Morgunblaðið - 16.10.1960, Blaðsíða 6

6
morgvnblaðib
Sunnudagur 16. okt. 1960
:
teaémm
Wffimm
. ; j3
í^*ss j2R
mmm.
■&vs$e T!*i6o
teo
Harold G. McCurdy, prófessor við hdskólann í North Carolina:
SNILLIGÁFAN ei sjaldgaef,
hvernig sem hún er skilgreind.
Sé varanleg frægð sett að skii-
yrði, eins og hjá Sir Francis
Galton í hinu sígilda verki hans,
„Arfgeng snilligáfa", er hún
vissulega mjög sjaldgæf, og við
höfum ekki önnur ráð en kanna
hana í sjálfsævisögum löngu lát-
inna manna. En sjálfsævisögur
eiga sín takmörk. Sjálfsögðum
og þýðingarmiklum atriðum er
oft sieppt, eins og Havelock Ellis
hefur bent á. Og vart má búast
við, að þær gefi upplýsingar um
þau atriði frumbernskunnar sem
sálgreiningin telur svo miklvæg,
svo sem tímabil brjóstmylkings-
ins, pelabarnsins og hvernig
barnið var vanið á hreinlæti.
Ætli maður sér því að rannsaka,
hvort til séu nokkrar almennar
reglur um áhrif umhverfisins á
undrabörn, sem stuðli að afrek-
um þeirra síðar í lífinu, er það
augljóst mál, að slík rannsókn
getur aldrei orðið hárnákvæm.
Æviatriði tuttugu afburða-
manna eru hér tekin til athugun-
ar. Tvennt réði vali þessarra
manna. Greindarvísitala þeirra
allra er 160 eða yfir og upplýs-
ingar um æviatriði eru fullnægj-
andi.
Þótt áhrif umhverfisins séu
hér tekin til meðferðar, fer
fjarri, að ég vilji gera meðfædd-
um eiginleikum lágt undir höfði.
Þvert á móti, því að mér finnast
athuganir Galtons á arfgengni
vel á rökum reistar, enda vart
hægt að sniðganga þá staðreynd,
að foreldrar þeirra snillinga, sem
hér er rætt um, voru óvenjuvel
gáfum gæddir, og því ekki fráleitt
að gera ráð fyrir, að þeir eigin-
leikar, gengu í arf líffræðilega til
barna þeirra. Arfgengiseigin-
leikar eru að mínu áliti nauðsyn-
legur grundvöllur, sem umhverf-
ið síðan skapar og mótar.
Það er stundum talið mikil-
vægt atriði hvar barnið er í röð-
inni í systkinahópnum. Galton
áiítur, að ,,eldri synir fái yfir-
leitt heppilegra uppeldi en þeir,
sem yngri eru. Þeir verða venju-
lega fyrr sjálfstæðir efnahagslega
og eiga því auðveldara með að
gefa sig að því, sem þá sjálfa
langar til; foreldrar þeirra líta
frekar á þá sem félaga sína og
jafningja og þeir verða snemma
að taka á sig hvers konar ábyrgð
og skyldur, en hvort tveggja
stuðlar að pers^nulegu sjálfstæði;
að lokum mundi elzta barn hjóna,
sem ekki eru rík af veraldarinn-
ar gæðum, trúlega hljóta betri
umönnun í bernsku, betri fæðu
og hafa meira svigrúm en yngri
systkini“. Þessa skoðun sína styð-
ur Galton ekki með dæmum.
Þau dæmi, sem ég tek, eru heldur
engin sönnun fyrir réttmæti
þessarar kenningar. Að líkindum
lætur, að tala aflburðamanna,
sem eru einbirni eða elztir í sín-
um systkinahóp sé einn á móti
þrem.
Ekki er samt ólíklegt, að staða
barns í fjölskyldunni geti haft sín
áhrif. Við skulum athuga þá sjö
snillinga, sem ekki eru frum-
burðir. Þegar Coleridge fæddist,
var faðir hans kominn á elliár;
og var hann því nokkurs konar
,Benjamin“, Voltaire var svo
veikburða við fæðingu, að sífellt
var óttazt um líf hans fyrsta ár-
ið, sem hann lifði, en móðir hans
gat ekki heilsu sinnar vegna
eignazt fleiri börn; Chatterton
fæddist að föður sínum látnum,
og eldri bróðir hans hafði dáið i
frumbernsku; Mirabeau var
fyrsta sveinbarn foreldra sinna
sem lifði, að vísu átti hann marg-
ar systur, en eldri drengur var
látinn; Tasso var eina sveinbarn
foreldra sinna, sem lifði, en einn
dreng höfðu þau áður misst; Pitt
fetaði í fótspor föður sins sem
þingmaður neðri málstofunnar,
vegna þess að eldri bróðir hans,
sem erfði titilinn, gat það ekki;
og Musset, sem var annar tveggja
sona, var heilum sex árum ýngri
en bróðir hans. Ekki er laust við,
að einhvers konar sérstöðu gæti,
þegar þessí atriði eru öli tekin
til greina.
Sé það rétt, að sérstaða barns
innan fjölskyldunnar leiði til
aukins þroska, gæti það stafað
af því, að barninu er þá meiri
gaumur gefinn af foreldrunum.
Nákvæm athugun á ævisögum
þessara tuttugu afburðamanna,
leiðir í ljós, að þeir hlutu mikii
afskipti foreldra sinna og ann-
arra, hvort sem það stafaði af
sérstöðu innan fjölskyldunnar
eða öðru. í mörgum tilfellum,
er það augljóst, að þeim var
sýndur meiri áhugi en systkin-
um þeirra. Leopardi, Chatterton
og Mirabeau eru þeir einu, sem
segja mætti um, að hefðu verið
vanræktir eða misþyrmt í
bernsku.
Holl áhrif frá foreldrum birt-
ast annað hvort í ástúð og hlýju
eða sem andleg uppörvun. Flest-
ir af þessum tuttugu hafa orðið
hvors tveggja aðnjótandi. Víðtæk
menntun sem siík er ekki mikil-
vægasta atriðið, þó hún hafi
stjórnast af áhugasömum og upp-
örvandi feðrum, heldur hin nánu
og stöðugu samskipti við fullorð-
ið fólk, sem hún hlaut að hafa í
för með sér. Þessir drengir voru
°ft í félagsskap fullorðinna sem
hlutgengir aðilar og einangraðir
að mun frá félagsskap annarra
barna. Til náinna sambanda við
önnur börn var oftast stofnað
innan fjölskyldunnar. Goethe,
Pascal, Niebuhr, Macaulay,
Voltaire og Mirabeau hændust
að systrum sínum og Musset að
eldri bróður síniim. Macaulay og
Voltaire voru allt sitt líf tengdir
uppáhaldssystrum sínum traust-
um böndum, ást Goethes og
Pascals á yngri systrum sínunt
nálgaðist ástríðu og Mirabeau
talar um sifjaspjöll í sambandi
við systur sína.
Aðeins nánari abhugun á lífi
hvers einstaks getur leitt í ljós,
MfUt tSð
ftfBNfZ: 185
GftOTÍUS: 185
GOETHC: 18$
MHGML&’tí 188

ADAMSi iSS
WSEtANBi 5SS