Alþýðublaðið - 26.04.1932, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Reikni nð verkafólk.
Ég get ekld annað en brosað
ofurlítdð að greininnii sem hann
Vigfús Guðmundsson frá Engey
ritaði á dögunum í Morgunbiað-
ið. Húrr h-eitir í
Ójöfnuour.
10 ám ágrip.
Nafnið er sérlega vel valið, því
Vigfús sýnir með tölum fram á,
hve lítill hluti það er af út-
gerðarkostnaðinum, sem verka-
lýðurinn fær, þar sem alt manna-
kaup á sjó og landi (og par með
talið kaup skipstjóra, sem fær
sjöfalda borgun á við háseta,) svo
ög fæði s-kipverja á togara, er
ekki nema fimm sinnum meiTa
en veiðarfærakostmaðurinn!
Hins vegar má sjá hve lítill
ér hlutur peirra, sem á sjónum
þræla, móts við hvað peir fá, sem
eru hluthafar og ekkert gera, en
sitja eins og Vigfús heiirna og
tóa sér á rúmi sínu.
Félag pað, sem Vigfús er við-
riðinn (og skýrir frá í þessari
Morgunblaðs-grein), var frá önd-
verðu svo illa stjórnað, að togari
þess varð 50°/odýrari en ætlast
hafði verið til. Og þó félagið
fengi í bönkunum jafnháa upp-
hæð lánaða og hluthafar lögðu
fram, þá var það samt sem áður
rekstrarfjárlaust og þurfti að
seija sig á vald öðru félagi, er
lána'ði því kol, salt og annað, sem
það þurfti; stóð félag Vigfúsar í
líku hlutfalli til þessa félags eins
og margir útgerðarmenn í Eyjum
til síóru kaupmannanna þar.
En þrátt fyrir þetta, að stóra
iélagið féfletti hið litla, hefir það
getað borgað hluthöfum sínum að
meðaltali 1—1 1/3 o/0 hærri arð en
sparisjóðsrentu. Er auðveit að sjá
hversu miklu hærri arð félagið
hefði geíið ef þeir Vigfús og fé-
lagar hans hefðu haft vit og gæfu
til þess aö fá skipið fyrir sann-
virði, og þeir haft tækifæri til
þess sjálfir að flytja inn kol,
salt og a'ðrar þarfir.
Veiðarf ær akostn aðurinn, sem
fyr var á drepið, sem nemur nær
fíimfa hluta alls verkakaups á sjó
og lamdi, sýnir hinn heiimskulega
rekstur íslenzku togaraútgerðar-
snnar, því að á þessum kostnaði
má sjá, að oft hefir verið togað
í þvi veðri, að Varpan lagðist i
botn og ekki komu upp áf henni
raema slitur! En þessari veiðai’-
færaeyðslu fylgir hlutfallslega ó-
þörf eyðsla af kolum og slit á
skipi og vélum, a'ð ógleymdu slit-
inu á mönnunum, þegar verið er •
ýið vinnu í ófæru veðri. En slíkt
hefir oft valdið beinbrotum og
heilsutjóni, og á því hafa rnanns-
Jíf tapast. Ég ætlast þó ekki til
þess aÖ Vigfús reikni slitið á
mönnunum eða iíftjónið neitt, þó
hvorttveggja sé tap fyrir þjó’ðar-
búskapinn. Pað er þó ekki af
þvi að ég vilji saka Vigfús um
illmensku, heldur af því að ég
álít hann hugsunarlausan aum-
ingja, sem bablar og hjalar og
rær heima á rúmi sínu. meðan
sjómennirnir standa í roki og hríð
við vinnu sína og tryggja honum
vissan gróða, ef hann og félagar
hans að eims kynnu að nota það
og létu ekki annað félag féfletta
sig.
Hugsunarlausan aumingja kalla
ég þann mann, sem í Vigfúsar
sporum lætur sér ekki detta í
hug að spara megi á kolum og
veiðarfærum, en reiknar út að
útgjöldin til verkamanna við það
að vinnutíminn var styttur og
kaupið hækkað úr 1,20 upp í
1,36, séu 30 púsund krónur. Séu
öll útgjöldin til mannakaups
reiknuð svona hjá Vigfúsi, væri
sízt að furða þó þau sýndust
mikil. Því vafasamt er hvort fé-
lag Vigfúsar hefir borgað nokk-
uð meira fyrir vinnuna þó kau])-
ið hækkaði um tímann, þár sem
vinnudagurrnn styttist því sem
kauphækkuninstii svaraði, og
verkamenn ekki fengu hærri dag-
laun en áður (sem neinu nam).
Vigfús heldur þó að með þess-
um 30 þúsund krónum hefði ver-
ið hægt að gera togarann út
tvær ferðir tii, og spyr svo
í einfelni sinni hvort ekki hefði
verið betra að vinna þeim mun
lengur og fá tilsvarandi minna
kaup! Það er eins og þessir menn
haldi að það sé sjálfur þræl-
dómurinn, sem verkalýðuriinn
sækist eftir, því þeir vitrðast
halda að menn kjósi heldur að
vinna í 13 daga fyrir 10 krónur
á dag, en í 10 daga fyrir 13
krónu daglaun, því Vigfús endar
greinina á því að segja, að nú
skuli verkalýðurinn reikna hvort
hann vilji heldur.
Já, reikni nú verkalýðurinn.
Arnór.
Mentaskólinn
I Beyk]avík.
AIpiDiisáljfkfun um fjðgnrra
ára læiðómsáeiM.
Neðri deild alþingiis geröi á-
lyktun í gær, samkvæmt tiillögu
mentamálanefndar deildarinnar,
þar sem deildin fól stjórninni að
breyta reglugerð Mentaskólans í
Reykjavík þannig, að þar verðj
framvegis fjögurra ára lærdóms-
deild, en gagnfræðadeild skólans
verðii tveggja ára deild með ó-
skiftum bekkjum. — (Nú er
þriggja ára námstími í hvorri
deildinni úín siig, fyrir þá, sem
isetjast í 1. bekk.)
Brennivínsfrttmvarpið.
Jón Auðun flutti aðra útgáfu af
ölfrumvarpsræ'ðu sinni í þingimu
í gær sem flutningsræðu fyrir
bœnnivmsfrumvarpinu. Að henni
lokinni var umræðum frestað og
lauk fundi neðri deildar á ræðu
Jóns. Sem dæmi um „rök“ hans
má nefna, áð hann sagði, að það
þurfi að leyfa innflutning á
sterkum drykkjum til þess að
heimabruggun og smygl hætti,
því að þá muni bruggarar og
smyglarar sjá, að þeir séu að
svíkja samborgara sína og ríkds-
sjóðinin með því að vera að
smygla og brugga. Raunar kann-
aðist hann við, að eitthvað skyti
þetta skökku við reynslu Norð-
rnanna. Mikið var(!). — Ekki
hafði Jón trú á samvizkusemi
bruggara og smyglara á meðan
inhflutningur brendra drykkja er
bannaður, en hann þóttist svo sem
sjá fyrir sér „umvendun“ þeirra
þegar áfengisverzlun ríkisins færi
að flytja inn brennivin og whis-
ky(!).
iskornlr til alplngis mn
iafnrétti kjésendanna.
187 kjósendur á Fáskrúösfirði
og 64 kjósenduir í Bneiðdal eystra
hafa sent alþingi áskorun um,
að breyta stjórnarskránni og
kosningalögunum þannig, að
hver þingflokkur fái þingsæti
í samræmi við kjósendafjölda
flokksins samtals við almennar
kosningar.
Pulltrúaráð verklýðs-
ielaganna og 1. maí.
Á fundi fulltrúaráðs verklýðs-
félaganna á laugardaginn var
samþykt að kröfuganga og há-
tíðahöld 1. maí, er haldin verða
fyrir atbeina alþýðusamtakanna
hér í bæ, skuli verða eingöngu
undir stjórn og umsjón Alþýðu-
flokksins, og er fulltrúaráðið mót-
fallið því að nokkur andstöðu-
flokkur Alþýðuflokksinis komi
fram sem sérstakur flokkur inn-
an kröfugöngunnar.
HéraðsstjórnarkosDingar
í Austurriki.
Vínarborg, 25. april. U. P. FB.
Héraðsstjórnakosiningar hafa far-
ÍLð fram í Austurríki, en opinber-
ar skýrslur um fullnaðarúrslit
hafa ekki verið birtar. Fylgi jafn-
aðaimanna hefir haldist svipa'ð
og á'ður, en fylgi kxistilegra jafn-
aðrmanna hefir víða hrakað mik-
iÖ. Nalional-socialiiistar, sem hafa
sams konar stefnuskrá og Hitler-
sinnar í Þýzkalandi, hafa haft
mienn í kjöri í fyrsta sinni og
er fylgi þeirra mikið. Jafna'ðar-
menn hafa komið að 102 fram-
bjóðendum, kristilegir jafnaðar-
mienn 51, national-socialistar 29
og kommúnistar 2. [Jafnaðarmenn
tóku völd í Vínarborg árið 1919
og síðan hafa þeir verið þar í
hreinum meirihluta.J
Réttnr baup^
túnabita.
50 álþingiskjósiendur í Vópue-
fjarðar-kauptúni hafa sent alþingí.
áskorun mn að samþykkja frum-
varp Jóns Baldvinssonar um þá.
brcytingu á sveitarstjórnarlögun-'
um, að kauptún öðlist réttindi til
að verða sérstakur hreppur jxig;-
ar íbúar þess eru orðnir 200.
Bruggar! teklnss.
á Léigberfjí.
Lauigardaginn 23. apríl var gerð
húsrannsókn á Lögbergi og fund-
ust þar bruggunaráhöld ásamt ttm
25 lítrum af brugg-gerjum og 4
flöskur af íullbrugguðu breniai-
víni, sterku en gruggugu. Brugg-
unartækin voru í reykingahúsd, er
stendur á hlaðiinu á Lögbergi,.
Eigandi bruggunartækjanna er
Friðrik Hannesson frá Sumarliðiu-
bæ í Holtum, og kvaðst hanu
hafa byrjað á þessu rétt fyrir
páska, en sagðist ekkert vera far-
inn að selja.
Sama dag var tekinn bxuggaii a
Hverfisgötu. Hafði hann allmiki’ð
af hreinbrugguðum spíritus.
Byggingafélag vsrkamanna
heldur fund í kvöld kl. 8 í Góþð
templarahúsinu við Templara-
sund. Félagið er nú orðið mjög
fjölment og eru þó margir enn,
sem ætla að ganga í það. Félagið
hefir nú látið byggja um 54 í-
búðir yfir félagsmenn sína, og
verða þær teknar til afnota um
næsta flutningsdag 14. maí. Eru
þær hinar prýðilegustu að öllu
leyti og vantar ekkert af nýtízku
þægindum. Ef hægt veréur a£þ
halda byggingunum áfram mun,
það hafa þau áhrif, að ledga lækk-
ar i borginni. Verður að reynai
allar mögulegar leiðdr til þess
að íhaldinu takisit ekki að stöðvai
framhaldandi verkamannabústaði.
Félagsmienn og félagskonurl
Mætið öll á aðalfundi félagsins f.
kvöld.
Verkamenn og verksíjórar
í Revkjavík.
Það er orðin tízka hjá verk-«
stjórum, að hafa sömu menn alt
af í vinnu hjá sér vertíðirnar
eða jafnvel árin út, og draga ;þá
úr hundruðum manna, eins og
sauðabóndi fé sitt úr stórri rétt.
Þetta er vel skiljanlegt. Sumii
verkamenn hafa komist inn undir
hjá verkstjórum með kunnings-
skap, og þeir venjast á að skoða
þá sem, sér vandabundna. En
hvað leiðir af þessu nú á vinnu-
krepputímunum ? Sumir hafa ná-
lega alt af vinnu, en aðrir helzt
aldrei eða mjög litlia. Hvað á