Morgunblaðið - 20.02.1992, Qupperneq 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNVLÍF FIMMTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1992
Tölvur
- Marinó G. Njálsson
Tölvuvæðing eða tölvunetvæðing?
Millitölvur eru óðast að víkja fyrir staðarnetum
Fyrir tólf árum, nánar tiltekið
1980, var kynnt nýjung á tölvu-
markaðnum. Þetta var spjald, sem
átti að sjá til þess að örtölvur (þ.e..
Pésar eða Macintosh, o.s.frv.) gætu
haft samskipti sín á milli. Spjaldið
var kennt við Ethernet, sem út-
leggst á íslensku sem ljósvakanet.
Þetta spjald átti eftir að verða upp-
hafið að mikilli breytingu í tölvu-
væðingu fyrirtækja ásamt hinni öru
þróun á örtölvum. Það sem hér er
um að ræða er svo kallað staðarnet.
Gjöfin til hennar
fœst hjá okkur
r
Sævar Karl Olason
Bankastræti 9, sími 13470
Það var samt ekki fyrr en 1984,
sem fyrstu staðarnetin, eins og við
þekkjum þau, komu á markað. Það
ár kynnti Microsoft MS Networks
og IBM PC-Network Program.
Bæði þessi net byggðu á MS-DOS
stýrikerfínu. Á sama tíma var þriðja
fyrirtækið, Novell Inc., að vinna að
sjálfstæðum nethugbúnaði, sem
notaði ekki MS-DOS. Hugmynd
allra var að búa til kerfí, sem gæti
leyft örtölvum að hafa samskipti
sín á milli og samnýta gögn, hug-
búnað og vélbúnað.
Notendur voru tregir að taka við
þessari nýjung og það var ekki fyrr
en 1988, að einhver kippur komst
í sölu staðarneta. Á því ári tvö-
faldaðist því sem næst fjöldi upp-
settra staðarneta, þ.e. fór úr um
það bil 420.000 í 820.000. (Þetta'
er að sjálfsögðu á heimsvísu.) í lok
þessa árs er því spáð að uppsett
staðarnet verði um 2,2 milljónir.
Hvað er staðarnet?
I stuttu máli er það staðarnet,
þegar tvær eða fleiri örtölvur (ein-
menningstölvur) eru tengdar saman
og þær hafa samskipti sín á milli
um kapla. Örtölvurnar samnýta
gögn, vélbúnað og hugbúnað og eru
að jafnaði innan sama svæðis.
Helstu kostir staðarneta eru auk
samnýtingar á gögnum, vélbúnaði
og hugbúnaði, betri nýting á vél-
búnaði, samskipti milli notenda með
tölvupósti, háhraða gagnasam-
skipti, dreifð vinnsla og betri nýting
á notendahugbúnaði. Einnig að net-
in má stækka eftir þörfum notand-
ans, staðsetja má öflugar tölvur þar
sem þeirra er þörf og að hver not-
andi getur verið sjálfstæður á net-
inu, ef tölvan hans er með ákveðinn
lágmarksbúnað.
Millitölvukerfin
Fyrir tíma staðarnetanna höfðu
fyrirtæki ekki marga kosti, ef sam-
nýta þurfti tölvutæk gögn. Þau urðu
að fá sér fjölnotendakerfi á borð
við S/36 frá IBM eða VAX frá
DEC. Þessi kerfi höfðu marga kosti
umfram það, sem önnur tölvukerfi
gátu boðið á þessum árum. Má þar
helst nefna að margir notendur
geta tengst einni og sömu móður-
tölvunni og þannig hafa þeir sam-
eiginlegan aðgang að gögnum sem
þar eru geymd. Móðurtölvan mið-
stýrir allri skráavinnslu og sam-
skiptum milli notenda og auk þess
fer öll vinnsla fram á henni. Notend-
ur vinna á sérhönnuðum skjástöðv-
um, sem oftast eru ekki færar um
neitt annað en að bera skilaboð
milli lyklaborðs notandans og
móðurtölvunnar og þaðan aftur að
skjá notandans.
Þessi tölvukerfi hafa líka marga
ókosti og er gífurlegur kostnaður
efstur á blaði. Það liggur við að
allt kosti mikið: upphaflega móður-
tölvan, hugbúnaðurinn, jaðartæki
og útstöðvarnar. Ef stækka þarf
kerfíð eru viðbætur eða uppfærslur
jafnvel enn dýrari og endursöluverð
gamla búnaðarins oft lítið í saman-
burði við nýja tölvu. Þetta þýðir,
að það er ekki á færi allra að setja
upp svona samstæðu.
Kostir staðarneta
Það er mjög algengt að fyrirtæki
sem eru að netvæðast eigi fyrir ein-
hverjar örtölvur. Þessar tölvur hef-
ur fyrirtækið eignast á nokkurra
ára tímabili í samræmi við þarfír
fyrirtækisins (og kröfur skattayfír-
valda). Eftir því, sem tölvunum
hefur fjölgað, hefur þörfin á sam-
nýtingu gagna, hugbúnaðar og vél-
búnaðar (jaðartækja) aukist. Ein-
föld lausn á því er að flytja gögnin
á milli tölva á disklingum, setja
sama hugbúnaðinn upp á mörgum
tölvum og hafa sérstakar tölvur,
þar sem prenta má út skjöl og lista.
Þessi lausn er bæði óhandhæg og
dýr, fyrir utan að vera oftast brot
á höfundarrétti hugbúnaðar.
Margir hafa sett upp staðamet
hjá sér með því að byrja að tengja
saman tvær eða þrjár örtölvur, með
gagnasamskipti í huga. Síðan hefur
kerfíð undið upp á sig og tölvunum
fjölgað. í þessu koma kóstir staðar-
neta ótvírætt fram. Hægt er að
byija smátt og ódýrt og bæta síðan
við eftir þörfum. Með miðlægri
gagnageymslu á netstjóra eða miðli
geta allir notendur haft aðgang að
gögnum sínum frá hvaða netstöð
sem er. Þetta þýðir að notendur
geta ekki bara samnýtt gögn og
hugbúnað heldur líka vélbúnað.
Þörfin fyrir margar dýrar og afkast-
amiklar tölvur minnkar, vegna þess
að starfsmenn geta skipst á að
nota nota slíka tölvu (t.d. fyrir
teiknivinnu) en síðan haft hver um
sig afkastaminni og ódýrari tölvu á
sinu borði.
Samkeppnin við millitölvur
Staðarnet eru nú farin að koma
í staðinn fyrir millitölvukerfi í nær
allri vinnslu. Fyrir utan að þau eru
ódýrari og sveigjanlegri, þá er auð-
veldara að bæta við kerfið án þess
að það reyni mikið meira á afkasta-
getu móðurtölvu/netstjóra. í milli-
tölvukerfinu kemur að þeim punkti
að vinnslugeta móðurtölvunnar
leyfir ekki meiri fjölgun útstöðva,
nema það komi niður á svartíma
notenda. Slíkt hendir ekki á staðar-
netinu, vegna þess að vinnsla hvers
notanda er framkvæmd af örgjörva
þeirrar netstöðvar, sem unnið er
við, en ekki á netstjóranum.
Hin seinni ár hefur þeim verk-
efnum fækkað, sem millitölvurnar
ráða við en örtölvurnar ekki. Á ör-
tölvumarkaðnum hefur þróun vél-
búnaðar verið mjög ör. Svo ör að
það liggur við að meiriháttar tækni-
nýjung komi á 6 mánaða fresti.
Sífellt er að koma á markaðinn nýr
hugbúnaður eða nýjar og endur-
bættar útgáfur af eldri, sem eiga
engan sinn líka í millitölvuumhverf-
inu. Og notendaskil eru almennt
mun vingjarnlegri. Á þessu sést að
staðarnetin bjóða upp á marga
kosti, sem millitölvur geta einfald-
lega ekki keppt við. Þar sem enn
þá er þörf fyrir reiknigetu millitölva
hafa mörg fyrirtæki séð þann kost
vænstan að hafa örtölvur sem út-
stöðvar og tengja þær síðan saman
í staðarnet. Þannig er staðarnetið
aðal vinnsluumhverfí notandans, en
tenging við bókhald á millitölvu
auka möguleiki.
Ég vil taka það skýrt fram að
hjá mörgum fyrirtækjum og stofn-
unum er enn þá þörf fyrir tölvu-
kerfi, sem hafa meiri afkastagetu
en örtölvur geta boðið. Þessum
undantekningu fer fækkandi.
Öflugustu örtölvur (t.d. 486 tölvur)
hafa jafnvel meiri reiknigetu en
millitölvur í S/3X línunni frá IBM
eða VAX/700 línunni frá Digital,
en þær síðamefndu hafa á móti
ýmsa kosti fram yfir 486-tölvuna.
Mestu máli skiptir að staðamet
bjóða á viðráðanlegu verði vinnslu-
umhverfi, sem hentar flestum og
geta uppfyllt flestar kröfur um
tölvusamskipti, samnýtingu gagna,
hugbúnaðar og vélbúnaðar og ör-
yggi gagna jafnvel, ef ekki betur
en millitölvurnar.
Höfundur er tölvunarfræðingur.