því að þeir eru ekki
í ríkisstjórn með þessu fólki!
„Hann finnur til sín
hann Fúsi vert“
Svo var sagt á sínum tíma og
virðist eiga við enn. í gær send-
ir Vigfús Sjálfstæðismönnum
kveðju í Tímanum og segir:
„En kjarna hans skipa um 250
heildsalar og nálægt þúsund aðr-
ir einkakaupsýslumenn, sem hafá
það að aðaltakmarki að græða fé
á samferðamönnum sjnum. Og
því miður of margir þeirra setja
sál sína í eigin buddu, þótt á
ýmsan hátt hafi þeir verið góðir
og efnilegir menn, sem langaði
til að láta eitthvað gott af sér
Ieiða. Þannig verður Mammon of
oft þeirra ofjarl.
----Svo er fjöldi vesalinga og
margt góðra manna, sem hangir
aftan við þennan kaupmannalýð,
án þess að ráða nokkuð, nema að
vera kosniugamatur gróðamann-