Morgunblaðið - 08.12.1985, Síða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. DESEMBER1985
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. DESEMBER 1985
B 9
Bókln
Guðjón Bogason
byggingaverkamaöur:
Mér líst vel á bækurnar í ár
en er frekar nískur aö eyða pen-
ingum, les frekar bækur af bóka-
safni. Ég ætla í mesta lagi aö
gefa eina bók í jólagjöf en eftir
eina eöa tvær vikur mun ég kaupa
2—3 bækur sem mig langar sjálf-
ur í.
Hildur Þórisdóttir
6ára:
Já, mér þykir gaman aö bókum
og á eina hillu heima. Skemmtileg-
astar finnast mér ævintýrabækur.
Ég veit ekki hvort ég fæ bækur
í jólagjöf en mig langar í þær.
Þrándur Thoroddsen
kvikmyndagerðar-
maður:
Bækur eru svo sannarlega hluti
af mínu jólahaldi. Öll fjölskyldan
leggst í bókalestur. Ég fer ekkert
aö koma upp um mig hvort ég
gef bækur í jólagjöf en þaö hefur
iðulega verið svo. Sjálfur vonast
ég svo sannarlega til aö fá bækur.
Rósa Steingrímsdóttir
læknafulltrúi:
Mór finnst bækur fulldýrar en
þær hafa þó sjálfsagt ekki hækkaö
meira en annaö. tg reikna meö
að eitthvað veröi af bókum í jóla-
pökkunum í ár.

er hluti jolanna
Bókin heldur velli og sækir jafnvel í sig veöriö þó aö nýir
og öflugir fjölmiölar og afþreyingartæki komi til sögu. Samt
er bókin elsti fjölmiöillinn í nútímaskilningi og mikiö vatn hefur
runniö til sjávar síöan Gutenberg fann upp prentlistina. Stund-
um er henni spáö hrakförum en þó aö dragi úr bóksölu þegar
nýjar og spennandi nýjungar eru á boöstólum rís bókin jafn-
harðan upp aftur og sækir fram af endurnýjuðum þrótti.
Þannig var þegar sjónvarpiö kom fyrst til landsins. Þegar
mesta nýjabrumiö var af því fariö jókst áhugi fólks á aö
kynnast ýmsum greinum sem þaö haföi fengiö smjörþefinn
Viötal viö Eyjólf Sigurösson
formann Félags íslenskra bókaútgefenda
af í sjónvarpi og þá var nærtækast aö leita til bókarinnar.
Og þannig er þaö nú á tölvu- og myndbandaöld. Fólk vill
lesa sér til um ýmislegt af bókum sem þaö hefur kynnst í
gegnum nýja tækni.
A íslandi hefur bókin þá sérstööu aö hún er tengd jólum
og jólahaldi órjúfanlegum böndum auk þess sem íslendingar
eru bókelskari frá fornu fari en flestar aörar þjóöir. Þeir vilja
lesa á hátíöunum og í skammdeginu og leyfa ímyndunaraflinu
aö fljúga þöndum vængjum inn í veröld bókarinnar. Viö óskum
fólki gleöilegra bóklestursjóla 1985.
Rætt viö Guömund Sigmundsson bóksala í Bókabúö Braga
og formann Félags íslenskra bókaverslana
Ástæða til að
gleðjast yfir því að
fólk gefi bækur
Eyjólfur: Viö höfum gert nokkurn samanburö á þróun framfærsluvísitölu
og bókaveröi undanfarin 5 ár og samanburöur er bókinni í hag.
Ég er mjög bjartsýnn á markað-
inn nú fyrir jólin. Fólk sem kemur
i búöina til mín talar um aö margt
góöra bóka sé í boöi þannig aö
ekki er ástæöa til aö ætla annað
en bókin haldi sínum sessi eins
og í fyrra, sagöi Eyjólfur Sigurös-
son bóksali og bókaútgefandi í
viötali, en hann er formaöur Fé-
lags íslenskra bókaútgefenda.
— Hvaö er mest einkennandi
fyrir bókaútgáfuna núna?
— Þaö sem er áberandi núna
eru einkum bækur eftir nýja eöa
nýlega ísienska höfunda og þekkt-
ir erlendir höfundar í þýöingum.
Minna er af æviminningum en oft
áöur en svipað magn af léttum
bókum eins og veriö hefur undan-
farin ár.
— Hvaö meö titlafjöldann?
— Titlafjöldinn veröur eitthvaö
á fjóröa hundraö en var kominn
upp í 500 áriö 1983. Þaö ár var
mjög erfitt fyrir okkur. Þá haföi
verið 70—80% veröbólga en í
október þaö ár var fyrirskipuð
launa- og veröstöövun. Fólk sætti
sig ekki viö aö fá mikla krónutölu-
hækkun á bókinni frá árinu á
undan ofan á launastöövunina.
— En hvað meö verðlag á
bókum núna?
— Hækkun milli ára núna er
eingöngu framleiösluveröhækkan-
ir. Framfærsluvísitalan hefur
hækkaö um 42% á þessu tímabili
en hækkun á veröi bóka er
30—40%. í fyrra hækkuöu bækur
aö meöaltali um aðeins 15%
þannig aö verö á bókum núna
er hagstætt. Viö höfum gert nokk-
urn samanburð á þróun fram-
færsluvísitölu og bókarveröi und-
anfarin 5 ár og sá samanburöur
er bókinni í hag. Skýringin á þessu
er m.a. sú aö viö höfum notiö
nýrrar tækni í prentiönaði. Eldri
útgefendur segja aö áöur fyrr
hafi verið notuö sú þumalputta-
regla aö miöa verö bókarinnar viö
tvo hluti, annars vegar brennivíns-
flösku en hins vegar góöa karl-
mannaskyrtu. Við höfum tapaö
stríöinu viö brennivínsflöskuna en
unniö stríöiö viö skyrtuna.
— Hafa ekki breytingar á þjóö-
félagsháttum og nýir miölar svo
sem sjónvarp og myndbönd haft
áhrif á bóksölu?
— Viö höfum oft fengið nýja
miöla til aö keppa viö okkur. Fyrst
héldu menn aö sjónvarpiö og
síðan myndböndin tækju frá okkur
og þaö geröi þaö svolítiö fyrst
en kallaöi jafnframt á nýjar aö-
geröir frá okkur. Kvikmyndir eru
ekki bara rusl og stundum hafa
kvikmyndir, byggöar á góöum
sögum, oröið til þess aö gamlir
og nýir höfundar hafa aukist í
sölu. Þá get ég nefnt hér að sala
tímarita hefur aukist og mörg
glæsileg íslensk tímarit komið
fram sem keppa viö bókina en
sú samkeppni er ósanngjörn því
aö þessi tímarit eru söluskatts-
frjáls meöan fullur söluskattur er
greiddur af bókum. Undanþágur
frá söluskatti fyrir einstök tímarit
hafa veriö háöar duttlungum ein-
stakra fjármálaráöherra og stund-
um hafa heyrst þau rök frá ráða-
mönnum aö hér væri verið aö
koma í veg fyrir skattlagningu
menningar. En ég spyr á móti.
Er réttlátt að skattleggja Nóbels-
skáldið okkar meöan t.d. tímarit
um matargerö er undanþegiö
söluskatti? Bókin í Austurvegi eftir
Halldór Laxness kostar 1397 kr.
og af því veröi tekur ríkiö 280 kr.
í söluskatt.
— Teluröu aö breytingar veröi
á bókaútgáfu á næstu árum?
— Um 80% allra bóka seljast
nú í jólamánuöinum en viö höfum
hug á því aö breyta þessu aö
einhverju leyti. Ég veit til þess aö
fjöldi bókaforlaga íhugar nú útgáfu
vasabrotsbóka. Aöalvandamáliö
liggur í því aö viö verðum aö leita
eftir ódýrri prentun erlendis en
hingaö til hefur þaö veriö metnaö-
ur okkar aö leita til prentiðnaðar-
ins hér innan lands. Islenskur
prentiönaöur hefur yfir aö ráöa
allra nýjustu tækni. Þaö skortir
ekkert upp á aö útlit og frágangur
geti verið upp á sitt besta. En
vasabrotsútgáfa hefur veriö lítil
hér innanlands og er því vélvæö-
ing fyrir þær ekki fyrir hendi.
— En þiö viljið væntanlega
halda ykkar jólamarkaði?
— Já, ég ætla aö vonast til
aö þaö veröi áfram venja á íslandi
aö gefa bækur í jólagjöf. Þaö er
ástæöa til þess aö gleöjast yfir
því aö fólk gefi bækur. í hugum
íslendinga eiga jólin og bókin
samleiö. Þaö geta engir lifað jólin
nema hafa bókina viö hliðina á sér.
Ekkert betra en
að gefa góða bók
Ljósm.: geL
Guðmundur: Fólk hefur fram aö þessu komið griöarlega mikiö til aö
spá í bækurnar og skoöa en venjulega byrjar salan aö einhverju
marki eftir fyrstu vikuna í desember.
Bækurnar í ár koma mjög vel
út í veröi miðaö viö aðrar vörur.
I fyrra hækkuöu þær tiltölulega
lítiö og í ár rétt halda þær í eðli-
lega vöruþróun. Bókarverðið hefur
því verið lægra síöustu tvö árin
en oft áöur. Þaö sem fólk áttar
sig hins vegar ekki á er þaö aö
bækur koma flestar út fyrir jólin
og hækka því aðeins einu sinni á
ári í veröi meöan hveitipokinn
hækkar kannski tvisvar í mánuöi.
Þaö ber því meira á þessari einu
hækkun. Þetta sagöi Guömundur
Sigmundsson bóksali í Bókabúö
Braga í samtali en hann er formaö-
ur Félags íslenskra bókaverslana.
— Hvernig leggst bóksalan í
þig fyrir þessi jól?
— Hún leggst mjög vel í mig.
Þaö viröist ætla aö veröa viöráö-
anlegur fjöldi titla en þó mikið
meira en nóg úrval. Þetta þýöir
meiri sölu á bók aö meðaltali og
umfangiö veröur viöráöanlegra
fyrir okkur í bókabúöunum.
— Hvernig finnst þér þessi
íslenska hefö aö fólk kaupi fyrst
og fremst bækur fyrir jólin?
— Þaö er hefö og viö getum
ekki breytt henni og þaö er heldur
ekkert athugavert viö hana vegna
þess aö ef þú vilt gera vini þínum
eöa fjölskyldunni gott þá er ekkert
betra en aö gefa henni góöa bók.
Hluti af jólahaldinu hjá flestum
islendingum er aö kaupa bækur
í jólagjafir og hér er mikill lestur
í skammdeginu. Þetta er séris-
lensk hefö og óvíöa eins vandaöar
bækur á markaöi, bæöi aö inni-
haldi og handbragöi. Þó hef ég
grun um aö útlit bókanna komi
til meö aö þróast og breytast.
Maöur finnur þaö hjá unga fólkinu
aö það er miklu opnara fyrir
pappírskiljunum. Þaö er til í
dæminu aö fínt þyki orðið og
menningarlegt aö hafa fullar hillur
af pappírskiljum, útlendum og
innlendum í bland.
— Nú hafiö þjö hér hjá Bóka-
búö Braga sérhæft ykkur í tölvu-
vörum. Taka þær ekkert frá bók-
inni?
— Nei, þær taka ekkert frá
bókinni. Ég hef rekiö mig á þaö
aö krakkar sem hafa fariö af
áhuga út í tölvur leggja tiltölulega
mikiö á sig til aö geta lesið ein-
stök fagtímarit og fagbækur. Þau
mundu ekki leggja eins mikiö á
sig ef þessi hvati væri ekki fyrir
hendi. Þau sætu ekkert frekar
heima og læsu þó aö tölvurnar
væru ekki fyrir hendi. Ungt fólk
er líka áberandi betur menntaö í
erlendum tungumálum en áöur
var.
— En er þetta þá ekki á kostn-
aö íslenskra bóka?
— Nei, þetta er mest í sam-
bandi viö fagiö sjálft. Áhugamálin
í sambandi viö tölvur t.d. eru svo
mörg að þaö er óhugsandi að
þýöa þaö allt og gefa út í íslensk-
um tímaritum og bókum.
— En finnst þér yngri kynslóð-
irnar halda í þá hefö til jafns viö
þá eldri aö gefa bækur í jólagjafir
og lesa bækur?
— Já, ég get ekki séö neinn
mun þar á. Þaö er mjög vinsælt
og jákvætt hjá ungu fólki aö fá
bækur gefins og gefa. Hitt er svo
spurningin hvort bækur þurfi ekki
aö breytast eitthvaö í formi til aö
höföa meira til unga fólksins.
— En þú ert sem sagt bjart-
sýnn á bóksöluna í ár?
— Já, ég er mjög bjartsýnn.
Fólk hefur fram aö þessu komið
gríöarlega mikið til aö spá í
bækurnar og skoöa en venjulega
byrjar salan aö einhverju marki
eftir fyrstu vikuna í desember.
Annars hafa kreditkortin breytt
þessum verslunarháttum talsvert.
Nýtt kreditkortatímabil byrjar 18.
desember og ég geri ráö fyrir aö
eftir þann tíma muni bóksalan
stóraukast, um 60% af bóksölunni
fari fram meö kreditkortum.
— Hvernig eru bókaverslanir
búnar undir þaö aö veita viö-
skiptavininum góöa þjónustu í
þessum mikla annamánuði?
— Viö hjá Félagi íslenskra
bókaverslana höfum nú fariö út í
þaö í fyrsta sinn aö efna til nám-
skeiða fyrir afgreiðslufólk. Viö
höföum fjögur námskeiö í nóv-
ember serr. voru geysilega vel
sótt. Ur bókaverslununum í
Reykjavík og nágrenni komu um
hundraö manns á þessi námskeiö
og 25 manns voru búnir aö láta
skrá sig á námskeiö á Akureyri
en því varö aö fresta vegna veðurs
og veröur þaö haldið í janúar. Á
þessum námskeiöum er fariö í
gegnum þjónustu, sölutækni,
framkomu viö viðskiptavininn,
bækur og bókaframleiöslu. Viö
gerum okkur grein fyrir aö bóka-
verslun er mjög sérhæfð og ætlun-
in er aö halda áfram aö mennta
starfsfólkiö. Viö vonumst til aö
þaö skili sér í betri þjónustu og
þekkingu.
— Hvaö eru margar bókaversl-
anir á Islandi?
— Þaö eru um 110 bókaversl-
anir á íslandi og þær eru svo aö
segja í hverjum þéttbýliskjarna.
Dálítil breyting hefur orðið meö
tilkomu sérstakra bókadeilda í
stórmörkuðum. Líkur eru á aö
bókaverslanir í framtíöinni veröi
stærri en nú er — og færri.
Sverrir
Hermannsson
menntamála-
ráðherra:
Já, hjálpi þér, þó þaö nú væri, bókin er hluti
af jólahaldi mínu og minnar fjölskyldu. Við notum
jólin eingöngu til að lesa. Ég og konan mín
gefum bækur í jólagjöf, t.d. börnunum okkar
og það tíðkast að gefa okkur bækur líka. Ef ég
á að ráðleggja eitthvað í sambandi viö bækur
þá hefur Marques ótrúlega mikil áhrif á mann
og ég ætla svo sannarlega aö lesa nýjustu bók
hans á íslensku, einnig ætla ég að nota jólin
til að lesa Kjarval og ætli í Austurvegi sé ekki
einasta bókin eftir Laxness sem ekki er í mínum
bókaskáp. Annars er ég ekki verulega vandlátur
heldur og les hvað sem að kjafti kemur, svo-
kallaðar afþreyingarbókmenntir líka.
Valgerður
Bjarnadóttir
bæjarfulltrúi
á Akureyri:
Bækur eru hluti af jólahaldi mínu eins og
sjálfsagt flestra íslendinga. Yfirleitt hef ég notað
jólahátíðina meira eða minna til að leggjast í
lestur. Ég held einnig aö ég geti sagt að ég
muni gefa bækur í jólagjöf, oft hafa þær verið
meirihluti þess sem ég gef. Ég geri líka ráö
fyrir því að fá bækur í jólagjöf, mér finnst þaö
tilheyra jólunum.
Davíð Scheving
Thorsteinsson
iðnrekandi:
Já, bækur eru hluti af jólahaldi mínu og ég
nota hátíðirnar til aö lesa. Annars veldur þaö
mér áhyggjum aö það er miklu minni tími til
lesturs en áður. Sjónvarpið stelur m.a. tíma svo
að minni tími fer í að njóta tónlistar og lesa
góðar bækur. Sjálfur gef ég bækur í jólagjafir
og hef t.d. lengi haft það fyrir sið að gefa
starfsfólki mínu bækur á jólum. Mér eru líka
oftast gefnar bækur en það er nú líka ekkert
hægt að gefa manni eins og mér annaö.
Bókin
jólirP^
Sigurjón Helgason
verkfræðingur:
Ég er nú ekki farinn aö velta
nýjustu bókunum mikiö fyrir mér
ennþá en bækur eru hluti af mínu
jólahaldi. Ég fæ yfirleitt nokkrar
bækur í jólagjöf og reyni aö lesa
þær eða glugga í þær yfir hátíö-
arnar. Sjálfur gef ég bækur.
I Elín Guðmundsdóttir
myndlistarnemi:
Mér líst ágætlega á jólabækurn-
ar í ár og vonast til aö fá ein-
hverjar þeirra í jólagjöf. Maöur les
| yfirleitt yfir hátíöirnar því aö þá
er bestur tími til þess. Sjálf ætla
ég aö gefa eitthvaö af bókum.
Leó Guðlaugsson
húsasmiður:
Bókin er mikill hluti af minu
jólahaldi og ég er alltaf aö vona
aö bókin standi sig. Einn bóka-
kaupmaöur er ágætur kunningi
minn og þegar viö hittumst er
kveðjan oftast nær: „Bókin lifi!“
Maður hefur svolitlar áhyggjur af
því því aö vídeódótið taki frá
bókinni. Sjálfur fæ ég oftast nær
bækur í jólagjöf og gef eitthvað
sjálfur af þeim. Bókin er hluti af
mínu lífi og ég hef þaö fyrir venju
aö lesa alltaf á morgnana áöur
en ég fer á fætur.
Halldóra Halldórs-
dóttir 11 ára:
Ég er vön aö liggja í bókum
og fæ örugglega bækur i jólagjöf.
Sjálf ætla ég kannski aö gefa
frænda mínum bók í jólagjöf.