Morgunblaðið - 22.12.1962, Síða 20

20
MORGUISBLAÐIÐ
LaugarSagur 22. des. 1962
Vatnsmeðferð
við brunasár
VIÐ minniháttar bruna á hörundi
má láta viðkomandi líkamghluta
undir vaega vatnsbunu, dýia hon-
um í vatnsílát eða hreinan læk.
Sé ekki vatn við höndina má til
bráðabirgða nota mjólk, gos-
drykki, sjó eða snjó. Athugið, að
framangreind ráð eru aðeins til
bráðabirgða, því að framhald
á kælingu brunans á að fara
fram í hreinu, hálfköldu vatni
það rétt haldi sviðanum í skefj-
(eða ekki kaldara en svo, að
um). Hættið ekki kælingu fyrr
en sviðinn er horfinn og notið
hlýrra vatn.
Ef föt hylja brenndan líkams-
hluta, er bezt að kæla allt strax,
en klippa svo flíkurnar fró, þeg-
ar þær eru orðnar kaldar.
Gerið yður grein fyrir því, að
kalt eða hálfkalt vatn er einung-
is notað, þegar um takmarkað,
lítið brunasvæði er að ræða, en
volgt vatn (25—30 stig), ef um
útbreiddan bruna er að ræða.
Hentugt er að láta sjúkling með
slíkan bruna í kerlaug með volgu
vatni. Bf notað væri kalt vatn
í kerjaugina gæti sjúklingurinn
hlotið kuldalost eða ofkælingu.
Ef ekki er hægt að koma við
kælingu í kerlgug, vatngbunu
eða í íláti, geta bakstrar komið
að svipuðu gagni, og skulu not-
uð mjúk, hrein, ólituð stykki,
lauslega undin úr köldu vatni
eða volgu, eftir því, sem við á.
Um höfuð og háls hentar þessi
aðferð vel.
Ef hrollur er í sjúklingnum, má
gefa honum heita mjóik eða súpu
(ekki kaffi, áfengi eða örvandi
lyf). Einnig skal að honum hlúð
með thlýjum klæðnaði, nema
brennda staðnum, sem helzt skal
vera án umbúða og fata.
Notið ekki nein smyrsl. Spreng
ið ekki blöðrur. Snertið ekki
brenndu svæðin.
Ef sjúklingurinn hefur rænu,
er æskilegt að gefa honum salt-
vatn að drekka, en lítið í senn.
(Ein teskeið af matarsalíi, sett
í einn lítra af vatni og auk þess
hálf teskeið af bökunarsóda, ef
til er.)
Náið ávallt sambandi við
laekni, eins fljótt og verða má.
(Tekið saman eftir ritgerðum
Ófeigs J. Ófeigssonar læknis, um
meðferð brunasára og myndir
valdar úr amerísku bókinni
„First Aid“).
J. O. J.
fer frá Reykjavík, miðvikudaginn 26.. desember kl.
12 á hádegi til Hamborgar og Kaupmannahafnar.
Farþegar eru beðnir að koma til skips kl. 11, árd.
H.f. Eimskipafélag íslands.
Saga Rangæings
í Vesturheimi
„Sigur um síðir“, sjálfsævi-
saga sr. Sigurðar Ólafssonar.
Leiftur, Reykjavik 1962.
155 bls.
Þetta er sjálfsævisaga Sigurð-
ar Ólafssonar frá Ytrihól í Land-
eyjum — síðar Vetleifsholts-
parti í Holtum, sem hann lauk
við vestur í Winnipeg 76 ára
gamall árið 1959. Hannn and-
aðist í Winnipeg 21. marz 1961.
Höfundur tekur fram að ekki
telji hann ævisögu sína sérlega
viðburðarríkia eða frásagnar-
verða, heldur skrifar hann þætt-
ina „vegna þess, að ég á bjart-
ar minningar um flest samferð-
arfólk’ mitt og Guðs náð hefir
verið óþrotleg við mig þrátt fyr-
ir allt, sem er og hefir verið á-
fátt hjá mér. — Ef þetta kynni
einihvern tíma að koma á prent,
er það ritað með þeirri tilfinn-
ingu, að það sé ætlað íslending-
um heima á íslandi engu síður
en Vestur-íslendingum."
í rauninni sýna þessi formáls-
orð gamla mannsins meginuppi-
stöðuna í ævisögu hans. Hún er
Ijós og einföld frásögn í réttri
tímaröð af ævi „útflytjanda, sem
fór frá ættlandi sínu nítján ára
að aldri, hóf 24 ára gamall skóla-
nám, þá kvæntur, og vann fyrir
sér að mestu leyti þau átta ár,
er 'hann var við nám, þjónaði
síðan samfleytt 42 ár prestsem-
bætti meðal Vestur-íslendinga/,
eins og hann segir sjálfur.
Höfundur gerir fyrst grein fyr-
ir ætt sinni og uppruna, en hann
fæddist 14 ágúst 1883 í Ytrihól
í Vestur-Landeyjum. Faðir hans
var af hinni kunnu Víkingslækj-
arætt, eins og mér skilst annar
eða þriðji hver Sunnlendingur
sé, Ólafur Erlendsson af nafni,
en móðirin Guðríður Þorsteins-
dóttir frá Fíflholtshjóleigu, af
Amarhólsætt. Síðast bjuggu þau
í Reykjavík, þar sem faðir hans
var smiður og bjó að Kárastíg 10.
Sigurður var einn þeirra fs-
lendinga sem þekkingarþráin hef
ur knúð til að leita út fyrir
heimahagana. Hann segir frá til-
raunum sínum til að komast í
skóla, en fjárhagur bannaði all-
ar bjargir. Enginn sá ráð til að
'hjálpa honum til mennta. Sú
saga er söm og ótalinna ann-
arra alþýðumanna fyrr og síð-
ar. Þannig liðu árin fram yfir
aldamót. Sigurður leitaði þar
fróðlei’ks sem tiltækilegt þótti,
sótti tíma hjá Nikulási kennara,
sem svo var nefndur (hann var
Þórðarson og bjó lengstum á
Kirkjulæk í Fljótshlíð) og sleppti
engu slíku tækifæri. Segiskipin
sem lágu fyrir utan brimgarð-
inn á Bakkanum (Eyrarbakka),
'þegar hann fór þangað sína
fyrstu verzlunarferð, voru eins
og sendiboðar frá fjarlægum, ó-
kunnum ævintýraheimi. Þeirri
útþrá varð ekki fullnægt með
stuttri veru á þilskipum. Og 1902
tekur piltur sig til og heldur
vestur um haf, að nokkru með
tilstyrk Bjamhéðins móðurbróð-
ur síns, en án hvatningar hans.
Ekki var óeðlilegt að skyn-
samur unglingur sem varð að
vera einn um hugsanir sínar á
þeim tíma, hneigðist meira til
trúrækni en almennt mun vera
um fólk á því reki. Þó telur höf-
undur að hann hafi ekki ákveðið
að helga sig prestsstarfi fyrr en
nokkrum árum eftir að vestur
kom. Undirbúningur undir það
hófst samt ekki fyrr en eftir
nokkurn tíma, þegar hann var
orðinn 24 ára og kvæntur í til-
'bót. Eftir sjö ára nám með vinnu
samihliða náminu lýkur hann svo
prófi 1914 og gerist prestur í
byggðum Vestur-fslendinga, leng
st af á Gimli og í Árborg. Hann
'heimsækir ekki gamla landið
sitt fyrr en 1934 og hittir þá móð-
ur sína á lífi.
Þessari ævi lýsir séra Sigurð-
ur með hógværð og látleysi sálu-
sorgarans, segir frá kynnum sín-
um af monnum og stöðum. Hann
er einn af þeim gæfusömu mönn-
um, sem virðast aldrei kynnast
öðru en góðu fólki. Meira að
segja skjipvondi strætisvagn-
stjórinn varð góður í heilan mán-
uð, þegar Sigurður hafði notað
, mínúturnar milli ferða til að
skamma hann!
í sögu sinni lýsir sr Sigurður
kynnum sínum af fjöldamörgum
fslendingum, einkurn Sunnlend-
ingum, sem síðar urðu kunnir
menn í héraði sínu, og hélt stöð
ugt sambandi við þá meðan báð-
ir lifðu. Þó kveðst hann aldrei
hafa árætt að skrifa Guðmundi
Erlendssyni á Núpi, eins og hann
langaði til, og verður ekki séð
hvað því veldur.
Ekki fer hjá því að þeir sem
kunnugir eru í þeim sveitum þar
sem sr. Sigurður dvaldist á æsku
árum sínum og þekkja þá menn
sem hann lýsir, kunna betur að
meta frásögn hans en aðrir, enda
i lýsir hann engu með meiri ástúð
en æskustöðvum sínum. Og ég
held það hafi ekki verið of-
dirfska af honum að vænta þess
að þessir þættir geti haft „dá-
lítið aðdráttarafl" sem saga af
útflytjenda.
Málfar þessa Vestur-fslendings
er skemmtilegt, lýtalaust málfar
sunnlenzkrar alþýðu, þegar hann
lýsir dvölinni heima á fslandi,
en fær meiri og meiri keim af
vestur-iíslenzku, eftir því sem
hann lýsir lengur ævi sinni vest-
an hafs, og er raunar gaman að
athuga þá máliþróun.
Bókin er prentuð á góðan papp
ir, og efcki rak ég augun í prent
villur til stórra lýta.
Árni Böðvarsson. \
KENNSLA
Lærið ensku á mettíma
í okkar þægilega hóteli við
sjávarsíðuna, nálægt Dover.
Fámennir bekkir 5 tímar á
dag. Kennt af kennurum út-
lærðum frá Oxford. Engin
aldurstakmörk. Nútíma að-
ferðir gefa skjótan árangur.
Viðurkenndir af Menntamála-.
ráðuneytinu,
THE REGENCY,
RAMSGATE, ENGLANDI.
OLL HEIIUILISTÆkl
fyrirliggjandi
Brauðristar
Vöfflujárn
Hraðsuðukatlar
Straujárn
Rafmagnssteikarpönnur
Hárþurrkur
Ramagnsdósaopnarar
Rafmagnsofnar
Borð- og standlampar
Rakvélar o. m. fl.
Ljósalampar
Jélatrésseriur
kr. 235 og 260.—
Hafnarstræti 1 — Sími 20455.