Morgunblaðið - 09.11.1971, Side 15

iirTí'n í'ifVatfri^ ~
MORGUNBLAÐOE), ÞREÐJUDAGUR 9. NÓVUMBER 19T1
15
Vaxandi verðbólga
í Vestur-Þýzkalandi
Víxlhækkanir launa og verðlags
eiga mikla sök á vandanum
VESTUR-ÞÝZKALAND býr
nú við einihverja verstu verð-
bólgiu, sem upp hefur kcwnið
í ianidinu um 20 ára slkeið. Um
miðjan ágúst hafði vLsitala
fraimfærslukostnaðar hækkað
þar um 5,4% frá sama tíma
í fyira. Þj óðverjar eru alls
óvanir svo miklum verðhækik-
unum og enda þótt þær kunni
að virðast litlar miðað við
ýmis önnur iðnaðarlönd, þá
eru þær það miklar, að um-
ræður um verðbólguna yfir-
gnæfa allar aðrar efnahags-
umræður í V-Þýzkalandi nú.
Ótti Þjóðverja við verð-
bólgu er vel þefcktur og með
tillliti til viðhorfa almennings
á Bonnstjómin efcki um neitt
að velja annað en að beina
öllum kröftum sínum að því
að innleiða að nýju uppá-
haldshugtök Karls Schiliers,
efnahags- og fjármáiaráð-
herra, en þau eru „stöðugt
verðlag og hagvöxtur". Verð-
bðlgan hefur dregið mjög úr
hagvexti. Árlegur hagvöxtur
uim 6,5%, sem var svo algerng-
ur á sl. tíu árum, tidheyrir nú
horfnum tima. Hagfræðingar
í V-Þýzkalandi segja nú, að
vel megi við una, verði hag-
vöxturinn 4% á þessu ári.
Á fyrra helmingi þessa árs
jukust þjóðartekjumar í heild
miðað við núverandi verðlag
um 11,5% eða upp í 359.000
milljónir þýzkra marka, en
miiðað við óbreytt verðlag frá
í fyrra, hefur aukningin að-
eirns verið um 4%. Þenslan i
efnahagslífinu hefur jafn-
framt farið stöðugt minnk-
andL
Aðalvandinn felst í miklum
launahækkunum sl. 18 mán-
Karl Schiller, fjármála- og
efnahagsmálaráðherra.
— Vaxandi erfiðleikar?
uði og mifcluim verðhækkun-
um. Eiga verðhækkanirnar að
mestu rót sína að rekja til
iðnrekenda, sem óspart hafa
þannig reynt að hrinda af sér
launahækkunum. Þá hefur
það skarð aukið á vandann,
sem höggvið var í afrafcstur
útflutningsins með gengis-
hæfckun vesturþýzfca maifcs-
ins haustið 1969. Önnur mi'kil-
væg verðbólguorsök hefur
borizt erlendis frá, það er að
segja hinir miklu fjánmagns-
flutningar í dollurum, sem
Skipt hefur verið í vestur-
þýzk mörk. Stafar þetta af
veikri stöðu Bandaríkjadollar-
ans.
Launahækkanir námu á sil.
ári að meðaltali um 16% og á
þessu ári hafa þær verið litlu
minni. Á timabiiinu frá júlí-
lokurn í fyrra til júiíloka í ár
hefur timakaup hæfckað að
meðaibali um 14,4%. Þetta á
að afar miklu leyti rót sína
að rekja til hinnar sterku að-
stöðu þýzku verkalýðssam-
bandanna, sem fært hafa sér
i nyt mikinn skort á vinnu-
afli í iðnaðinum.
Engu að Siður hefur eftir-
spurnin eftir vesturþýzkum
vörum erlendis frá verið afar
mifcil eftir sem áður og at-
vinnuleysi í Sambandslýðveld-
inu er nánast efcki til. 1 síð-
asta mánuði var tala atvinnu-
lausra 145.800, en á sama
tíma vor i laus störf handa
693.000 manns. Og það má
ekki gleyma því, að í iðnaðin-
um starfa yfir 2,1 milljón er-
lendra verkamanna.
En hin mikla þensla
á vinnumarkaðinum hefur
smám saman verið að minnka
og sama máli gegnir um eftir-
spumina í heild eftár iðnaðar-
vörum. Hún er að visu tmjög
mismunandi frá einni iðn-
grein til annarrar og mikitl
velgengni ríkir áfram i
þeirn greinum, sem framleiða
neyzluvarning. En ef miðað er
við óbieytt verðlag, þá hefur
eftirspumin eftir vörum
minnfcað í heild um 3% miðað
við það, sem var fyrir einu
ári. Það er því svo sannarlega
farið að draga úr þenslunni.
Viðskiptajöfnuður Vestur-
Þýzfcalands við útlönd hefur
haidið áfram að vera hag-
stæður. 1 júli sl. var hann
hagstæður um 1.379 milljónir
þýzkra marka og alls 8.282
milljónir marka fyrir fyrstu
sjö mánuði þessa árs. En þess
sjást samt merki, að útfiutn-
ingurinn á við vaxandi erfið-
leika að striða. Meginástæð-
urnar eru þær, að markið var
látið fljóta og svo aukatollur-
inn, sem Bandaríkjamenn
setbu á hjá sér. Margir af
helztu hagfræðingum Vestur-
Þýzkalands eru þeirrar skoð-
unar, að ef ekfci tekst snar-
lega að hefta verðbólguna, þá
muni það leiða' til fcreppu í
útfliutningsiðnaðinium. Gjald-
þrotum í landinu hefur farið
fjötgandi.
Gripið hefur verið tii ým-
issa ráða til þess að yfirvinna
þennan vanda. Markið hefur
verið látið fljóta tii þess að
vinna á móiti verðbólgu er-
lendis frá. Miðað við dollar
heflur markið nú hækkað um
8,7%. En stjómvöldin vilja
efcki, að þessi hækfcun verði
miiklu meiri, því að þau telja,
að þá verði erfiðieikar út-
flutningsins of mikiir.
Stjómin hefur lýst því yfir
opinberiega, að bún muni ekki
láta maifcið hætta að fijóta,
fyrr en hemiil heflur verið
hafður á verðbólgunni, endur-
bætur gerðar á aiþjóðapen-
inigafcerfinu og ráð flundin til
að koma í veg íyrir skamm-
vinna fjárflutninga landa á
xnilii, sem undanfarna 18
mánuði hafa haft mikU
áhrif á gjaldeyrisforða vestur-
þýzfca þjóðbankans. Ríkis-
stjómin hefur látið hækfca
skatta á áfengi, tóbafci oig
benisíni auk enn flleiri aðgerða.
Þá hafur seðlabanki landsins
ekki síður en stjómin sýnt
vhika viðleitni tU þess að
fcoma jafnvægi á eflnahags-
lífið. Enn er of snemmt að
spá notokru um, hvort að-
gerðir þeirra eigi eftir að
bera nokfcum árangur. En
vesturþýzkum stjómarvöld-
um er það eflaust afar mikið
metnaðarmál að gera Sam-
bandslýðveldið aftur að þeirri
„vin stöðugleikans", sem það
svo gjarnan hefur verið.
- (Þýtt og endursagt
úr The Times.)
Dregið ur
vígbúnaði
Kaupmannahöfn, NTB —
PER Hækkerup, efnahags-
málaráðherra og Kjeld Olsen,
varnarmálaráðherra, hafa
skýrt frá því að mjög verðl
dregið úr fyrirhuguðum út-
gjöldum tU .varnarmála Dan-
merkur.
Að sögn ráðherranna verð-
ur frestað um minnst hálft ár
að kaupa nýja skriðdreka.
Beiðni flughersins um kaup á
nokkrum orrustuþotum af gerð
inni Draken og þremur
kennsluflugvélum samtals að
verðmæti 300 milljónir d. kr.
verður neitað. Þá mun ríkis-
stjómin einnig neita að fallast
á fjárveitingu til kaupa á
tveimur skipum til að leggja
tundurduflum og einu birgð»-
skipi fyrir flotann.
Að sögn blaðsins Aktuelt,
sem er aðalmálgagn jafnaðar-
manna, hafa þeir Hækkerup og
Olsen ákveðið að fresta um
óákveðinn tima flestum fjár-
veitingum til iandvarna, en
samtals hafði herstjómin far-
ið fram á 2,2 milljarða d. kr.
f járveitingu til kaupa á vopn-
um og vistum.
Rannsókn á
jafnréttisað-
stöðu kvenna
MENNINGAR- og friðarsamtök
íslenzkra kvenna hafa sent rík-
isstjórn Islands bréf, þar sem
skorað er á hana að láta fara
fram rannsókn á jafnréttisað-
stöðu kvenna í þjóðfélaginu. —
Vitna samtökin í því sambandi á
framkomna tillögu frá síðasta
þingi.
Þá fagna samtökin þeirri á-
kvörðun ríkisstjómarinnar að
taka til endurskoðunar varnar-
samninginn við Bandaríkin.
Ennfremur skora samtökin á
ríkisstjórnina, að beita sér fyrir
og vinna að því, að haldin verði
ráðstefna um öryggi Evrópu.
Loks fagna samtökin þeirri
samþykkt ríkisstjómarinnar að
styðja aðild Kina að S.Þ., og
skora jafnframt á hama að beita
sér fyrir því, að ísland viður-
kenni A-Þýzkaland, N-Kóreu, N-
Vietnam og Kínverska alþýðu-
lýðveldið.
Jóhann Hafstein:
Getur þetta gerzt hér?
„Ég tel það fáránlegt, að
íslendingar, vopnlaus friðar-
þjóð, séu í hernaðarbanda-
lagi, og mun halda áfram að
beita mér fyrir því, að þjóð-
in losi sig úr þeim félags-
skap. Hitt er rétt, að í stjórn-
arsáttmálanum er ákveðið,
að íslendingar verði í At-
lantshafsbandalaginu enn
uinni sinn. .. .“
Þessi ummæli Magnúsar
Kjartanssonar, ráðherra, í
Nýju landi, málgagni frjáls-
lyndra og vinstri manna,
þykir Tímanum mikill hval-
reki og tekur þau upp í for-
ystugrein blaðsins 6. nóv. sl.
Verið þið bara róleg! Hann
Magnús, sem er í ráðherra-
nefndinni um öryggismálin,
sem þingmenn Framsóknar-
flokksins vissu að vísu ekki,
að samið hefði verið um á
bak við tjöldin, — ætlar að
standa við það, að ísland
verði í Atlantshafsbandalag-
inu „enn um sinn“!
Hví skyldi „vopnlaus frið-
arþjóð“ vera í varnarbanda-
lagi? Hvers vegna varð At-
lantshafsbandalagið til?
Þremur árum eftir stofn-
un Sameinuðu þjóðanna
höfðu Sovétríkin beitt neit-
unarvaldi 30 sinnum í Ör-
yggisráðinu. Þar með voru
þau á góðum vegi með að
gjöreyða von og trausti
frjálsra þjóða á getu Sam-
einuðu þjóðanna til þess að
reynast hlutverki sínu vax-
in, að varðveita friðinn, sem
svo dýru verði hafði verið
keyptur.
í stríðslokin höfðu Sovét-
ríkin innlimað Eystrasalts-
ríkin þrjú, smáríki, sem
hlotnazt hafði sjálfstæði og
fullveldi um leið og ísland,
eftir fyrri heimsstyrjöldina.
Þau höfðu innlimað hluta af
Finnlandi, Póllandi, Tékkó-
slóvakíu, Rúmeníu og Þýzka
landi. Alls staðar, þar sem
nærvera herja Sovétríkj-
anna gerði þeim kleift að
beita þvingunum, kröfðust
þau þess, að kommúnistar
og handbendi þeirra yrðu
Jóhann Hafstein
þátttakendur í ríkisstjórn-
um. Aðeins þátttakendur
fyrst í stað. Þó höfðu allar
kosningar eftir styrjöldina
sýnt, að kommúnistar voru
hvárvetna í minnihluta. Ár-
ið 1947 fóru afleiðingarnar
að koma í ljós.
Kommúnistaflokkurinn
hrifsaði völdin í Ungverja-
landi, eftir að Imre Nagy
var þröngvað til að segja af
sér stjórnarforystu. Sama
gerðist í Búlgaríu og foringi
andstöðunnar, Petkov, var
hengdur. Völdin voru tekin
í Rúmeníu, þar sem Maniu,
foringi bændaflokksins, var
dæmdur í ævilangt fang-
elsi. Loks tóku kommúnistar
völdin í Póllandi, og foringi
bændasamtakanna þar,
Mikolajczyk, varð land-
flótta. Foringjar bændasam-
takanna voru jafnan harð-
ast leiknir.
Eftir var Tékkóslóvakía.
Paul Henry Spaak, fyrr-
verandi framkvæmda-
stjóri Atlantshafsbandalags-
ins, komst svo að orði í upp-
hafi ritlings, er hann samdi
af tilefni 10 ára afmælis
NATO:
„í dögun hinn 13. marz
1948 fannst andvana lík-
ami Jan Mazaryks, utan-
ríkisráðherra Tékkósló-
vakíu, á gangstéttinni fyr-
ir neðan glugga á íbúð
hans í Prag. Var það
sjálfsmorð eða morð? Enn
vitum við það ekki. En
hvort sem Jan Mazaryk
varð fórnarlamb glæps
eða eigin örvinglunar, er
athöfnin jafn örlagaþrung
in. Hann var dáinn, og því
varð ekki lengur neitað,
að með honum dó „frels-
ið“ í landi hans.“
Benes forseti hafði neyðzt
til að afhenda kommúnist-
um völdin í febrúar 1948.
Það er upp úr þessum
jarðvegi, sem Atlantshafs-
bandalagið er sprottið sem
sjálfsvörn frelsisunnandi
þjóða. Bandalagið eru sam-
tök til varnar, — áður en
hrammurinn slær, sameig-
inlegur viðbúnaður þjóða
til varnar, áður en innrás er
gerð eða reynd.
Atlantshafsbandalagið náði
tilgangi sínum. Frekari
framrás ofbeldisins var
hindruð. Tilgangi Atlants-
hafsbandalagsins hefði ekki
verið náð og það ekki
reynzt hlutverki sínu vaxið,
nema með þeim hætti að
búa á hverjum tíma yfir
nægjanlega miklum varnar-
styrkleika til þess að halda
ofbeldinu í skefjum. Að
veikja einn hlekk keðjunn-
ar veikir hana alla.
Hvað gerðist í Ungverja-
landi á vetrarnóttum 1956?
Hvað gerðist í Tékkósló-
vakíu sumarið 1968?
Getur þetta gerzt hér?