Morgunblaðið - 16.10.1960, Side 3

Sunnudaguí 16. okt. 196®
MORCVNBL AÐIÐ
3
ENGEY
I>EGAR ekið er með strætis-
vagni niður Skúlagötuna blas
ir Engey við rétt utan við
innsiglinguna til Reykjavík-
ur. Virðist manni það ein-
kennilegt, að á þessari fögru
eyju, sem er ^taðsett svo vel
rétt hjá hcwðborginni, skuli
ekki vera nema tvö hús. En
Engey er ekki öll þar sem hún
er séð úr fjarska út um
glugga á strætisvagni. Þetta
fengum við staðfest áþreifan-
lega fyrir nokkrum dögum,
er blaðamaður Mbl. og ljós-
myndari brugðu sér til Eng-
eyar með Lárusi Sigurbjörns-
eyni og fleirum, sem þangað
fóru til að hirða fáséða muni
fyrir Minjasafn Reykjavíkur.
Brotinn hafnargarður.
Það var glampandi sólskin, pr
við stigum um borð í bátinn við
Loftsbrýggju og léttar öldur
freyddu skemmtilega við kinn-
unginn þegar siglt var út úr
hafnarmynninu. Þegar nær dró
Engey var rætt um hvar lenda
ekyldi. Var það að ráði, að leggja
kænunni við gamla hafnargarð-
við, þegar gengið er upp trað-
irnar í Engey og upp að húsun-
um. Traðirnar bera þess merki,
að þær eru nú sjaldfarnar og
heima á hlaðinu ligur grasið í
legum, teygir sig upp með hús-
veggjunum og lokar útsýn úr
kjallaragluggnum. Húsin eru
auðveld inngögnu. í fyista lagi
eru dyrnar ekki læstar, en auk
þess er hver einasta íuða brot-
in í hverjum glugga á báðum
húsunum.
— Það er einkennileg árátta
á þessum pörupiltum, að geta
hvergi séð gluggarúðu í friði,
sagði Lárus um Jeið og við geng-
um heim hlaðið.
Leiðangursmenn á leið til sjávar með' feng sinn.
vanhirt eyftibýii við inn-
siglinguna til Reykjavíkur
Með Eyjarlaginu.
Við gengum fyrst inn í yngra
húsið, sem er ófúið timburhús
og hefur á sínum tíma verið
Lárus staðnæmdist hjá naustinu og dró upp mynd af
bæjarhúsunum.
inn í Engey. Þaran hefur ein
hvern tíma verið myndarlegur
hafnargarður úr hlöðnu grjóti
og steyptur. Á stríðsárunum hafa
verið lagðir þarna teinar eftir
garðinum svo hægt hefur verið
að renna vögnum fram í sjó. Nú
er hafnargarðurinn brotinn og
skörðóttur, en teinarnir dingla
lausir við hlið hans og slást um
fjörugrjótið í sjógangi.
Hver rúða brotin.
„Þar sem grasið grær að dyr-
um, gestrisnin á ekki heima“,
sagði skáldið. Þessi orð eiga vei
smekklegur íverustaður. í her-
bergi til hliðar við innganginn
stóð foinfáleg kista. Lárus opn-
aði hana og virti fyrir sér smið-
ina. „Hún er með Engeyjarlag-
laginu“, sagði hann svo. „Jafn
vel lamirnar eru gerðar hér“.
Þessi kista er bað eina mark-
verða sem við sjáum á þesari
hæð hússins, en þar eru rúm-
flet með dýnum og fleiri bús-
hlutir, sem síðustu íbúar húss-
ins hafa ekki hirt um að taka
með sér er þeir fluttu. Uppi á
loftinu eru nokkur svefnher-
bergi. Þar er saumamaskína,
nokkuð forn að vísu, en þó ekki
með Engeyjarlaginu. Nú beinist
athyglin að háalofti, sem hægt
er að komast upp á með því að
reisa upp lausan stiga. Þar uppi
er dimmt og fyrst var drengur
sendur upp til að vita hvers
hann yrði vísari. Hann sagði að
þar væri ýmisiegt dót og fór
Lárus sjálfur upp í stigann að
skyggnast um. Hækkaði hann
sig í stiganum eftir því sem augu
hans vöndust mvrkrinu þar uppi
og síðast sáum við í iljar honum
er hann hvarf upp á loftið. Brátt
fóru fáséðir hlutir að birtast í
loftsgatinu, skatlholsskúffa, gam
all borðfótur, borðplata o. fl.
og um það er lauk, var komið
þarna fornt skatthol, sem ekki
vantaði nema einn fót á, eitt
gamalt borð og fótur af öðru,
auk ómerkilegri hluta. Kistur,
sem voru þarna uppi á loftinu,
þóttu hins .vegar ekki svo merki
legar, að ástæða væri til að
hrófla við þeim, því þær voru
ekki gerðar i Engey.
Rokkur og páll.
Nú var farið í hitt húsið, sem
er eldra, en byggt úr betri viði
og algerlega ófúið. Mun það hafa
verið notað sem geymsla 'íð-
ustu árin, sem búið var í Eng-
ey. Þarna fannst ýmislegt fornra
muna, sem þóttu þess verðir'að
komast á Minjasafn Reykjavík-
ur. Mesta athygli vakti gamall
rokkur og tvö dúnsigti stór og
mikil, sem grafin voru upp úr
rykuðu rusli í einu herbergi. Úti
undir vegg fannst sérkennilegur,
páll, með E'ngeyjarlagi, eins op j
flestir hlutir þarna. Var hann að j
gerð eins konar sambland af I
ristispaða og páli, beinn niður
með hæl aftur úr, en ristuspaða-
blað fest neðan á til að pjakka
með. Þótti páll þessi hið mesta
gersemi.
í fjósi og áhaldageymslu.
Meðan Lárus og fylgdarmenn
hans grófu eftir gömlum mun-
Lárus hafði við orð, að þessum
hlutum hefði verjð bjargað á síð
ustu stundu, því ferðamönnum,
sem koma á eyðibýli, væri mjög
í nöp við allt sem hægt væri
að mölva. Sem dæmi má nefna,
að rokkurinn, sem nú var tek-
inn og færður á MinjasafniS,
var nokkuð brotinn, en er menn
komu til Engeyjar á sl. vori, var
hann heill.
• W' v St
■ ^ n&r m ; ...
Lárus athugar rykugan og brotinn rokkinn.
Munum Minjasafnsins skipað ura bortf
um þarna í húsinu gengum við
umhverfis og Utum inn í úti-
húsin. Vinstra megin á hlaðinu
stendur áhaldageymsla. Þar inni
var margt þeirra verkfæra, sem
notuð eru við landbúnað og virt
ust þau hafa verið skilin eftir
í hirðuleysi, er býlið var yfir-
gefið. Nýtízku traktor stóð þar
á stalli og snúnmgsvél við hlið-
ina á honum, nokkuð farin að
ryðga auk annarra fyrirferðar-
minni landbúnaðartækja. — í
fjósinu var allt til reiðu til að
hleypa inn kúnum og drykkjar-
ílát þeirra full af vatni. Ekki
var þó að sjá að kýr hefðu kom
ið þar lengi, því það eina sem
var í flórnum var einn tóm.u.r
brennivínsfleygur, minnisvarði
skemmtiferðamanna. Fjárhúsið
er með nýtízkusniði og ærnar
hafa verið á grindum. Hafði
ekki verið mokað undan þeim
eftir síðasta veturinn. Einu
verksummerki um mannaferðir
í fjárhúsið var danskt tímarit,
sem lá í einni Kr&nni .
Haldið til sjávar.
Minjasafnsmennirnii? voru nú
búnir til brottferðar og lögðu
af stað til sjávar með feng sinn.
Ekki var hann stórkostlegur, en
Órækt og hirðuleysi.
Niðri við sjó athuguðum viJB
gömul naust, sem enn standa
uppi að mestu. Þar staðnæmdist
Lárus, horfði heim að bænum
og dró upp mynd af húsaskipan,
en það er hann vanur að gera
áður en hann yfirgefur eyðibýli.
Á hann í fórum sínum mikið
safn slíkra uppdrátta. Við geng_
um um fjöruna og virtum fyrir
okkur öll þau kynstur af viöi
og öðru drasli, sem sjórinn hef-
ur skolað þarna á land. Þar fær
það síðan að liggja í fjöruborð-
inu, vegfarendum til leiðinda.
Einhver hafði við orð, að rétt
væri að leyfa skátum að safna
þessu rusli saman og gera brennu
í Engey og er það ekki óskyn-
samleg hugmynd. Væri hið
mesta þrifaverk að hreinsa þetta,
en þarna í fjöiunni, eins og
raunar alls staðar í Engey, er
allt í þeirri óhirðu að ekki er
vanzalaust fyrir þá, sem eiga
eyna. Þá er það Reykvíkingum
til stórrar skammar að láta þessa
fögru evju við innsiglinguna
grotna niður í orækt og hirðu-
leysi.
j.h.a.