Morgunblaðið - 25.06.1980, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. JÚNÍ 1980
Jón Aðalsteinn Jónsson, kaupmaður:
Er forsetaembættið fyrir
útvalinn hóp menntamanna?
Nú stendur yfir síðari hálfleikur
kosningabaráttunnar og fjórir
frambjóðendur eru í kjöri, hafa
aflað sér meðmælenda og fengið
staðfest að þeir séu kjörgengir í
þetta embætti.
Sem eðlilegt er, hefur ákveðin
umræða farið fram, bæði opinber-
lega og eins milli manna, og segja
má að sú umræða hafi leitt það í
ljós, að allir frambjóðendur eru á
sinn hátt færir um að gegna
embættinu með líku sniði og gert
hefur verið.
Tvennt er þó öðruvísi nú en
áður. í fyrsta lagi þá er kona í
framboði og í öðru lagi alþýðu-
maður, eða maður sem ekki hefur
hlotið háskólamenntun í fram-
boði, en það er Albert Guð-
mundsson.
28611
Mosfellssveit einbýli
Glæsilegt einbýlishús á einni
hæð að grunnfleti 180 ferm.
ásamt 70 ferm. bílskúr.
Tjarnargata
Einbýllshús á fegursta stað við
tjörnina. í húsinu eru í dag 3
íbúöir ásamt geymslurisi. Stór
lóð. Allar uppl. á skrifstofunni.
Bjarnarstígur
120 ferm. 4ra—5 herb. íbúð á
1. hæð í steinhúsi.
Barónstígur
4ra herb. íbúð á 3. hæð.
Hólabraut Hafj.
96 ferm. 4ra herb. góð íbúö á
neðri hæð í tvíbýlishúsi. Stór
lóö.
írabakki
4ra herb. ca 105 ferm. t'búð.
Mávahlíð
140 ferm. 4ra—5 herb. t'búö á
2. hæö, ásamt eign í kjallara.
Suöur svalir.
Skeljanes
110 ferm. 4ra—5 herb. íbúð á
2. hæð í timburhúsi.
Skeljanes
ca 100 ferm. 4ra herb. risíbúö í
timburhúsi. Bi'lskúrsréttur.
Hverfisgata
Tvær íbúðir í sama húsi. Á 1.
hæð 80 ferm. 2ja herb. íbúö.
Allar innréttingar nýjar. Á 2.
hæö 3ja herb. íbúö, mikiö
endurbætt.
Grettisgata
3ja herb. 90 ferm. íbúð á 2.
hæö í steinhúsi.
Grettisgata
3ja herb. íbúð á 1. hæð í
timburhúsi.
Hjallabraut Hafj.
3ja herb. íbúö á 1. hæö í
steinhúsi.
Hrísateigur
3ja herb. íbúö á efstu hæö í
timburhúsi ásamt geymslurisi
og hálfum bílskúr.
Bergstaðastræti
2ja herb. íbúö í steinkálfi. Mikið
endurbætt.
Lokastígur
2ja herb. 55 ferm. risíbúö í
timburhúsi.
Spítalastígur
2ja herb. ca 60 ferm. góð
risíbúö. Eignarlóö, suöur svalir.
Húsavík
Tvær 2ja herb. íbúöir í nýlegum
blokkum. Báöar fullfrágengnar.
Bolungavík
160 ferm. 6 herb. einbýlishús,
full sala.
Fasteignasalan
Hús og eignir
Bankastræti 6
Lúðvík Gizurarson hrl
Kvöldsimi 17677
Ég ætla þó ekkí að gera nema
einn frambjóðanda að umræðu-
efni hér, en það er Albert Guð-
mundsson. Ekki þó vegna þess
eins að ég styð hann og mun kjósa
hann í þessum kosningum, heldur
vegna hins, að ég vil vekja athygli
á því að ég hefi heyrt raddir um
það, að þessi frambjóðandi hafi
ekki næga menntun til þess að
gegna embættinu.
Menntun er góð Um það efast
fáir. En hitt er örðugra að meta
hvort háskólamenntun er sú eina
er kemur forseta að gagni.
Albert Guðmundsson er alinn
upp við sára fátækt, því hann
missti föður sinn ungur. Þá voru
erfiðir tímar á Islandi og sú jafna
aðstaða til langskólanáms sem
núna er á íslzndi var einfaldlega
ekki fyrir hendi. Hann fór því ekki
í latínuskóla, heldur til vinnu og
síðar í Samvinnuskólann og til
náms í verslunarfræðum í Eng-
landi. Svipaða leiðæ hafa margir
merkir íslendingar farið, t.d. Er-
lendur Einarsson, forstjóri SÍS og
fleiri af merkustu mönnum okkar,
og efast þó enginn um að þetta eru
vel menntaðir og færir menn.
Albert Guðmundsson hefur
dvalið meðal erlendra þjóða og
kann mörg tungumál, og er því
alþjóðlega fær í flestan sjó.
Én þetta er þó ekki málið.
Mér hefur verið sagt að um það
bil 15% manna á íslandi hafi
háskólapróf í einhverjum fræðum,
og þá eru 85% þjóðarinnar án
slíkra prófa. í lögum eru allir
kjörgengir í forsetaembættið, er
náð hafa tilteknum aldri og hafa
óflekkað mannorð, og hafa tilskil-
inn fjölda meðmælenda.
Og þá vaknar sú spurning, hvort
verið sé á lævsían hátt að útiloka
stóran meirihluta þjóðarinnar frá
þessu embætti með þeim tilbún-
ingi að háskólapróf sé algjör
forsenda þess að geta gegnt for-
setaembættinu.
Þetta þarf þjóðin að athuga,
áður en hún afsalar sér þessu
embætti til háskólans, endanlega.
Við upprifjun koma mörg nöfn í
hugann. Nöfn alþýðumanna, sem
gegnt hafa háum embættum við
mikinn orðstýr, án háskólaprófa.
Get ég nefnt þar menn eins og
Jón Aðalsteinn Jónsson.
Eystein Jónsson, Steingrím Stein-
þórsson, Ingólf Jónsson á Hellu,
Þorstein frá Vatnsleysu, Jónas
frá Hriflu og Jón Baldvinsson.
Ég gæti talið svona upp lengi, og
leitt að því gild rök, að prófin ein
segja oft fjarska lítið um mann-
inn, hvað sem síðar verður.
Ég hefi fylgst mikið með störf-
um Alberts Guðmundssonar bæði
í stjórnmálum og félagsmálastörf-
um. Hann er djarfur og hrein-
skiptinn maður til sóknar og
varnar. Hann er hertur í lífsins
skóla og mótaður þar. Hans tæki-
færi hafa komið, ekki með ætt og
auði, heldur með vinnu og þreki.
Samborgarar hans hafa ávalt
sýnt honum traust og það á einnig
viðnúna.
Ég vil ekki útiloka svokallaða
menntamenn frá forsetaembætt-
inu. Öðru nær, en uni ekki þeim
skýringum, að sjálfmenntaðir og
traustir menn komi síður til
greina í forsetaembættið.
Við búum um þessar mundir við
örðugleika í stjórnmálum.
Það þarf enginn að segja mér að
þeir sem aldrei hafa komið nærri
stjórnmálum, eða þjóðmálum, séu
hæfari til þess að takast á við
þann stjórnmálavanda er nú ríkir,
en sá sem þekkir til á alþingi og í
æðstu stofnunum þjóðarinnar,
Með þessu er ég ekki að halda
því fram, að allir stjórnmálamenn
væru heppilegir í forsetaembætt-
ið. En þeir stjórnmálamenn sem
sjálfstæðir hafa verið í flokka-
veldinu og hafa komist ómeiddir
frá, þeir geta komið að miklu
gagni við lausn á aðsteðjandi
vanda.
Þar fyrir utan hefur Albert
Guðmundsson sett fram þá kenn-
ingu, að forseti íslands geti komið
atvinnuvegunum að miklu gagni,
með því að kynna íslenskar vörur
erlendis, en það gera erlendir
þjóðhöfðingjar, með góðum ár-
angri, og með virðulegum hætti.
Þeir opna vörusýningar erlendis
og hafa í föruneyti sínu á ferðum,
forsvarsmenn í iðnaði og útflutn-
ingsgreinum. Þetta þykir sjálfsagt
mál og að mínu mati hafa æðstu
menn stjórnkerfisins ekki sinnt
þessu mikilvæga hlutverki, sem
skyldi.
Þetta er brýnna nú en oft áður,
þar sem alvarleg sölutregða er nú
á íslenskum afurðum erlendis og
það mun hafa áhrif á lífskjörin.
Ég tel því að Albert Guð-
mundsson sé heppilegasti fram-
bjóðandinn að þessu sinni. Um
hina má margt gott segja og þetta
er ekki ritað þeim til lasts á
nokkurn hátt.
Jón A. Jónsson.
Kaupmaður.
Jón Óskar:
Hvern kallar þjóðin?
Hugleiðingar vegna forsetakosninga
Það var einhverju sinni um
kvöld, að ég fór inn í veitingahús
hér í borginni að fá mér hress-
ingu. Um leið og ég settist,
heilsaði mér maður sem sat þar
mér á hægri hönd, en ég hafði ekki
tekið eftir. Þetta var prófessor í
Háskóla íslands, við vorum gamlir
skólabræður úr gagnfræðaskóla,
en þekktumst annars lítið. Ég
veitti því undireins athygli, að
hægra megin við prófessorinn sat
maður sem hann hafði verið að
tala við. Prófessorinn kynnti mig
fyrir honum. Það var sjómaður úr
Grindavík, mig minnir að hann
væri formaður á vélbáti sem hann
átti sjálfur eða átti hlut í. Þá var
Vestmannaeyjagosið á hvers
29555 Seltjarnarnes Mjög vönduö 5 herb. íbúö, 138 ferm. á 2. hæð. Góöur bílskúr fylgir.
J Eignanaust NM v/Stjörnubíó. 1 A sími 29555.

fiK
Vantar sérhæð
í vesturbænum
Bílskúr þarf ekki að fylgja. Útborgun fyrir rétta
eign. Allar upplýsingar á skrifstofunni.
Húsamiðlun
fasteignasala Templarasundi 3,
símar 11614 og 11616.
Þorvaldur Lúövíksson hrl., heimasími 16844.
Jón óskar
manns vörum og giftusamleg
björgun fólksins frá Heimaey.
Sjómaðurinn hafði farið á báti
sínum að veita aðstoð. Hann hafði
í þeirri för orðið fyrir miklum
skaða sem hann hafði litla von um
að fá bættan. Sá skaði kom aldrei
í fréttunum. Við töluðum þrír
saman um þetta og ýmislegt fleira
áður en ég kvaddi og gekk mína
leið, en þeir héldu áfram að ræða
landsins gagn og nauðsynjar.
Þegar ég kom út úr veitingahús-
inu sá ég í huganum einkennilega
sterka mynd (sem ég var ekki viss
um að sést gæti annarsstaðar í
veröldinni); prófessor, sjómaður
og skáld í innilegum samræðum á
fjölsóttum veitingastað. Um leið
sá ég fyrir hugarsjónum mér
Kristján Eldjárn fara úr kjallara-
íbúð Þjóðminjasafnsins og halda
með konu sinni að Bessastöðum til
að þjóna æðsta embætti íslands.
Hann var ekki stjórnmálamaður,
en þó kallaði þjóðin hann til
Bessastaða. Hún vissi að hann var
gagnkunnugur alþýðu landsins,
fróður um sögu þjóðarinnar, óháð-
ur nokkrum stjórnmálaflokki,
samviskusamur í starfi, prúð-
mannlegur í framgöngu og vel
máli farinn.
Þessi mynd af forsetanum
tengdist í huga mér myndinni af
prófessornum sem sat á tali við
sjómanninn í veitingahúsinu að
baki mér, þar sem við höfðum
setið þrír fyrir stundu og ræðst
við í bróðerni, þrír menn af ólíkum
þjóðfélagsstigum, allir jafningjar.
Og um leið og þessar tvær myndir
tengdust og urðu að einni, spurði
ég sjálfan mig, hvort þetta mundi
geta gerst nokkursstaðar annars-
staðar í heiminum og hvort við
íslendingar hefðum ef til vill í
sumum grundvallarefnum sér-
stöðu sem væri til fyrirmyndar og
við mættum ekki glata.
A þeirri stundu sem ég tengdi
þannig saman þessar tvær myndir
sem urðu að einni, forsetakjör
Kristjáns Eldjárns og prófessor-
inn á tali við sjómanninn og
skáldmennið, datt mér ekki í hug
að sá prófessor mundi nokkurn-
tíma verða í kjöri til forsetaemb-
ættis, enda enginn farinn að huga
að slíku á þeim tíma. En þegar ég
frétti, að Guðlaugur Þorvaldsson
ætlaði að gefa kost á sér til
forsetakjörs, lifnaði myndin aftur
í huga mér, því þarna var kominn
prófessorinn úr myndinni. Guð-
laugur Þorvaldsson hét hann.
Þarna var hann kominn, maður-
inn sem ég hafði eins og af
hugboði tengt forsetaembættinu
löngu áður en slíkt kom til greina
og án þess ég gerði ráð fyrir því að
hann yrði nokkurntíma í kjöri til
þess embættis. Þarna er maðurinn
sem gæti verið arftaki Kristjáns
Eldjárns í forsetaembætti rétt
eins og ég tengdi þá saman í mynd
minni, annar kominn af bændum,
hinn af sjómönnum, þarna er
maður sem er vel kunnugur hög-
um þjóðarinnar og þekkir sögu
hennar í nútíð og fortíð, er óháður
nokkrum stjórnmálaflokki, lærður
vel, hefur gegnt mikilvægum
störfum af prýði, er vel máli
farinn, en hógvær og lítillátur og
mundi eins og Kristján Eldjárn i
forsetaembætti telja sig æðstan
meðal jafningja.
Ég hugleiði nú, hvort myndin
sem ég sá fyrir svo mörgum árum
hafi verið hugboð, því ég veit ekki
hvern þjóðin ætlar nú að kalla til
Bessastaða. En myndin er lifandi
og sterk.