Alþýðublaðið - 01.05.1930, Síða 2

AÖPYÐHBLAÐIÐ
Alpýðuflokksmál,
er gengu fram á sfðasta alpingi
laf og verkamenn.
Sjómannalögin voru undirbúin
samkvæmt þingsályktun, er gerð
var eftir tillögu Sigurjóns Á. Ól-
afssonar og Haralds Guðmunds-
sonar. Pað voru því fulltrúar Al-
þýðuflokksins, sem komu skrið á
það mál og Sigurjón síðan ann-
ar þeirra, sem samdi Íagafrum-
varpið. Nú ganga þessar réttar-
bætur fyrir sjómannastéttina í
giidi um næstu áramót.
! Lögskráningarlögin. Sigurjón
saimdi frumvarp til þeirra og
flutti það í vetur ásamt Héðni
Valdimarssyni og Haráldi. Aðal-
atriði þess komust gegnum þing-
ið og' ganga einnig í gildi urn
næstu áramót. Eftir það er ekld
hægt að afskrá mann úr skip-
rúmi án vitimdar hans, eins og
stundum hefir verið gert. Kemur
þar tii greina bæði uppsagnar-
frestur samkvæmt sjómannalög-
unum, sem er að minsta kosti
einn dagur (sjá nánar í grein-
inni um sjómannalögin, sem kem-
u.r áfram næstu daga), og að
samkvæmt lögskráningarlögunum
eiga þeir, sem afskráðir eru,
heimtirigu á að vera viðstaddir
afskráninguna, ef þeir óska þess.
Skipverji getur skotið ágreiningi
um reikningsgerðina undir úr- (
skurð lögskráningarstjóra, og er
það mikilsverð réttarbót. Við lög-
skráningu á skip skal lögskrán-
ingarstjóri vekja athygli á því,
ef óvenjuleg eða grunsamleg á-
kvæði eru í ráðningarsamningi,
svo að skipverji verði aldrei vél-
aður til að ganga að skilyrðum,
sem hann hefir ekki gert sér Ijós.
Áður hafa ákvæðin um lögskrán-
ingu verið næsta ófullkomin. Nú
er fengin lieiidarlöggjöf, þar sem
fult tillit er tekið til hásetanna.
Viktnn síldir. Héðan í frá skal
öll síld, sem seld er bræðsluverk-
smiðjum til vinslu, vera viktuð, ef
seljandi óskar þess. Mælikér skal
rúma 135 kg. síldar og er það
verðeining. Með þessum lögum,
sem Erlingur Friðjónsson flutti
frumvarp að, er komið í veg fyrir
svikamælingu á síldinni, og er
það síldvéiöimönnum, sem fá’hlut
í aflanum, mikil nauðsyn, og
mega þeir því aldrei láta undir
höfuð Ieggjast að krefjast vikt-
unar á sildinni, ef reynt verður
að komast fram hjá því á ein-
hverri bræðslustöðinni.
Sli/satnjggingin. Hingað til hef-
ir slysatryggingin ekkí greítt slös-
uðíum mönnum dagpeninga fyrri
en eftir fjórar vikur. Frá 1. júlí
n. k. verða dagpeningar greiddir
eftir 10 daga. Var það lögtekið
samkvæmt frv., sem H. V., H. G.
og S. Á. Ó, - fluttu.
óreidsla verkakaups til idnud-
armanna. Héðan af skulu iðnað-
‘armfenn, styn ekki eru atvinniu-
rekendur, njóta sömu réttinda
samkvæmt lögunum.um greiðslu
verkkaups eins og aðrir verka-
menn, og geta þeir ótvirætt kraf-
ist aðstoðar dómara til að ná
kaupi sínu, þeim að kostnaðar-
lausu, þegar þess gerist þörf. Á
þvi var áður talinn vafi, að kaup-
gjaldslögih næðu til iðnaðar-
manna, og fyrir því fluttu þeir
Jón Baldvinsson og Erlingur frv.
til laga þeirra, sem nú var frá sagt.
Alpýdutryggingar. Enn fremur
samþykti alþingi þingsályktunar-
tillögu H. G., H. V. og S. Á. Ó.
úm að skora á stjórnina að skipa
þriggja manna nefnd til þess að
undirbúa fyrir næsta þing frum-
varp til laga um alþýðutrygg-
ingar. Er það mjög rnikið nauð-
synjamál fyrir alþýðuna og þarf
hún að fylgjast vel með því, sem
gerist í því máli.
Ábyrgd fyrir fiskimenn til
skipakaupa. Eftir tillögu Erlings
, var samþykt, að rikið gangi i
bakábyrgð á láni, er samvinnu-
félag sjómanna á Akureyri tekur
til kaupa á fiskiskipum. Einnig
var samþykt' sams konar ábyrgð
fyrir Samvinnufélag Eskifirðinga.
Slík félagskaup á skipum hafa
þegar orðið til ómetanlegs gagns
,'fyrir Isfirðinga. Með rikisábyrgð-
inni er sjómönnum á þessum
stöðum gert kleift að koma upp
eigin skipurn. Þeir verða sinir
eigin útgerðarmenn. Áhætta rik-
isins er mjög lítil, því aö aðrar
tryggingar fyrir skilvísri greiðslu
eru góðar. Ávinningur sjómann-
anna er hins vegar mikill. At-
vinna þeinra er trygð. Aðstoð rik-
isins til þess að svo gæti orðið
var svo sem kunnugt er veitt
í upphafi fyrir atbeina Alþýðu-
flokksins.
Sjóvcdsránia i'ir sögunni. Þá
hefir tekist að kveða niður sjó-
veðsránstLLraunir íhaldsmanna.
Þar sem lánsstofnun til báta-
kaupa verður nú stofnuð án sjó-
veðsráns, þá er vonandi, að sjó-
veðsránið sé þar með úr sögunnj
að fullu og öllu og að enginn
geri sig framar sekan um slíka
árás á rétt skipverja. Þrátt fyrir
það þarf alþýðan þó að vera
þar á verði, ef íhaldsliðið skyldi
ekki enn vera ajveg afhuga því
að vega í þenna knérunn,
Dýrtídaruppbótin. Alþingi 1929
samþykti,-samkvæmt tillögu Jóns
Baldvinssonar og Erlings, að dýr-
tíðaruppbótin skyldi ekki vera-
lækkuð það ár, frá því sem hún
var árið áður, þ. e. 40°/o'. Nú sá
stjórnin það ráð vænst að taka
þá tillögu upp á þinginu í vetur
fyrir þetta ár. Var tillagan aftur
sámþykt, og helzt dýrtíðarupp-
bótin þvi enn í 40°/o. Síðari sam-
þyktin er bein afleðing af hinni
fyrri.
Fögnum, íslenzk alþýða, yfir
því, sean á vinst, og keppurn að
nýjum sigrum.
í fulla fjóra áratugi hefir
verkalýðurinn erlendis haldið
smnarhátið sína fyrsta maí-dag-
inn, haldið opna fundi og kröfu-
göngur, mótmælt rangsleitni
skipulags samkeppninnar og auð-
valdsins, haldið fram kröfum sín-
um um réttarbætur og boðað
sameignar- og samvinnu-félag
jafnaðarstefmmnar. Frá fyrstu
hefir þó ein krafan veriö látin
sitja í fyrirrúmi, krafan um
styttri vinnutíma, nægan svefn og
hvíld fyrir hinar vinnandi stéttir
eftir erfiði dagsins, tómstundir
fyrir alþýðuna til þess að geta
lifað heimilis-, félags- og rnenn-
Ingar-lífi í stað óslitins þrældóms
í annara þjónustu.
Kröfurn sínum um átta stunda
vinnu, átta stunda tómstundir og
átta stunda svefn hafa verka-
menn í nágrannalöndunum náð
framgengt í flestum atvinnu-
greinum bæjanna. Á ýmsum svið-
um hefir þeim jafnvel tekist að
stytta vinnutímann niður úr átta
stundum. Og samfara þessari sí-
feldu styttingu vinnutímans hef-
ir orðið meiri aukning framleiðsl-
unnar en á nokkru öðru tírna-
bili veraldarsögunnar. Fram-
leiðslumagniÖ, á hvern vinnandi
mann hefir margfaldast. Vinnan
hefir gefið rixeira af sér. Vélarn-
ar strita nú fyrir mennina, en
verkamaðurinn hefir orðið hæf-
ari til að nota andlega hæfileika
sína við vinnxma vegna styttingar
vinnutímans. Vitið og leiknin
hafa sýnt yfirburði sína yfir strit-
inu. Aldagömul reynsla er fyrir
þvi, að þrælavinna gefur af sér
margfalt minni arð ' en vinna
. frjálsra manna.
íslenzkir verkamenn hafa verið
á eftir í þessari sókn verkalýðs
heimsins fýrir bættum lífskjörum
og réttlátu þjóðskipulagi. Um
Hvers wepa?
Það er nótt. Við erum komin
til Hull. Ég vaki og hugsa unx
vinina heima, en aðrir vaka og
vinna.
„Þeir skulu gæta að vélin
verki.“
Óteljandi grúi af „sonum
Mörtu“ má þræla nætur og daga.
Aldrei hvíldarstundir, sem hægt
er að njóta, af því að skortur
fylgir æfinlega í kjölfar vinnu-
leysis hjá þeim.
Högg og skellir í vélinni vekja
mér óhug.
Vinnan, þessi dásamlega náðar-
gjöf mannsins, verður bölvun,
þegar hún er gerð að þrældómi.
Það er morgun:
Ég stend á þilfarinu og horfi í
land. Veðrið er yndislegt, en það
njóta þess ekki allir.
Hópur af verkamönnum ste»d-
nokktir ár hefir barátta þeirra
þó staðið og fyrsti maídagur er
engin nýjimg lengur sem hátíðis-
i'dagur hér í Reykjavík. Enn þá
er þó venjuleg dagvinna dag-
launamanna frá kl. 6, — eöa
stundum, svo sem við bygginga-
vinnu flesta, frá kl. 7 að riiorgni
til kl. 6 að kveldi, með einnar
stundar matarhléi og kaffihálf-
tímum eða stundarfjórðungum
tveim. Tólf stundir að minsta
kosti eru flestir verkainenn
bundnir vegna vinnu sinnar. Er
ekki von þótt verkamennirnir ís-
lenzku eldist illa og slitni fyrir
aldur fram? Er við því að bú-
ast, að menn, sem engar tóm-
stundir hafa, finni margt aimað
1 lífinu en stritið í annara þjón-
ustu, og það oftast fyrir lágt
kaup.
Hér skal nú breyting á veróa.
Verkamennirnir reykvísku eru
í dag að taka ákvörðun um að
taka sér lengri hvildartíma, án
þess að lækka tekjur sínar og í
þeirri fullvissu, að stytting vinnu-
tímans úr þvi, sem er, eykur en
minkar ekki framleiðslumagit
verkalýðsins. Dagsbrúnarmenn,.
1200 talsins, svo að segja hver
vinnufær maðúr, sem gengur að
erfiðisvinnu hér í bæ, nema hann
Sé þá sjómannafélagi, ganga
þessa dagana til kosninga um
styttan vinnudag. íslenzkir verka-
menn heimta sér stóðu 1 sólskin-
inu eins og bræður þeirra er-
Jendis.
Dagsbiún samhuga er ósigr-
andi.
Minnist þess til hvers er aó
vinna, verkamenni, fyrir ykkur
sjálfa, konur ykkar og börn. Líf
ykkar og hamingja er ykkar eigin
eign. Minnist þess í dag, fyrsta
mai.
ur á bryggjunni. Þeir tala ekki
saman. Þeir brosa ekki. Ég held,
að þeir viti ekki, að sólin skín
og að það er hásumar.
Ég lít á andlit þeirra, eitt af
öðru. Alls staðar sami svipurinn,
vonleysi og kuldi. Þeir virðast
ekki taka eftir neinu, nema ef
einhvers staðar þarf að rétta
hönd til hjálpar, þá hlaupa.
margir til í von um ofurlitli
þóknun.
Ég þekki þetta að heiman,
svipinn og hreyfingarnar.
Mér verður þungt um hjartaö,
og gamla spurningin: „af hverju,"
brýzt fram með enn meira afli en
áður. — Af hverju fá ekki allir
að njóta lífsins, sem getur verið
svo dásamlegt? — Af hverju eru
milljónir manna, sem sjá ekki
sólina ?
Af hverju kasta sumir menn.
svo dimmum skugga, sem leg.st
yfir líf fjölda annara manna?
Af hverju heyra ekki þeir, sem
Hédiiui Valdiinarsson.