Morgunblaðið - 16.01.1987, Blaðsíða 2

2 B
MOKGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. JANÚAR 1987
KRISTINN SIGMUNDSSON, SÖNGVARI
Söngvarar
álitnir
„hobbýfólk“
KRISTINN Sigmundsson,
baritónsöngvari, var nemandi
Guðmundar Jónssonar við
Söngskólann í Reykjavík. Síðan
var hann við nám í óperudeild
Hochschule fiir Musik und
darstellende Kunst í Vínarborg
undir handleiðslu Helene
Karusso, Christian Moeller og
Wolfgang Gabriel. Sumarið 1983
hlaut Kristinn sérverðlaun The
Philadelphia Opera Company og
verðlaun svissneska tímaritsins
Opernwelt í
Belvedere-söngkeppninni i Vín.
Kristinn er okkur íslendingum
nokkuð kunnur, því hann hefur
sungið í flestum óperum sem færðar
hafa verið upp hér síðustu árin, m.a.
var hann Don Giovanni í samnefndri
óperu, Figaro í Rakaranum í Sevilla,
Ungi maðurinn í Silkitrommunni,
Renato í Grímudansleik og Luna
greifi í II Trovatore. Blaðamaður
spurði Kristin hvort flestar óperur
hefðu hlutverk fyrir baritónsöngv-
ara:
„Baritón er mitt á milli bassa og
tenórs," sagði Kristinn, „og oftast
eru þessar þijár raddir, þessi breidd,
notaðar í óperum. Þó eru til verk
þar sem baritón kemur ekki fyrir,
en ég heid að þær séu frekar fáar.“
Nú virðist óperuáhugi vera heldur
að aukast á íslandi. Hvaða skýringu
hefur þú á þvf?
„Ópera er í rauninni hlutur sem
fólk hefur ekki þekkt mikið og sum-
ir virðast álíta að í óperu sé ekkert
að sækja. Eg held þó að síðasta
sýning Islensku óperunnar, II Trov-
atore, og flutningur sjónvarpsins á
henni hafí fært fólki heim sanninn
um hvað óperan er stórkostleg. Eg
held að það sem fólk finni helst að
óperum sé að þar talar fólk saman
syngjandi. Þeir sem vilja hafa allt
sem raunverulegast eiga frekar erf-
itt með að skilja að fólk syngi samtöl.
Ég held það sé ekki það að fólk
skilji ekki óperur. Efni þeirra er oft-
ast mjög einfalt. Það kemur meira
að segja fyrir að maður les óperu
og finnst hún vera bull og þvaður
og út í hött, en þegar hún er komin
á svið hrífur hún mann og maður
horfir framhjá íjarstæðunum. Ann-
ars held ég að efni í óperum sé
ekkert vitlausara en gengur og ger-
ist.
Margar óperur sem samdar hafa
verið á þessari öld eru geysilega
sterk leikhúsverk, t.d. óperur eftir
Richard Strauss og Schönberg. Það
hefur verið iítið gert af því að flytja
þær hér á Islandi, en margar þeirra
eru mjög verðug verkefni. Það er
einhver hræðsla við að tónlistin sé
þá ekki nógu góð. En það er sama
sagan með þær og aðrar óperur,
Þegar á svið er komiö er óperan
óhemjulega sterkur miðill. Ég tók
þátt í einni slíkri sýningu hér, í Þjóð-
leikhúsinu. Það var í Silkitrommunni
og var alveg sérstök upplifun á sjá
viðtökumar við henni."
Nú virðast söngvarar hér flestir
vinna við annað en syngja í óperum.
Hvað með þig sjálfan?
„Já, já, ég er í annarri vinnu. Að
hluta til kenni ég við Söngskólann,
svo kenni ég við tónlistarskólann í
Grindavík. Fram á síðasta haust
hafði ég verið að reyna að vinna
fyrir mér sem söngvari. Það gekk
svo sem ágætlega, en maður verður
að vera áskrifandi að vissri summu
mánaðarlega. Um miðjan vetur er
mest að gera í söng, svo komu mán-
uðir þar sem tekjur voru allt of
lágar. Þegar mér var boðið að kenna
í Grindavík tók ég því.“
Er söngkennsla þá neyðarúrræði
hjá söngvurum?
„Já og nei. Ég held það sé öllum
söngvurum mjög hollt að fást við
kennslu, því við að miðla öðrum því
Kristinn Sigmundsson
sem maður kann, t.d. grundvallarat-
riðum, riljar maður þau frekar upp.
Það er sama hversu langt maður
nær, grundvallaratriðin skipta alltaf
miklu máli. Ef maður gleymir þeim
er maður farinn að vanrækja sjálfan
sig.
En kennslan hefur verið neyðarúr-
ræði að því leyti að söngur hefur
ekki verið viðurkenndur sem starf.
Söngvarar eru þeir einu í leikhús-
stétt sem enn eru álitnir eitthvert
hobbýfólk, sem syngur bara að
gamni. Söngvarar hafa því kennt til
að hafa ofan af fyrir sér. Þetta er
dýr lúxus að leyfa sér, en ég vona
að þetta eigi eftir að breytast. Ég
veit að það er pólitískur vilji fyrir
því að nokkrir söngvarar fái stöðu-
gildi, en málið hefur ekki verið rætt
út meðal söngvara. Spurningin er
bara að ýta því úr vör, þótt menn
séu ekki sammála um hvert fyrir-
komulagið eigi að vera.
SIGRÍÐUR ELLA MAGNÚSDÓTTIR
Raddir í
Amneris eru
vandfundnar
SIGRÍÐUR Ella Magnúsdóttir
hóf ung nám við
Tónlistarskólann í Reykjavík.
Hún stundaði síðan
framhaldsnám við
Tónlistarháskólann í Vínarborg
og lauk þaðan prófi. Hún hlaut
tvívegis ítalskan ríkisstyrk til
námsdvalar á Ítalíu. Sigríður
Ella hefur þrisvar unnið til
verðlauna í alþjóða
söngkeppnum. Hún hefur
komið fram á tónleikum víða í
Evrópu og í Bandaríkjunum.
Helstu óperuhlutverk hennar
eru Carmen, Rósína, Azucena,
Ulrica, Orfeus og Dahlila sem
hún söng í Washington, í Royal
Albert Hall í London og í
Frakklandi. Sigríður var ein af
fjórum söngvurum sem valdir
voru til að koma fram á kvöldi
í Barbican Center hjá tenórnum
Pavarotti. Hún var ráðin hjá
Konunglegu óperunni i Covent
Garden síðastliðið haust, en þá
fór hún einnig til Japan og
Kóreu. Blaðamaður spurði
Sigríði Ellu hvernig rödd
hennar væri skilgreind:
Eg er mezzósópran. Sú rödd
liggur mitt á milli alt og sópr-
an, en nær í raun og veru yfir
bæði þessi raddsvið. Eg er á leið
að verða dramatískur sópran, en
það er mjög lítill munur á drama-
tískum mezzósópran og drama-
tískum sópran. Röddin er þó aðeins
dekkri í mezzósópran.“
Nú hefur þú verið mikið erlend-
is síðustu árin og býrð í London,
hvað dregur þig heim?
„Ég á heimili bæði í London og
Reykjavík og ég vinn á báðum
stöðunum. Eg verð hérna heima
þar til í febrúar, en þá tekur Anna
Júlíana Sveinsdóttir við hlutverki
mínu sem Amneris í Aidu. Ég
ætla að syngja Amneris í Aidu
aftur í júní og þá í Frakklandi. Það
verður með hóp sem flytur verk
eftir Berlioz fyrir sólóraddir og
hljómsveit og heitir Les Nuits
d’été. Þetta verður 10 daga ferð
og við syngjum á fímm stöðum.
Síðan er ég að syngja Requiem
eftir Verdi í Bretlandi."
Geturðu valið um hlutverk nú
orðið og eru einhvem tíma hlé hjá
þér?
„Ég er að komast inn á markað-
inn. Nú eru tvö og hálft ár síðan
ég komst til umboðsmanns míns.
En það hafa verið göt áður og eru
öðm hveiju. Á síðasta ári lærði ég
fímm hlutverk, sex með Aidu. Þar
fyrir utan söng ég konsertverk.
Þetta eru orðin 20 ár hjá mér. Það
tekur þennan tíma að komast í
gang. Það hleypur enginn af stað
og verður frægur. Verkefnunum
hefur fjölgað stöðugt hjá mér og
nú hef ég nóg að gera.
Það er nú annað. Það eru svo
fá hlutverk og tækifæri, að mér
fínnst alveg sjálfsagt að æfa tvo
söngvara inn í hvert hlutverk þeg-
ar ópera er sýnd. Þannig fá fleiri
BRÍET HÉÐINSDÓTTIR, LEIKSTJÓRI
Yerdi skrifaði verk sín
sem sungið drama
ÝMSAR tröllasögur hafa gengið
um að Bríet Héðinsdóttir, leik-
stjóri Aidu, hafi pantað úlfalda
og fíla frá Þýskalandi til að taka
þátt í uppfærslu íslensku óper-
unnar á Aidu. Milli æfinga og
sýninga átti að geyma dýrin í
gámum á Arnarhóli, en það var
ekki aðaláhyggjuefnið, heldur
furðuðu margir sig á því hvemig
ætti að koma dýrunum fyrir á
sviðinu. Nú þegar komið er að
fmmsýningu bólar hvorki á úlf-
öldum, fílum né gámum á
Arnarhóli. Blaðamaður Morgun-
blaðsins spurði Bríeti hvar hún
hefði falið dýrin:
etta er enn eitt dæmið um
stóra drauma sem verða að
engu,“ sagði Bríet, „fílamir eru enn
í búrum úti í Esbjerg, því við feng-
um ekki innflutningsleyfí. Ég hef
því lækkað kröfumar og bið nú um
50 hvítar dúfur. Þetta er mesta
synd, því við ætluðum að selja fílana
sem gæludýr, þegar sýningum lyki.
Svona er þröngsýnin."
En hvaða sögu segir Aida, burt-
séð frá öllum fílabröndumm?
„Þetta er tiltölulega einföld saga,
ástarsaga. Verdi skrifaði hana eftir
pöntun og hún var fmmsýnd í
Kairó á aðfangadag 1871. Við emm
því 115 ámm á eftir tímanum, því
þetta er í fyrsta skipti sem Aida
er færð upp hérlendis. Verdi skrif-
aði söguna inn í þetta egypska
umhverfi. Hún gerist á dögum
faraóanna. En þetta er rómantískt
verk, fyrst og fremst. Það var mjög
í anda Evrópurómantíkurinnar að
hafa gaman af sögum um fjarlæga
staði og tíma.
Sagan gerist við hirð faraós í
Egyptalandi. Egyptar eiga í stríði
við Eþíópíu. Ung konungsdóttir frá
Eþíópíu, Aida, er í ánauð hjá Egypt-
um. Hún er ástfangin af hershöfð-
ingja, Radames, sem fær það
hlutverk að leiða her Egypta í þessu
stríði við Eþíópíu. Radames fær
konungsdótturina í Egyptalandi að
launum er hann vinnur stríðið.
Prinsessan elskar hann líka og út
frá þessum ástarþríhymingi er
söguþráðurinn unninn."
Nú hefur þú sett upp fjölmargar
leiksýningar. Hver er munurinn á
að setja upp leikrit og ópem?
„Hann er feikimikill. Ég er alveg
viss um að bestu leikstjórar fyrir
ópemr, þar sem hægt er að koma
því við, em hljómsveitarstjórar. En
þetta væri geysilega mikið starf og
alveg á mörkunum að einn maður
réði við það. Auðvitað væri æskileg-
ast að einn stjómandi væri að verki,
en sá stjómandi þyrfti ekki aðeins
að vera leikstjóri, heldur þyrfti hann
líka að vera mjög vel músíkmennt-
aður, já og auðvitað músíkalskur.
Verdi var í reynd búinn að leikstýra
öllum verkum sínum sjálfurí mús-
íkinni. Hann leit á ópemr sem sung-
ið drama."
Hér skýtur Garðar Cortes því inn
að áratugum saman hefði það verið
svo að söngvarar stæðu og öskmðu.
Nú sé að koma ný kynslóð sem eigi
að leika líka en þeir þurfí leikstjóm.
„Maður þyrfti að hafa miklu betri
undirstöðu í svona verkefni og ég
fínn mikið til vanmáttar míns,“ seg-
ir Bríet. „Mér finnst Verdi hafa
verið stórkostlegur dramatiker. Allt
er geimeglt í músíkinni. Leikstjór-
inn hefur til dæmis ekkert frelsi til
að búa til „kúnstpásur". Músíkin
gefur nákvæm fyrirmæli um hve-
nær persónur eiga að koma inn og
fara út af sviðinu. Það sem gerir
ópemna ólíka leikriti er að við heyr-
um alltaf undirtextann, músíkina,
og leikarinn hlustar á hann.
Ég er sífellt að spyija sjálfa mig
og aðra hvemig eigi að gera þetta.
Fyrst er það spuming um stíl. Hann
fer auðvitað eftir hvaða ópera á í
hlut. Eins má nefna spuminguna
um dramatískan þátt kórsins í óper-
um. Ég hef hvergi fundið staf um
þetta. Ég hef séð bæði hér og er-
lendis að þetta vefst mikið fyrir
leikstjórum. Það er allt mögulegt
prófað í þeim efnum.
í Aidu em margir kórar, presta-
kórinn, fangakórinn og lýðurinn. I
rauninni er bara eitt atriði þar sem
Bríet Heðinsdóttir, leikstjóri.
allir kóramir koma saman. Að öðru
leyti er óperan mestmegnis skrifuð
fyrir 2-3 persónur."
Nú em bæði Ieikstjóri og hljóm-
sveitarstjóri að Aidu. Hvert er
hlutverk hvors um sig?
„Verksviðið er skýrt afmarkað,
leikstjórinn stjómar leiknum, hljóm-
sveitarstjórinn tónlistinni. Verksvið
leikstjóra og æfíngastjóra skarast
I