Morgunblaðið - 08.02.1985, Page 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. FEBRtJAR 1985
FOLKÁ
FÖSTUDEGI
— Hvar eigum við aö hefja
samtaliö?
„Á Kolbrúnu."
— Kolbrúnu?
„Já, erum viö ekki annars aö
ræöa um Ijósmyndun. Sjáöu til
Kolbrún er fyrsta myndefniö mitt
og einhvers staöar á ég ennþá
mynd sem á stendur „Kolbrún,
uppáhaldsbeljan mín“. — Þá var
ég 8 ára gamall í sveit, fékk kodac
instamatic-myndavél í afmælisgjöf
frá mömmu og tvær filmur meö.
Aöra tók ég alla af Kolbrúnu, en
kom heim meö hina óátekna um
haustið."
Maöurinn sem hér rifjar upp
bernskubrölt meö myndavél er
Páll Stefánsson, sem seinna geröi
bröltiö aö atvinnu sinni. „Ljós-
myndun er áhugamál nr. 1, nr. 2
og nr.3 — ég held aö ég eigi ekk-
ert 4. áhugamál/ segir hann þar
sem hann situr gegnt mér og
drekkur mjólk meö dulitlum kaffi-
dreitli og lofar því aö vera kyrr
næstu tvo tímana. Loforð, sem
ráölegt er aö taka meö fyrirvara.
Hann á þaö til aö fara fyrirvaralítiö
á fjöll, getur þess vegna veriö á
Bakkafiröi á morgun og í New York
næsta dag.
Páll er Ijósmyndari lceland Re-
view-útgáfunnar, sem auk sam-
nefnds tímarits gefur út Storö, Atl-
antica og News from lceland.
Ljósmyndir skipa háan sess í fyrr-
nefndum ritum, e.t.v. hærri sess en
viö eigum aö venjast í íslenskum
tímaritum. Fýsti okkur því aö kynn-
ast þessum 26 ára gamla Ijós-
myndara sem „tekur ekki myndir
af því sem allir sjá, heldur því sem
allir ganga framhjá og enginn tek-
ur eftir“, eins og annar Ijósmynd-
ari, Eliot Parker, komst aö oröi um
starfið.
Páll er fyllilega sammála þessari
lýsingu á starfi Ijósmyndara og
bætir viö aö þar sé ekkert sem
heitir að vera búinn í vinnunni.
„Ljósmyndari veröur aö vera vak-
andi fyrir umhverfinu og reiöubú-
inn aö spreyta sig á því hvenær
sem er,“ segir hann og bætir viö
meö áherslu: „Annars staönar
hann, hættir aö þroskast og endar
í hring, upptekinn viö aö elta eigiö
skott. Ég get aldrei skiliö þessa
hugsun, — klukkan er oröin 6,
ekki fleiri myndir í dag.“
— Svo viö komum aftur aö
Kolbrúnu. Ekki hefur þú ákveöið
þaö þar og þá, 8 ára gamall, að
veröa Ijósmyndari.
„Nei, nei. Ég var oröinn 20 ára
gamall og vissi í raun ekkert hvaö
ég vildi gera, nema aö þaö yröi á
einhvern hátt í tengslum við fjöl-
miölun. Haföi þá unniö litillega á
Vísi sem blaöamaöur. Nú, í mars
’78 kaupi ég mér myndavél, tek
strax óskaplega mikiö af myndum
og um sumariö ’79 er ég farinn út í
nám.
Svíþjóöarárin voru góöur tími.
Þaö er nauösynlegt aö fá tíma til
aö gera bæöi vel og illa og fá
óvægna gagnrýni. Geta gert mis-
tök til aö læra á þeim. Mistök sem
maöur leyfir sér ekki í starfi.”
— Þegar Páll ræöir hlut Ijós-
myndar og Ijósmyndara er ekki
laust vió aó þeirri tilkynningu
skjóti upp aö metnaóargirni og
miklar kröfur í eigin garö sóu rík-
ur þáttur í skapgeró Ijósmyndar-
Páll
Stefánsson
Ijósmyndari
ans. Þeirri spurningu er kurteis-
lega komiö aö.
„Jú, ég er metnaöargjarn. Læt
ekki nafniö mitt standa fyrir hverju
sem ef. Sé ég óánægöur meö
mynd, þá læt ég hana ekki birtast.
Tek aöra. Siðan er aö fylgja sínum
myndum eftir í litgreiningu, útlits-
hönnun o.fl. Allt er þetta spurning
um aö gera sem best, Ijósmyndun
er ekkert annaö en 85% vinna og
metnaöur, 10% heppni og 5%
hæfileiki."
— Maður sem leggur mikinn
metnaó í vinnuna, tekur hann
gagnrýni?
„Sæmilega, held ég. Sum gagn-
rýni er þannig og þaöan komin aö
ég tek mark á henni, veg hana og
met, önnur ekki. Annars var fyndn-
asta athugasemdin sem ég hef
fengiö vegna myndar sem þiö birt-
uö m.a. undir yfirskriftinni „Úr
myndaalbúmum atvinnuljósmynd-
ara“. Ég var beöinn um persónu-
lega mynd og sendi eina frá Sví-
þjóöarárunum, af hundi. Ekki á ég
konu og börn til aö birta myndir af,
en hef á stefnuskránni aö eignast 4
börn a.m.k. seinna meir. Nema
Páll Stefánsson, Ijósmyndari.
hvaö, þegar myndin birtist hringir
mamma og spyr því í ósköpunum
ég þurfi alltaf aö vera ööruvísi en
aörir. Seinna segir litla systir mín:
„Attir þú virkilega ekki betri
mynd?“ Þetta fannst henni lélegt
og ljótt.“
— Þarftu alltaf aö vera ööru-
vísi?
Nú brosir Páll meö sjálfum sér
og steinþegir. Lengi. Klárar úr
kaffibollanum og segir: „Viö hvaö
áttu?“
— Síöa háriö, til dæmis.
„Það er spurning um aö vera
öðruvísi gagnvart engum öörum
en sjálfum sér. Breyting er mér lífs-
nauösynleg, í öllu. Viö getum sagt
sem svo, aö þegar ég lít í spegil, á
tveggja mánaöa fresti, geri ég þá
kröfu til sjálfs min aö sjá eitthvaö
annaö en síöast. Ætli ég láti ekki
klippa mig einhvern daginn.”
— Einhvern tíma heyröi óg þig
tala um aö Ijósmyndun væri biö.
Bió eftir róttu Ijósi, réttrí hreyf-
ingu, o.s.frv. Hvenær beiðstu
lengst?
„Þaö var í Eyjafirðinum, þegar
ég stóö meö vélina á þrífæti í veg-
arkantinum og beiö í fjóra tíma eft-
ir því aö kýr lyfti höföinu. Sem hún
gerði undir lokin. Hins vegar
fannst mér myndirnar ekkert sér-
stakar þegar allt kom til alls.“
— Hvaöa myndataka var erfiö-
ust?
„Louisa Matthíasdóttir," svarar
hann aö bragöi. „Ég hef aldrei ver-
iö eins óskaplega þreyttur eftir
myndatöku. Þaö er eitthvaö viö
þessa konu, hún hefur sterkan
persónuleika sem mig langaöi aö ná
fram í myndunum, en á sama tíma
er hún mjög hlédræg og bersýni-
lega ekki allra.”
— Varstu ánægóur meö mynd-
irnar?
„Mér þykir vænt um þær.“
— Þegar þú ræöir núna um
manneskju sem ekki er allra,
dettur mér í hug hvernig þaó só
meö ykkur Ijósmyndara. Þió eruð
alltaf aö reyna að mynda fólk
„eins og það er“. Til aö yfirbuga
t.d. Ijósmyndahræöslu fólks,
þurfið þið ekki á vissan hátt aö
vera „allra“?
„Þaö veröur auövitaö aö nálgast
fólk, vinna traust þess, tala viö þaö
og ná sambandi áöur en mynd er
tekin. Koma til dyranna eins og
maöur er klæddur og hvorki upp-
hefja sjálfan sig né þröngva
myndavélinni aö fólkinu. Ég gef
mér tíma og legg töluvert á mig til
aö vinna traust viökomandi. En
maöur er ekki allra í þeirri
merkingu, þaö er ekki hægt. Auö-
vitaö er til múr, sem ég hleypi eng-
um inn fyrir nema mínum albestu
vinum.“
— Þú ætlar þó ekki aö segja
mór aö þú sórt feiminn innst inni?
„Nei, ég er ekki feiminn, en
þetta er viss vörn. Ég er allan dag-
inn aö vinna meö fólki, kynnast
nýju fólki til að geta unniö meö því
og þaö er bara ekki hægt aö
hleypa öllum aö sér. Þaö er í raun
komiö til af slæmu en ekki góöu.
Hins vegar reyni ég aö vera opinn
fyrir fólki, aö vissum mörkum. Æöi
ekki aö því og segi: „Stattu kyrr,
nú ætla ég aö taka mynd. Takk og
bless.“ Ljósmyndari veröur aö
gefa sér tíma, vera fljótur aö hugsa
og sjá út persónuna og vinna
traustið. Þaö veröur aö fara eftir
aöstæöum hverju sinni, ég ræöi
t.d. um allt annað viö sextugan
mann í Reykjavík en sextugan
bónda á Austfjöröum ... þá tala
ég um þingeysku rollurnar hans
afa.“
— Er svolítil bændarómantík í
þór, þaó kemur einhver hugljúfur
tónn í málróminn þegar þú talar
um „þingeysku rollurnar hans
afa“?
„Jú, ég held aö þaö sé svolítil
bændarómantík í mér, enda hef ég
aldrei taliö mig vera af suövestur-
horninu. Er aö noröan, fæddur í
Þingeyjarsýsiunni og hef óskap-
lega miklar taugar þangaö. Sem
og til landsbyggöarinnar yfirleitt.
Mér líöur einna best úti á landi.
Hitti þar mikiö af skemmtilegu
fólki, skemmtilegum „karakterum"
og öll umræöa er yfirleitt miklu
menningarlegri en daglegt kjaft-
æöi í Reykjavík.
Einu sinni var mér bent á aö
heimsækja tvo bræöur um áttrætt
aö Árnanesi í Hornafiröi. Ég lagöi
af staö meö vangaveltur um hvaö i
ósköpunum ég, rétt um tvítugt,
heföi aö gera þangað. Sneri viö, en