Morgunblaðið - 20.02.1969, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 11969.
21
SVEINN KRISTINSSON SKRIFAR UM:
AUSTURBÆJARBÍÓ:
Bonnie og Clyde.
Amerisk kvikmynd.
Framleiðandi:
Warren Beaaty
Leikstjóri:
Arthur Pen.
í aðalhlutverkum:
Warren Beaty.
Faye Dunasvay.
EFLAUST er mörgum kunnugt
í Ihöfuðdráttum efni þessatar
kvikmyndar. Til dæmis er ekki
lsngt síðan, að æfiferill þeirra
Bonnie og Clyde var lauslega
rakinn í þýddri grein í Lestoók
Morgunblaðsins. Var þar meðal
annars bent á, hve fólk hefði
mikla tilhneigingu til að sjá líf
þessa afbrotafólks í rómantísk-
um ljóma, jafnvel með Hróa
'Battar geislabaug, og þá ekki
sizt eftir að farið var að sýna
þessa mynd.
I reyndinni var þó enginn
Hróa Hattar stíll yfir æfi þeirra.
Bonnie og Clyde eru svo nálægt
okkur í tíma, að hægt er að
leggja á borðið óhrekjanlegar
skýrslur um miskunnarlausan
morðferil þeirra, eigingirni og
alls kyns fyrirlitlega lesti. Samt
mun ósýnt, hvort það tekst að
hindra, að þau „gangi inn í sög-
una“ með rómantískan geisla-
baug u mhöfuð sér. Sýnir það,
hve hið góða eðli er, þrátt fyrir
allt, samgróið manneskjunni, að
hún þráir að finna sem beztar
hvatir hjá fólki, sem miklar sög
ur fara af, jafnvel þótt ferill þess
sé blóði drifinn.
En þótt játa beri, að lítil skyn
semi sé fólgin í því að dýrka óða
morðvarga, þá er hitt ekki nema
eðlilegt, að menn reyni að leita
skýringa á því, hvers vegna ungl
ingar, aldir upp í nútímamenn-
ingarþjóðfélögum, skuli leiðast
út í shka glæpi. I>að er varla full
nægjandi afgreiðsla málsins, þótt
sagt sé, að þetta hafi ekki verið
neinar hetjur eða manneskjur,
þess verðar að sjá þær í ævin-
týraljóma, heldur bara siðspilltir
og afbrigðilegir einstaklingar. —
Hvernig áunnu þeir sér þá sið-
spillingu, sem til þurfti, til að
drýgja svo hroðalega glæpi?
Sízt ætla ég mér þá dul að
leysa úr þessari spurningu að
nokkru gagni, þótt minna megi á
það, að hvert og eitt þjóðfélag
hefur sína ágalla og verða þau
því aldrei neinar fullkomnir
„uppalendur“ þegna sinna. —
Við gerum að sjálfsögðu miikinn
mun á einræðis- og lögregluríkj
um annars vegar og lýðræðisríkj
um hins vegar. í einræðisríkjum
er venjulegum borgarlegum af-
brotamálum ekki haldið mjög á
loft, þar eru það hin pólitísku
,,afbrot“ sem skyggja á allt ann
að. >að þarf ekki að þýða það,
að almenn afbrot séu þar fá-
tíðari en í lýðræðisríkjum, hins
vegar er ekki hagkvæmt fyrir
stjórnendur, sem telja þjóðfélags
kerfi sitt fullkomið að auglýsa
á áberandi hátt afbrot óbreyttra
borgara. — Fulikomið þjóðfélags
kerfi á að skapa fullkomna ein-
staklinga, er ekki svo?
Snúum okkur þá aftur að því
þjóðfélagskerfi, sem við höfum
meiri persónuleg kynni af. Þar
sem ekki er lögð eins rík áherzla
á að skýla mótsetningum innan
þjóðfélagsins eins og í einræðis-
ríkjunum. Því vissulega myndast
skarpar mótsetningar innan lýð-
ræðisríkjanna. Barátta milli póli
tískra flokka er þar ekki einung
is sjálfgefinn hlutur, heldur
finnst einstaklingum, að hand-
'hafar almenningsálitsins þrengi
uim of að athafnafrelsi þeirra,
handlhafar, sem þeir hafa
þó sjálfir kosið yfir sig.
Má til dæmis benda á
stúdentaóeirðir í ýmsum lýðræð-
isríkjum á síðustu árum sem
dæmi um þetta.
Fáir talsmenn lýðræðisríkj-
anna munu halda því fram, að
það sé alfullkomið þjóðfélags-
kerfi, sem þeir búa við. En þeir
telja sig ekki þekkja annað
betra og því sé heppilegast að
reyna að betrumbæta það í nú-
verandi mynd með hægfara þró
un, jafnhliða aukinni menntun
og víðsýni þegnanna.
Eitt, sem mörgum — ekki sízt
ungu fólki — hættir til að sætta
sig illa við og jafnvel misskilja
á stundum, er beiting þess valds,
sem hverju þjóðfélagi er nauð-
synlegt að hafa til umráða, ef
það á að geta varið heildina gegn
uppivöðslu og ofbeldishneigð ein
stakra manna eða þjóðfélags-
hópa. Þótt hverju þjóðfélagi sé
nauðsynlegt að geta beitt slíku
valdi, þá er það auðvitað vand-
meðfarið vopn, sem ekki er á-
vallt einsýnt, hvort og hvenær
beri að beita, og eru þess auð-
vitað fjölmörg dæmi, að því
hafi verið misbeitt.
Við þekkjum úr okkar litla
þjóðfélagi unga menn, sem bera
ekki gizka mikla vir^ingu fyrir
lögreglunni og telja sér jafnvel
fremur virðingu en hneisu að
því, að gera henni erfitt fyrir. í
þeirra augum er lögreglan líka
oft hálfgerð skúrkaregla, sem er
svo vond að hindra algjört frjáls-
ræði manna. Þeir sjá ekki —
eða vilja ekki sjá — nauðsyn
þess að balda uppi lögum og
reglu. — Það er að vísu ill nauð
syn að þurfa að beita valdi til
þess, en nauðsyn eigi að síður.
Meðal hinna stærri lýðræðis-
ríkja kemur þetta vandamál þó
oftast gleggra í Ijós. í tug- eða
hundraða milljóna þjóðfélög
verður löggæzla yfirvaldanna að
jafnaði ópersónulegri og að sama
skapi oftast harðúðugri. Einnig
þar gerir meginþorri fólks sér
þó ljósa þá nauðsyn, að hand-
hafar almannavaldsins hafi sem
sterkasta löggæzluaðstöðu, til að
halda uppi reglu innan þjóðfé-
lagsins. En þar eru líka stórir
hópar manna, sem finnst lögregl
an ónauðsynleg hindrun gegn al
gjöru „frjálsræði" þeirra. Þeir
vilja geta lifað og leikið sér, eins
og þeim sýnist, án tillits til þess,
hvort þeir ganga með því á hlut
samborgara sinna eður eigi.
Þeim finnst það skemmtilegt
sport að leika á lögregluna,
spennandi og jafnvel siðferðilega
réttlætanlegt athæfi (að svo
miklu leyti sem þetta fólk við-
urkennir siðferðileg sjónar-
mið). Þetta viðhorf leiðir svo
hina óstýrlátustu einstaklinga
lengra og lengra út á afbrota-
brautina. — Þannig kann það
að hafi byrjað með Bonnie og
Clyde.
Ég er enn ekki svo spilltur,
að ég geti skilið, hvernig kvik-
mynd þessi getur varpað hetju-
ljóma á höfuðpersónur sínar. Því
ber að vísu ekki að neita, að þau
Bonnie og Clyéde eru að veru-
legum mun skotfimari en al-
mennt gerist, snögg að taka á-
kvarðanir, ekki óhugguleg í út-
liti, né óklók að keyra bílum. En
ég get ekki séð, að það hafi
vakað fyrir framleiðendum kvik
myndarinnar að gera þau að nein
um píslarvottum með geislaglor-
íu. — Þau vekja nauimast annars
konar samúð, en aðrir þeir ein-
staklingar, sem leiðast út á
glæpabrautina.
Að vísu má benda á atvik eios
og þegar Clyde er að skamma
Moss í kvikmyndahúsinu og á-
saka hann fyrir að hafa neytt
sig til að drepa mann. ,,Ef þú
gerir þig sekan um sams konar
klaufaskap aftur, þá drep ég
þig-“ segir hann. En maður, sem
er reiðubúinn að drepa, ef hann
er hindraður við afbrot, losnar
aðeins við að drepa svo lengi,
sem atvikin eru honum hagstæð,
en það er ekki hans dyggð, sem
slær því á frest.
Nei, samvizkan virðist ekki
angra þau skötuhjú við glæpa-
verk sín, og líða þau mun meiri
sálarkvalir vegna náttúruleysis
Clyde, sem honum tekst þó að
vinna bug á undir lok myndar-
innar, örskammri stund áður en
kúlnahríð lögreglunnar sviptir
hann endanlega allir hneigð til
jarðneskra kvenna.
Fyrir mínum sjónum tekur
kvikmynd þessi alls ekki afstöðu
til hins þjóðfélagslega vanda-
máls og orsaka þess. Hún sýnir
okkur atburði og persónur, en
reynir lítið að skýra, afsaka
né ásaka hið brotlega fólk. —
Það kann að geta haft miður
holl uppeldisáhrif á ungt fólk að
ekki skuli tekin bein afstaða
gegn morðingjunum. Að þeir
skuli um stundarsakir geta veitt
sér flest lífsins gæði í trássi við
lögin og velt sér í peningum,
eins og þá lystir. Þó ættu hin
dapurlegu endalok þeirra, að
vega hér allsterkt á móti.
í öllu falli verðum við að gera
okkur grein fyrir þeirri stað-
reynd, að nú er ekki í tízku,
hvorki í kvikmyndum, bók-
menntum né öðrum listgreinum
að hafa uppi strangar prédikanir
gegn afvegaleiddum persónum.
Tæknilega er kvikmynd þessi
vel gerð, mátulegur hraði í at-
burðarás, ljósmyndun góð. —
Höfuðleikendurnir, einkum
Bonnie (Fay Dunaway), leika
ágæta vel, og auk þess eru þau
Moss og Blanche, til dæmis, ekki
illa leiknar grínfígúrur — þó
kannski svolítið yfirdrifnar.
Ekki er að efa, að kvikmynd
þessi verður vel sótt, mundi
þurfa stranga vörzlu til að hindra
það. — Vonandi gleymir enginn
áhorfenda því, að rómantík er
fólgin í fleiru en láta lögregluna
skjóta sig í klessu.
S. K.
Nauðungaruppboð
sem auiglýst var í 9., 11. og 13. tM. Lögbirtinig'aiblaðsms
1968 á Garðsenda 7, þinigl. eign Guðjóns H. Hannessioniaæ,
fer fram eftir kröfu Axeis Krisjánssonair hrl., tollstjórans
í Reykjavík, Björns Sveinbjörnsonar hrl., og Þorvaldar
Lúðvíkssonar hrl., á eigninni sjálfri, mlániudaginn 24.
febrúar 1969, kl. 11.00.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem au,glýst var í 67., 68. og 69. tbl. Lögtoirtingaiblaðsins
1968 á hdiuta í Sól/heimuim 27, tallin eign Daigbjartar Krist-
jánisdóttur, fer firam eftir kröfu Samivinniuibanka ísflands
h.f. á eigninmi sjáifri, mánudaginin 24. febrúar 1969,
kl. 16.00.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auiglýsit var í 59., 61. og 63. tbl. LögbirtingaiMaðisins
1968 á Rofabæ 43, þingl. eig,n Tómasar Tómassonar, fer
fram eftir kröfu Gjaildheimtuinnar í Reykjaví'k, á eign-
inni sjá'lifri, mániuda'ginn 24. febrúar 1969, kl. 11.30.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Blacka Decken
Sériræðingur fró verk-
smiðjunni hefur sýnikennslu ú
BLACK & DECKER
verkfærum í dug (fimmtudug)
og ú morgun (föstudug)
í Tómstundubúðinni
Luuguvegi 164
G. ÞORSTEINSSON 8 JOHNSON H.F.
Ármúla 1 - Grjótagötu 7
Simi 2-42-50
Nauðungaruppboð
annaið og sí'ðasta á hiliuta í Njörvasnndi 17, þingl. eign
Garðaris Siguirðssoniar, fer fnaim á eigninni sjálfri, máiniu-
daginn 24. febrúar 1969, 'kl. 17.00.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
Uppboð það, sem auiglýst var í Lögbirtiangaiblaðinu þainn
29. ofctó.ber, 1. nóvember og 12. nóvember 1968, á efri
hæð 'húseignarinnar nr. 17 við Steikkjarholt, hér í bæ,
ásamt tilbeyrandi lóðarréttindum, eign Brynýars ívars-
sonar s. st., fer fram á eignimni sjálfæi, þriðjudaginn
11. febrúar n.k. kl. 11 f.h.
Bæjarfógetiinn á Akranesi 3. febrúar 1969.
Jónas Thoroddsen.
N auðungaruppboð
Að fcröfu innheimbumanins ríkissjóðs og fleiri kröfuhafa
verða eftirtaldar bifreiðar seldar á opinberu uppboði í
d-ag, fimmtudaginn 20. febrúar kl. 3 síðdegis í skemmu
FÍB á Hvallieyraríbölti við Hafnarfjörð: E-595, E-668,
G-147, G-456, G-1505, G-1756, G-2725, G-3334, G-3453,
G-3482, G-4710, M-718, R-13347 og R-20946, ©nniremur
húsgögn og sfcrifstofuivélar.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Bæjarfóigetinn í Hafn-arfirði,
Steingrímur Gautur Kristjánsson, ftr.
Lögtak
Eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík og að undan-
gengnum úrskurði verða lögtökin látin fram fara án
frekari fyrirvara, á kostnað gjaldenda en ábyrgð
ríkissjóðs, að átta dögum liðnum frá birtingu þessarar
auglýsingar, fyrir eftirtöldum gjöldum:
Áföllnum og ógreiddum skemmtanaskatti og miða-
gjaldi, svo og söluskatti af skemmtunum, gjöldum af
innlendum tollvörutegundum, matvæiaeftirlitsgjaldi
og gjaldi til styrktarsjóðs fatlaðra, söluskatti 4. árs-
fjórðungs 1968, svo og nýálögðum viðbótum við sölu-
skatt, lesta- vita- og skoðunargjaldi af skipum fyrir
árið 1969, almennum og sérstökum útflutningsgjöld-
um, af1 atryggingasjóðsgj öldum, svo og tryggingaið-
gjöldum af skipshöfnum ásamt skráningargjöldum.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík, 19. febr. 1969.