Morgunblaðið - 08.10.1988, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐEE), LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1988
að það er nátengt atburðum sem
gerðust á þessum slóðum.
Borgames var allt öðruvísi þá. Þar
voru ekki svona mörg hús. Við
krakkamir höíðum klettana, sem nú
er búið að byggja, alveg út af fyrir
okkur og gras út um allt.
Það má kannski spyija hvaða
tengsl blá og rauð teppi hafa við
náttúmna. Ég get ekki skýrt það.
Enda finnst mér ekkert þurfa að
skýra alla hluti. Þessi tengsl við nátt-
úrana, sem maður hefur notið sem
bam, era alltaf í manni. Mér finnst
því Reykjavíkurböm í dag fara mjög
mikils á mis. Þau eiga svo litla mögu-
leika á að kynnast og tengjast nátt-
úranni.“
Af hveiju er það nauðsynlegt?
„Ætli það sé ekki vegna þess að
stressið allt í kringum okkur er á
skjön við framþörf mannsins. Ég
held að okkur sé það eiginlegt að
finna einhvem samhljóm og jafnvægi
við náttúrana. Hún er svo einföld í
margbreytileika sínum.“
Hvar kemur sköpunarþátturinn
inn í þessi tengsl?
„Ég hef þá trú að við höfum öll
okkar línur. Ég hef mjög fáar. Ég
reyni oft að bijótast út úr þessu og
gera eitthvað flóknara. En ég hef
bara ekki fleiri línur. Hvemig sem
hægt er að útskýra það. Það sem
ég er að gera núna er að reyna að
bijóta upp formið í vefnum."
Eru form og línur ekki samofin?
„Jú, jú. Hvert og eitt verk er ein
heild og þó ég sé að breyta um efni,
er ég að raða saman formum. Ég
held ég sé ekki komin af kubbastig-
inu. Það hefur alltaf verið svo ríkt í
mér að raða saman; gera seríur."
Ég hef ekki áður farið út í það að
raða öðram efnum með bandinu og
veit ekki hvort þetta er rétt.“
Er eitthvað rétt og rangt i
myndlist?
„Nei, kannski ekki. En það er til
gott og vont. Svo er það líka af-
stætt. En ég hef þörf fyrir breyting-
ar. Ég vil halda áfram að vefa, en
ég verð að vinna mig út úr vefnum
svo ég verði ekki hundleið."
Guðrún hefur ekki farið þá hefð-
bundnu leið að ljúka námi hér heima
og forframa sig í veflistinni erlendis
að því loknu, heldur hóf hún sitt
myndlistamám á versktæði hjá vef-
listarkonunni Kim Naver í Kaup-
mannahöfn. Það nám stundaði hún
frá 1972 til 1975. „En maður tekur
líka kúrsa í litameðferð, kompósisjón,
teikningu og vatnslitun. Það er þann-
ig í Danmörku að maður getur lært
vefnað á verkstæði hjá listamönnum.
Svo era skólar sem heita „Stoff-
trykker og væveri," sem þessir vefar-
ar standa að og þar fær maður þessa
almennu myndlistarmenntun," segir
hún.
„Ég valdi þessa leið af því að þeg-
ar ég var í Kaupmannahöfti, en þang-
að hafði ég farið af því maðurinn
minn var í námi þar, var textíldeildin
í „Skole for bragskunst" mjög léleg."
Hafðirðu alltaf hugsað þér að
fara í myndvefiiað?
„Nei. Ég var lengi mjög óráðin í
því hvað ég vildi gera. Mig langaði
í myndlist og prófaði ýmis námskeið
i batik og keramik. Ég kem ekki frá
fjölskyldu sem er í vangaveltum um
myndlist og hafði því ekki bakgrann-
inn. Svo fór ég á námskeið í vefnaði
og vissi að þetta var það sem ég
ætlaði að gera."
Guðrún hefur áður haldið tvær
einkasýningar, árið 1981 í Gallerí
Langbrók og 1986 í Gallerí Hall-
gerði. Hún hefur tekið þátt í fjölda
mörgum samsýningum, á öllum
Norðurlöndunum, í Bandaríkjunum
og í Japan. Hún sýndi fyrst í Kaup-
mannahöfn, í sýningarsal á strik-
inu,„miniatúrverk,“ árið 1975. „Þar
næst sýndi ég, ásamt nokkram
íslenskum myndlistarkonum búsett-
um í Kaupmannahöfn, í Jónshúsi
sama ár.
_________________________B 3
Ég var í Kaupmannahöfn í eitt
ár eftir að ég lauk námi og var þar
með vinnustofu. Svo hljóp ég stund-
um út og skúraði á morgnana, til
að hafa aukapening. En það er svo
gott við Kaupmannahöfn að maður
þarf ekkert að hafa svo mikla pen-
inga. Það er svo ódýrt að lifa þar.
Það var ljúft líf.“
Af hveiju komstu þá heim?
„Okkur langaði að vera lengur,
en maðurinn minn var í arkitektúr
og það var alveg vonlaust fyrir hann
að fá vinnu. Svo þurfti eldri strákur-
inn okkar að byija í skóla. Hann var
orðinn dálítið danskur. Við komum
því heim, voram í Reykjavík í þijú
ár og fluttum þá til Egilsstaða.
Enn aftur fylgdi ég manninum
mínum. Hann tók við Skipulagsstofu
Austflarða. Ég er alltaf að fylgja
honum. Ég er svo góð kona.
Ne...ei, rejmdar fer ég bara ef ég
vil fara. Eftir tveggja ára dvöl á
Egilsstöðum var ég búin að fá nóg,
því ég vann alltaf hjá Álafossi og
þurfti stöðugt að vera að skreppa til
Reykjavíkur í sambandi við það. Við
fluttum aftur til Reykjavíkur og höf-
um verið hér í sjö ár. Nú væri ég
aftur alveg til í að breyta til. Gera
eitthvað nýtt.“
Hafa þær væntingar sem þú
gerðir, þegar þú hófst námið,
brugðist?
„Nei, það held ég ekki. Ég hef
alltaf gert mér grein fyrir því að það
er mjög erfitt að vinna að textfl.
Hvert verk er mjög seinlegt og það
tekur tvö ár að vinna að svona sýn-
ingu. Maður þarf að vera mjög hand-
fljótur og úthaldssamur. Svo era
þetta miklar pælingar. Mörgum
finnst n\jög flott að hafa marga liti
og fullt af detaljum. En mér er það
ekki eiginlegt. Þetta er eins og þegar
maður ætlar að skrifa skáldsögu; það
þýðir ekkert að ætla sér að nota stfl
annars rithöfundar. Hver og einn
verður að hafa sinn stfl.“
Viðtal/Súsanna Svavarsdóttir
á hinum, ef smekkvísi á að ráða ferð-
inni. Það er því næstum tilviljun háð
hvemig efnisskráin lítur út á endan-
um; hvert verk sem bætist við
ákvarðar valið á hinu næsta.
Pyrir tónleikana á ísafirði var mér
efst í huga að heiðra minningu Ragn-
ars H. Ragnars, þess mikla tónlistar-
frömuðar og flutti ég þar tónverk
Atla Heimis Sveinssonar, Óð steins-
ins. Það er samið við myndir Ágústs
Jónssonar frá Akureyri, sem margir
kannast áreiðanlega við, en þessar
myndir tók Ágúst með því að sneiða
niður litfagra íslenska steina, lýsa í
gegnum þá og taka síðan mynd. Úr
þessu varð ótrúlegt litaspil og mynd-
imar vora gefnar út á bók þar sem
Kristján frá Djúpalæk orti ljóð við
hveija mynd. Atli Heimir samdi síðan
tónlist við allt saman og við flutning-
inn á verki hans er myndum Ágústs
varpað á vegg, ljóð Kristjáns lesin
og tónlist Atla Heimis leikin. Upp-
lestur á ísafirði annaðist Rúnar Guð-
brandsson leikari með prýði. Ég
framflutti þetta verk á Ákureyri á
afmæli tónlistarfélagsins þar fyrir
nokkrum áram og hef síðan flutt það
víða um landið og einnig erlendis, í
London, Helsinki og Norðurlanda-
húsinu í Færeyjum við mjög góðar •
undirtektir."
Jónas heldur tónleika á Selfossi í
dag klukkan 15 og í Gerðubergi í
Breiðholti annað kvöld klukkan
20.30. Efnisskrá þessara tónleika er
eilítið frábragðin þeirri sem áheyr-
endur á ísafirði fengu að njóta, en
svipuð þeirri er hann flutti í Bolung-
arvík, Flateyri og Stykkishólmi. Þessi
efnisskrá er um margt forvitnileg og
ég bað Jónas að segja örlítið frá
verkunum sem hann mun flytja í dag
og á morgun.
„Kveikjan að þessari efnisskrá var
sú að í sumar var ég beðinn að koma
og spila á afmæli Siglufjarðarkaup-
staðar í ágúst síðastliðnum. Ég er
því að notfæra mér efnisskrána frá
þeim tónleikum að hluta. Á Siglu-
firði bjó Bjarni Þorsteinsson, sem
vann það óeigingjama björgunar-
starf að safna íslenskum þjóðlögum
og bjarga þeim þannig frá glötun."
Jónas segist sjálfur hafa notfært sér
perlur úr safni Bjama því nú f haust
kom út bókin Með léttum leik; safn
alkunnra söng- og þjóðlaga útsett
fyrir byijendur í píanóleik. „Hljóð-
færaleikur er nú nógu abstrakt í
sjálfu sér þó ekki sé verið að gera
bömum erfiðara fyrir eingöngu með
efni sem þau þekkja ekki. En þetta
er nú útúrdúr.
Þegar ég undirbjó tónleikana fyrir
Siglfirðingana fannst mér tilvalið að
fá eitthvert yngri tónskáldanna til
að semja fyrir mig verk af þessu til-
efni. Snorri Sigfús Birgisson samdi
þá fyrir mig verkið . . . á ári jarðar-
drekans . . . sem ég framflutti síðan
á Siglufirði. Næsta verk á efnis-
skránni hjá mér er þannig tilkomið
að í byijun september varð ég þess
heiðurs aðnjótandi að vígja nýjan
flygil sem Reykjavíkurborg festi
kaup á fyrir Menningarmiðstöðina
hér í Gerðubergi. Við það tilefni
framflutti ég partítu í 10 pörtum
eftir Gunnar Reyni Sveinsson sem
hann nefnir Við reisum nýja
Reykjavík. Verkið var samið í tilefni
af 10 ára afmæli Nýja tónlistarskól-
ans og mér fannst fara vel á því að
frumflytja það við þetta tækifæri.
Þama var ég semsagt komin með
tvö ný íslensk verk. Hið næsta sem
mér datt í hug að bæta á efnis-
skrána var verk eftir Þorkel Sigur-
bjömsson sem ég framflutti á tón-
leikum á Kjarvalsstöðum 1985. Verk
þetta nefnist Chaconnette og af því
hvað það er stutt fannst mér tilvalið
að bæta við öðra verki eftir Þorkel
er neftiist Tónleikaferðir sem hann
gaf mér þegar ég var að byija fyrir
mörgum áram. Og af því ég er að
spila svona mikið af nýjum verkum
fannst mér tilvaiið að taka með eitt-
hvað alþekkt; fyrir valinu urðu verk
eftir Chopin og Tunglskinssónatan
eftir Beethoven. Þannig varð efnis-
skráin til að að þessu sinni; næst
verður kannski ekkert alþekkt verk
á efnisskránni." Tónleikar Jónasar
á Selfossi hefjast klukkan 15 í dag
en í Gerðubergi annað kvöld klukkan
20.30.
Vendum nú kvæði okkar eilítið í
kross og forvitnumst um væntan-
lega ljóðatónleika í Gerðubergi. Þar
munu koma fram á femum tónleik-
um fjórir einsöngvarar ásamt með-
leikara sínum Jónasi Ingimundar-
syni. Tvo þessara söngvara er nær
óþarft að kynna; þau Sigríði Ellu
Magnúsdóttur og Kristin Sig-
mundsson. Þau standa í fremstu röð
okkar bestu söngvara og skipa þar
traustan sess. Hin tvö era ungir og
vaxandi söngvarar er hafa þegar
getið sér gott orð. Rannveig Braga-
dóttir - Postl mun syngja á tónleik-
um þann 21. nóvember en síðan
verður gert hlé fram yfir jólin og
þráðurinn tekinn upp að nýju þann
9. janúar er Gunnar Guðbjömsson
syngur ljóðaflokka eftir Beethoven
og Schumann ásamt íslenskum,
sænskum og frönskum lögum. Á
síðustu tónleikunum þann 6. mars,
mun svo Kristinn Sigmundsson
syngja lagaflokka eftir Vaughan
Williams, Mahler, svo og ballöður
ýmissa höfunda svo sem Sibelius,
Löwes og Schuberts.
„Ég hef leikið mjög mikið í gegn-
um árin með einsöngvuram. Ég
byijaði að starfa með Sigríði Ellu
Magnúsdóttur í Vinarborg þegar
við voram þar samtímis við nám.
Samstarf okkar Kristins Sigmunds-
sonar hefur einnig staðið lengi og
verið í raun kapítuli útaf fyrir sig,“
segir Jónas. Hér má skjóta því inn
að hinn frægi finnski söngvari
Jorma Hynninen er kom hér á Lista-
hátíð og Jónas spilaði með á söng-
tónleikum Listahátíðar á Akureyri,
hefur nú boðið þeim Jónasi og
Kristni til Finnlands næsta sumar
að taka þar þátt í alþjóðlegri ljóða-
söngshátíð. „Það var mjög ánægju-
legt að fá þetta boð - við Kristinn
höfum ferðast víða saman; til
Bandaríkjanna, Kanada, Englands,
Færeyja og margsinnis farið út á
land til tónleikahalds. Auk þessarar
Finnlandsferðar er ýmislegt á döf-
inni sém ekki er reyndar tímabært
að skýra frá á þessu stigi.
En ljóðatónleikamir í Gerðubergi
era þannig tilkomnir að hugmyndin
óx eiginlega orð af orði á milli okk-
ar Elísabetar B. Þórisdóttur for-
stöðumanns Menningarmiðstöðvar-
innar í Gerðubergi; okkur fannst
að gaman væri að gera tilraun með
ljóðatónleikahald hér í Gerðubergi.
Þetta varð til þess að ég hafði sam-
band við þau Sigríði Ellu og Kristin
og smám saman þróaðist þetta upp
í samvinnuverkeftii mitt og þessara
fjögurra söngvara sem hér munu
koma fram.“
Ég spyr Jónas hvað það sé við
ljóðasöng sem geri hann svo sér-
stakan; tónlistarmenn verða iðulega
meyrir og angurværir þegar á ljóða-
söng er minnst í þeirra eyra.
„Það er mjög viðkvæmur hlutur
að syngja ljóð; ljóðasöngur er eins
konar tveggja manna tal og hæfir
vel í litla salnum hér í Gerðubergi.
Mér finnst oft hjákátlegt þegar ljóð
era flutt í mjög stóram hljómleika-
sölum. Ljóðin sem sungin verða era
af ýmsu tagi, bæði íslensk og er-
lend. Ég má til með að nefna það
að Reynir Axelsson prófessor í
stærðfræði við Háskóla íslands
ætlar að þýða alla textana, en Reyn-
ir er mikill aðdáandi ljóðasöngs."
Fyrstu ljóðatónleikamir verða
þann 24. október og þar mun
Sigríður Ella Magnúsdóttir mezzo-
sópran, syngja lög eftir Frans Schu-
bert, Richard Strauss, G. Rossini
svo og íslensk lög. Er ekki að efa
að unnendur góðs ljóðasöngs munu
grípa þetta tækifæri fegins hendi.
H. Sig.
Jónas Ingimundarson píanóleikari við nýja flygilinn í Gerðubergi,