Morgunblaðið - 08.06.1969, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 1999
Odýrari bílar - dýrara benzín?
Snemma í vetur gafst mér kost
ur á að ræða við sérfræðing
frá einni þekktustu bifreiða-
verksmiðju í Þýzkalandi, sem
hér var staddur í þeim til-
ganigi að kanna rekstraraðstöðu
umboðsfyrirtækis verksmiðj-
uinmar. Þetta samtal leiddi til
þess að ástæða þótti til að kanma
mofekuð frekar aðstöðu þeirra
fyrirtækja, sem anmast bifreiða
innflutning, varahlutasölu og
viðgerðarþjónustu.
Hinn þýzki sérfræðingur
kvaðst hafa farið nákvæmlega
yfir reikninga umboðsfyrirtæk-
isins s.l 4 ár. Hanm samnreymdi
að mannahald hjá fyrirtækimiu
væri í algjöru lágmarki og að
þegar hefðu verið gerðar víð-
tækar ráðstafanir til spamaðar í
rekstri, þannig að hanm hefði
ekkert við rekstur fyrirtækisims
sem slíks að athuga. Niðurstaða
hans var sú, að eins og álagn-
inigu væri háttað á inmfluttar
bifreiðar, varahluti og viðgerð-
.arþjónustu væri í rauminmi aðeins
’ein leið fær og hún væri sú,
að loka fyrirtækinu og hætta
starfrækslu þess. Jafnframt lét
hann í ljós þá sfeoðun, að sama
ástand hlyti að vera hjá nær
öllum fyrirtækjum í þessari
grein. Svo vill til, að þesei þýzki
sórfræðingur er ekki eimi full-
trúi erlendra bifreiðaverksmiðja
sem hingað hafa komið að umd-
anförnu í því skyni að kamma
rekstraraðstöðu uimboðamna hér
Það vakti athygli fyrir nokkr
um mánuðum, að nýtt fyrirtæki
var stofnað til þess að arunast
sölu Volvo-bifreiða á íslandi og
varahluta- og viðgerðarþjónustu
vegna þeirra og að sænsku Vol-
vo-verksmiðjumar gerðust hlut
hafar í þessu fyrirtæki. Ástæð-
an var sú, að umboðsmað'ur Vol-
vo hér á landi, Gunmar Ásgeirs-
son, stórkaupmaður, tilkynnti
Volvo-verksmiðjunum, að 'hann
sæi sér ekki lemgur fært, að ann
ast umboðsstörf fyrir verfesmiðj
urmar vegna þess hversu illa
væri búið að þessari starfsemi.
Af þessum sökum kom sérfræð
ingur frá Volvo-verfesmiðjumum
hingað til lands og rammisakaði
nákvæmlega bókhald Gunmars
Ásgeirsisonar hf. Niðurstaða hans
var sú §ð ógjörningur væriað
reka bifreiðaverzlun og viðgerðar
þjónustu á fslandi nema með
tapi.
Of lítíl álagning — of dýrir bílar
Vandamál bifreiðaimnflytjemda
á íslandi í dag eru í stórum
dráttum tvíþætt. Ammars veg-
ar er álagnimg á inmfluttar bif-
reiðar, varahluti og viðgerðar-
þjónustu of lág til þess að
standa undir eðlilegum refestrar
kostnaði, hins vegar er verðlag
á innfluttum bifreiðum nú svo
hátt, að ekki er hægt að búast
við bifreiðasölu að nokkru ráði.
Frá því í nóvember 1967 hef
ur álagnimg á innfluttar bifreið
ar og varahluti farið læfekamdi.
Þá var álagning á innflutta bíla
læfekuð úr 6% í 5,5% og í
fhóvember 1968 var húm emm
lækkuð í 4.5%. Á sama tíma
íhefur álagning á varahluti lækk
að úr 50% i 43% og síðan í
33%. Eftir kjarasamnimgama í
Ímaí mum álagningin hafa verið
hækkuð lítillega í samræmi við
launahækkanir. Til samanburð
ar má geta þess, að skv. upplýs-
ingum Félags bifreiðainnflytjenda
kom í ljós við athugum, að álagn-
^ng innflytjanda á bifreiðir í Sví
þjóð er 57% en af þeirri upphæð
fær umboðsmaður í sinm hlut um
26% og þegar hamm er búimm
að selja að meðaltali IV2 not-
aða bifreið miðað við nýja er
álagningin 16%. í Svíþjóð er tal-
ið að til að selja eina nýja bif-
reið þurfi að taka tvær gamlar
í staðinn og er álagning á þeim
lægri. Álagning á varahluti
hjá innflytjamda í Svíþjóð
er að meðaltali 120% en
wmboðsmaður fær af þessu 60—
80% álagningu. f Danmörfeu er
álagnimg innflytjanda á bifreiðir
um 36% en umboðsmaður fær
helminginn í sinm hlut
eða 18%. í Danmörku
telja bifreiðainmflytjemdur
þessa álagningu of lága og
hefur m.a. stórt inmflutnimigsfyr
irtæki þar í landi hætt innflutm
ingi bifreiða af þesisum sökum.
í Noregi er álagning inmflytj-
enda 15—20%, en umboðsmað-
ur hefur auk þess 14% að við-
bættri ákveðimni þóknum vegna
st andsetningar.
Á vegum Félags bifreiðainn-
flytjenda fór fram ath/ugun á
rekstrarafkomu nofekurra vara-
hlutadeilda innam félagsins árið
1967 og kom þá í ljós, að tap-
rekstur var á þeim öllum og
nam hallinn frá 77 þúsumdum
upp í rúmlega 2,1 milljón króna
en yfirleitt var hallinm um 1
milljón króna. Eimn stærsti irnn-
flytjandi landsins sýndi 1.8 mill
jón króna tap á rekstri bú-
vélavarahluta og enn meira tap
á sölu bílavarahluta.
Félag bifreiðainmflytjemda hef
ur einnig gert yfirlit um kostn-
að, sem imnflutnimgsfyrirtæki hef
ur af sölu bifreiðar miðað við
álagningu í krómutölu. Af 5
manna fólksbifreið sem í desem-
ber 1968 kostaði rúmlega 423
þúsund króniur reyndist álagn-
ingim í krónium talin 19.509 krórn
lagningin sé of lág en jafnframt
eigi stóru verfestæðin, sem
hafa lagt mikið fjármagn í við-
unandi húsakymmi og dýr tæfei,
í haröri samkeppni við „skúr-
ana“, sem taki einföldustu verk-
in, er gefi mest í aðra hönd en
vísi erfiðari verkum til stóru
verkstæðanma. Þess vegna hafi
bifreiðaimmflytjendiur árum sam-
an barizt fyrir löggildimigu verfe-
stæða, en árn áranguirs.
Stórhýsi og taprekstur
Þetta er í stórum dráttum dæm-
ið eins og bifreiðainmflytjend-
ur sjálfir setja það upp. Sænsku
og þýzku sérfræðingarmir virð-
ast vera þeim sammála um, að
við þessar aðstæðuæ sé í raun-
inmi ekfei hægt að refea þessa
starfsemi. Þjóðverjinm sagði við
mig í vetur, að fjórar leiðir
væru til þess að bregðast við
þessum aðstæðum. í fyrsta lagi
að auka sölu til þess að hafa
upp í aufeinin kostmað. Þetta væri
ekki hægt hér vegna þese, að
bifreiðaverðið væri of hátt. í
öðru lagi væri til sú leið að
lækka verðið til þess að aufea
söluna en það væri heldiuir ekki
hægt vegna þess hve álagniing-
in væri takmörfeuð. í þriðja
lagi að lækka .refestrarfeostmað
en í því fyrirtæfei sem hamm
ranimsakaði hefði það þegar ver-
ingum. í öðru lagi segja þeir,
að þegar fjárfestimigar'hömlum
var aflétt og emginn hafði fenlg-
ið leyfi til að byggja í mörg ár,
hafi verið óhjákvæmilegt, að
byggja húsnæði yfir þessa starf
semi bæði til þess að verða við
kröfum viðsfeiptavinamma og
hinna erlendu venksmiðja. Og
í þriðja lagi láta þeir a.m.k. í
það skína að miklar stouldir
hvíli á þessum stórhýsuim. Lofes
benda þeir á, að húsin sjálf
beri þess merki, að fyrirtækin
hafi ekki yfir miklum fjármiun-
um að ráða, þar sem þau séu að
verulegu leyti enm í byggirugu
og hafi staðið ófullgerð í mörg
ár.
Ég hef spurt fonráðamemn bif
reiðainnflytjemda hver þeirra
stefna í verðlagsmálum sé og
segja þeir, að verðlagningim eigi
að þeirra dómi að vera frjáls.
Þeir hafa ekki trú á því, að
bifreiðainmflytjenduir rnurni stór-
hækfea álagninguma, þegar af
þeirri ástæðu að bílar og þjóm-
usta við þá sé nú þegar dýrt
spaug fyrir almemning. Þess
vegna muni hækkumim verða hóf
leg og aðeins mægilega mikil til
þess að fyrirtæfein stamdi undir
sér.
Bifreiðaverðið
En vílkjum þá að hinu atrið-
inu, verðlagi á nýjuim bifreiðum
Bílainnfiutningur hefur dregizt mjög saman.
ur. Af þeirri upphæð verður inn
flytjandinn að greiða í kostmað:
1. í aðstöðugjald sem er 1% af
kostmaðarverði kr. 3.744
2. Vextir af FOB-verði, 8% í
3 mánuði kr 2.360.00
3. Vextir af kostnaðarverði 10
% p.á. í 1-2 mánuð kr. 1.560.00
4. Pakkhúsleiga í 2 mánuði kr.
1.536.00
5. Umboðslaun til umboðsmamms
1% af útsöluverði ám sölu-
skatts kr. 4.230.00
Samtals nema þessir kostnaðar
liðir, 13.430 krónum og eru þá
eftirstöðvar til handa innflyti-
anda rúmlega 6000 krónur. Við
þetta bætast hins vegar vextir í
VPrfilo'O’ninm Vmnir 3 707 00
rtcf n»WV>itc?iolofcrq f
loo*nfn(Cfii 000 Trrninnrr.
hoífq rnriim coXqrrq hhiífnll
ftrrir ínnflrrtfo-n^anfn oti rrqir fvr
ív cfev»n»fnc(Krö-\rf ír»fCfii,n»o 1 0^3
TTf oöllivAr?? á VT^fcfo,r'^f0T*V»7nin-
mcfin m<iTn mii v^rq T14 qfnr*mrm
líllin xnftcfor?Cor’vv»1qr*fn« PT» irfirloíf+
mirn T>p?5 vpra 3—4 c:ininiiiim Tonm
ví^nor^ormíirmic! i nólcocmim Tnn/T
nm "Ri^roiftoi'nin-flTrf ioin/Tiir cjo cfí o
o?5 Kocror KiTi^ oó qfí öírc*i?ta Tpniin
vror^íi offi,r 90 o orry\ nrmcri fTrrir
1 o i iinmim vo.rVet 'o^iefnnri ornnic Ti 4c
ii'm ncr Ttifo rvcf or T»ó offi r o"?C
Cfroi^Sq V» iT c,oloi cfi i r»cf ofcV!r-»*?*fir
Tn»cfinoi»rn^»nn QfcffiT c»ev-»n f TTo,V1ni
f olnir 0^5 po/lrcfi ur iri^litor^ionrairflr-
cfooXnmno oo oiff cfnorcfo ir orn/To-
mól ‘hifroi^oinrnflðrf ion/Tq nn T A-
ið gert ei-ns og hægt væri og
frekari lækkum rekstrarkostnað
ar ekki möguleg. í fjórða lagi
væri sú leið að loka fyrirtæk-
inu og kvaðst hanm vera þeirrar
skoðunar, að opinherir aðilar
yrðu að gera það upp við sig,
hvort þeir teldu slíkt æsfcilegt.
Afleiðingin yrði sú, að starfs-
fólkið missti atvinnu og þjón-
ustan við farartækin mininkaði
verulega en það gæti orðið dýrt
spaug þegar fram í sækir.
Hinn þýzki sérfræðingur gerði
sérstakar athugasemdir við að-
stöðugjaldið og taldi mjog óeðli-
legt, að ekki væri leyft að taka
það inm í verðlagið. Benti hamm
á, að hvern kaupanda monaði
lítið um 1% til eða frá en hims
vegar gæti það ráðið úrslitum
um rekstursafkomu stórs fyrir-
tækis.
Sú augljósa spurning vaknar,
þegar þifreiðainmflytjendur lýsa
vandamálum sinuim með þessuim
hætti og tekið er umdir það af
erlendum sérfræðingum, hvern-
ig þessi fyrirtæki hafi megnað
að byggja þau stórhýsi, sem þau
hafa reist við Suðurlandsbraut.
og víðar. Þeirri spurningu hef ég
beint til nokkurra manna í þess-
um hóp. Svar þeirra er í fyrsta
lagi, að yfirleitt sé hér um gömiul
og gróin fyrirtæki að ræða, sem
rekin hafi verið í áratugi og á
þeim tíma óhjákvæmilega safn
að nokkrum eignum. Þær eignir
sé nú að finna í þessuim bygg-
í dag. Svo sem kunmiugt er stór-
hæklkaði bifreiðaverðið eftir
síðustu gengisbreytimigu. í marz-
mánuði voru leyfisgjöldim lækk
uð úr 90% í 60%. Mörguim
þótti sú lækkum of lítil og m.a.
létu ýmisir bifreiðaimnflytjend-
ur þá skoðun óspart í ljósi í
blaðaviðtölum og töldu óliklegt
að bifreiðainmflutningurinm
miundi aukast að mokkru ráði
vegna þessairar lækkumar. í fjár
málaráðuneytinu hef ég heyrt
tvö sjónarmið i þessu máli. f
fyrsta lagi þykir þeirn einkemmi
legt, að bifreiðaimnflytjemdiur
sjálfir reki þann áróður að bíl-
ar séu of dýrir, sem hafi óhjá-
kvæmilega þær afleiðimigar, að
fólk kaupi ekki bíla og í öðru
lagi er bent á, að bifreiðaimm-
flutnimgur sé gjaldeyrisfrekur
og mikil spurnimg, hvort þjóðin
hafi efni á að flytja inn jafn
mikið af bílum og verið hefur
undanfarin ár Á þessu máli er
einnig önrnur hlið, sem smýr að
fjármálaráðuneytinu. Ríkið hef-
ur nefnilega haft miklar tekjur
af bifreiðaimmflutningi á undam-
förnum árum. Á árinu 1966 miámu
tekjur ríkisins af leyfisgjöldum
og tollum um 430 milljónum
króna. Árið 1967 voru þessar
tekjur tæpar 400 milljónir, 1968
voru þær kommar niður í 255
milljónir og á fyrstu þremur
mánuðum þessa áirs námiu þær
rúmum 7 milljónum króna. Mér
er sagt, að fjármálaráðuneytið
hafi áætlað inmflutninigsgjalds-
tekjur af bifreiðainnflutningi í
ár um 80 milljónir króna að við-
bættum tollum.
Bifreiðainniflytjemduir eru
þeirrar skoðumar, að til þess að
halda bílaeign lamdsmamma við
með eðlilegum hætti þurfi að
flytja inn árlega um 4500 bíla.
Þeir benda á, að bifreiðaeign
íslendinga sé nú um 43 þús-
und bifreiðir og þurfi endur-
nýjun að vera um 10% á ári,
eingöngu til viðhalds en aufc
þess verði að tafea fóltosfjölg-
un með í reikmimginn. Þeir telja
að gjaldeyrisnottoun miðað við
slíkan innflutmimg mundi verða
200—300 milljónir króna árlega
og telja það efcki svo mikla upp
hæð, að húm geti haft alvarleg-
ar afleiðingair fyrir gjaldeyris-
stöðu þjóðarimmar. Jafnframt
segja þeir, að þegar til leugdar
lætuir verði það þjóðinmi dýrt
að flytja inn varahluti í bíla-
flota, sem er að ganiga úr sér
og áætla gjaldeyriseyðlslu vegma
varahlutaimmflutnimigs nú uim 150
milljónir króna á ári. Ennfremur
benda þeir á, að vegna óraum-
hæfra verðlagsákvæða þurfi í
mjög mörguim tilvifcuim að pamta
varáhluti með flugi og að þeir
verði allt að þrisvar sinmuim
dýrari með þeim 'hætti. Aðstaða
bifreiðainnflytjenda til þess að
veita viðunandi varahlutaþjón-
ustu hefur versnað mjög eftir
gemigisbreytingarnar, þar sem
þeir fengu ekki, fremur em aðr-
ir, að hækka verð á birgðum
og geta þeir því ekki endurnýj-
að vörubirgðir með eðlilegum
hætti. Telja þeir að þetta komi
ekki sízt illa niður á þeim sem
hafa bifreið, sem atvinnutæki og
verði í sumum tilvifcuim að bíða
svo vifcum Skipti eftir vairahlut-
umum í atvinnutæki sín.
Bílar hafa lenigi verið taldir
„lúxus“ á íslandi en stei'k rök
er hægt að færa fyrir því að
svo sé efeki lemgur a.mfe. Bif-
reiðim er orðin almemnimgseigm
og vöruflutmingabílar hafa mikla
þýðingu fyrir atvimnulífið í land
inu. Þess vegna er ástæða til að
varpa fraim þeinri spurninigu,
hvort unnt sé að lækka bifreiða
verðið verulega án þess að ríkið
missi þær tekjur, sem það hef-
ur haft af bifreiðainmflutningn-
um. Gunnar Ásgeiirsson, forrnað
ur Félags bifreiðainnflytjenda
hefur sagt mér, að í baust hafi
það félag sett fram þá hug-
mynd, að leyfisgjöld af bifreið-
um yrðu alveg felld niður en í
þess stað yrði benzínverðið hækk
að Krónuhækkim á benzíni gef
ur ríkimu 80 milljónir í auikmar
tekjur. Með því að fella leyfis-
gjöldin niður en hækka bemzím-
verðið væri landsmönmiuim gert
*kleyft að endumýja bifreiða-
eign sína með eðlileguim hætti
en jafnfiramt væri það mál hvers
og eins hve mikið bifreiðin er
notuð og hver rekstrarkostnaður
henrnar er. í þessu saimbandi
kemur þó upp það vamdamál, að
Félag ísl. bifreiðaeigenda hefur
verið þeirrar skoðunar, að allar
tekjur rikisins af bifreiðum og
rekstri þeirra eigi að remna til
vegagerðar og ekki er ólíklegt
að yfirstjórn samgöngumála telji
nauðsynlegt að hækfeun á benz-
ínverði renni beint til vegamála
en ekki í aðrar þarfir ríkisims.
Það er þó augljóst að stórlækk-
að bifreiðaverð hlýtur að vera
mikið hagsmiunamál bifreiðaeig-
enda sjálfra og alls almennimigs
í landinu.
Styrmir Gunnarsson.