Morgunblaðið - 23.04.1992, Blaðsíða 8

VE)SKIFTI AIVINNULÍF
FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 1992
Þjónusta
Aðstoð í rekstrarerfiðleikum
Rætt við Gísla Maack, fyrirtækjaráðgjafa og framkvæmdastjóra Hugboðs hf.
ERFIÐLEIKAR — „Rekstur fyrirtækja sem eru komin í
vandræði er mjög ólíkur öðrum rekstri og þó að stjórnandi hafi mikla
reynslu í fyrirtækjarekstri þá er alls ekki víst að hann kunni að taka
rétt á þeim vandamálum sem upp koma þegar fjárhagslegir erfiðleik-
ar steðja að,“ segir Gísli Maack.
HUGBOÐ hf. sérhæfir sig í að-
stoð við fyrirtæki í verulegum
rekstrarerfiðleikum og annast
milligöngu um samruna við önn-
ur fyrirtæki. Fyrirtækin sem leit-
að hafa til Hugboðs eru yfirleitt
komin í það mikil fjárhagsleg
vandræði að ráðgjöfin felst að
miklu leyti í sölu þeirra eða sam-
runa við önnur fyrirtæki. Að
sögn Gísla Maack, ráðgjafa og
framkvæmdastjóra Hugboðs, er
fyrirtækið hið eina sem sérhæfir
sig á þessu sviði á Islandi. Einnig
býður Hugboð bönkum og lána-
stofnunum að annast reglulegt
eftirlit í skuldugum fyrirtælgum
þeirra.
A síðastliðnum 6 árum hefur Gísli
Maack unnið fyrir 11 fyrirtæki í
rekstrarerfiðleikum, bæði á íslandi
og í Danmörku. Hann sá t.d. um
söluna á Velti til Brimborgar og
einnig hefur hann verið framkvæmd-
astjóri hjá Gunnari Ásgeirssyni hf.
og Von Veritas í Danmörku. Eftir
að hafa öðlast reynslu á þessu sviði
stofnaði Gísli Hugboð hf. ráðgjafar-
þjónustuna í mars á sl. ári. Gísli
hefur yfirleitt starfað sem- fram-
kvæmdastjóri fyrirtækjanna en eftir
að hann stofnaði Hugboð er mark-
miðið að hann komi inn í fyrirtæki
og starfi við hliðina á framkvæmda-
stjóra þess.
„Framkvæmdastjóri hjá illa
stöddu fyrirtæki þarf bæði að sinna
rekstri fyrirtækisins og að glíma við
lánadrottna," segir Gísli. „Það er
meira en einn maður ræður við þó
margir reyni það. Mitt hlutverk er
að taka á vandamálum fyrirtækisins
með skuldbreytingum, endurfjár-
mögnun eða sameiningu við annað
fyrirtæki þannig að sá framkvæmd-
astjóri sem er fyrir geti einbeitt sér
að rekstrinum. Auk þessa er mikið
álag á mönnum þegar fyrirtæki á í
erfiðleikum og því geta þeir ekki
sinnt rekstrinum sem skyldi.“
Gísli leggur fyrir fyrirtækin til-
lögu um grófa aðferðalýsingu og
þegar menn eru sammála um að-
gerðir þá aðstoðar Gísli við fram-
kvæmdina á þeim. Þ.á.m. gengur
hann á milli lánadrottna og semur
um skuldir fyrirtækisins. Þá getur
hann einnig séð um að útvega fjár-
magn inn í fyrirtækið ef þau eru líf-
vænleg, annast niðurskurð og hag-
ræðngu, þ.á.m. endurmeta vinnu-
aflsþörf.
Samruni oft æskilegur
kostur
„Algengast er að ég ráðleggi fyr-
irtækjum niðurskurð, sölu á eignum
og endurfjármögnun á skuldu n þeg-
ar það á við. Dugi það ekki þá getur
samruni við aðra einingu í sömu
grein verið lausnin. Reyndin er því
miður sú að staða fyrirtækjanna er
oft verri en eigendur telja. Algengt
er að stjórnendur afneiti ástandinu
og því grípa menn oft of seint til
nauðsynlegra aðgerða. Það hefði
mátt bjarga mörgum fyrirtækjum
hérlendis ef fyrr hefði verið gripið í
taumana.
Stjórnendurnir fljóta með
straumnum þangað til einhver lána-
drottin tekur ákvörðunina fyrir þá.
í millitíðinni safnast mikið af skuld-
um og fleiri og fleiri verða fyrir tjóni.
í öllum rekstri gildir að það þarf
einnig að taka óþægilegu ákvarðan-
irnar.
Eins og markaðsaðstæður eru í
dag er góður kostur fyrir mörg fyrir-
tæki að finna sér aðila að renna
saman við. Það sem er þó vandasam-
ast við samruna er að samkeppnisað-
ilinn fái ekki of miklar upplýsingar
um rekstur fyrirtækisins ef ekki af
samruna verður. Því er gott að fá
milligöngumann til að skoða rekstur-
inn hjá báðum aðilum sem getur
valið úr hvaða tölur skipta máli án
þess að þær upplýsi of miklu um
viðkomandi rekstur.
Hugboð hf. sérhæfir sig ekki í
neinni einni tegund fyrirtækjarekstr-
ar þar sem Gísli segir að þau sjónar-
mið sem mestu máli skipta séu þau
sömu í öllum rekstri. „Yfirleitt má
rekja erfiðleika til offjárfestingar,
t.d. eiga margir í erfiðleikum núna
sem fjárfestu of mikið 1986 og 1987
þegar mikil bjartsýni ríkti.“
Gísli býður bönkum og lánastofn-
unum einnig sína þjónustu. Hann
segir jafnvel algengt að lánastofnan-
ir hafi meiri hagsmuna að gæta í
fyrirtæki en sjálfir hluthafarnir. „
T.d. geta verið lögð gögn fyrir bank-
ann sem eru mjög trúverðug en með
því að fara út í fyrirtækin -og skoða
bókhald, undirgögn og ræða við
starfsmenn kemst maður e.t.v. að
því að væntingar fyrirtækisins eru
ekki raunhæfar. Slík vinna hlýtur
að vera arðbær fyrir banka sem láta
miklar fjárhæðir í afskriftasjóði."
Gísli segir fjármál og hagræðingu
ekki vera það eina sem máli skipti
í rekstri fyrirtækis. „í þjóðfélaginu
vill hin mannlega hlið á þessum
málum gleymast. Fyrirtæki í erfið-
leikum valda stjórnendum miklum
vanda. Hluti af minni vinnu er því
að hjálpa mönnum að halda reisn
sinni og sætta sig við hlutina. Það
þarf að sýna þessum mönnum nær-
gætni en nauðsynlegt er að segja
þeim satt. Það á ekki að fegra
ástandið en jafnframt þarf að benda
þeim á leiðir út úr ógöngunum,"
segir Gísli Maack.
Fólk
Útíbússijóri fs-
landsbanka
MBJÖRN Eysteinsson hefur tekið
við stöðu útibússtjóra Islandsbanka
Kringlunni 7. Hann
lauk stúdentsprófi
frá Verslunar-
skóla Islands árið
1970. Á árunum
1972 til 1987 .starf-
aði Björn sem
skrifstofustjóri hjá
Berki í Hafnar-
firði, en árið þar á
eftir var hann
framkvæmdastjóri
Hraðfrystihúss Stokkseyrar. Frá
miðju ári 1988 var Björn útibús-
stjóri Útvegsbanka íslands og síðar
Islandsbanka við Reykjavíkurveg í
Hafnarfírði. Þann 1. desember 1990
tók hann við starfi útibússtjóra Is-
landsbanka í Garðabæ. Björn á 4
böm og er kvæntur Björgu Kristins-
dóttur.
Forstjóri Verk-
fræðistofu
Sig. Thoroddsen
MVIÐAR Ólafsson mun taka við
forstjórastöðu á Verkfræðistofu Sig-
urðar Thoroddsen
hf. í dag, sumar-
daginn fyrsta.
Loftur Þorsteins-
son verkfræðingur,
sem verður hefur
forstjóri síðastliðin
17 ár lætur af því
starfi og kemur til
með að snúa sér að
vinnu við áætlanir
og hugmyndir um
nýjar vatnsaflsvirkjanir.Viðar er 46
ára gamall verkfræðingur. Eftir nám
í verkfræði við NTH í Þrándheimi
hóf hann störf hjá Rannsóknastofn-
un byggingariðnaðarins. Viðar hóf
störf hjá Verkfræðistofu Sigurðar
Thoroddsen hf. árið 1971 og hefur
starfað þar síðan, þar af síðustu
fimm árin sem einn af þremur fram-
kvæmdastjórum. Eiginkona hans er
Birna Björnsdóttir blómakaupmað-
ur.
Björn
Eysteinsson
Viðar
Ólafsson
T o r g i ð
Hvers virði er viðskiptamenntun?
Fyrir skömmu efndi mennta-
málaráðuneytið og NKH, sem er
íslandsdeild norrænnar nefndar
um viðskiptamenntun, til ráð-
stefnu um gildi viðskiptamenntun-
* ar framhaldsskóla fyrir einstakling-
inn og atvinnulífið. Önnur ráð-
stefna um tengsl menntunar og
atvinnulífs verður síðan haldin
þann 7. maí nk. en að henni stend-
ur Sammennt sem er samstarfs-
nefnd atvinnulífs og skóla um
menntun og þjálfun í tengslum við
COMETT.
Þetta ráðstefnuhald staðfestir
vaxandi áhuga í skóiakerfinu um
að ná betri tengslum við atvinnulíf-
ið. Eitt meginmarkmið ráðstefnu
. menntamálaráðuneytisins var ein-
mitt að fá atvinnulífið til að tjá sig
um viðskiptamenntun eins og það
vildi hafa hana. Sérstaka athygli
vakti erindi Þórðar H. Hilmarsson-
ar, forstjóra Globus en það bar
yfirskriftina „viðskiptamenntun —
samskiptamenntun". Þórður
kvaðst m.a. telja að í námsskrá
• viðskiptamenntunar, eins og hún
liti út í flestum framhaldsskólum,
vantaði það sama og alls staðar
annarsstaðar í íslenska skólakerf-
inu, þ.e. aukin áhersla á samskipt-
amenntun eða ræktun samskipta-
þáttarins. Afleiðingar þessa blöstu
alls staðar við og nefndi Þórður
nokkur dæmi þar um: „Útlendingar
telja okkur í flestum tilfellum hæfa
einstaklinga en í hæsta máta ein-
kennilega þjóðarheild og benda í
því sambandi á agaleysi, ein-
staklingshyggju og ákveðinn skort
á virðingu fyrir almennum gildum.
Við kunnum sáralítið fyrir okkur í
hópvinnu og eigum erfitt með að
tileinka okkur slík vinnubrögð and-
stætt því sem ég veit af eigin
reynslu að er lögð mikil rækt við
í menntun nágrannaþjóða okkar.
Hjónaskilnaðir eru tíðir sem ber
vott um samfélagslega upplausn.
Þjónustulund er hugtak sem flest-
um okkar er framandi og stafar
af uppeldisskorti á almennum
mannasiðum og virðingarleysi fyrir
öðru fólki. Agaleysi í skólum og á
heimilum er vaxandi vandamál og
reyndar er talið að hvorki meira
né minna en 50% 6 ára barna á
íslandi eigi við hegðunarvandamál
að etja.“
Þórður kvaðst telja að breyta
þyrfti vægi náms í grunnskóla
þannig að huglægar greinar fengju
þar aukið vægi. Hann tók fram að
viðskiptamenntunin væri almennt
viðunandi hvað varðaði hina tækni-
legu hlið. Þó sagðist hann frekar
vilja sjá fög eins og siðfræði, sál-
fræði, heimspeki og hópvinnu í
staðinn fyrir vörufræði rekstrar-
hagfræði og þjóðhagfræði. „í
heimi stórfelldra og örra breytinga
verða hin almennu gildi það sem
upp úr stendur, sérhæfingin lærist
þegar út í starfið eða háskólann
er komið."
Þessar ábendingar Þórðar hafa
án efa orðið mörgum framhalds-
skólakennaranum á viðskipta-
brautum nokkuð umhugsunarefni
en jafnframt sú fullyrðing að
stjórnendur sem ráði fólk til skrif-
stofustarfa leiti í litlum mæli sér-
staklega eftir fólki með próf frá
einhverjum framhaldsskóla. Odd-
rún Kristjánsdóttir, framkvæmda-
stjóri Liðsauka, benti á í máli sínu
að tiltölulega fáir stjórnendur væru
útskrifaðir úr viðskiptadeildum fjöl-
brautarskólanna. Hins vegar væru
mjög margir útskrifaðir frá Versl-
unarskóla íslands. „Þeir eru
eflaust flestir á þeirri skoðun að
það sé ákveðinn gæðastimpill á
umsækjanda að hafa lokið prófi frá
sama skóla. Þeir sem setja stúd-
entspróf sem almenna menntun-
arkröfu vegna skrifstofustarfa eru
oftast stærri fyrirtæki sem sjá að
verulegu leyti um þjálfun eigin
starfsmanna og líta á prófið sem
grunnmenntun. Smærri fyrirtæki
leggja meiri áherslu á starfs-
reynslu viðkomandi og að þeir
hafi öðlast sérstaka þekkingu t.d.
af notkun tölvuforrita.
Oddrún sagði að ef það væri
álitið æskilegt að menntun fram-
haldsskólanna verði hagnýtari,
færri sæki í háskólanám og nem-
endurnir eftirsóttari á vinnumark-
aðnum, þá hljóti breytinga að vera
þörf. „Bóknámið í gömlu mennta-
skólunum var ekki ætlað að sinna
þörfum vinnumarkaðarins heldur
var það inntökuskilyrði í háskóla.
Nám af viðskiptasviðum fram-
haldsskólanna virðist ekki enn hafa
hlotið viðurkenningu hjá atvinnu-
rekendum, enda fæstum kunnugt
um hvort þar er í raun um að ræða
hagnýtt viðskiptanám eða fornám
að viðskiptafræðum í háskóla.
Gefandi sér þá forsendu að stjórn-
endum sé umhugað um að ráða
til sín vel menntaða starfsmenn,
þá hefur þarna myndast bil á milli
fyrirtækja og verðandi starfs-
manna sem nauðsynlegt er að
brúa.“
Þessir tveir fulltrúar atvinnulífs-
ins varpa hér fram býsna athyglis-
verðri gagnrýni á íslenska mennta-
kerfið og framhaldsskólana. Raun-
ar hefur annar athafnamaður, Jó-
hannes Jónsson, kaupmaður í
Bónus, einnig bent á að hér á landi
vantaði nám í verslunarrekstri.
Þessar ábendingar hljóta að koma
til alvarlegrar athugunar hjá nefnd
sem nú hefur skipuð til að endur-
skoða lög um framhaldsskóla og
grunnskóla.
KB