Morgunblaðið - 10.08.1991, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. AGUST 1991
F R Á K Ö I N
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. AGUST 1991
brand, sem veitir Kunstverein Köln
forstöðu. Fyrir henni vakti ekki að
sýna þverskurð af íslenskri myndlist,
heldur vildi hú setja upp sýningu með
listafólki sem nálgaðist viðfangsefni
sín á persónulegan hátt: „sem okkur
sýndist að félli inn í alþjóðlegan ramma
sýningarverkefnisins". Á fundi með
blaðamönnum fyrir opnunina sagðist
Stockebrand að öllu leyti standa á bak
við sýninguna, í listrænu tilliti sem og
öðru.
Misjafnlega er staðið að þessum
landasýningum. f Bæjaralandi er
Skandinavía, það er Norðurlöndin fjög-
ur: Danmörk, Svíþjóð, Noregur og
Finnland. Af sextán listamönnum frá
þessum milljónaþjóðum eru 9 sænskir,
4 danskir, 2 finnskir og 1 norskur, og
er þeim dreift á fjóra sýningarstaði.
Fyrst ber að nefna Miinchen, en þar
fyrir utan er um Bayereuth, Coburg
og Rosénheim að ræða, staði sem
vægast sagt hafa ekki stórt vægi í
myndlistarheiminum og
hætt við að athygli heims-
pressunnar beinist ekki
þangað. í Munchen eru
sýnd verk eftir fjóra Svía,
og þar mætti undirritaður
á blaðamannafund fyrir
opnunina; verður að segjast
eins og er að Miinchener
Kunstverein kemst ekki
með tærnar þar sem Köln-
ischer Kunstverein hefur
listrænu hælana. Má segja
að i Míinchen hafi enginn
sérstakur hugur fylgt máli
hjá aðstandendum og því
verið unnið að skipulagn-
ingunni með hangandi
hendi, þar sem Kölnarsýn-
ingin er aftur á móti sett
upp af stakri alúð. í kynn-
ingarávarpi forstöðu-
mannsins í Miinchen var
greinilegt að list frá Skand-
inavíu var honum ekkert
hjartans mál, heldur í þessu
tilviki uppáþröngvuð
skylda.
„Bergmálið frá kyrrð eyj-
arinnar" er hljómurinn í
fyrirsögn þeirrar greinar
sem hér var áður vitnað í.
Kyrrðin er sennilega nefnd,
því lítið fer fyrir litadýrð á
sýningunni; hún þykir vera-
áberandi steingrá. í sýning-
arbók hugleiðir Sabine Moll hvað
það geti verið sem gerir íslenska
list íslenska — og verður fyrir henni
íslenskt landslagið og náttúran. Til-
hneigingu íslenska listafólksins á
sýningunni til að einfalda formin,
telur hún vera endurspeglun frá
náttúrulegri upplifun.
Þegar skránni um allar sýning-
arnar er flett, er ljóst að íslenska
sýningin virðist skera sig úr — og
það er einmitt meginatriði. Vafa-
laust hefði verið hægt að senda
málverk frá íslandi, en hæpið er
að það hefði vakið sérstaka at-
hygli, því að í evrópska listaheimin-
um í dag eru „allir" að mála og
enginn skarar neitt sérstaklega
fram úr öðrum á þeim vettvangi.
Af fyrstu viðbrögðum svæðis-
blaða í Köln mátti lesa að hér væri
ekki á ferðinni afdalalist, íslending-
arnir séu í hæsta máta upplýstir.
Og þá er að sjá til hvernig sýning-
unni reiðir af í sambandi við að
komast á síður listtímaritanna, sem
allt virðist benda til að ætti að geta
tekist í þetta skiptið. En þá verður
farið að taka Island alvarlega í
myndlistarheiminum; á' því hefur
einmitt verið misbrestur á undan-
förnum árum, sumpart vegna inn-
lends klaufaskapar og sumpart
vegna hroka útlenskra aðila — von-
andi er að núna takist loksins að
snúa blaðinu við, það verðskuldar
þessi sýning í Köln.
Morgunblaðið/Einar Falur
KRISTRÚN GUNNARSDÓTTIR, GUÐRÚN HJARTARDÓTTIR OG
KATHRYN PEROTTI sýna skúlptúrverk, ísetningar, hljóðverk
og grafík ú Klapparstíg 30 ásamt GUNNARI GRÍMSSYNI,
DAVID SIMPKIN OG MARIKEN TATEROO.
Löngunin til að
pikka og pota
í húsnæði því sem gjarnan var kennt við Billann á
Klapparstíg, nánar tiltekið Billjarðsstofan Klapparstíg
26, hafa 6 ungir og framtakssamir listamenn komið
sér fyrir með sýningu á skúlptúrum, ísetningum (install-
ations), hljóðverkum, myndbandsverkum og grafík, og
þannig gefið þessu lúna húsnæði nýjan og ferskan svip.
Sýningin opnaði á fimmtudag og verður opin fram
yfir næstu helgi.
Driffjöðurin á bakvið þessa
sýningu er Kristrún Gunn-
arsdóttir, ung listakona
sem stundað hefur nám við Cali-
fornian Institute of Arts undan-
farin þrjú ár eftir nám við Mynd-
lista-og handíðaskóla íslands.
Hinir fimm sem taka þátt í sýn-
ingunni eru Guðrún Hjartardótt-
ir, Kathryn Perotti, Gunnar
Grímsson, David Simpkin og
Mariken Tetteroo. Eins og sést
eru þau af ýmsum þjóðernum,
íslensk, hollensk, áströlsk og
bandarísk og þessi ólíki bak-
grunnur þeirra ætti að skila sér
í forvitnilegum potti af hugmynd-
um á gamla Billanum.
Kristrún segir að sýninguna
megi á vissan hátt skoða sem
eina heild. „Við erum óhjákvæmi-
lega bundin af rýminu og höfum
reynt að spinna sýninguna þann-
ig saman að áhorfandinn upplifi
hana sem heild frekar en að
skoða fyrst verk eftir einn lista-
mann og svo annan o.s.frv. Mér
finnst sjálfri miklu eðlilegra að
vinna útfrá rýminu og skapa sýn-
inguna innan þess frekar en
planta verkum í salinn sem
kannski vinna hvort á móti öðru.
Installasjónir bjóða einnig uppá
miklu nánari tengsl milli rýmis
og verka heldur en ef um hefð-
bundna skúlptúra er að ræða.“
Það yrði of langt mál að tí-
unda sérstaklega hlut hvers þátt-
takanda í sýningunni en þó má
segja að flest þeirra ef ekki öll
tengist saman í þvi að reyna
kalla fram sterkar augnabliks-
upplifanir áhorfandans; þannig
er sýningin forgengileg —
kannski listaverk í sjálfu sér —
þar sem sú upplifun sem verkin
kveikja í samhengi sínu á sýning-
unni fæst ekki annars staðar þó
fólk kaupi og taki verk með sér
heim í stofu. Dæmi um slíkt er
kassi þar sem lifandi manneskja
liggur og áhorfendum er boðið
að stinga höndum í hanska og
þreifa á líkamanum innum göt í
kassanum.
Kristrún segist sjálf vinna
mikið útfrá hugmyndum um
táknmál hlutanna í kringum okk-
ur, „allir hlutir hafa sitt eigið
táknmál, þeir fela í sér hvers-
dagslegt notkunarsamhengi sitt,
en ég set þá í annað samhengi
og fmnst spennandi að brjóta upp
viðteknar hugmyndir um fagur-
fræði. Ég nota reyndar fagur-
fræðina vísvitandi og reyni að
gera hlutina fallega því þannig
staldrar áhorfandinn kannski
lengur við verkið og því lengur
sem hann skoðar því lengur
hugsar hann um það.“
Eitt af þvi sem Kristrún segir
heilla sig _er ótti fólks við hið
óþekkta. „Ég nota lífræn efni og
reyni að gera verk sem í fyrstu
vekja óhugnað en síðan verður
forvitnin óttanum yfírsterkari og
áhorfandann langar að skoða
nánar. Þetta er eins og sagan
um Frankenstein þar sem vísind-
amaðurinn gleymir sér við að
skapa, útkoman verður ófreskja
sem fólk óttast en langar líka til
að kynnast nánar og helst að fá
að koma við hana og pota í hana.
Það er þessi löngun okkar allra
til að pota og pikka, til að ráðsk-
ast með hina lífrænu veröld, sem
heillar mig og ég er að vinna
útfrá.“ hs
í ÞÝSKALANDI stendur nú yfir risastór sýning,
sem hófst í júní og nær fram í september. „Kultur,
Europa“ nefnist fyrirtækið. Sýnd er myndlist frá
20 Evrópulöndum á 63 mismunandi stöðum í
Þýskalandi; listamennirnir sem taka þátt nálgast
að vera um fjögur hundruð talsins. ísland er með
í þessari stóru mynd, sem kölluð er
Menningarlandslag Evrópu; það er til húsa í Köln-
ischer Kunstverein, einhverju besta heimilisfangi
þessa yfirgripsmikla sýningarhalds.
að er samband þýskra listhúsa
(kunstverein) sem stendur á bak
við fyrirtækið og hugmyndin er
sögð tilkomin með hliðsjón af vænt-
anlegri „sameiningu" landa í Evr-
ópu, einhvem tímann í framtíðinni.
Kunstverein eru listvinafélög í
borgum og bæjum Þýskalands, og
reka þau samnefnd listhús til efling-
ar menningunni. Þau fyrstu komu
fram á fyrri helmingi nítjándu ald-
ar, fyrir fmmkvæði borgara sem
vora áhugasamir um listir, en fyrir-
myndimar vom sóttar til Englands
og Sviss (Art Societies og Kunst-
gesellschaften). í dag em þessi
kunstverein 165 talsins, með um
75 þúsund félaga. Þau gegna mis-
stóram hlutverkum, allt eftir því
hversu metnaðarfullt og hæft það
starfsfólk er sem á málum heldur.
Staða kunstvereins er eitthvað mitt
á milli safns og gallerís, en þar fer
hvorki fram söfnun né sala mynd-
listaverka, heldur er markmiðið það
að koma á framfæri samtímalegri
myndlist — og þegar vel tekst til
gegna þessi listhús þar með vissu
forystuhlutverki — í því felst ein-
mitt meginhlutverk þeirra, en
hvernig til tekst veltur allt á því
hver er við stjóm í hverju tilviki.
Slagur fór fram um stærstu lönd-
in og vænstu bitana, en í rólegheit-
um og andspymulaust nældi Kunst-
verein í Köln sér í ísland. Stuttgart
hreppti Frakkland, Frankfurt Ítalíu,
Berlín og Spán. Freiburg náði í
Bretland, Hamborg Austurríki,
Hannover Sovét, Bonn, Pólland,
Bremen og Ungverjaland. Hlut-
skipti hinna ýmsu landa er því
mismikið. Hollendingar til dæmis,
sem eiga í miklum erfíðleikum með
að koma list sinni á framfæri á
alþjóðlegum vettvangi, komust ekki
lengra en í landamærabæinn
Emmerich. í Þýskalandi er ekkert
minna um krummaskuð fremur en
á íslandi og öðmm venjulegum
löndum. Þannig má ætla að Portúg-
al hafi misst lystina á þátttöku
vegna þess að ekki gafsst nógu
gott pláss fyrir portúgalska list.
Af öðmm Evrópuþjóðum sem ekki
eru með — Albanía, Búlgaría, Rúm-
enía — er það að segja, að enginn
KRISTJÁN GUÐMUNDSSON: Teikning.
FINNBOGI PÉTURSSON: Teikningar (12 hútalarar).
RAGNA RÓBERTSDÓTTIR: Án titils
hafði áhuga á listinni þaðan. Þáer-
u„nýju löndin“ í austurhluta Þýska-
lands ekki á listanum yfir gest-
gjafa; í fyrsta lagi vegna þess að
fyrir fjórum ámm þegar undirbún-
ingur hófst að útfærslu þessa sýn-
ingarverkefnis, var ekki komið til
endursameiningar þýsku ríkjanna,
og í öðru lagi var sagt aðí „nýju
löndunum“ væri enn ekki fyrir
hendi æskileg sýningaraðstaða, auk
þess sem þau skortir fjárhagslegt
bolmagn.
Umsagnir í blöðum um þetta
risasýningarátak þýsku listhúsanna
er nokkuð á eina lund. Ekki þykir
alveg Ijóst hvaða tilgangi svona til-
stand eiginlega þjónar. Þá þykir
heldur ekki fara mikið fyrir nýjung-
um. Grein í Zeit er til dæmis löðr-
andi af kaldhæðni, og höfundur
spyr hveijum öðram en Þjóðveijum
gæti dottið svona Iagað í hug, að
mæla kúltúrkraft Evrópulandanna.
Blaðamaður frá Frankfurter Allge-
meine blaðar í gegnum 942 blað-
síðna katalóginn, sem er í lögun
eins og landakortabók; hann kemur
auga á fátt bitastætt, en slær því
upp í fyrirsögn greinar sinnar að
bókin vegi 4 kíló (í reynd er hún
3,2 kg). En hvað íslandi viðkemur
er engin ástæða til að hafa áhyggj-
ur eða velta vöngum yfir því hvern-
ig þetta sýningastand kemur út í
heild — mestu máli skiptir að í
Köln fer nú fram ein fyrsta mark-
tæka kynning á íslenskri nútímalist
í Þýskalandi. Fyrsta umsögnin um
íslensku sýninguna birtist þegar
daginn fyrir opnun, í Kölner Stadt-
Anzeiger, og hófst greinin þannig:
„Enn eru til sýningar sem koma á
óvart. Hver hefði hingað til vitað,
að á íslandi, þessari litlu eyju í
norðrinu, með 250.000 íbúa, fyrir-
fyndist iist, sem stendur í engu að
baki alþjóðlegum kröfum. Þeim
mun athyglisverðari eru verk þeirra
sjö listamanna sem gefur að líta í
Kölnischer Kunstverein frá og með
þessári helgi. Þetta eru kyrrlát,
næsta íburðarlaus verk; samtgeng-
ur sá gestur auðugari út af sýning-
unni, sem gefið hefur sig þeim á
vald.“ Framhald þessarar greinar
er reyndar allt með jákvæðum
blæ...
Landslið íslands í myndlist skip-
uðu að þessu sinni: Anna Guðjóns-
dóttir, Finnbogi Pétursson, Hreinn
Friðfinnsson, Ingólfur Arnarson,
Kristján Guðmundsson, Ragna Ró-
bertsdóttir og Tumi Magnússon.
Valið annaðist Marianne Stocke-
ANNA GUDJÓNSDÓTTIR: Án titils.
íslenska listafólkió, talið frú vinstri: HREINN FRIÐFINNSSON, FINNBOGI PÉTURSSON, RAGNA RÓBERTSDÓTTIR, KRISTJÁN GUÐMUNDS-
SON, ANNA GUÐJÓNSDÓTTIR, INGÓLFUR ARNARSON OG TUMI MAGNÚSSON.
HREINN við verk sitt Anatomie.
TUMI við verk sitt An titils.
INGOLFUR ARNARSON: 14 teikningar.
Menningarlandslag Evrópu
Island í Köln
TEXTI: Einar Guðmundsson
» c

V

Í|jllSÍ|fÍt
SEX UNGIR LISTAMENN SÝNA „ALLSKONARVERK" Á SAMSÝNINGU