Morgunblaðið - 29.12.1988, Side 8

STánn |r
PENINCASKÁPAR f e*
ETH MA THIESEN HF s
S. 91■ 65 10 00 * ZJ ...
VIÐSKIPTIAIVINNULÍF
FIMMTUDAGUR 29. DESEMBER 1988
Fyrirtæki
Eigum fulltífangi
með aukin umsvif
*
Rætt við Agúst Einarsson, framkvæmdastjóra Lýsis hf. m.a.
um stóraukin umsvif fyrirtækisins í útflutningi, nýja fram-
leiðslu og sameiningu Hydrol við móðurfyrirtækið
SÍÐUSTU þijú ár hafa verið góð fyrir Lýsi hf. og velta þess liðlega
þrefaldast. A þessum tíma hefúr Ágúst Einarsson, framkvæmda-
stjóri, setíð við stjórnvölinn en hann er mörgum kunnur úr sínu
fyrra starfi sem hagfræðingur LÍÚ. Fyrirtækið hefúr hafið útfiutn-
ing til Norðurlandanna á meðalalýsi undir eigin vörumerki en einn-
ig hefúr framleiðsla á loðnulýsi vaxið mikið bæði til útflutnings og
fóðurframleiðslu fyrir laxeldi og loðdýraeldi. Um áramót verður
dótturfyrirtæki Lýsis, Hydrol, sameinað móðurfyrirtækinu og einnig
eru uppi áform um að byggja nýja lýsisverksmiðju inn við Sunda-
höfio. Ágúst Einarsson kemur m.a. inn á þessi atriði í eftirfarandi
viðtali.
— Hver voru tildrögin að stofnun
fyrirtækisins?
„Fyrirtækið var stofnað árið
1938 af Tryggva Ólafssyni eftir að
bandarískt lyflafyrirtæki, Upjohn,
óskaði eftir að kaupa af honum lýsi
til framleiðslu á vítamínþykkni. Það
innihélt hátt hlutfall á A og D
vítamíni en á þeim tíma var ekki
búið að finna upp þá aðferð sem
núna er viðhöfð við framleiðslu á
vítamínum. Þetta var gífurleg lyfti-
stöng fyrir fyrirtækið í mörg ár
allt til ársins 1956 þegar tókst að
framleiða gervivítamín í fyrsta
skipti en þá lagðist framleiðslan á
vítamínþykkninu niður. í kjölfarið
á þessum velsældarárum fyrirtæk-
isins komu erfiðir tímar. Til að
treysta stoðir fyrirtækisins var far-
ið út í umboðsviðskipti með síldar-
lýsi, mjöl, skeið o.fl. og var fyrir-
tækið mjög stórt á því sviði í mörg
ár. í dag erum við hins vegar alveg
hættir þeirri starfsemi enda nógir
um að bítast um hana. Við höfum
einbeitt okkur að eigin framleiðslu."
Lýsi og Hydrol sameinuð
— Nú hefur komið fram að þið
hyggist sameina Lýsi hf. og Hydrol
hf. Hvaða hag munuð þið hafa af
því?
„Starfsemi fyrirtækjanna er orð-
in mjög samtvinnuð vegna þess að
við erum meira og meira að hasla
okkur völl í vinnslu á loðnulýsi til
útflutnings og til nota hér heima í
fyrst og fremst í framleiðslu á loð-
dýra- og laxafóðri. Jafnframt þeirri
framleiðslu hefur Hydrol með hönd-
um framleiðslu á harðfeiti til
smjörlíkis- og fóðurgerðar. Við höf-
um unnið töluvert af loðnulýsi fyrir
niðursuðuiðnaðinn í Noregi og þessi
framleiðsla farið fram í báðum
verksmiðjunum. Okkur fannst tími
til kominn að sameina fyrirtækin
og jafnframt þegar samvinna fyrir-
tækjanna er orðin svo mikil náum
við verulegri hagræðingu með betri
og aukinni samnýtingu starfs-
manna. Við flytjum starfsmenn á
milli eftir því hvemig álagspunktar
eru á hvorum stað. Þetta er líka
ein leiðin til að bregðast við þeim
ógöngum sem íslenskt efnahagslíf
er komið í og þeim erfiðleikum sem
íslensk fyrirtæki almennt standa
frammi fyrir."
— Nú er Lýsi og Mjöl hf. einnig
dótturfélag ykkar. Hvemig er þeirri
starfsemi háttað?
„Lýsi átti mikinn meirihluta í
Fóðurblöndunni hf. og var það rek-
ið héðan sem dótturféiag. Árið 1983
er það fyrirtæki selt Holtabús-
bræðrum en verksmiðrjan í Hafnar-
firði, Lýsi og mjöl hf., keypt. Ástæð-
umar fyrir því vora margvíslegar.
I harðfeitina notum við mikið magn
af lýsi þannig að við höfum sjálfir
með höndum töluverða framleiðslu
á því loðnulýsi og búklýsi sem við
notum en þó þurfum við að kaupa
verulegt magn af loðnulýsi á mark-
aðnum hér. Það lætur nærri að
notkun okkar á næsta ári verði um
3000 tonn af loðnulýsi þannig að
við eram orðnir tiltölulega stórir
kaupendur af hrálýsi innanlands.
Þegar verksmiðjan hafði verið
keypt var ráðist í að kaupa nýja
þurrkara í og voram við þeir fyrstu
hér á landi sem komum okkur upp
þurrkara með óbeinni þurrkun. Frá
því þurrkarinn var keyptur hefur
hann komið að miklum notum
vegna þessara möguleika að fram-
leiða hágæðamjöl. Árið 1986 réð-
umst við í að breyta starfseminni í
Hafnarfirði og hófum framleiðslu á
laxamjöli. Nú sjáum við nokkram
laxeldisstöðvum í Reykjavík og
næsta nágrenni fyrir fóðri.“
Neysla lýsis Qórfaldast frá
1982
Hvemig hefur framleiðsla og
sala ykkar með lýsi sem neytenda-
vöru þróast gegnum árin?
„Á undanfömum áram hefur orð-
ið mikil áherslubreyting hjá fyrir-
tækinu í neytendavöra. Við eram
orðnir tiltölulega stórir á heilsu-
markaðnum hér innanlands. Ég
mundi ætla að íslendingar neyttu
um 100 tonna af þorska- og ufsa-
lýsi hér innanlands. Neyslan frá
1982 hefur ríflega ijórfaldast og
okkar sala á þessu ári er um 450
þúsund flöskur. Það hefur verið
ráðist í að bragðbæta lýsi sem jók
við markaðinn en langsamlega
flestir taka óbragðbætt þorskalýsi.
Ég hygg að ástæðan fyrir því að
menn hafa meira snúið sér að þor-
skalýsi sé sú að það er mun vítamín-
minna. Fólk er ekki að leita að
vítamínum heldur hinum jákvæðu
áhrifum fyrir æða- og hjartakerfi.
Á tveimur áram hefur orðið mikil
breyting hvað varðar útflutning á
þorskalýsi. Við höfum lagt mikla
vinnu í að markaðssetja eigin vöra-
merki og einbeitt okkur að ná-
grannaþjóðunum. Við fengum
fyrstir að skrásetja lýsi sem nátt-
úrumeðal í Svíþjóð sem gerði okkur
kleift að heíja sölu á því en áður
hafði Iýsissalan einvörðungu farið
fram í apótekum. Okkur hefur
vegnað ágætlega á danska, fínnska
og sænska markaðnum. Svíar era
að vísu nokkram áram á eftir en
umræðan er byijuð þar um hollustu
lýsis. Dreifing í Finnlandi er í hönd-
um eins stærsta lyfjafyrirtækis í
Finnlandi og við eram núna þar að
selja í fyrsta skipti undir okkar eig-
in vöramerki í hefðbundnu íslensku
pakkningunum."
Þreföldun veltu frá 1985
— Hvað hafa umsvif ykkar auk-
ist mikið á undanfömum árum?
„Það hefur orðið mikil aukning
á umsvifum en ekkert I líkingu við
þær tölur sem birtust nýlega í
Fijálsri verslun. Veltan hér árið
1985 var 139 milljónir, 181 miHjón
1986 og í fyrra var veltan 316
milljónir. Á þessu ári verður veltan
líklega um 440 miHjónir þannig er
hér er um þreföldun að ræða frá
1985 til 1988. Hér er um útflutn-
ingsfyrirtæki að ræða og það liggur
við að við höfum verið að vinna á
sama gengi öll þessi ár. Aukin velta
á sér því einkum skýringu í auknum
umsvifum en ekki f breytingu á
gengi nema að mjög takmörkuðu
leyti.
Afkoman hefur verið mjög góð
síðastliðin 3 ár. Vaxtarbroddurinn
hjá okkur hefur verið á tveim svið-
um þ.e. í neytendapakkningum og
hollustuvöru en síðast en ekki síst
er um mjög mikla aukningu í fram-
leiðslu á loðnulýsi. Við eram byijað-
ir að selja loðnulýsi til fóðuriðnaðar
í laxeldi, álarækt og til rækjufram-
leiðenda í mörgum löndum. Við
vinnslu á loðnulýsinu verður veruleg
verðmætisaukning og í framtíðinni
hyggjumst við leggja mikla áherslu
á þetta svið. Við eigum fullt í fangi
með að fylgja þessari aukningu á
umsvifum fyrirtækisins eftir. Við
eram komnir í samband við mjög
stóra aðila sem nota þúsundir tonna
af lýsi til fóðurgerðar á ári hveiju.
Síðast komumst við í samband við
fóðurfyrirtæki í Thailandi og fyrsta
sending fer til þeirra í janúar."
— Hvað hefur að þínu áliti gert
ykkur kleift að auka útflutning fyr-
irtækisins?
„Það er í mínum huga fyrst og
fremst að við höfum mjög góðum
tækni- og vísinda mönnum á að
skipa. Hjá þeim fyrirtækjum sem
við okkur skipta er mikil áhersla
lögð á greiðan aðgang að upplýsing-
um og að gæðaeftirlit í svona fyrir-
tækjum sé þannig að það uppfylli
þeirra kröfur. Þetta hefur tekist í
gegnum okkar tæknimenntaða fólk.
Hér starfa fimm háskólamenntaðir
raunvísindamenn þ.e. verkfræðing-
ur, efnafræðingur, lyfjafræðingur,
lífeðlisfræðingur og matvælafræð-
ingur. Við höfum því getað í gegn-
um þetta unga og áhugasama fólk
fengið tiltrú þessara aðila sem
skipta við okkur. Vitneskja sem hér
er til staðar um fítu er á mjög háu
stigi hvar sem litið er til í heimin-
um. Þetta hefur aukið traust við-
skiptaaðila okkar á því að hér geti
þeir fengið tæknilegar upplýsingar
hveiju sinni og geti treyst því að
framleitt sé undir ströngu gæðaeft-
irliti og af fólki sem hefur nauðsyn-
lega þekkingu til áð bera.
Verðmætum kastað í sjóinn
— Það hafa heyrst kvartanir frá
Morgunblaðið/Júlíus
LÝSI HF.— Ágúst Ein-
arsson, forsljóri Lýsis hf. Hann
segir að ekki berist næg lifur á
land og erfitt sé að útskýra
hvers vegna sjómenn á dag-
róðrabátum hirði ekki lifrina.
Fyrirtækið hafi því þurft að
kaupa lifur frá stöðum utan
hinna hefðbundnu verðtíðar-
svæða þ.e. frá Norður- og Aust-
urlandL
ykkur um hráefnisskort. Hvemig
hefur fyrirtækinu gengið að útvega
lifur til lýsisframleiðslunnar?
„Ástæðan fyrir því að ekki berst
næg lifur á land til lýsisframleið-
enda er fyrst og fremst sú að geng-
ið hefur verið illa um þorskstofninn
með gegndarlausu smáfískadrápi.
Frá hinum stóru vertíðarplássum á
Suðumesjum er nú verið að selja
hvem bátinn á fætur öðram — oft
einvörðungu til þess að frystitogar-
ar geti nýtt sér kvóta þeirra. Það
er Ijóst að þetta ástand á eftir að
versna mjög mikið. Það era tveir
sæmilega góðir þorskstofnar að
koma inn í vertíðarveiðina á þessu
ári og árið 1990. í framhaldi af
þessum tveimur árgöngum koma
mjög lélegir árgangar. Eg spái þvi
að hér eigi eftir að verða mikill
samdráttur í þorskveiðum í upphafi
næsta áratugar. Það er skijjanlega
mjög slasmt fyrir okkur eins og
önnur fyrirtæki sem era í vertíðar-
fiski. Ástand vertíðar- eða hrygn-
ingastofnsins endurspeglast í því
magni sem við fáum. Við höfum
reynt að mæta þessu með ýmsu
móti og eram byijaðir að kaupa lif-
ur frá stöðum á Austurlandi og
Norðurlandi. Ég verð var við mikla
ánægju með þessi viðskipti hjá út-
gerðarmönnum og fískverkendum á
þessum stöðum og er áhugi þeirra
að aukast. Einnig höfum við keypt
hrálýsi frá lifrarbræðslum víðsveg-
ar um landið og fullunnið það hér.“
Það er hins vegar erfitt að út-
skýra það hvers vegna dagróðrabát-
ar sem koma að landi daglega hirða
UM HELMINGUR þeirra jól-
atrjáa sem seldust fyrir þessi jól
voru íslensk, samkvæmt upplýs-
ingum frá Sigurði Blöndal skóg-
ræktarstjóra. Höggvin voru um
15.000 tré hér á Iandi og seld
fyrir jólin, og annað eins magn
var flutt inn, aðallega frá Nor-
egi. Ekki er hægt að draga upp
nákvæma heildarmynd af jóla-
tijásölu fyrir jólin, þar sem nið-
ekki lifrina. Það fær mig enginn til
að taka undir barlóm í sjómönnum
fyrr en þeir byija á því. Þama er
um veraleg verðmæti að ræða sem
kastað í sjóinn. Vegna þessa sam-
dráttar í lifrarmagni höfum við ver-
ið að umbreyta fyrirtækinu til ann-
arra hluta, færa okkur á önnur
svið og þannig mæta samdrættin-
um.“
Ný lýsisverksmiðja við
Sundahöfn
— Það hefur komið fram að þið
hyggist í kjölfar sameiningar Hyd-
rol og Lýsis byggja nýja verk-
smiðrju. Hvað líður þeim áformum?
„Verksmiðjan hér er orðin gömul
og í mjög óhentugu húsnæði. Hér
hefur verið pijónað við hvert húsið
á fætur öðru. Við sameiningu á
fyrirtækjunum skapast möguleiki á
að setja þau undir sama þak og
setja upp fullkomnar vinnslurásir
annars vegar fyrir þorskalýsi og
hins vegar loðnulýsi. í þriðja lagi
eram við á stórri og dýrri lóð sem
er á ir\jög eftirsóttu svaeði til íbúða-
bygginga. Við eram komnir í mikla
nálægð við íbúðabyggðina og því
er ekki að leyna að okkur getur
fylgt mikil uniferð af flutningabíl-
um. Þar fyrir utan þurfum við að
kynda katla sem getur valdið
óþrifnaði. Ég geri mér fyllilega
grein fyrir því að þegar hér verður
allt fullbyggt í kringum okkur fer
að þrengja svo að okkur að við
þyrftum að fara.
Við eigum talsvert stóra lóð við
Sundahöfn þar sem Hydrol er. Það
yrði mjög heppilegt fyrir okkur að
flytja þangað þar sem við flytjum
út þúsundir tonna gegnum höfnina.
Þannig losnum við einnig við ferðir
gegnum miðbæinn. í okkar huga
er það óyggjandi að með því að
byggja nýja verksmiðju fyrir þessa
starfsemi og setja undir sama þak
yrði hægt að ná veralegri hagræð-
ingu.
Það yrði byijað á að færa fram-
vinnsluna hér í burtu en um nokk-
urt skeið yrðu hér skrifstofur og
pökkun. Við ætlum ekki að ráðast
í of mikið í einu og það verður far-
ið mjög varlega. Hitt er svo annað
mál hvernig fer um þennan atvinnu-
rekstur ef á að ganga svo nærri
fyrirtækjunum eins verið er að gera
í dag. Það er með ólíkindum þetta
ástand sem yfirvöld hafa skapað
atvinnurekstrinum hvert sem litið
er. Jafnvel sterkustu fyrirtæki
kikna að lokum undan þessu. Dag-
inn sem ég byijaði héma fyrir
ríflega þremur áram var gengið á
bandaríkjadalnum 42,80 en í dag
er gengið 45,40. Á sama tíma hefur
allur launakostnaður og allur annar
tilkostnaður hækkað um á annað
hundrað prósent. Jafnvel sterkt fyr-
irtæki eins og Lýsi hf. stendur ekki
undir þessuin ósköpum til lengri
tíma,“ sagði Ágúst Einarsson.
urstöðutölur um sölu liggja ekki
fyrir.
Sigurður sagði, að Skógrækt
ríkisins seldi um og yfir 11.000 jóla-
tré í heild- og smásölu um hver
jól, en þó væri salan misjöfn milli
ára. Það væra hins vegar ýmsir
minni aðilar sem seldu afganginn
af íslensku tijánum. Sigurður taldi,
að heildarárssala jólatijáa hérlendis
væri um 30.000 tré.
Verslun
Um helmingurjóla-
tijáa um þessijól íslensk