Morgunblaðið - 16.08.1985, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1985
B 11
| ÍÞRÓTTIR j |
Knattspyma
i
Bandaríkjunum
Aáttunda ára-
tugnum náði
vinsælasta
íþróttagreinin í
heiminum,
knattspyrna
loksins fótfestu
sem keppnis-
íþrótt í Bandaríkjunum. Meö stofn-
un fyrstu alvöru atvinnudeildarinn-
ar (NASL) gátu Bandaríkjamenn
nú fariö á völlinn til aö horfa á
knattspyrnu.
Athafnamenn komu upp hverju
liöinu á fætur ööru og áöur en
langt um leiö voru komin 24 liö í
deildina. Frægast þessara liöa var
eflaust New York Cosmos.
Margir af virtustu atvinnu-
knattspyrnumönnum heims flykkt-
ust til Bandarikjanna, þar sem
mikil laun voru í boöi fyrir aö leika
knattspyrnu og meiri en víöast
hvar annars staöar.
Pele, sem lagt haföi skóna á hill-
una, sneri aftur til sinnar gömlu
iöju aö hrella markveröi. Hollensku
knattspyrnusnillingarnir Johan
Cruyff og Johan Neeskens og
Franz Beckenbauer frá V-Þýska-
landi fóru allir yfir hafiö, heillaöir af
launakjörum sem jafnvel ÞEIR
höföu aldrei þekkt áöur.
Alvöru knattspyma
Ekkert virtist geta komiö i veg
fyrir aö nú loksins myndu Banda-
ríkjamenn falla fyrir „alvöru“
knattspyrnu. Stórstjörnur, stórir
sjónvarpssamningar, fleiri áhorf-
endur, já, meiri peningar en for-
ráöamenn NASL-deildarinnar
höföu nokkru sinni þorað aö vona
í upphafi, voru núna i veltunni.
í dag, aöeins örfáum árum eftir
aö framtíö atvinnuknattspyrnunnar
utanhúss virtist tryggö í Bandaríkj-
unum, hefur NASL-deildin nú lagt
upp laupana. Bandarískir knatt-
spyrnuunnendur geta ekki lengur
horft á atvinnuknattspyrnu á sumr-
in. Það sem verra er þó fyrir
knattspyrnuíþróttina hór, er aö
landsliö Bandaríkjanna sem veriö
hefur í stööugri framför um árabil
viröist nú vera aö missa flugiö. Lió-
iö stóö sig sæmilega á Ólympíu-
leikunum i Los Angeles í fyrra, þar
sem aðrir landar þeirra sópuöu til
sín verölaunum og athygli, en var
fyrir nokkrum vikum slegiö út úr
undankeppni heimsmeistara-
keppninnar af liöi Puerto Rico.
Þetta þótti nokkuö stórt áfall
fyrir knattspyrnuna hór í landi þar
sem forráöamenn landsliösins
höföu vonast eftir aö þaö kæmist í
úrslitakeppnina í Mexíkó næsta
sumar. Vitaö er líka aö Mexíkanar
sjálfir höföu vonast eftir liöinu í
keppnina til aö laða fleiri banda-
ríska knattspyrnuunnendur og
ferðamenn til Mexíkó.
Hvers vegna er svo komið fyrir
bandariskri knattspyrnu, kunna
margir aö spyrja.

Ptatbotti
&

Margar stórstjömur knattspyrnunnar hafa leikiö í NASL-deildinni í
Bandaríkjunum. Knattspyrnukappinn Pele frá Brasilíu var um tíma hjá
bandariska liðinu New York Cosmos.
i raun er hór um samspil margra
þátta aö ræöa. i fyrsta lagi átti
NASL-deildin í vandræðum með
samskipti sín viö Alþjóöaknatt-
spyrnusambandiö (FIFA) vegna
Knattspymaní
verið á undanhakfí núna síðustu mánuói og vilja
margir teija aó hún mgi ekki upp á pailbordió
itjá Bandaríkjamömum eins og reglumar
eru hjá Alþjóóaknattspyrnusambandinu, en
Bandaríkjamenn hafa sett sér sínar eigin
reglur. Hér fer á eftir tyrri hluti um
knattspyrnu í Bandaríkjunum sem fréttaritari
okkar hefur tekió saman.
þeirra sérreglna sem giltu í deild-
inni. FIFA þrýsti á aö liöin í deild-
inni léku eftir alþjóðareglum, en
þaö gekk erfiölega og einangraöist
því atvinnuknattspyrnan í Banda-
ríkjunum nokkuö. Þegar þetta
geröist voru forráöamenn hinna
ýmsu liða aö reyna aó laöa til sín
yngri stórstjörnur frá Evrópu, en
vegna þeirrar einangrunar sem
NASL-deildin var komin í voru
margir leikmenn hikandi aö fara
yfir hafiö. Það voru mest leikmenn
sem voru komnir af léttasta skeiði
sem fóru til Bandaríkjanna, og ýtti
þaö undir þá ímynd aó í deildinni
væri leikinn „platbolti".
Stórt hlutverk
Þetta geröi þaö aö verkum aö
smámsaman færöi deildin reglur
sínar nær reglum FIFA, en reglur
NASL-deildarinnar voru upphaf-
lega sniönar meó þaö i huga aó
gera knattspyrnuna aö vinsælli
sjónvarpsíþrótt. Viö þessar breyt-
ingar minnkaði áhuginn hjá banda-
riskum sjónvarpsstöövum á íþrótt-
Inni. Sem dæmi um þær reglur
sem NASL-deildin byrjaöi með,
var aö leikiö yrði i 6x15 minútur, til
að auóvelda sjónvarpsauglysingar
á miili hléa. Af þessum ástæöum
tapaöi NASL-deildin sjónvarps-
tekjum sínum.
I Bandaríkjunum er íþróttagrein-
um, sem atvinnumennska er
stunduö I nauösyn aö sniöa reglur
sínar aö þörfum sjónvarpsstööva,
ef þær eiga aö ná mikilli út-
breiöslu. Þetta þýöir aö íþróttin
veröur aö hafa margar lotur og
mörg hlé, þannig aö sjónvarps-
stöóvar komi inn miklu af auglýs-
ingum, því án auglýsinga hafa
stærstu stöövarnar engar tekjur.
Vinsælar bandariskar íþróttagrein-
ar eins og körfuknattleikur, horna-
bolti (basebail), hnefaleikar,
bandarískur fótboiti (football) og
íshokkí hafa allar þessi einkenni.
Fleira kemur einnig til, Banda-
ríkjamenn eru lítt hrifnlr af stífum
varnarleik yfir höfuö sem áhorf-
endur. Þeir vflja mikió af mörkum,
körfum og stig. (Viljum viö þaö
ekki ö*l?)
i upphafi var mikiö skoraö af
Klappstýrur Minnesota-liösins. Mikiö er lagt upp úr því í Bandaríkjunum aö hafa Irflegar uppákomur fyrir
knattspymuleiki.
mörkum í NASL-deildinni, en meö
tilkomu evrópskra þjálfara og
leikmanna varö meira um sterkan
varnarleik og því færri mörk. Þetta
ásamt minnkandi sjónvarpsút-
sendingum leiddi til minnkandi
áhuga og fækkunar á áhorfenda-
pöllunum í deildinni.
Með minni tekjum áttu fleiri og
fieiri liö i fjárhagserfiöleikum og
þegar niundi áratugurinn hóf
göngu sína varö hvert liöiö af ööru
gjaldþrota. Nú í sumar var svo
komió aö aöeins fjögur liö voru
eftir i deildinni. Þegar svo eigendur
New York Cosmos lýstu því yfir
fyrir skemmstu aö félagiö yrói lagt
niöur, varö Ijóst aö atvinnu-
knattspyrna utanhúss var búin aö
vera, aó minnsta kosti í bili.
Altar þessar skýringar eru hlutir
sem nokkuö auðvelt er aö benda
á, atriöi sem hægt er aö skoóa
nokkuö auöveldlega. En eitt atriöi
er þó útundan, sem er er til vill
ekki jafn augljóst og hefur ekki
veriö haldiö hátt á iofti sem hluta
af skýringu á því af hverju atvinnu-
knattspyrna utanhúss lagóist niöur
í Bandaríkjunum.
Effíng þjóóemishyggju
Fyrir útlending sem eyöir heilu
sumri í Bandaríkjunum er erfitt aö
skilja þann áhuga sem nánast hver
einasti Bandaríkjamaöur hefur á
hornabolta (baseball). Þessi þjóö-
aríþrótt þeirra nánast heltekur all-
ar iþróttafréttir i fjölmiölum og í
flestum almenningsgöróum og
leikvöllum má sjá firma- og bæj-
arkeppni í gangi allt sumariö.
Á miðjum áttunda áratugnum,
þegar NASL-deildin var aö taka
viö sér fyrir alvöru, haföi áhugi
Bandaríkjamanna á hornabolta
ekki veriö jafn lítill í mörg ár. Minni
áhorfendafjöldi var á leikjum en
þekkst haföi í fjölda ára og íþróttin
var i mikilli lægö.
Þetta notfæröu forráðamenn
NASL-deildarinnar sér og sniöu
aflar sínar gjöröir í þá átt aö fá
fjöfskyldur á knattspyrnuvellina.
Þeim varö vel ágengt og fjölmargir
áhorfendur fóru nú á knattspyrnu-
leiki aö staóaldri, sem ekki höföu
gert þaö áður.
En samfara jjeim atriöum sem
nefnd voru hér aó framan, snerist
þessi þróun viö í kringum 1980.
Skýringar á þessu eru frekar úti i
þjóöfélaginu og áttu sér rætur
utan iþróttaheimsins.
Fyrir : forsetakosningarnar i
Bandaríkjunum 1980 var mjög
kynnt undir aö „hefðbundin"
bandarisk gildi yröu efld á ný.
Þetta lýsti sér í nokkurri eflingu
þjoöernishyggju og aukinni
áherslu á allt sem væri sér-banda-
riskt.
Homaboib, hamborg-
arar og Hollywood
Aö mínu viti er ekkert amerísk-
ara til en hornabolti, hamborgarar
og Hollywood. Hornabolti hefur
Iðngum verið talinn íþrótt sem heil-
ar fjölskyldur færu aö horfa á sam-
an (meira karlpeningurinn þó) og
þvi féll þaö vel inn í þá vakningu
sem virtist vera i Bandaríkjunum á
þessum tíma aö fara á völlinn og
horfa á alvöru bandariska íþrótt.
(Þetta má vel sjá í auglýsingum
sem hornaboltasambandiö banda-
ríska sjónvarpar í leikjum sínum.)
Þessi skýring kann e.t.v. ekki aö
hafa veriö frumorsök minnkandi
áhuga manna á NASL-deildinni, en
hefur mjög sennilega flýtt fyrir
endurreisn hornaboltans, sem átti
á þessum tima í haröri samkeppni
viö knattspyrnuíþróttina um hylli
áhorfenda yfir sumariö.
Öll þessi atriöi hér aó framan
hjálpuöust aö viö aö knésetja at-
vinnuknattspyrnu utanhúss i
Bandaríkjunum.
En knattspyrnuíþróttin í Banda-
ríkjunum er ekki þar meö dauö úr
öllum æöum eins og menn gætu
haldiö, langt því frá.
í síöari hluta þessarar greinar
fjalla ég um hvernig iþróttinni reið-
ir af í dag.
Samantekt/Gunnar Valgeirsson,
fréttaritari Morgunblaösins í
Bandaríkjunum.