Morgunblaðið - 17.02.1971, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVTCUDAGUR 17. FBBRÚAR 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur Konráð Jónsson.
ASstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundssorv.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Augfýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I tausasölu 12,00 kr. eintakið.
MENGUN f HAFINU
Að undanförnu hafa borizt
fregnir um, að iðjuver í
Evrópu hafi tekið upp þann
sið, að losna við úrgangsefni
frá framleiðslu sinni með því
að senda skip hlaðin slíkum
úrgangi á haf út og varpa úr-
ganginum í sjóinn. M. ö. o.
hafið er notað sem ruslakista
eða sorphaugur. Þessa hefur
einkum orðið vart í Norður-
sjónum, lítillega fyrir 10 ár-
um en í vaxandi mæli hin
síðari ár og hafa togarar feng-
ið slíkan farm í botnvörpur
sínar.
Hér mun fyrst og fremst
vera um að ræða úrgangs-
efni frá olíuiðnaðarfram-
leiðslu og plastiðnaði. Á ráð-
stefnu FAO um mengun
heimshafanna í desember sl.
var upplýst, að eitt olíuiðn-
aðarfyrirtæki í Evrópu áætl-
aði að það hefði sent um 10
þúsund tunnur af úrgangs-
efnum á haf út á einu ári.
Auk Norðursjávarins er nú
farið að varpa slíkum förm-
um út á hafinu milli Noregs
og íslands. Á sömu FAO-ráð-
stefnu kom fram, að norskir
og sænskir vísindamenn hafa
framkvæmt rannsóknir á
mengun í hafinu af völdum
klórkolvatnsefna, sem eru
úrgangsefni frá plastfram-
leiðslu. Hafizt var handa um
þessar rannsóknir, eftir að
fregnir höfðu borizt á sl. vori
um slíka losun úrgangsefna í
hafið.
í skýrslu norska hafrann-
sóknarskipsins Johan Hjort,
sem þátt tók í þessum rann-
sóknum kemur fram, að á
rannsóknarsvæðinu, sem náði
norðan frá Barentshafi, suð-
ur með landinu að Faxaflóa
og þaðan til Grænlands, mátti
sjá dauð svif í sjónum og fisk
illa á sig kominn. Vatnssýnis-
horn innihéldu klórkolvatns-
efni. Rannsóknir þessar eru á
byrjunarstigi en á öllu því
svæði, sem rannsakað var
kom í ljós klórkolvatnsmeng-
un. En í skýrslum þeim, sem
lagðar voru fram á FAO-ráð-
stefnunni er tekið fram, að
ekki sé vitað um skaðleysis-
mörk slíkrar mengunar. Vís-
indamenn telja sig hins vegar
hafa vitneskju um, að þessi
efni geti verið hættuleg fisk-
um og sjávargróðri.
Þessar fregnir eru mjög
uggvænlegar fyrir okkur
íslendinga. Þótt hér sé aðeins
um byrjunarrannsóknir að
ræða er ótvíræð hætta á
ferðum. Og það er auðvitað
gersamlega óviðunandi, að
iðjuver á meginlandi Evrópu
noti hafið sem sorphaug.
Þegar svo er komið verður
þess varla langt að bíða, að
fiskistofnamir verði fyrir
tjóni af völdum slíkrar starf-
semi. Til þess að koma í veg
fyrir þetta athæfi þarf vafa-
laust samvinnu margra þjóða
og jafnframt er augljóst, að
vísindamenn nútímans verða
að beina starfskröftum sínum
að því að kanna, hvernig
hægt er ýmist að eyða eða
nýta úrgangsefni frá iðnaðar-
framleiðslu.
Fyrir nokkru varpaði dr.
Gunnar G. Schram fram hug-
mynd um sérstaka íslenzka
mengunarlögsögu 100 mílur á
haf út. Sú hugmynd hlýtur
að komast frekar á dagskrá
nú, þegar fregnir berast um
losun úrgangsefna á hafinu í
kringum okkur og mengun
þess af þeim sökum. Hér er
mjög alvarlegt vandamál á
ferðinni, sem við Íslendingar
verðum að vera vakandi fyr-
ir og taka upp viðræður við
aðrar þjóðir um lausn þess.
Brezkir fiskimenn í EBE
IStúdentar
haskólinn
1!
EFTIR
PÉTUR KR. HAFSTEIN, stud. jur.
Á FJANDA sínum eiga flestir menn vom
fyir en þvi, að Islendingar geti orðið
með öll'U einhuga í noldcru máli. Engu
virðist skipta, hversu Mtilfjörlegt eða
stórvægilegt deiluefnið er, „kristillega
kærleiksbiómin spretta / ki ingum hibt
og þetta.“ Islendinigar gátu jaifnve1! ekki
orðið samhuga um lýðveldistöku hér á
landi á sínum tí.ma, menn slkapa sér
ágreining um tlmatal og náttúruvernd,
og varla er nokkru hagsmunamáli ein-
stakra þjóðfélagshópa svo í hötfn kom-
ið, að hinar mestu deilur risi ekki ein-
mitt innam hins tiltekna hóps. Að þessu
ieytinu eru stúdentar engin undantekn-
ing í eigin sökum. Nú síðast er til orð-
inn ágreiningur þeirra á meðal um rétt-
mæti íyrirhuigaðra hjónagarða, sem Fé-
lagssbofnun stúdenta hefur að undan-
förnu beitt sér íyrir, að byggðir verði á
næstu árum.
Félagsstofmun stúdenta við Háskóla Is-
lands var stofnuð með lögum frá Al-
þingi 16. apríl 1968 og hóf starfsemi sína
formliega 1. júní sama ár, eiftir að
menntamá'laráðherra hafði sett henni
reglugerð. Stjóm Félagsstofnunar er
Skipuð 3 mönnum frá stúdentaráði,
einum frá háskólaráði og einum frá
menntaimálaráðuneytinu. Hún er sjáL'fs-
eignarstofnum með sjálfstæðri fjárhags-
ábyrgð, en fé til framkvæmda er fengið
með tekjum af þeim fyrirtækjum, er
stofnunin rekur, hluta af árlegum skrá-
setningargjöldum stúdenta, framlagi úr
ríkissjóði eftir ákvörðun Alþingis
hverju sinni, gjöfum og öðrum tiltæk-
um úrræðum, auk þess sem hún er und-
anþegin tekju- og eignarskatti, aðstöðu-
gjaldi og útsvari. Samkvæmt 2. gr. laga
um Félagsstofnun stúdienta hefur hún
það hlutverk að annast rekstur, bera
ábyrgð á og beita sér fyrir eiflingu fé-
lagslegra fyrirtækja í þágu stúdenta við
Háskóla Isdands, en þau eru Stúdemta-
garðarnir, barnaheimili, bóksala, kaffi-
stofa, mötuneyti, Hótel Garður og fé-
lagsheiimili það, sem nú rís af grunni.
Eiras og að ofan greiniir og skýrt hef-
ur verið frá i blöðum og útvarpi, virðist
nú fuiilur skriður vera að komast á und-
irbúning að bygginigu hjónagarða á veg-
um Félagsstofnuraar stúdenta. Þegar
hefur verið efrat til samkeppni um gerð
þeiirra og þeim vailinn staður á lóð Há-
Skólaras austan Suðurgötu að Reykja-
vegi og smnraan Aragötu og Oddagötu að
laradi Brúar og Skildinganess, svæði að
stærð um 2,3 hektarar.
í stefrausikrá Stúdentaráðs fyrir starfs-
árið 1970—71 segir m.a. svo um hjóna-
garðsmálin: „SHl telur nauðsynlegt, að
búið verðd svo vel að stúderatum með
tilliti til íbúðarhúsnæðis, að þeir geti
óhindrað gefið sig að náminu, en þurfi
ekki að standa í þeim erfiðleikum og
verða fyrir þeim raáir jstöfum, sem stafa
af óviðumandi húsnæði. ... Það er þjóð-
félagirau hagkvæmast, að hver nóms-
rraaður geti sinrat náminu af fullum
kröftuim og þannig stytt námstímann.
Það er skylda ríkisvaldsins að stuðla að
því, að raárrasfölik hafi sem hagstæðust
skilyrði til náms. 1 saimræmi við það
verður að teljast eðliiegt, að ríkisvald-
ið standi að veruilegu teyti u-ndir kostn-
aði við garðabyggingar. SHÍ áHit'Ur það
einnig skýldu stúdenta að vinna að fjár-
öflun til garðabyggingarinnar og mun
því vinna að undirbúningi sLíkrar söfn-
unar í vebur og hef ja framkvæmdir eins
fljótt og auðið er. SHÍ mun beita sér
fyrir, að þegar verði haifraar viðræður við
Húsnæðisimálastoifnun rikisins um öflun
lárasfjár ti'l hjónagarðsbygiginga“.
Hvað snertir fjáröflun til svo um-
fangsmikilíla by gg i ragaf ramk v æmda,
sem hér um ræðir, er vissutega við
rammt að rjá, en liitili lykil/1 getur þó
dugað tii að ljúka upp stórri hurð. Mik-
ill búhnykkur er þegar að gjöfum, sem
borizrt hafa til minningar um forsætis-
ráðherrahjónin Sigríði Bjömsdóbtur og
Bjama Benediktsson og dótturson
þeirra, Beraedifet Viimundarson, en hinar
hélztu þeima eru: Frá Alþingi andvirði
10 íbúða, frá Seðlabanka Islands and-
virði 3ja íbúða, frá Háskólaráði (áf
happdrættisfé) kr. 5,000,000,— og frá
Sparisjóði Reykjavífeur og raágrennis kr.
100,000.— Þar sem í ráði er að byggja i
þremur áföragum hjónagarða með allt að
180 ibúðum, er Ijóst, að mikið varatar
erara á, en um frekari fjáröflun í þessu
Skyni segir svo í fréttatilkynningu Fé-
lagsstofnunar stúdenta fyrir skömmu
(Mbl. 7. jan. 1971): „Félagsstofnun
stúdenta hyggist m.a. safna fé tiL bygg-
inganraa með því að snúa sér til sveit-
arfélaga og anraarra aðila, eins og gert
var, þegar núveraindi garðar voru reist-
ir. Þá mun einig verða teitað etftir láns-
fé hjá Húsnæðisimálastofnun rikisins og
öðrum lánastofnunuim. En það er Ijóst,
að nægilegt fé faesst ékki tiil fraimfevæmd-
arana, nema velvilji allra landsmanna
komi til.“
Svo sem ég gat um i upphafi, murau
einhverjiir stúdentar draga í efa ágæti
hjónagarða sem sMkra og telja þannig
Skipan máila beinast að því einkutm að
sfeapa stúderatum forréttindi og einangra
þá frá öðrum samfélagsihópum. Þeir
segja sem svo, að með byggiragu hjóna-
garða fyrir stúderata sé verið að leysa
húsnæðisvarada þeirra án tillits til ha-gs-
muraa annarra þjóðfélagshópa og viða-
meiri félagsleg vandamál skapitst en
þau, sem verið sé að leysa. Hvað sem
segja má um slíka gagnrýni, sem þó er
eran næsta haldllítil og órökstudd, er hitt
efalaust rétt, að ýmislegt í sjáMifri fram-
kvæmdinni getur farið á flleiri en einn
veg, og sjáíltfsagt er að ihuga gaum-
gæfileg£ist hinar ýmsu féiagslegu úr-
bætur. En úrtöiuraddir megi ekki verða
til þess að hefta þá miklu hagsmuma-
bót, sem meginþorri sbúdenta telur
byggiragu hjónagarða vera.

Pólland:
Verkföllum
lokið í Lodz
að hlýtur að vekja nokkra
athygli hér á landi, að
brezkir fiskimenn hafa snú-
izit öndverðir gegn aðild
Breta að Efnahagsbandalagi
Evrópu en ástæðan fyrir
þeirri andstöðu er sú, að í
kjölfar hénnar mundu fiski-
menn frá öðrum EBE-ríkjum
hafa leyfi til að veiða innan
brezkrar landhelgi. Hinir
brezku fiiskimenn vilja sem sé
verja sína 12 mílraa fiskveiði-
lögsögu fyrir ágangi annarra
þjóða.
Þetta eru í sjálfu sér mjög
gleðileg tíðindi fyrir okkur
íslendinga, vegna þess, að
þau sýna, að fiskimönnum í
Bretlandi er nú ef til vill
ljósara en áður þýðing þess,
að vemda fiskstofnana og
fiskimiðin. Þessi viðbrögð
brezku fiskimanraana gefa
því vonir um, að þeir skilji
afstöðu íslendinga, þegar að
því kemur að færa út fisk-
veiðilögsögu okkar. Og ef
brezkir fiskimenn verða ekki
til þess að þrýsta á brezk
stjómarvöld um andstöðu við
útfærslu af okkar hálfu er
vandséð, hvaða aðrir hags-
munir gætu þar komið til
álita.
Varsjá, 15. febrúar,
NTB, AP.
FJÖLDI pólskra verkamanna —
flest kvenfólk — sem vinna við
spunaverksmiðjur í borginni
Lodz, sneru aftur til vinnu sinn-
ar í dag, en þær hafa verið í
verkfalli siðan á fimmtudag í
fyrri viku. Fengust konurnar til
að hefja vinnu að nýju, eftir að
framámenn pólska kommúnista-
flokksins höfðu rætt við fulltrúa
verkamanna og var Piotr Jaros-
zewics forsætisráðherra fyrir
sendinefnd stjórnarinnar, en
ýmsir aðrir háttsettir stjórnar-
menn voru einnig á fundinum.
Forsætisráðherrann lét í ljós
skiiniing flokksforystuinmar á
van/daimiáLuim verkaraianma og
sagði að vinna þeirxa væri iraetin
en hims vegar væru laumakröfluir
þeinra efeki raunhæfar og ríkiB-
stjórnirani væri uim megn, að
koima til móts við kröfur verka-
mararaa raema að mjög takmörk-
uðu teyti. Óstaðfesfai heimildir
hafa fyrir sabt, að verkameran
hafi farið flram á 25% launa-
hætkkum í það mimnsta, aulk ýmisa
konar hlumminda, svo og að gerð-
ar yrðu breytingar á viruniutil-
högun og vélakostur verksmiðj-
anna bættur til stórra muraa. Tals
maður vemkamanma sagð i, að
ekki hetfði komið til raeinma ó-
eirða í borginini, meðan á verk-
föllLunium stóð og rikisstjórmin
myradi á næstu dögum íhuga
hvemig hagur verkamamnamraa
yrði sem bezrt tryggðuir.