Alþýðublaðið - 29.07.1930, Síða 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Samband ungra
jafnaðarmanna.
Eins og sjá má á auglýsingu
hér i blabinu í dag ver'ður 3.
þing Sambands ungra jafnaðar-
manna háð á Siglufirði dagana
12.-15. sept. n. k. Er svo á-
ikveðið í lögum sambandsins, að
þingin skuli haldin til skiftis á
félagssvæðunum. Vegna samn-
inga við skipafélög var ekki hægt
að auglýsa þingið fyr.
Ungir jafnaðarmenn,
sem ætla til Siglufjarðar eðá
geta tekið þátt í för ungra jafn-
aðarmanna þangað 10. september,
eru beðnir að tala við mig sem
allra fyrst. Farið verður með
hraðferð „Esju“.
V. S. V.
Atlantshafsflng.
Lundúnum (UP). 29. júlí. FB.
Frá Gardington er símað: Brezka
loftskipið „R—100“ lagði af stað
til Kanadá kl. 3 og 45 mín. f. h.
í dag.
Á skipinu eru alls 44 menn,
þar í talin skipshöfnin, 5 yfir-
menn og 32 starfsmenn aðrir.
Farþegar eru sjö, allir fulltrúar,
sendir af stjórninni, til þess að
gera athuganir á ferðinni. Yfir-
maður á loftskipinu er Boots loft-
flotaforingi. Loftskipið flýgur yfir
Liverpool um Suðureyjar (Hebri-
des), flýgur síðan. norður á bóg-
inn og í hálfhring, vegna óhag-
stæðs flugveðurs fyrir norðan ír-
land, tekur eftir það suðlægari
stefnu og flýgur yfir mitt At-
lantshaf. — Loftskipið hefir mat-
vælaforða til 5 daga og 500 gall-
ón af vatni.
Heimsmet
að gamni sinu.
Hér um daginn tók sig til mað-
ur í Stokkhólmi, að nafni Erik
Söderberg, og stökk út af Sture-
brúnni, sem er 35 metra yfir
vatnsflöt. Hefir aldrei verið tekin
dýfa úr jafnmikilli hæð, og er
þetta langsamlega heimsmet, því
hæst hafði dýfa verið tekin úr
278/4 metra hæð, en það var
Bandaríkjamaðurinn Branston,
sem var sundkennari, sem tók þá
dýfu árið 1910.
Erik Söderberg er 27 ára gam-
all; hann er verkamaður. Ekki lét
hann neinn vita um áform sitt
fyrir fram. Hefir hann svo sagt
frá eftir á, að hann hafi aðallega
gert þetta að gamni sínu til þess
að vita hvernig væri að hendast
gegnum loftið. Hann kom svo
að segja undir eins upp eftir
dýfuna og synti rösklega að ár-
bakkanum.
„Tiðindalaust á vest-
urvígstöðvunum“
eftir
Erich Maria Remarque.
íslenzkað hefir
Björn Franzson.
I.
Fræg er sagan um Gunnar
Gjúkason, er varpað var í orma-
garð, en sló þá hörpuna með
tánum svo vel, að nöðrumar sofn-
uðu. Aldrei fyr hermir sagan að
hann hafi knúð hörpuna jafnvel
og þá, er eiturormarnir héngu á
honum á alla vegu.
Þessi æfintýrasögn er ekkert
einsdæmi. í skáldskap íslendinga
sjást þess alls staðar merki, að
þá hefir harpan verið snjallast
knúð, er þung sorg, óbætanlegur
missir, ögleymanlegar mann-
raunir slóu strengina og löðú'ðu
fram dýpstu tónana. Það virðist
óskiljanlegt, að flestir þeir, sem
kveðið hafa kvæðin ógleymanleg-
ustu eða skráð sögurnar beztu,
skuli hafa orðið að vaða nöktum
fótum eldana, þá sem sárast
brenna. En dæmi þess eru svo
mörg og 'augljós, að það tekur
varla að nefna nokkur þeirra:
„Sonartorrek“ Egils, Sálmar Hall-
gríms, „Ferðalok" Jönasar, „1 sár-
um“ eftir Hafstein, „Kveðja“ Da-
víðs og svona mætti telja
lengi. Og svipaða sögu má segja
úr bókmentum annara þjóða.
Og þó verða ef til vill beztu
listaverkin ekki til meðan harm-
urinn og hugarkvölin nístir hjart-
að sem ákafast, meðan „hjartað
brjóstið ber, er blóÖið logar þar
í djúpum sárum,“ heldur þegar
sorgin hefir fest sig til fulls í sál-
inni, er orðin hluti af manninum
sjálfum, stendur á bak við alt,
voldug og ósveigjanleg, setur sitt
mót á hverja hugsun mannsins,
hverja athöfn; hann veit, að hann
getur aldrei umflúið hana, aldrei
fjarlægst skugga hennar, en hann
lifir lífi sínu út á við eins og
ekkert hefði í skorist. ber byrö-
ina uppréttur með það eitt fyrir
augum: að láta ekki bugast til
fulls. Myndu ekki á þeirri göngu
streyma fram duldaír og djúpar
uppsprettulindir í huga skálds-
ins? Og þá yrðu snildarverkin
til? Eru þau tilraunir þjáðs
mannsandans til að staldra við
og njóta hvíldar, til þess að
gleyma eða til þess að minnast?
Ég veit það ekki. Ég get heldur
ekki fullyrt að þetta verði á
þennan veg eða þá einhvern ann-
an. Hitt veit ég, að þeir eru
margir fleiri en íslendingurinn
hjá Ibsen, sem sagt geta: „Jeg
fik Sorgens Gave — og saa blev
jeg Skjald,“
II.
Eftir heimsstyrjöldiná miklu,
„þessar slysfarir allrar mannúð-
ar“, hefir komið fram sérstök teg-
und bókmenta: styrjaldar-bók-
Hirth fiýgnr tii
Ekki kom Hirth flugmaður
hingað í gær, en síðdegis bárust
hingað þessi skeyti:
Lundúnum (UP.), 28. júlí, FB.
Frá Kaupmannahöfn er límað:
Danskir flugmenn, sem kunnir
eru flugskilyrðum á Grænlandi,
hafa lýst yfir þeirri skoðun sinni,
að þeir álíti óhyggilegt af Hirth
að freista að fljúga vestur um
haf þessa leið.
Grænlandsverzlunin danska
sendi 400 kg. af flugvélabenzíni
af stað áleiðis til Grænlands á
laugardaginn var. Skipið, sem
benzínið er flutt á, á að vera
komið til Grænlands innan tíu
daga.
Fr;á Kirkwall er símað: Hirth
býst við að leggja af stað í Is-
mentir. Fyrstu árin eftir stríðið
voru þær bækuf flestar ritaðar í
eins konar vigamóði og litaðar af
aðdáhn eða óbeit höfundanna á
einhverri af þjóðum þeim, er að
þeim hildarleik stóðu. Þær bækur
hafa gleymst og gleymast. En 10
árum eftir að friður komst á í
orði kveðnu kemur fram bókin,
sem hvorki er „ásökun eða játn-
ing“. Því kemur hún fyrst nú,
að svo löngum tima umliðnum?
munu margir spyrja. Ég get ekki
svarað þvi. En sennilega þarf
langan tíma og mikla karlmensku
til J>ess að skrá sögu sinna eigin
þjáninga á sama hátt og höf. ger-
ir í bók þessari. Því yfirburðir
bókarinnar liggja ekki sízt í hinni
hræðilega hreinskilnu en hóglátu
frásögn. Það mætti segja, að
framsetning höfundarins, blær
frásagnarinnar, sé nístandi kvala-
óp, sem aldrei hafi verið æpt,
himinhrópandi, orðvana ákæra.
En efniviðir bókarinnar eru aðal-
lega tveir: lýsing á skelfingum
og eymd stríðsins og skilgreining
áhrifanna, sem þetta hefir á sál-
arlíf hermannanna. Við fáum að
heyra um þá sem unga skólapilta
1 byrjun stríðsins, þegar Kan-
torek, kennari þeirra, sem ber
tilfinningar sínar reiðubúnar í
vestisvasanum, predikar yfir þeim
þangað til allur bekkurinn fer og
gefur sig fram sem sjálfboðaliða;
þeir áttu ekki annars úrkosta, ef
þeir vildu ekki heita „raggeit".
Það var sú hin sama æsing ó-
friðarins, sem St. G. St. kvað um:
„Þegar sérhver ganti og gjóst-
ur grunnhyggnina æsti í róstur“
og þegar mest hugrekki þurfti
til þess „að þora að sitja hjá“.
Síöan tekur við vistin í her-
mannaskólanum, þar sem þeir
eiga að fá „nauðsynlegan undir-
búning“, læra sem bezt að gena
það „að okkar æðsta takmarki,
sem heimurinn hefir annars mesta
fyrirlitningu á og leggur við
þyngstu refsingu." Vist þeirra í
skólanum er lýst ítarlega, en á-
hrifin eru þau, að „við urðum
íslands i dag.
landsáfangann snemma á þriðju-
dag. Þaðan flýgur hann til Ju-
Manehaab, en ef hann álítur ó-
ráðlegt að lenda, ráðgerir hann
að halda áfram og fljúga beint
til Hopedale á Labrador.
I morgun. kl. 10 kom skeyti,
sent frá Kirkwall, til Flugfélags-
ins, þar sem skýrt er frá því, að
Hirth sé floginn af stað til ís-
lands. Hann er í landflugvél.
ÆtLar hann að lenda austur við
Kaldaðarnes. Biður hann Flug-
félagið um að láta gefa flug-
eldamerki austur þar honum til
leiðbeiningar. Ætlar flugfélagið
að láta kynda þar bál.
Líklega kemur Hirth til Kaldað-
amess kl. 4—6 í dag.
harðlyndir, tortryggnir, vorkunn-
arlausir, hefnigjarnir og rudda-
legir — og það var okkur fyrir
beztu.------Ef við hefðium verið
sendir í skotgrafirnar án þessa
undirbúnings, þá hefðu að lík-
indum flestir okkar mist vdtið.“ —
En enn þá eiga þeir eftir að
læra. Enn þá trúa þeir á kennara
sína og leiðtoga. Trúa að þeir
hafi meiri þekkingu, meiri speki,
að þeir séu færir um „að ljúka
upp fyrir okkur framtíðinni." —
„En sá fyrsti, er við sáum liggja
dauðann 1 valnum, upprætti
þessa sannfæringu okkar.“ — —
Og svo fá þeir bréf frá Kantorek,
og hann kallar þá „hina vígdjörfu
æskumenn". — Æska, æska.
„Enginn okkar er kominn yfir
tvítugt, en, emm við ungir? Er
þetta æska? Ó-nei. Það er nú
iangt síðan. Við erum gamlir
menn.“ —
III.
Það er enginn hægðfarleikur að
velja einn kafla fremur öðmm
til þess að gefa mönnum hug-
mynd um alt það, sem höfundin-
um tekst* að segja í ekki lengra
máli heldur en, bókin er. Þar em
myndif úr herspítölunmn svo
skýrar, svo nístandi sárar, að
hugurinn veigrar sér við að veita
þeim móttöku. Enda segir höf.
sjálfur: „Hvilík fjarstæða er alt
það, sem fram að þessu hefir
verið ritað, gert og hugsað, ef
slíkt getur átt sér stað. Alt hlýt-
ur það að vera lygi og mark-
leysa, ef menningarviðleitni ár-
þúsunda gat ekki komið í veg
fyrir það, að slíkum straumum
blóðs væri úthelt, að slíkir kvala-
staðir væm til í hundraðþúsunda
tali. I herspitölunum fá menn
fyrst rétta hugmynd um það,
hvað stríðið er.“ — —
Þó er ef til vill ekkert í bók-
inni átakanlegra og ógleyman-
legra en, lýsingin á rússnesku
föngunum. — „Líf þeirra er nafn-
laust og án saka.“ — „En nú finn
ég það eitt, að þeir eru líðandi