Morgunblaðið - 24.07.1971, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. JOLÍ 1971
Útgafand! hf. Árvakur, Raykjavtk.
Framkvaamdastjóri Haratdur Sveinsson.
RiUtjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðatoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjðrn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjðrn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðaistraati S, simi 10-100
Augiýsingar Aðalstreeti 5, stmi 22-4-80.
Askriftargjald 198X0 kr. á mánuði innanisnds.
í lausasölM 12,00 kr. eintakið.
STJÓRNIN ÞRENGIR
AÐ ATVINNUVEGUNUM
A ðgerðir vinstri stjórnar-
innar á hinum skamma
valdatíma gefa þegar vísbend
ingu um, að stjómin muni
fylgja mjög varhugaverðri
og gáleysislegri stefnu í at-
vinnu- og efnahagsmálum. 1
fyrsta lagi hefur það vakið
athygli í þessu sambandi, að
stjórnin hefur þegar hafizt
handa um að skerða vara-
sjóði eins og Verðjöfnunar-
sjóð fiskiðnaðarins. Svo virð-
ist sem víkja eigi frá þeirri
stefnu að leggja fjármagn til
hliðar, þegar vel árar og gera
atvinnulífið þannig óhæfara
til þess að mæta efnahags-
áföllum. í nánu samræmi við
þessa stefnu virðist ríkis-
stjórnin í öðru lagi kæra sig
kollótta um, þó að ráðstaf-
anir hennar komi til með að
veikja rekstrargrundvöll at-
vinnuveganna.
Sú ráðstöfun að afnema
kostnaðarhlutdeild þá, sem
ekki kemur til hlutaskipta,
og notkun Verðjöfnunarsjóðs
til þess að jafna þá röskun
hlýtur að veikja rekstrar-
grundvöll útgerðarinnar.
Verðlag á fiskafurðum á er-
lendum mörkuðum er háð
mjög tíðum sveiflum; útgerð-
in verður því jafnan að vera
undir það búin að mæta verð-
falli. Skerðing Verðjöfnunar-
sjóðsins stefnir því rekstrar-
öryggi útgerðarinnar í hættu,
einkanlega ef erfiðleikar
vegna verðfalls segja til sín.
Um leið er afkomuöryggi
sjómanna stefnt í hættu.
Ríkisstjórnin hefur eínnig
boðað sérstakar aðgerðir, sem
eiga að auðvelda kaup á 400
til 500 rúmlesta skuttogurum.
Fyrirgreiðsla þessi er í því
fólgin að veita ríkisábyrgð
fyrir 80% af kaupverði slíkra
togskipa, sem keypt eru er-
lendis, ef kaupendur geta
fengið þessi lán hjá erlend-
um aðilum. Jafnframt verður
haldið áfram að veita sérstök
innlend lán, sem nema 5%
kaupverðsins. Hér er í raun
og veru um mjög einfalda
fyrirgreiðslu að ræða, þar
sem aðilar verða sjálfir að
afla lánanna erlendis, en rík-
issjóður gerir ekki annað en
að ábyrgjast þau. En með
þessu móti geta kaupendur
erlendra skuttogara átt kost
á lánafyrirgreiðslu, sem nem-
ur allt að 85% kaupverðsins,
en áður var þetta hlutfall
72%. Þannig gildir nú sama
fyrirgreiðsluhlutfall við inn-
lenda og erlenda skipasmíði
af þessu tagi.
Það er einmitt þetta atriði,
sem gefur vísbendingu um,
að ríkisstjómin muni ekki
huga nægilega að því að bæta
stöðu atvinnuveganna í land-
inu. Skyndiráðstafanir eins
og nú hafa verið ákveðnar
geta augljóslega haft alvar-
legar afleiðingar í för með
sér. Á undanförnum árum
hefur markvisst verið unnið
að því að koma fótum undir
innlendar skipasmíðar og sér-
stakar ráðstafanir hafa verið
gerðar í því skyni að styrkja
samkeppnisaðstöðu þeirra
við erlenda aðila í sömu
starfsgrein. Fram til síðustu
áramóta nutu innlendar
skipasmíðar þannig 18%
hærri lánafyrirgreiðslu en
erlendar, en síðan hefur þessi
mismunur verið 13%. Nú
hefur vinstri stjórnin hins
vegar ákveðið að jafna þenn-
an mun að fullu. Vegna þess-
arar ákvörðunar má gera ráð
fyrir því, að skipasmíðar af
þessu tagi færist í stóraukn-
um mæli yfir á herðar er-
lendra aðila, sem geta boðið
hagkvæmari afgreiðslutíma
og betri fyrirgreiðslu. í við-
vörun, sem Félag dráttar-
brauta og skipasmiðja sendi
iðnaðarráðherra í þessu sam-
bandi, segir m.a., að ef
tryggja eigi áframhaldandi
uppbyggingu innlendrar stál-
skipasmíði megi alls ekki
draga úr þeim lánamun, sem
að undanförnu hafi gilt í
þessu efni. Félagið segir enn-
fremur, að sú hætta sé yfir-
vofandi, að innan fárra mán-
aða verði einstöku skipa-
smíðastöðvar verkefnalausar,
ef ekki verða þegar í stað
gerðar ráðstafanir til þess að
beina smíði skuttogara inn
í landið með hagstæðari lán-
um eins og verið hefur að
undanförnu.
Ríkisstjórnin hefur verið
athafnasöm á fyrstu stjórnar-
dögunum, en aðgerðir hennar
virðast að sama skapi hafa
verið vanhugsaðar, enda
gerðar í fljótræði. En hvað
sem því líður verður að gera
þær kröfur til ríkisstjórnar-
innar, að hún bæti stöðu inn-
lenda skipasmíðaiðnaðarins á
nýjan leik. Það verður fylgzt
með viðbrögðum stjórnarinn-
ar, því að þau munu varpa
ljósi á stefnu hennar gagn-
vart atvinnuvegunum. Fyrstu
verk stjórnarinnar benda þó
til þess, að hún hafi í hyggju
að þrengja kost atvinnuveg-
anna; fróðlegt verður að sjá,
hvort stefnubreyting verður
að þessu leyti.
Sveinn Kristinsson:
Skákþáttur
FIMMTA skákki í einvígi
þeirra Korshnojs og Gellers,
sem Korshnoj vann með 5Vt:
2Vz, er stytzta vtonkigsskákin
í Kandidatakeppninni fram til
þessa. Geller gafst upp, er
Korshnoj (m-eð hvítt) hafði lok-
ið 26. leik sínum.
Svo stuttar skákir eru held-
ur fágætar og þó fjarri því
að vera einisdæmi, jafnvel í
mikilvægri keppni. Þannig vann
til dæmis Spassky Petrosjan í
um það bil 20. leikjum í síðara
ei-nvígi þeirra um heimsmeist-
aratitihnn (1969).
Á mótum, þar sem veikir
skákmenn eigast við, kemur það
fyrir, að skákir verða styttri en
10 leikir.
Geller eyddi 75 mínútum á
ein-n leikinn í þessari skák! Það
er einnig fágætt, en víst held-
ur ekki einsdæmi. Það eru
fleiri eyðslusamir á tíma en
Friðrik. — En þess má einnig
geta, að það var 13. lei’kur Gell-
ens, sem var svona tímafrekur.
Hygg ég, að það hðggvi nærri
heimsmeti að eyða svo miklum
tíma á leik, svo að segja í
byrj unin-ni.
Hvað er tímahrak í skák? Ja,
flestir vita vist, a.m.k. á ytra
borði, hvað tímahrak er. Mönn
um er skammtaður ákveðinn
leikjafjöldi, og endist ekki sá
skammtur, er skákin þeim töp-
uð. Tímahrak er vandhæfi á
því að láta skamm-tinn endast.
í afarmörgum tilvikum er
tímahrak almenn-t veikleika-
merki viðkomandi skákmanns,
miðað við andstæði-nginn. Það
er t.d. ekki óeðlilegt, þótt svona
miðlumgs mellstaraflokksmaður
lendi í tímahraki, er hann teflir
við öflugan stórmeistara. Hann
er langt frá því að vera jafn-
oki keppinautar sins, sér þá
leiki, sem leika ber ekki jafn-
hratt og hann. — Getur þetta
að sjálfsögðu einnig gilt um
mi-ssterka stórmeistara.
Þegar menn eyða miklum
tíma á byrjunarleiki — eins og
Geller gegn Korshnoj í ofan-
greindri skák — getur það líka
tákraað, að menn séu illa að sér
i viðkomandi byrjunarafbrigði.
f byrjunum yfirleitt er Geller
hins vegar talinn mjög vel að
sér.
Stundum tala menn um mjög
sterka skákmenn, sem hafa þó
þann veikleika að „hleypa sér“
of oft í of mikið tímahrak.
Líkt og menn gerðu slíkt af
yfirveguðu og ásettu ráði og/
eða af ávana eða kæruleysi.
— Stundum er mönnum raun-
Fischer. Þannig er skáktaiflið
ekki hvað sízt kapphlaup við
timann. Keppni um það, hvor
tveggja teflenda sé fljótari að
„reikna út“ og meta taflstöður.
Og því knappari sem tíminn er,
hjá hvorum um sig, þeim mun
minni vonir hefur sá, sem er
seinni að hugsa. — Það er etng-
in tilviljun, að Fischer er enn
skæðari i hraðskákum en hæg-
ari skákum.
Sé tíminn hins vegar tak-
markalítill, virðist sama ljósið
á endanum „renna upp“ fyrir
öllum.
En lítum nú á ofannefnda
skák þeirra Korshnojs og Gell
ers:
Hvítt: Korshnoj
Svart: Geller
Drottningarbragð
1. d4. d5
2. c4, e6
3. Rc3, Be7
4. Rf3, RfG
5. Bg5, 0-0
6. e3, h6
7. Bh4, b6
8. Be2, Bb7
(Stöðuuppbygging svarts
kenn-d við pólsk-fransba stórimeist
arann Tartakower, sem látinn er
fyrir nokkru. Hann var mjög
hugvitssamur skákm-aður, en
ekki öruggur að sama skapi.
— Þessi uppbygging hans hefur
þó löngum verið talin nokkuð
traust)
9. Bxf6
(Þetta dráp er liður í lamg-
sóttri ,,strategiskri“-áætlun
hvíts, um að notfæra sér þá
smávægilegu veikingu, sem leik
urin-n — b6 hafði í för með
sér fyrir svartan á drottningar
armi)
9.— Bxf6
10. cxd5, exd5
11. 0-0, De7
12. Db3, Hd8
13. Ha-dl
(í þessari stöðu var það, sem
Geller hugsaði sig um í 75 mín-
útur).
13. — c5(?)
(Þaranig lítur þá afraksturin-n
út. Leikurinn er að sjálfsögðu
ekki alveg út í hött, því að
svartur þarf að skapa sér frjáls
ræði, meðal annars til að geta
komið riddara sínum á b8 í eitt
hvert gagn. Hins vegair skap-
ar leikurinn svörtum nýja
veikleika. — Keres ráðlagði hér
13. — e6 og siíðan 14. Rd7 og
þaða-n til f8. Líklega hefði það
verið hyggilegri leið)
14. dxc5, Bxc3
(Nauðsynlegt vegna peðsins á
d5)
Korshnoj.
15. Dxc3, bxe5
16. Hcl
(Nú verður peðið á e5 skot-
spónn hvits. Ekki væri hollt fyr
ir svartan að leika því fram,
þar sem peðið á d5 verður þá
bakstætt og hvítur fær algjör
yfirráð á reitnum d4).
16. — Rd7
17 Hc2, Ha-b8
(Hér væri 17. — a5 meira traust
vekjandi)
18. b3, De6
19. Hf-dl, Db6
20. Rel!
(Hnitmiðaður og sterkur lei'kur.
Riddarinn stefnir til d3 og opn-
ar um leið góða línu fyrir bisk
upin-n á e2)
20. — Hb-c8
21. Bg4, Dg6
22. Bh3, Hc7
(Geller á nú aðein-s eftir 3 mín-
útur til að klára 18 leiki. Það
liggur nokkuð í augum uppi að
Korshnoj verður fyrri til að
„klára“ Geller. Hin veiku mið-
peð hans verða ekki varin til
lengdar bæði).
23. Rd3, Rf6
24. Da5, Re8
25. Hxc5, Hxc5
26. Rxc5
og Geller gafst upp.
Eggjahvítuefni
frá olíu til
rækjueldis
JAPANIR hafa lengl verið
brautryðjendur í rækjueldi,
og nýlega var sett á stofn ný
eldisstöð í Kagashimaflóa í
Japan sem á að framleiða
rækju, er nær 15 cm lengd og
20 gr þyngd.
Fóðrið, sem notað verður,
er eggjahvítuefni unnin úr
olíu, vítamínum bætt við og
því gefin sérstök lykt. Til að
auka vaxtarhraðann verður
sjórinn, sem dælt verður í
tankana þar sem rækjurnar
verða aldar, hitaður upp.
Tankarnir verða til að byrja
með tveir og tekur hvor
þeirra um 2000 lestir og á að
framleiða um 10 lestir af
rækju á ári. Framleiðsluverð
á lest er áætlað um 54000 ísl.
kr„ en söluverð um 90000 ísl.
kr.
ar varla láandi, þótt þeir álykti
sem svo, þegar jötunsterkir
stórmeistarar, ein-s og til dæm-
is Reshewsky eða Friðrik ÓI-
afsson lenda hvað eftir annað í
tímahraki í taflbyrju-n, á móti
lítið eða ekkert sterkari mönn-
um. (Og vinna r-aunar stund-
um viðkomandi skákir fyrir
því). Að vissu marki sýnist
það þan-nig persónubundinn
eiginleiki að lenda í tímahraki,
þótt fráleitt geri nokkur slíkt af
„frjálsum vilja“ eða „upp á
grín“.
í fleiri tilvikum mun það þó
aimennt veikleikamerki að
lenda í tímahraki. Menn eru of
seinir að hugsa af þeirri ná-
kvæmni, sem skákin krefst, mið
að við sin-n andstæðing. —
Ekki lendir Fischer í tímahraki,
þegar hann vinnur margar
skákir í röð gegn andstæðing-
um sínum. Oftast er það and-
stæðingurinn og orsökin sú, að
hann er seinmi að hugsa en
Listamenn
mæla með EBE-a5ild
London, 22. júli — NTB framförum í iðnaðar- og þró-
ÁTTA þekktir Bretar úr röð- unarlöndum og umfram allt i
um lista- og menntamanna verða til framdráttar brezk-
birtu í dag heilsiðu auglýs- um hagsmunum."
ingu í blaðinu Times, þar sem Þeir, sem skrifa undir, eru
þeir hvetja eindregið til vísindamennirnir Julian Hux-
brezkrar aðildar að Efnahags- ley og Sir Christopher Cock-
bandalagi Evrópu. Texti aug- ersell, rithöfundarnir Arthur
lýsingarinnar hljóðar svo: Koestler og C. P. Snow, tón-
„Við undirritaðir erum sann- list&rmennirnir Benjamin
færðir um, að aðild Bretlands, Britten, Yehudi Menuhin og
Noregs, Danmerkur og Ir- Sir Adrian Bolt, myndhöggv-
lands að EBE muni þjóna arinn Henry Moore og leikar-
hagsmunum lýðræðis, heims- arnir Peter Ustinov, Sir Laur-
friðar og efnahagslegum ence Olivier og Alec Guinnes.