Morgunblaðið - 30.10.1988, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. OKTÓBER 1988
33
Brúðkaup Héðins Valdimarssonar og Gyðu
Briem í Viðey. 1926. A myndinni eru talið
frá vinstri: Nr. 1 og 2 þekkjast ekki, 3. Jón
Hermannsson, 4. Jón Baldvinsson, 5. Júlí-
ana Guðmundsdóttir. 6. Asta Hermannsson,
7. Ólafúr Johnson, 8. Halla Briem, 9. Eg-
gert Briem, 10. ?, 11. séra Bjarni Jónsson,
12. Áslaug Ágústsdóttir kona Bjarna, 13.
Pétur Thorsteinsson, 14. Ásthildur Briem,
15. og 16. óþekkt, 17. Haraldur Guðmunds-
son, 18. Laufey Valdimarsdóttir, 19. Ást-
hildur Thorsteinsson, 20. Bríet Bjarnhéð-
insdóttir, 21. Eiríkur Briem, 22. Gyða Bri-
em, 23. Héðinn Valdimarsson, 24.?, 25.
Sverrir Briem, 26. líklega Katrín Gunn-
laugsdóttir, 27. Borghildur Björnsson, þá
börain fremst: 28. Guðrún Briem, 29. Eirík-
ur Briem, 30. Pétur Thorsteinsson.
Reykjavíkur og setti upp fyrstu
mjólkurbúðina í Reykjavík í Upp-
salakjallaranum við Aðalstræti. En
þegar hann kom aftur út í Viðey,
tók hann það ráð að flytja kýrnar
í land og hafði þær þar í Bríems-
fjósi sem kallað var við Njarðargöt-
una yfir veturinn og þangað gátu
bæjarbúar sótt mjólkina. En á
sumrin voru kýrnar í Viðey og
mjólkin flutt í land. Einnig þurfti
að flytja heyið í land á haustin.
Kveðst Eiríkur muna vel eftir þess-
um flutningum, en hann hafði aldr-
ei sem strákur neinn áhuga á kún-
um eða búskap yfirleitt. Kom aldrei
í Bríemsfjós meðan hann var í skól-
anum í Reykjavík.
Köllin heyrðust milli eyja
„Mjólkin var flutt í land upp á
Klett, sem kallað var, en hann var
í landi á móts við Skarfaklett. Þar
bjó á þeim árum gamall karl sem
bræddi grút. Bátamir voru smíðað-
ir í Engey, með lagi Péturs í Eng-
ey, sem var langafi Péturs Bene-
diktssonar, sendiherra. Þetta voru
engar flatbyttnur, heldur bátar sem
skáru ölduna. Bjami og Brynjólfur
hétu karlarnir í Engey, sem fengn-
ir vom til að smíða bátana fyrir
okkur, en þeir bjuggu á þriðjungi
eyjarinnar á móti Engeyjarættinni.
Þessir tveir menn vom svo háværir
að í vissu veðri gátum við heyrt
alla leið út í Viðey til þeirra þegar
þeir vom að tala saman í Engey.
Seinna leigðum við svo mótorbáta."
„Bátasmiðirnir Bjarni og Brynj-
ólfur hreinsuðu líka fýrir okkur
dúninn og fengu mótekju í Viðey í
staðinn," segir Eiríkur Briem. „Þar
hefur áður fyrr verið einhver viður,
tré sem Viðey hlaut nafn af. Það
hefur verið rekaviður frá Mexíkó-
flóa, sem hlýtur að hafa verið geysi-
mikill á fyrri öldum, áður en farið
var að höggva og nýta skóginn á
ströndinni og trén lentu í sjónum
af eðlilegum ástæðum. En þegar
við vomm þar var enginn rekaviður
lengur að gagni í eynni. Dúntekja?
Hún var aldrei mikil, minni en í
Engey. Á fyrri búskaparámm
pabba í Viðey var æðarfugl austur
á eynni. En þar settist Milljónafé-
lagið að með öllu sínu brambolti. Á
seinni búskaparárum hans var
æðarvarpið á Vestureynni. Pabbi
passaði æðvarvarpið vel. Maður
fékk atdrei að stela kríueggi, því
krían ver varpið fyrir varginum.
Annars vom reglumar þær að búið
mátti taka eitt egg úr hverju fugls-
hreiðri."
Eiríkur kveðst hafa haft hugann
við allt annað en búskapinn og kom
það fljótt í ljós. „Ég var líklega sjö
ára gamall þegar Muggur, Guð-
mundur Thorsteinsson, móðurbróð-
ir minn, kom út í Viðey. Hann var
að sauma krosssaum í geysistóran
dúk. Ég vildi fara að sauma kross-
saum líka og fékk það. Svo saum-
aði ég heilmjkið, baldíraði meira að
segja í upphlut. Ég var þó ekkert
laghentur. Að lokum var ég farinn
að knipla, en það var ekki eins
gott, því ég smíðaði valsinn sjálfur
og hann var langt frá því að vera
sívalur. Síðan átti að fara að láta
mig sauma til gagns, stoppa í sokka
og slíkt, en þá datt áhuginn niður."
Nú dregur Maja Greta kona
Eiríks fram nokkra undirdúka á
diska sem hann hafði saumað í með
kontórsting bláar mávamyndir, og
má.sjf hve v^l þetta er gert. Og
við skoðum líka fallega flatsaumaða
stafi á dúkum úr búinu sem Eggert
faðir hans hafði teiknað fyrir Höllu
konu sína, svo auðséð er að hand-
lægni hefur verið mikil í ættinni,
þótt tónlistarfólk væru þeir ekki
Briemarnir, eins og Eiríkur segir.
Þótt ekki hefði hann áhuga á
búskapnum, þótti Eiríki alltaf ógur-
lega gaman þegar verið var að taka
slátur á haustin. Í Viðey var ekki
flárbú og sláturafurðir því aðflutt-
ar. „Þá var líka sóttur til að loka
kæfudósunum Þorgrímur í Laugar-
nesi, sem var mikill karl. Kæfan
var látin í blikkdósir og lokið lóðað
á þær. Þorgrímur skildi alltaf eftir
svolítið gat á hveiju loki. Þegar
búið var að hita dósimar og loftið
farið úr þeim út um gatið, þá
smellti hann fimlega dropa á gatið
til að loka þeim. Sjálfum þótti mér
mest gaman að fá að verka garnirn-
ar í lundabaggana. Þorgrímur var
hagyrðingur. Eitt sinn kom hann
út í Viðey snemma og húsfreyja var
ekki komin á fætur. Þá sagði hann:
Heyrðu góða Halla mín,
haf þú á þér gætur.
Bóndalausri baugalín
best er að koma á fætur.
„Pabbi hafði hesta og flutti þá á
beit í Kaldaðarnes á sumrin. Vom
þá um 30 hross rekin á sundi yfir
í Gufunes. Teymdir 2-3 hestar aftan
í báti og hópurinn fylgdi á eftir.
Það var mjög gaman.“
Synti í sjónum
„Eitt sinn á fjöru stalst ég til að
synda sjálfur yfir í Gufunes og fékk
fyrir rokskammir hjá pabba. Þama
er mikill straumur, en ég hefi
sjálfsagt verið svo heppinn að fyra,
á ládeyðu. Ég hafði snemma lært
að synda. Þá var farið með mig
með mjólkinni yfir á Klett á
mótorbátnum. Engin byggð var
þama og ég hljóp yfir holtið í
Sundlaugamar. Jón Pálsson kenndi
sund þar. Báturinn beið eftir mér
á meðan. Svo fór ég að synda í
sjónum. Einkum á haustin, þegar
hann er hlýjastur, og á flóðinu við
sandana. Ásta mágkona mín synti
Viðeyjarsund og þótti heilmikið
afrek.
Það var mjög þægilegt að búa í
Viðey. Búð var austur á eynni. Og
nóg fiskmeti á staðnum. Á Stöðinni
var alltaf geysimikið líf. Þar vom
100 manns að staðaldri og miklu
fleira á vertíðinni. Á vertíðinni kom
urmull af kvenfólki og þar var verið
að breiða og þurrka fisk. Þegar
togaramir komu í land var slegið
upp balli. Og svo komu dönsku
varðskipin, sem höfðu þarna
kolabirgðastöð. Ég man að boðið
var til veislu yfirmönnunum á Fyllu
og fínu fólki úr Reykjavík. Mig
gmnar nú að það hafi pabbi gert
fyrir beiðni úr Reykjavík. Fólk vildi
fá tækifæri til að hitta þessa menn.
Þetta vom fínar matarveislur og
gestirnir komu uppdressaðir,
dömurnar skiptu stundum um föt
eftir sjóferðina. Mér er líka mjög
minnisstætt brúðkaup Gyðu systur
minnar og Héðins Valdimarssonar
1926. Þá komu margir gestir. Einn
þeirra, Bríet Bjarnhéðinsdóttir, datt
í sjóinn þegar hún var að koma úr
bátnum í vörinni. Á jólunum var
ekki mikið um aðkomufólk. Komið
var með stórt jólatré. Ekki mátti
spila vegna séra Eiríks, en á
gamlárskvöld var spilað púkk með
.. >WWí SWtyfý ÁsMpsfeþi
þótti afskaplega gaman að spila.
Hann kom stundum út í Viðey til
að messa. Bræðumir Þorsteinn
Magnússon og Borgþór Magnússon
frá Mosfelli, sem voru þama í vinnu,
sungu gjaman ásamt þriðja manni
sem hét Þórður og var forsöngvari.
Söngurinn gekk út á það að hafa
sem allra hæst. En svo varð það
bara þriðji bróðinn Ólafur
Magnússon sem varð stórsöngvari.
Auðvitað vom alltaf mikil læti
þar sem svo margt fólk var í
heimili. Oft kveðist á og farið í leiki
úti. Ég man eftir skemmtiferð sem
efnt var til og gengið á Esju. Ég
var þá sex ára gamall og prílaði
þetta. En það var víst farið á
vitlausum stað upp og steinn var
næstum lentur á höfði einnar
stúlkunnar. Pabbi hafði þá reglu
að hver vinnukona átti samkvæmt
ráðningarsamningi að sjá um einn
vinnumann. Það kom þó nokkmm
sinnum fyrir að úr því urðu
hjónabönd. Ekki féll þó alltaf jafn
vel á með vinnumanni og
kaupakonu. Ég man eftir því að
einu sinni við töðugjöldin fann ég
eina stúlkuna, Önnu, uppi á lofti
þar sem hún hafði falið sig vegna
ágengni eins vinnumannsins, sem
hún vildi ekki þýðast og hótaði
hann að fyrirfara sér. Nóg var af
sjálfboðaliðum til hjálpar og lá við
að piltarnir hentu aumingja
manninum í sjóinn. Vom að hífa
hann upp þegar pabbi stöðvaði
leikinn. Töðugjöldin vom alltaf
mikil hátíð á haustin og var slegið
upp balli. Pabbi efndi til þeirra. Jú,
á töðugjöldum höfðu menn einhver
ráð með að ná sér í vín, höfðu
SJÁ BLS. 36.
Jtvrnd go yeöi / • eop HdJe. Jg gyd