Morgunblaðið - 20.02.1969, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1069.
■Úitgefandi H.f. Árvafcuir, Reykjaiválk.
Fxftmfcvaem.<las'tj óri Haraldur Sveinssion.
•Ritstjórai' Sigurður Bjarniasen frá Vi^uir.
Mattihías Jdhannesslen.
Eyjólfur Kanráð Jónsson.
Ritstjó.marfulltrúi Þorbjöm Guðmundssott
Fréttaistjóri Bjöim Jóliannss'on!.
Auglýsingastjóri Árni Garðar KristinBSon.
Ritstjórn Og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-109.
Auiglýsirrgar Aðalstræfci 6. Sími 2i2-4-®0i.
Áafcriftargj'ald fcr. 150.00 á nránuði innanlands.
í lausasiöiu ikr. 10.00 einta'kdð.
UPPLA USNARÖFLIN
HAFA ALLT
Á HORNUM SÉR
VŒJ
Vsiw^
UTAN ÚR HEIMI
Þingkosningar á Norður-
írlandi nk. mánudag
DEILUR o|? sundurlyndi setja
mark sitt nú á Norður-írland,
þar sem þing-kosningar eiga
að fara fram nk. mánudag.
Þetta verða spennandi kosn-
ingar. Enginn þorir að spá um
úrslitin. En víst er, að hvern-
ig, sem kosningarnar fara,
eiga þaer eftir að hafa marg-
víslegar afleiðingar í för með
sér, sem ekki er unnt að sjá
fyrir að svo stöddu einkum
vegna ótryggs ástands í land-
inu að undanförnu.
Kosningarnar eru látnar
fara fram vegna þeirra heift-
arlegu óeirða, sem komið hef-
ur til í bæjum og boTg.um á
Norður-írlandi sl. hálft ár.
Það var kaþólski minni hlut-
inn á meðal íbúanna, sem
greip til sinna ráða og hóf
uppsteit gegn beirri mismun-
un sem hann taldi sig mega
sæta af hálfu mótmælenda,
sem eru í meirihluta. Halda
kabóls-kir menn bví fram,
að kosningafyrirkomulagið sé
bannig, að það mismuni þeim
og komi í veg fyrir réttmæta
bátttöku beirra í bæja- og
sveitastjórnum. Þá halda beir
bví fram, að beim sé einnig
mismunað félagslega í ýmsu
öðru tilliti.
Ofstækismenn á meðal mót-
mælenda svöruðu tilmælum
kaþólskra manna með raun-
verulegum ógnaraðgerðum
undir stjórn Ian Pais'leys, sem
er predikari en óvígður mað-
ur.
Forsætisráðherrann — Ter-
ence O’Neill, sem er af aðals-
ættum og á ættir sínar að
rekja til írskra konunga —
hefur reynt að brúa bilið
milli andstæðnanna með var-
færnislegri endurbótastefnu,
en hefur mætt mjög ákafri
andstöðu mikils megandi for-
ystumanna innan síns eigins
flokks. Stjórnarflokkurinn —
Sambandsflokkur mótmæl-
enda — gengur því þannig
mjög klofinn til þessara kosn-
inga.
Eins og ástandið var, tók
O’Neill þann kostinn að ganga
ákveðið tR verks og láta fara
fram nýjar kosningar, áður
en andstæðingar hans hefðu
fengið ráðrúm til þesis að efla
samstöðu sína og koma á
fót vel skipulagðri andstöðu.
O’Neill og fylgismenn hans
vonas*t til þess að endurbóta-
stefnan verði til þess að afla
honum og flokksarmi hans
nægilega mikils atkvæða-
Terence O’Neill.
magns á meðal hófsamari
kaþólsfcra manna til þess að
vega upp á móti atkvæðatap-
inu á meðal mótmælenda. Lét
hann rjúfa þing s'tuttu eftir að
hann hafði fengið traustsyfir-
lýsingu fyrir stefnu sína á
þingi og Sambandsflokkurinn
gengur nú til kosninga með
stefnuskrá, þar sem heitið er
réttlátu kosningafyrirkomu-
lagi og tryggingu fyrir öllum
borgaralegum og félagslegum
réttindum.
Barátta kaþólskra manna
fyrir borgararéttindum og að-
gerðir mótmælenda gegn þeim
hafa leitt til þess, að þau
pólitísku mörk, sem skilið
hafa flokkana að frá fornu
fari, hafa horfið að nokkru
leyti. Þetta eyfcur á óvissuna
í sambandi við kosningaúr-
slitin og möguleikar O’Neills
sjálfs í þeim eru einnig óviss-
ir. Hann á á hættu að lenda
milli tveggja elda. Annars
vegar sætir hann andstöðu frá
mörgum mótmælendum, sem
áður hafa fylgt hönum, en á
hinn bóginn telja flestir
kaþólskir manna, að hann
hafi ekki gengið nógu langt
í umbótas'tefnu sinni.
Enginn vafi þykir leika á
því, að Sambandsflokkurinn,
sem hefur verið við völd í
Norður-írlandi í 47 ár, muni
vinna kosningarnar og verða
áfram við völd. Spurningin
er sú, hvor flokksarmurinn
muni sigra. Andstaðan innan
Sambandsflokksins, sem lýtur
forys'tu fjögurra fyrrverandi
ráðherra og tíu þingmanna,
býður fram sína eigin fram-
bjóðendur í mörgum kjör-
dæmum. Sambandsflokkurinn
sigraði í 37 af alls 52 kjör-
dæmum í síðustu kosningum.
Að þessu sinni stendur orr-
ustan á milli hinna opin-
beru frambjóðenda Sambands
flokksins, sem styðja O’Neill
og frambjóðenda Sem telja
sig vera í þeim flokki, en eru
ekki viðurkenndir af hans
hálfu. Þeir síðarnefndu vilja
gera allt, sem þeir megna, til
þess að halda kaþólska minni
hlutanum niðTi.
O’Neill hefur kallað Paisley
pólitískt fornaldardýr, sem
ætti að vera geymdur á safni,
en Paisley hefur svarað því
til, að O’Neill skuli fá að
finna fyrir því, að þetta forn-
aldardýr hafi tennur og hef-
ur svarið þess eið, að hann
skulí halda útfararræðuna yf-
ít ríkisstjórn O’Neills.
Klofningurinn á meðal
Norður-íra hefur aldrei verið
meiri, frá því að NoTður-
írland komst á fót 1921, er sex
nyrztu greifadæmi landsins
kusu að vera áfram í tengsl-
um við Bretland. Alls bjóða
119 frambjóðendur sig nú
fram frá 14 stjórnmálaflokk-
T Tpplausnaröflin í Framsókn-
arflokknum og Komm-
únistaflokknum hafa nú allt
á homum sér vegna lausnar
. sjómannadeilunnar. Þegar
yfirgnæfandi meirihluti ís-
lenzku þjóðarinnar fagnar
því að skipin sigla á miðin og
framleiðslan kemst í gang,
nöldra málgögn kommúnista
og Framsóknarmanna yfir
því að bundinn skyldi skjót-
ur endi á hina stórskaðlegu
deilu. Engu að síður fer það
ekki á milli mála að fleira og
fleira fólk skilur, að nú ríð-
ur lífið á því að útflutnings-
atvinnuvegimir fái vinnu-
frið. Sjálfur forseti Alþýðu-
sambands íslands lýsti því
yfir í umræðum á Alþingi
um frumvarpið um lausn sjó-
mannadeilunnar, að hann
vildi ekki bregða fæti fyrir
það. Og þingmenn Fram-
sóknarflokksins sátu hjá við
atkvæðagreiðsluna um það.
Þeir áræddu ekki að greiða
atkvæði gegn því. Er það út
af fyrir sig góðra gjalda vert,
en sýnir þó að afstaða næst
stærsta stjórnmálaflokks
þjóðarinnar til hagsmuna at-
vinnulífsins er ekki stór-
mannleg. Vitanlega bar þing-
mönnum Framsóknarflokks-
ins að greiða atkvæði með
frumvarpi ríkisstjórnarinnar
um lausn sjómannadeilunnar.
Þá skorti manndóm og heil-
indi til þess. Hins vegar
reýndu þeir að gera ráðstaf-
anir ríkisstjórnarinnar á sl.
hausti tortryggilegar. Fram-
sóknarmenn sögðu að sjó-
mannaverkfallið nú væri af-
leiðing gengisbreytingarinnar
og þeirra ráðstafana, sem
gerðar voru í sambandi við
hana. Leiðtogar Framsókn-
arflokksins vita þó fullvel,
að án þeirra ráðstafana færi
nú engin fleyta á flot og ekk-
ert hraðfrystihús væri nú
rekið. Það er einmitt vegna
þeirra óhjákvæmilegu efna-
hagsráðstafana, sem ríkis-
stjómin beitti sér fyrir á sl.
hausti, að öll frystihús
•landsins eru nú komin í gang
og sjómenn gera sér nú al-
mennt góðar vonir um batn-
andi afkomu á þessu ári, ef
aflabrögð verða sæmileg, sem
horfur eru á.
GLAPRÆÐI
IV ommúnistar börðu hins
vegar höfðinu við stein
inn eins og fyrri daginn. Þeir
þykjast vera höfuðandstæð-
ingar atvinnuleysis í landinu.
En engu að síður gera þeir
allt sem þeir geta til þess að
skapa atvinnuleysi. Þeir berj-
ast gegn hverri þeirri ráð-
stöfun sem miðar að því að
tryggja grundvöll atvinnu-
veganna. Þeir börðust gegn
lausn sjómannadeilunnar,
enda þótt þeim væri vel ljóst
að raunhæfasta úrræðið til
þess að ráða fram úr atvinnu
skortinum var einmitt að
koma bátaflotanum úr höfn
og hraðfrystihúsunum í full-
an gang.
Þannig ber allt að sama
brunni. Stjórnarandstaðan
beitir bjargræðisvegi lands-
manna ábyrgðarlausum fanta
tökum.
Nú er málgagn kommún-
ista byrjað að hóta nýjum
vinnustöðvunum. Þannig er
auðséð að hverju er stefnt.
Hvert verkfallið á að taka
við af öðru, framleiðsluna á
að lama, þannig að atvinnu-
leysinu og vandræðunum
verði við haldið. Þetta er svo
ljótur leikur, að ótrúlegt er
að viti borið fólk láti hafa
sig til þátttöku í honum.
íslenzka þjóðin gladdist
yfir því í gær og í fyrradag
að frétta af því, að fiskiskip-
in héldu sem óðast hvert úr
sinni heimahöfn, til þess að
draga björg í bú. Það væri
hörmulegt áfall og glapræði
ef flotinn ætti á ný að stöðv-
ast og atvinnuleysið að fær-
ast í aukana. Slík ógæfa má
ekki henda.
/
MINKAELDI OG
HLEYPIDÓMAR
k það hefur margsinnis ver-
ið bent, að nágranna-
þjóðir okkar, sérstaklega
Norðurlandaþjóðirnar hafa
geysilegar gjaldeyristekjur
og mikla atvinnu af minka-
eldi og framleiðslu minka-
skinna, sem eru dýr og eftir-
sótt vara. íslendingar selja
þessum þjóðum meira að
segja minkafóður, sem þeir
hafa mjög góða aðstöðu til
þess að framleiða.
En hvemig stendur á því
að við höldum áfram að berja
höfðinu við steininn og
banna minkaeldi? Minkaeldi
var bannað hér fyrir mörg-
um árum, vegna þess að fá-
einir minkar sluppu úr búr-
um sínum og gerðu nokkurn
usla villtir. Höfuðtakmarkið
með banni við minkaeldi
var að útrýma villiminkum.
Það hefur ekki tekizt og
mun ekki takast. Þess vegna
eru forsendurnar fyrir minka
eldisbanninu gersamlega á
brottu fallnar. Er þá ekki
um annað að gera en snúa
sér að því að reyna að hafa
eitthvað upp úr kvikindinu.
Það er hægt að gera með því
að leyfa minkaeldi með svip-
uðum hætti og öryggisráð-
stöfunum og gert er hjá ná-
lægum þjóðum. íslendingar
gætu flutt út minkaskinn fyr
ir mörg hundruð milljónir
króna. A þetta hefur marg-
sinnis verið bent af Ásbergi
Sigurðssyni borgarfógeta og
fleiri mönnum.
Nú er einnig komið fram
á Alþingi frumvarp frá
tveimur þingmönnum Sjálf-
stæðisflokksins, þeim Guð-
laugi Gíslasyni og Pétri Sig-
urðssyni um að leyfa minka-
eldi í Vestmannaeyjum. Víst
er það spor í rétta átt. En
þess má þó geta, að í Vest-
mannaeyjum er enginn villi
minkur. Þess vegna má segja
að einkennilegt væri að leyfa
minkaeldi þar en banna það
annars staðar, þar sem villi-
minkurinn veður þegar uppi,
og útilokað að honum verði
útrýmt. Alþingi verður að
hrissta af sér hleypidómana
í þessu máli og leyfa minka
eldi og gera þar með atvinnu
líf þjóðarinnar fjölbreyttara
og arðgæfara en það er nú.
Vefarinn
— afmœlisblað
Samvinnuskólans
VEFARINN, afmælisblað í til-
efni af 50 ára afmæli Samvinnu-
skólans, hefur borizt Mbl. Af
efni þess má nefna: Skóli í hálfa
öld, eftir Rúnar Bjarna Jóhanns-
son, Framtíð og menntun, eftir
Guðmund Sveinsson; Menntun á
vegum samvinnufélaga, eftir Er-
lend Einarsson, Bifröst í Norður-
árdal .eftir Snorra Þorsteinsson
og Veburinn minn, eftir Helga
Sæmundsson.
Vefarinn er gefinn út af Skóla-
félagi Samvinnuskólans. Ritstj ór;
er Rúnar Bjarni Jóhannsson, en
ritnefnd skipa: Sigrún Sigurðar-
dóttir, Guðmundur H. Hagalín,
Svavar Björnsson, Helga Jóns-
dóttir og Einar Björgvinsson.