Alþýðublaðið - 28.01.1930, Blaðsíða 2

2
AkÞÝÐUBL AÐIÐ
ðrslit feaelaFSf|ómarfeoss&imgaBB9as«
V~--v {■"■■■ ,
Fjárhagurinn 1928-1929.
Alþjðnllohknrinn hefir 36 bæ|arfnlltrúa, íhaldið 36,
,Framsókn‘ 8.
Urslitin f Reykjavíki Alfiýðnflolikarinn hefir 5 fulltrúa,
,Framsékn‘ 2, fhaidið 8.
Orslit bæjarstjórnarkosninganna
í Reykjavik uröu 'þau, að listi
Alþýðuflokksins fékk 3897 at-
kvæði og kom að 5 fulltrúum,
i„Fmmsóknar“-flokl{urinn fékk
1357 atkvæði og kom að 2, í-
haldið 6033 atkvæði og kom 8
að.
Hefir „Framsókn" þannig tekið
sinn fulltrúann frá hvorum flokki,
Alþýðuflokknum og íhaldsflokkn-
urn.
Kosnrr eru:
Af lista Alþýðuflokksins:
Ágúst Jósefsson,
Ólafur Friðriksson, .
Stefán Jóhann Stefánsson,
Haraldur Guömundsson og
Sigurður Jónasson.
♦
Alþýðuflokkurinn
„Framisóknar'-flokkurmn
íhaldið
Auk þessa fékk stefnuiausi list-
inn á Seyðisfirði 22 atkvæði.
Fulltrúamir eru samtals 80 í
fcaupstöðunum 8. Þar af hefir
Alþýðufl. fengið 36 fulltrúa
íhaldið 36
Af lista „Framsóknar'-flokks-
,ins:
Hermann Jónasson og
Páll Eggert Ólason.
Af lista ihaldsins:
Jón Ólafsson,
Jakob Möller,
Guðmundur Ásbjarnarson,
Guðrún Jónasson,
Pétur Halldórsson,
Guðmundur Eiríksson,
Pétur Hafstein og
Einar Arnórsson.
Þar imeð hafa bæjarstjómar-
6 kosningar á allum fulltrúum í
kaupstöðum landsins farið fram
og eru úrsiitin 'þessi :
hefir ferigiö 7235 atkvæði.
— — 2066
— 9029 —
„Framsóknar'-flokkurinn 8 fulltr.
I fjórum kaupstaðanna af 8
hefir Alþýðuflokkurinn hreinan
meirihluta og í 5. kaupstaðnum
I helming fulltrúa, Neskaupstað við
j Norðfjörð.
Ríkisstjórnin hefjr lagt fyrir al-
þingi frv. til laga um breytingu
á lögunum, sem á síðasta þingi
voru knúin fram, um fær&lu kjör-
dags. Frv. er að eins 2 greinai
!ög er svolátándi :
»1- gr.
Fyrri málsgrein 23. gr. í lögum
nr. 28, frá 1915, skal vera á þessa
leið:
Þá er almennar, reglulegar
kosningar fara fram, skal 1. laug-
ardagur í júlímánuði vera kjör-
dagur alls staðar, nema í kaup-
stöðunum, en þar skal fyrsti
vetrardagur vera kjördagur..
2. gr.
Lög þessi öðíast gildi þegar í
stað.“
Stjórnin lætur svohljóðandi
greiriargerð fylgja frv. þessu:
„Vegna sérkennilegra, en mis-
mfunandi, stað- og atvinnu-hátta
hefir reynst erfitt að finna dag,
sem heppilegur væri fyrir sam-
eiginlegar almennar kosningar
fyrir alla landsmenn. Meðan
þjóðiri var nálega eingöngu
bændaþjóð fóru kosningar venju-
lega fram á vorin, skömmu fyrir
slátt. En þegar kaupstaðir og
fcauptún tóku að myndast við
sjávarsiðuna og verkamenn og
sjómenn þaðan að leita sér at-
vinnu fjarri heimilum sínum all-
án vor- og sumar-tímann, varð
allmikil óánægja yfir því, að
kaupstaðarbúar gætu ekki neytt
kosningarréttar síns á vorin. Var
þá, vegna áhrifa bæjanna, kjör-
dagurinn færður frá vorinu yfir á
fyrsta vetrardag, og stóð svo um
nokkra stund. En brátt sannfærð-
ist bændastétt landsins um, að sá
kjördagur var með öllu óhafandi
fyrit sveitimar, þvi áð á þeim
tíma getur auðveldlega komið
fyrir, að alófært sé bæja milli í
sveitum á íslandi fyrir snjó, stór-
hríðum og ófærum ám. Á alþingi
var hvað eftir annað reynt að
færa kjördaginn Jil hagsbóta fyr-
ir sveitimar, en þá komu jafnan
fram mótmæli frá kaupstöðunum,
sem ekki vildu láta ganga á rétt
sinn með því að færa allsherjar-
kjördaginn yfir á vorið.
Á siðasta alþingi var málið enn
borið fram, og skyldi kjördagur
alls staðar á landinu vera fyrsti
ÍaugardaguT í júlí. Náði frv. þetta
samþykki, þrátt fyrir verulcga
mötstöðu frá hálfu ýmsra þxng-
manna kaupstaðanna. 1 e. d. kom
fram sú miðlunartillaga að hafa
tvo kjördaga, á vorin fyrir sveitir
og kauptún, og á haustin fyrir
kaupstaði, sem eru sérstök kjör-
dæmi. En eins og á stóð þá var
ekki hægt að halda þeirri tillögu
til streitu, skörmnii fyrir þing-
lau.snir, nema með þyí að setja
aðálmálið og höfuðréttarbótína, þ.
Landsreikningur og fjáraukalög
fyrir árið 1928 hafa nú verið lögð
fyrir alþingi. Tekjurnar vom á-
ætlaðar um lOi/a millj., en hafa
Tóbakstollur
Kaffi- og sykur-t.
Vörutollur
Verðtollur
Útflutningsgjaldið
Gjöldin hafa farið hátt á 3.
milljón fram úr áætlun, orðið
131/4 millj. í stað .10,4 milij. Um
1822 'þús. af þvi er tekið í fjár-
aukalög, sem fylgja reikningnum.
Til samgöngumála hefir verið
varið umfram áætlun 565 þús.
kr., mestmegnis til vega og brúa,
og til verklegra fyrirtækja 128
þÍLS., nær eingöngu til jarðabóta
um-fram áætlun. Til almennrar
styrktarstarfsemi 416 þús. um-
fram áætlun, þar af til berkla-
varna 412 þús. kr.
Þrátt fyrir geysi-miklar tekjur
árið 1928 hefir þvi útkoman orð-
ið sú, að að eins ríf ein xnilljón
orðið nærri 4 milij. meiri, eöa
14Vs millj; Eins og vant er ern
það tollarnir, sem varlegast hafa
verið áætlaðir:
þús., en varð 1083 þús.
— — — 1219 —
— .— — 1651 —
— — — 1667 —
— — — 1339 —
hefir orðið eftir sem tekjuafgang-
ár, í stað 11/2 milljón, sem forsæt-
isráðherra á alþingi í fyrra taldl
líklegt að myndi verða afgangs.
En þótt árið 1928 hafi verið ör-
látt langt úr venju fram, hefir þó
síðfosta ár, 1929, orðið enn þá
meixa tekjuár fyrir rilcissjóðjno
— og gjaldaár líka. Tekjurxiar
voru áætlaðar um 10V milljón,
en urðu samkv. bráðabirgðayfir-
liti yfir 16 millj. króna, eða 5300
þús. yfir áætlun. Gjöldin vora á«
ætluð 10,7 millj., en urðu 14,4
millj. Tekjuafgangur er talinn um
1 millj. 700 þús. kr.
var áætlaður 850
— — 1000
— — 1000
— ■ — 850
850
Tekju- og eigna-isk. var áætlaður 1050 þús., en varð 1650 þús
Aukatekjur og vita-
gjöld og stimpilgj. —-
Otflutningsgjald
Tóbakstollur —
Kaffi- og sykur-t. —
Verðtollur
Vörutollur —
Áfengistollurinn fór 100°/o' eða
330 'þúis. kr. fram úr áætlun, og
bagnaður á áfengisverzluninni
nærri 200'>/o ,eöa 630 þús. fram úr
áætlun. Samtais hafa tekjur rík-
issjóðs af áfenginu numið 1660
þús. kr., og er það 960 þús. kr.
meira en áætlað var. — Dýr-
keyptur er þessi gróði lands-
mönnum og þjóðinni bæði til
jsfcaða og skammar. — 1
Þessir gjaldaliðir umfram á-
ætlun og utan hennar hafa orðið
stærstir:
Dómgæzla og embættiskostnað-
ur' 320 þús.
Samgöngumál (aðall.
vegir og brýr) 850 —
Kirkju- og kenslu-mál 170 —
1020 — — — 1370 —
950 — — — 1200 —
850 — — — 1200 —
850 — . - — ' — 1080 —
1325 — — — 2175 —
1250 — — — 2020 —
Styrktarstarfsemi
(berklavamir) 250 —
Vestmannaeyjahöfn 152 —
Borgarnesshiöfn 133 —,
Alþingishátiðaxkostn. 350 —
Vinnuhæli ogFlóaáveita 175 —
Á væntanleg fjáraukalög
verður sett um 680 —
Verzlunarjöfnuðurinn 1929 er;
jekki glæsilegur, Otflutningur pg
innflutningur er hvort um sig um
70 xnilljónir og innfl. þó heldur,
meiri. En 1927 og 1928 nam út->
flutningurinn samtals um 23ty»
milljón meiru en innflutningurinu,
Þess er og að gæta, að mikill
hluti innfl; er varanlég eign og
eignaauki.
e. kjördag fyrir sveitimar að vor-
lagi, í hættu. Var þvi sú tillaga
tekin aftur, en nú tekin hér upp
að nýju. Með kjöidagsfærsJu sið-
asta alþingis er rétti og hagsmun-
um sveitanna í þessu efni Ml|
borgið. En xxm leið hefir kaup-
stöðuhum verið gert töluvert erf-
iðara fyrir. Virðist engin leið út
xxr því vandamáli, til að unna
bæði sveitum og kaupstöðum
réttlætis í þessu máli, [önnur] en
að hafa kjördaga tvo, fyrir sveitir
á vorin, fyrir kaupstaði á haustin.
Hér á landi var það alltitt,
fyrst eftir að þjóðin fékk kosn-
ingarrétt, að kosningar fóru fram
á misjöfnum tíina í einstökum
kjöidæmum, og varð ekki tjón
(að. I Sviþjóð hefir til skamms
tima gengið alt að því mánuöuz!
til þingkosninga, og er þó ólíkxi
saman gð jafna um þéttbýli og
samgöngur í Svfþjóð, heldur er?.
hér á Jandi.“
Alþingi.
í gær var í n. d. til umræðu
frv. til laga um loftskeytatæki á-
botnvörpuskipum og eftiriit meö
loftskeytanotkun veiðiskapa
(Ömmufrumvarpið) og frv. tii
laga xxm samskóla Reykjavíkur.
— Svo undariaga brá nú viö, aö'
engar umræðux urðu ui»i
„Ömmu", epda var Ölafur Thors