Morgunblaðið - 07.12.1972, Side 16

16
MORGUNIBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 1972
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. DESEMBER 1972
17
Otgsfandi hf Árvakur1, Reyk'javfk
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
fliitstjórar Matfihías Johannesseri,
Eyjólifur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunn'ersson.
Rrtsljórmirfutftrúi Rorbjönn Guðmuncteson
Fréttaatióri Björn Jóhannsoon.
Auglýsingostyiri Ámt Garóar Kri»tir\*«oo
Rrtstjórn og afgraiðsla Aðajstraeti 6, sfmi 1Ó-100.
AugiJýsingaf Aðaistr'aati 6, sfmi 22-4-60
Áskriftargjald 225,00 kr á 'méniuði innanlands
I JausaaöTu 15,00 Ikr eintakið.
Dersýnilegt er, að kommún-
" istar eru að gera tilraun
til þess að hleypa af stað
nýrri áróðurssókn í því skyni
að fá því framgengt, að varn-
arliðið á Keflavíkurflugvelli
hverfi af landi brott og land-
ið verði varnarlaust. Liður í
þessari áróðurssókn þeirra
var samkoma sú, sem efnt
var til í nafni háskólastúd-
enta hinn 1. desember sl. Að
vísu var sú samkoma á þann
veg, að fátt hefur orðið
■ meira til framdráttar málstað
þeirra, sem vilja tryggja ör-
yggi landsins með traustum
vörnum, því að almenningi,
sem á þetta hlýddi, blöskraði
sá málflutningur og aðrar til-
tektír, sem þarna fóru fram.
Þrátt fyrir þetta er höfuð-
nauðsyn að lýðræðissinnar,
hvar í flokki sem þeir standa,
verði vel á verði og hefji
gagnsókn gegn þeim öflum
innan ríkisstjórnar og utan,
sem nú hugsa sér til hreyf-
ings á ný. í umræðum um
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar í október sl. sagði
Magnús Kjartans.son m.a.:
„Það er rétt, sem Einar
Ágústsson, utanríkisráðherra,
tók fram áðan, að við höfum
látið þetta verkefni (þ.e.
ríkisstjórnarinnar, að við
þetta fyrirheit verður staðið
eins og önnur, sem samið var
um. Ríkisstjórnin mun standa
eða falla með stefnu sinni
í þessu máli.“ Á ráðstefnu,
sem svonefndir herstöðvar-
andstæðingar efndu til fyrir
nokkrum dögum hnykkti
Magnús Kjartansson á þess-
um orðum og sagði, að yrði
ekki staðið við ákvæði mál-
efnasamningsins væri stjórn-
arsáttmálinn rofinn og ríkis-
stjórnin stæði ekki lengur.
Engum getur dulizt hvað
hér er að gerast. Kommúnist-
ar hafa byrjað markvissan
þrýsting á utanríkisráðherra
til þess að fá hann til að taka
upp kröfuna um brottvísun
varnarliðsins. Þeir hafa feng-
ið nokkra revnslu af því í
landhelgismálinu, hvernig
ráðherrann bregzt við frekju
þeirra og yfirgangi og ætla
dagana, að ekki sé lengur
ástæða til að láta landhelgis-
málið standa í vegi fyrir
framkvæmd hins umdeilda
ákvæðis málefnasamningsins,
er fánýt. Því fer fjarri, að
landhelgismálið sé komið
heilt í höfn. Þvert á móti bend
ir allt til þess að landhelgis-
mál okkar séu að komast í
meira óefni. Samndngar hafa
ekki tekizt við Breta og Y-
Þjóðverja og fátt bendir til,
að við höfum þann styrk-
leika, sem þarf til að verja
landhelgina. Þess vegna er sú
röksemd kommúnista út í
hött.
Engu að síður er ljóst, að
nú hyggjast þeir hefja mark-
vissa herferð í því skyni að
gera landið varnarlaust.
Fengin reynsla af ístöðnleysi
samstarfsmanna þeirra í rík-
isstjóminni sýnir, að lands-
menn verða að veita kröft-
VEITUM RIKISSTJ ORNINNI
varnarmálin) bíða vegna
landhelgismálsins og vegna
þess, að kosningar eru fram
undan í Bandaríkjunum. En
nú verður hafizt handa um
framkvæmd þessa skýra fyr-
irheits, vegna þess, að það
er einn af hornsteinum
stjórniarsamstarfsins. Um það
er enginn ágreiningur innan
AÐHALD
bersýnilega að leika sama
leikinn í varnarmálunum.
Magnús Kjartansson hótar
stjórnarslitum, ef framsókn-
armenn og Samtök 'frjáls-
lyndra fallast ekki á að varn-
arliðið fari af landi brott.
Sú röksemd, sem kommún-
istar nota gagnvart sam-
starfsmönnum sínum þessa
uga mótspyrnu gegn þessum
fyrirætlunum og veita utan-
ríkisráðherra og öðrum það
aðhald, sem til þarf tfl þess
að koma í veg fyrir þá ógæfu,
sem af því mundi leiða, ef
öryggi landsins væri ekki
lengur tryggt.
Enn eru í fersku minni þau
snörpu viðbrögð, sem komu
hvaðanæva að af landinu fyr-
ir einu ári, þegar ákvæði mál-
efnasamnings stjórnaíflokk-
aruna um varnarmálin sá fyrst
dagsins ljós. Þegar umræður
mögnuðust kom skýrt í ljós,
að innan þingliðs stjórnar-
flokkanna er ekki samstaða
um það að láta varnarliðið
hverfa af landi brott. Og
fyllsta ástæða er til að ætla,
að einstakir ráðherrar í ríkis-
stjórninni hafi séð sig um
hönd og séu því ekki fylgj-
andi að láta þetta ákvæði
málefnasamningsins koma til
framkvæmda á þann veg, sem
kommúnistar túlka þdð.
En sporin hræða. Sam-
starfsmenn kommúnista í rík-
isstjórn hafa ekki hingað til
sýnt af sér þann dugnað að
standa gegn ítrustu kröfum
þeirra. Þess vegnia verður al-
menningur í landinu að veita
ríkisstjórninni aðhald, sýna
það svart á hvítu, að megin-
þorri þjóðarinmar er því
fylgjandi, að öryggi landsins
verði tryggt á þann veg, sem
verið hefur undanfarin ár —
a.m.k. þangað til eitthvað
annað og betra kemur í stað-
inn. Hér er mikið í húfi —-
sjálfstæði þjóðarinnar og ör-
yggi er í húfi. Hvar í flokki,
sem menn standa um önnur
mál, verða þeir að taka hönd-
um saman um þetta lífshags-
munamál þjóðarinnar — og
veita ríkisstjórnimni það að-
hald sem dugar.
Guðmundur G. Hagalín
skrifar um
BÓKMENNTIR
Svikul er sjávarblíða
Ragnar Þorsteinsson:
Upp á líf og dauða.
Barnablaðið Æskan.
Rvík 1972.
Prentsmiðja.n Oddi.
Mig hefur oft undrað það, hve
fá .sagnaskáiö hafa skirifað um
islenzka sjóunieinin og sjó-
mennskiu. Mikil'l meirihiuti þjóð
arimnair hefur sjóiinm fyrir auig-
um allt frá fyrstu bernsku,
fjöldi kverana á bændur sína á
sjónuim og börn feóur, og auk
þess mættu allir gera sér ljóst,
hvað þjóðin á að þakka sjó-
mönnum sínum, duignaði þeirra,
dirfsku, aflasæld og marg-
vísiegri ainiroairri hæfni um allt,
sem tiil fcemur á sjómum, hvort
sem sjómiaðurinin er farmað-
ur eða fiiskimaður — og hvort
sem fleytan hans er stór eða lít
ii. Þama virðist af ærmu efmi
að taka, og sannarlega er þess
full þörf, að storifaðair séu
barna og unigiiingabætour, sem
autoi þetokimigu himnar ungu kyn
slóðar á sjómennstou og gildi
hennar fyrir þjóðarheiildina.
Ragnar Þorsteinssom e:r Vest-
firðingur, og eims oig þeiir flest-
ir á hams aldursskedði svo að
segja uppaliinn á sjó. Hanin varð
og skipstjóri og sd#di lengi á
styrjaldarárumu m með f'iisto tii
Em'glands. Síðan keypti hamn
hið gamila höfðimgjasetur Höfða-
brekku og bjó þar stórbúi í tvo
Púkarnir frá Patró
Höfundur: Kristján Halldórs-
son.
Myndir: Höfundur.
Prentun: Edda h.f.
Útgrefandi: Bókaútg-áfan
Tálkni.
ÞETTA er frásögn af tiltektum
drenigja vestur á Patreksfirði, og
reynt að segja söguna á máli
stráka. Það finnst mér ljóður
sögunnar, draga hana niður,
hún hefði orðið miklu laesileigri,
ef höfumdur hefði agað mál sitt
betur, vandað stílinn meir. Börn
fá svo sjaldan að ræða við full-
orðið fólk, nú orðið, að þeim er
enginn greiði gerður með því að
rétta þeim talmál barna, þegar
þau leita upp að hlið hinna eldri.
Höfundur hefur sjálfsagt ætlað
efni sínu kunnuglegri blæ, með
þessum búningi, en slíkt hlýtur
aBtaif að mistakast. Dæmi
(bls. 68): „Við vorum á leiðinni
að gefast upp við að bíða, þegar
Jóna kom lensandi fyrir
hornið." Svoma stíll á engan rétt
á bleksvertu. Höfundiur, sem get
ur skriifað eins og hann gerir
um Imgimund gamla og járnkarl-
inn, þarf örugglega ekki að
senda svona lagað frá sér. Það
sem skortir er tími. Það sannar
mér kaiflinn um skólanámið, sem
er góður, og svo kaflarnir, þeg-
ar hann tekur að fræða lesand-
ann.
Það virðist mér hrein otfrausn
að tvísegja söguna um franska
grafreitinn i vatninu. Ég
segi höfundi þetta vegna þess að
hann boðar aðra bók, og eins
hins, að ég veit hamn getur miklu
betur.
Villur eru alltof, alltotf marg-
ar.
Myndir eru dregnar einföidum
línum og krakkar segja mér, að
þær séu góðar.
Prentun hrein og letur gott.
Sigurður Haukur Guðjónsson
Barna- og unglingabækur
Mamma litla
Höf.: Frú E. De Pressensé.
Þýðendur: Jóhannes úr Kötl-
um og Sigriirður Thorlacíus.
Prentun: Edda h.f.
Útgcfandi: Iðnnn.
ÞETTA er mjög hugljúf saga
um litla telpu og Ktinn dreng.
Hún spannar stutt skeið í ævi
þeirra, en mér finmist sem ég hafi
þekkt þau árum saman, svc
meistaradega segir frúin þes.sa
sögu. Að vísu hefir hún samúð-
iná í brjósti lesandans á sveif-
inni með sér til þess að vinna
hann: Bömin eru móðurlaus,
þau eru svörug, og þau hafa
ekki heyrt frá honum paibba sín-
um lengi. Þau búa í húsi innan
um fóllk, siem jafnvel metur ketti
meira en börn, hikar ekki við
að þjófkenna l'itia stúltou, þegar
hún tekur móti gjöf úr hendi
annarrar. Kærleikurimm, sem gef-
ur vei'kbyggðri telpunni þrótt í
umönmun hennar fyrir kröfu-
soggnum litla, bróður hennar,
hamn nær þó iinn í hinn kalda
heim, sem umiykur börnin, og
breytir brjóstum mannamna svo
að .frá þeim stafar ylur að lok-
um. Veikir verða heilir, svangir
saddir, argir brosa.
Já, þetta er með hugljúfus'tu
sögum, emgin furða, þó Skólaráð
barnaskólanna haifi veitt hemmi
meðmæl'i sím.
Snilldarþýðing þeirra Jóhamn-
esar og Sigurðar eykur enn á
giJdi bókarinnar, lyftir henni
hátt í flokkinn prýðis bók.
Iðunn á þökk fyrir að hafa
gefið harna út á ruý, en leitt
finnst mér, að stafsetningu var
ekki breytt til saimræmis við
kröfur skólamna nú.
Slík handvömm er ekki afsak-
anleg, þegar svo gott verk á í
hlut. Nokkrar myndir eru í bók-
inmi, snotrar, og falla vel að
efni.
Pemtun og ybri frágangur góð-
uar.
Gefið æsku íslands fleiri bæk-
ur slíkar.
y
Mmnrna

í skóla hjá Ingibjörgu
Rögnvaldur S. Möller:
A MIDIJM OG MÝIÍI.
Bókaforl, Odds Björnssonar.
Rögnvaldur S. Möller getur
víst ekki taiizt til ungra höf-
unda, þó hann sé byrjandi I
skáldlistinni. Ungur í anda vi>ll
hann þó vera. Hátt á sextugs-
aldri sendir hann frá sér eld-
heita ástarsögu. „Berorð" er hún
sögð á kápuauglýsingu. Það er
að vísu fulldjúpt í árinni tekið
miðað við, hvað nú á dögum telst
djarft. Líkast til hefði hún tal-
izt nokkuð berorð á yngri árum
Rögmvalds. Sé málið skoð-
að þannig, má segja, að auglýs-
ingin sé ekki út í hött.
Rögnvaldur tekur mið af
Ingibjörgu Sigurðardóttur og
hennar líkum. Elskendurnir í
sögu hans eru „gæddir öllum al
mennum rétttrúaðra manna
mannkostum." Ef til vill
sýna þeir, hvernig kynslóð
Rögnvalldis hefu.r í umgdæmi símu
hugsað sér fyrirmyndar elsk-
huga. Kannski mun þó sönnu
nær, að þarna komi fram, hvaða
hugmyndir sama kynslóð geri
sér nú um úrvals tengdason og
tengdadóttur. Hvort ungmennið
um sig uppfyllir nákvæm-
lega þær siðferðiskröíur, sem
voru (og eru ef til vill enn)
gerðar til hjónaefnis. Hún er
átján ára og skírlífið sjálft, þar
til sá eini rétti kemur til sög-
unnar:
„— Ég er bara óreyndur
stelpukjáni. og þekki ekki neitt
til lífsins. En þegar ég sá þig í
nótt varð ég gripin einhverri
kennd, sero ég hef aldrei fundið
til áður. Sú kennd hefur magn-
azt og ráðið gerðum minum síð-
an. Þú hefðir alls ekki fengið
Éll®

Rögnvaldur S. Möller.
að kyssa mig, ef þessi kennd
hefði ekki komið til sögunnar."
Pilturinn er lífsreyndari,
enda „bráðum tuttugu og sjö
ára“ og hefur þannig myndug-
legan húsbóndaaldur fram yfir
sína útvöldu, hefur bragð-
að brennivín, og áður en
hann hitti sína heittelskuðu, átti
hann jafnvel til „að fara
út með stúlku nokkrum sinnum
í röð, og þá jafnvel sænga hjá
henni, en svo var það líka bú-
ið, og hann losaði sig við hana
á ný, eins rólega og ekkert
hefði í skorizt."
Þetta gat þó ekki talizt neinn
ljóður á ráði hans, því hver ger-
ir þá kröfu til karlmanns, að
hann stígi engilhreinn upp
í hjónasængina? Það væri blátt
áfram ókarlmannlegt! En nú er
þetta búið og gert, hann er orð-
inn reynslunni ríkari og flestum
öðrum fremri, þegar amors-
ör hittir hann óforvarandis
þráðbeint í hjartastað. Og það
er ekkert smáskot, heldur hrein
og sönn ást og þar á ofan ást
við fyrstu sýn. Stúltoain gefst
honum á vald með hraði. Og þá
á síður en svo við að tala um
flangs og lauslæti. Þetta er sem
sagt „kenndin“ sjálf, og hún er
heilög: „Lotningarfullur, eins
og prestui í helgidómi, grúfði
hann sig niður i lægðina milli
brjósta hennar, sem hvelfdust
upp á móti honum, og kyssti
þau.“
Og stúlkan, sem áður mátti
ekki hugsa til, að karlmaður
snerti sig, verður nú fyrir inn-
blæstri sinnar nýju kenndar:
„Var virkilega svona gott að
faðma og kyssa karlmann? Enri-
þá betra en hún hafði ímyndað
sér í dagdraumum sinum.“
Varla þarf að taka fram, að
þessi saga Rögnvalds S. Möllers
endar lukkulega. Vafalaust á
hún eftir að ylja mörgum um
hjartarætur og vekja fiðring í
holdi þeirra, sem á annað borð
una sér við bókmenntir af þessu
tagi. Að telja þetta einhvern
merkisskáldskap dettur víst
fæstum í hug. En margur mun
lesa þetta sér til dægrastytting-
ar, ef ég get rétt til. Þetta upp-
fyllir vissa þörf og gefur þar
með vísbending um smekk,
menningarástand og þá væntan-
lega einnig innstu hjartans þrá
tiltekins hóps lesenda; hóps, sem
er hreint ekki svo fámennur,
þegar öllu er á botninn hvolft.
Erlendur Jónsson
skrifar um
BÓKMENNTIR
Ragnar Þorsteinsson
áratugi, gerðist nefndammaður í
byggð simini, meðal aninars ötull
og landskimnur forystjuimað'ur í
silysavarnadeild héraðsins,
enda nú í stjórn Slysavamafé-
lags íslands. Hanm hefmr skrif-
að smásöguir úr lífi sjómann'a í
blöð og tíimarit og gefið út bæk-
uir, þar sem hann fer á kostum,
þegar hanm lýsiir barátbu sjó-
mianna við æstar öldur og stríða
stormia. Og nú er komiirn frá hans
hend'i saga, sem gerist að mestu
á sjó, er ætluð þroskuðuim börn-
uim og uingMing'Uim, en það vel
gerð og skemimitileg, að margur
fullorðinm muin lesa hana sér til
ánægju.
AðaJlpersánuir sögunmiar eru
tvíbuirarnir Silja og Simdri, sem
hei'ma eiga í þarpi vdð vík, er
skerst iimn í stirönd mikils fjarð-
ar, sem er auðsjáanlega fsafjarð
ardjúp. Systkiniin eru koimin vel
á legg, en þó entn innan við ferm
ingu. Dagimm, sem sagam hefst,
eiga þau afmæti, og um kvöidið
á að verða veizla á heim-
iJi þeiirra. Bæði eru þau orðin
sjóvön, kunma ekki aðeims ára-
lagið, heldur líka að baga segl-
um, og farið hafa þau till fiskjar
út á vikima. En það er Silja, em
ekki Sindri, sem sýrnt hefur mest
an áhuga á sjómennstou og þá
etoki síður hæfmi. Og nú vitll
Si'lja ólm komast á sjó — eim-
mátt á afmælisdogi þeirra systk-
ina því að hún hefur frétt um
góða veiði á færi ekki ýkjalamgt
undan landi. Og án leyfis for-
eldra sinna tekst henni að fá
lánaða bátkænu hjá öldruðum
vini sinum og fræmda.
Systtoiinm lenda í öruim fiski og
g'leyma aliri aðgæzlu. Svo er þá
áður en þau varir tekið að
hvessa ofain af landi og þeim
reynist ekki fæirt að berja upp
á víkina. Þá er dregið upp segl,
en það sýniir sig, að þau ná efcki
laindi vestan megin f jarðarins, og
verða þau svo að beina kænunni
norður yfir himn breiða og úfna
fjörð. Siiglingin reyiniist hiin mesta
háskaför, og kemiur þar fleira
en ei'tt til. Sindiri bérst lítt a'f,
býst um sikeið við því, að dauð-
ion bíði á næstu báru, en Si'lja
miissir ekki kjarkinn, og ekki
bregzt 'henini stjóm á báti
eða segilum. Þau skulu ná landi
í eyðibyggðuinium norðan fjarð-
arins, og það tekst.
Si'gl'ingunni er lýst af m'itoilli
kuinnáttu, ieikni og lífi, og er
auðsætt, að sá, sem um penn-
ann hefur haldið, ektoi að-
eins gerþetotoiir sjó og sœfarir,
heldur beinlínis nýtur sjálfur
þess, sem hanin lætur gerast. Þeg
ar systkinim hafa náð landi,
mæta þeiim brátt óvenjuleg, dul-
arfull og spennandi ævintýri,
þar sem eitt leiðir af öðru — og
er frá þessu öMiu þainmig sagt,
að það verðuir með fulluim lík-
indum.
Og nú fær Sindri uppreism
æru. Þó að hairm sé ekki snar-
ráður og óhvikull sægarpur eins
og systir hans, reynist hann
saninarlega betri en engiinn, þar
sem við þarf sérst'aka hug-
kvæmni og ráðsnilli. Höfundi
tekst sérlega vel að móta systk-
inin þannig, að þau verði sér-
stæðir og ólikir einstaklingar.
Þá er og í stuttum tiilsvörum og
nú úreltu málfari brugðið upp
glöggri skyndimynd af körlun-
um Hírami og Reimari.
Svona eiga eimmitt þær bæk-
ur að vera, sem ætlaðar eru
þroskuðuim börnum og ungling-
um. Þær ei-ga að hafa upp á að
bjóða 'lif- og Htiritoa frásögn,
spanþunga atburðarás, sem sé í
teingslium við það, er máli va-rð-
ar í lífi þjóðairianna'r, og sögu-
fólkið þannig mótað, að greina
megi eðlislæg sérkemni í gerð
þess. Þá verða baetouir fyrir
þessa aldursflok'ka ekki eins
konar steypugóss, orðið til
í móti sem sö'liuvairningur, held-
ur beinlínis bókmenimtir.
Sinfóníutónleikar
ÞORKELL SIGURBJORNSSON SKRIFAR UM
. |
Franski stjórnandinn. J. P.
Jacquillat stjórnaði seinustu tón-
leikum Sinfóníuhljómsveitarinn-
ar og þau góðu áhrif, sem hann
hafði bæði á hljómsveit og áheyr
endur ollu meiri hrifningu en
hér hefur lengi verið á tónleik-
um. Þrjú verk voru á efnis-
skránni, 29 sinfónía Mozarts,
Konsert fyrir tvö píanó eftir
Poulenc og 4. sinfónía Schu
manns. Meðferð Jacquillat á
Mozart einkenndist af hlýju og
þokka, hann fékk hljómsveitina
til að syngja með skýrum og
sveigjanlegum hreyfingum. Sams
konar skýrleiki tryggði og
skarpar útlínur í Poulenc kon-
sertinum, en af einhverjum
óskiljanlegum ástæðum voru
menn tregir til að fylgja stjórn-
andanum af stað í upphafi
þriðja þáttar, svo að árangur-
imn varð eins konar „þjófstart".
Einleikarar i konsertinum
voru þeir Halldór Haraldsson og
Rögnvaldur Sigurjónsson. Báðir
lögðu þeir áherzlu á lipurðina
og snerpuna í Poulenc, en létu
væga viðkvæmnina (sem líka er
áberandi einkenni höfundarins)
sitja á hakanum.
Lokaverkið var svo d-moll
sinfónía Sc humanns, og þar hélt
stjórnandinn vakandi eftirvænt-
ingu enda á milli með lifandi
„dýnamík“ — þar mátti m.a.
heyra ,,piar.issirno“, sem fáheyrt
er hér um slóðir — og óbrigð-
ulu formshyni.
Eini skugginn á þeirri storm-
andi hrifningu, sem Jacquillat
vatoti, er sá, a-á nn skuli ekki
i vera hér lcngur og fá fleiri tæki
færi til að ylja hálfköldu, norr-
ænu taugatoerfi Sinifómuhljóm-
sveitarinnar — og áheyrend-
anna!
JÓHANN HJALMARSSON SKRIFAR UM BÖKIVIENNTIR

HJÁ GÓÐU FOLKI
Ingólfur Kristjánsson:
PRÓFASTSSONUR SEGIR FRÁ
Minningar Þórarins Arnasonar
frá Stórahrauni, stílaðar eftir
forskrift hans.
Skuggsjá, Hafnarfirði 1972.
Mörgum mun leitoa hugur á
að kynnast minningum Þó'rariiras
Árn'asonar frá Stórahrauná,
ekki vegtna þess að ævi hans
sjálfs hafi verið svo viðburða-
rík, heldur af þeim sökum að
harnn er somur séra Áma Þárar-
inssoraar. Engar bækur um Snæ-
fellHniga hafa haft meiri áhrif i
þá átt að móta viðhorf manma
til þeirra en ævimii'nningar séra
Árna, enda hét ei’tt bindi þeirira
beiinlinis Hjá vondu fólki.
En Þárariran Árnaison hefur
ekki kyninst vondu fálki á Snæ
fehsnesd, að minnstia kosti ekki
að miarki. Mmniugar baras lýsa
ha'miragj'udöguim fyrir vestan og
banin fegrar það miannlíf, sem
var Hfað þar. 1 köflium eins og
Bemskudagar á Rauðamel,
Flutt að Stórahrauini og Próif-
astjshjónín lýsdr hann heiimi'lis-
'l'ífi, þar sem viirðdng fyrir giuði
og moninum er í háveguim höfð
og gestri'sni er sjálfisiagður hilut-
ur. Mangt af því, sem Þórarinn
segir um foreldira sína, og þá
eiinlkum föður sinn, er nærfærið
og til þess gert að vekja samúð
mcð fjöls'kýlduföðurnum og
keniniimaraninium séra Árna Þór-
arinssyni. Sveit'umgum og gest-
um er sagt frá með þeirn hætti,
að lesaindiinn hefuir það á til-
finninguoni, að nær einungis úr
valsfólk hafi búið á Snæfells-
nesi eða átt 'leið þar um.
Þórarinn Árnaisoin segir
skemmtilega firá og Ingólfiur
Kristjánsson leggur sitt af
mörkum til að bókin verði læsi-
leg. Stundum er svo mitoið fjör
og immMfun í frásögn Þórarins,
að það er engu Kkara en faðir
hanis ha-fii lagt honum tii efini. í
þessu sambandi er vert að geta
viðskipta Viilhjálms Stefárasson-
Þórarinn Árnason.
ar og Símonar Da'laskálds og
þeirrar myndar, sem dregin er
upp af Guðmuindi HeLgasynd, föð
ur Kriistmiannis riithöfuiridar. Á víð
og d reif í bókimmi eru góðir sprett
ir í anda séra Árna, þótt Þór-
ariinn hafii vitanilega ekki tiil að
bera þá frásagmargáfu, sem fað-
ir hans átti i rítouim mæli og ber
eirana hæst i ísleniSkri ævisagna
ritun þessarar áldar. H'i'tt er svo
aninað mál, að Snæfellingar hafa
stunduim leyfit sér að efast um
heiimiildagilldi ails þess, sem
stend'ur í bókum séra Árna. En
góður söguimaður kryddar jafm
an frásögn sina og það er álíka
fráleitt að balda að allt sé satt,
sem stendur í bókum, þar sem
listræn efndistök ráða miikfliu, eins
og að halda að allt sé þar lygi.
Skáldileg lygi hefur löngum ver
ið í heiðri höfð á Islandi og eðli-
'legt er þegar hugmyndarí'kur
söguimaður trúir þvi sjálfur að
haran fari með rétt mál þegar
hann er kannski að hafa lygi-
sögur eftir sveitungum sínum og
virauim.
Af kynningumni við Þórarin
Árnason i Prófastssonuir segir
frá er ljóst að þar fer heilsteypt
ur maður með sterka réttlætis-
kennd. Þessu lýsa frásagmir
hans að vestan og eins lýsing-
arnar á lífirau i Reykjavik þeg-
ar Ailþýðublaðið var bolsablað.
„Ætterni mdtt er blíðlynt, en
líka skapmikið, og ég senniiega
- erft hvort tveggja." Þetta segir
Þórariinin Árnason í lokatoafla
bókar'nnar, sem nefnist Um ævi
sögu séra Árna, en í þeim kafla
þykir mér kenraa of mikillar við
kvæmni í garð þeirra manna,
sem hafa efast um sann'leitosgiildi
alls þess, sem í ævisögunmi
steradur. Þeir, sem eru óhræddir
að segja skoðun sína, verða að
sætta sig við að mæta and-
spyrmu og va'lda róti og deiium
jafnvel löngu eftir dauða siran.
Það skiptir etoki máii, að maðuir-
inn sé látinn, heldur hitt að bök
stafuriran stendur og hver raý
kynslóð vegur hann og metur á
siran hátt. Ég held til dæmis að
svei'tungar séra Árraa í Mikla-
holtshreppi og Kolbeirasstaða
hreppi ásamt íbúuim Eyjahrepps
séu m'un líkari Mýramönn-
um en aðrir SnæfeiHmgar.
Undir Jökli bjó annað og ef tii
viill hrjúfara fól’k, en það áfcti
líka til sína hlýju þegar iinn fytr-
ir skeliraa var koimið. Þórariran
Árnason segir réfctiilega um Sraæ-
felilinga: „Ég get viðuirkerant, að
Snæfeliiragar eru misgott fólk,
eirns og gerist og geragur állssbað-
ar aranars staðar. Og kanraski eru
þeir haldnir meiri sjálfstæðis-
kenmd og uppreisnaranda en al-
mennt gerist. Þeir hlógu ekki allt
af, þó að presfcurinn hlægi, og
þögðu ekki allir, þegar prestur-
iran þagði — kuinrau ekki neinn
leikbrúðudaras — voru engir geð
lausir svefngömgumeran. Líklega
höfium við tekið Bárð SmæfeMís-
ás okkur till fyrirmyndair, sem
mun hafa verið litill já-bróðir,
eftir þvi sem maður gefcur
imyndað sér hanin.“