Morgunblaðið - 24.05.1992, Blaðsíða 40

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MAÍ 1992
“—TTT'—n—;.t f (h, j / • >—
Sí?
AF ISLENSKUM MYNDLISTARNEMUM
ILÆRI
IENSCHEDE
eftir Kjartan L. Pálsson
ÞAÐ kemur oft fyrir úti í hinum
stóra heimi að Islendingur, sem
þar er á ferðalagi í leit að til-
breytingu eða að menningu í ein-
hverri mynd, álpast inn á bar í
einhveiju þorpi, kaupi sér þar
bjór og heyri svo allt í einu sagt
við hliðina á sér: „Hurðu, ertu
ekki Islendingur?"
Eitt af verkum Gunnars Straum-
lands.
Ungmennin frá íslandi sem stunda nám í AKI í Enschede í Hollandi, frá vinstri: Pétur Örn Friðriksson,
Jón Bergmann Kjartansson (Bokki), Guðrún Hjartardóttir, Elsa D. Gisladóttir, Jóhann Valdimarsson
og Gunnar Straumland.
Verk eftir Bokka sem hann nefn-
ir: „Lokuð hurð.“
inni því flest þeirra hafa lokið námi
við Myndlista- og handíðaskóla Is-
lands og öll tekið þátt í margskonar
uppátækjum í listinni. í Hollandi
virðast uppátæki þeirra þó samein-
ast. Þau búa á sama stúdentagarð-
inum, sem er við Emmugötu og
heitir „Macandra“. Þau borða þar
saman sinn daglega hafragraut,
deila saman vinnustofu ásamt
Nönnu Skúladóttur myndhöggvara,
stunda hollenskunám hjá Sigurjóni
og Villu - sem þau kalla mömmu
og pabba í Enschede og passa þá
Odd son þeirra í staðinn og sá
bætir aðeins við hollenska orðaforð-
ann hjá þeim um leið.
Þótt þau séu svona samrýnd í
daglegu lífi virðist það ekki há list-
sköpun þeirra. Þar eru þau eins
ólík og þau eru mörg á staðnum.
Þarna má sjá fínustu strokur í
málverki, subbugang sem á engan
sinn líka, dagbók yfír drauma,
innrömmun á þögnina, rafknúið
blóm og svo má auðvitað ekki
gleyma öllu hinu milli himins og
jarðar. Þetta gengur auðvitað allt
upp hjá þeim í skólanum eins og
íslendingum er einum lagið - við
erum jú mestir, bestir og klárastir
í öllu sem við tökum okkur fyrir
hendur.
I mars sl. kom úr hjá þessum
ungu listamönnum í smáborginni í
Hollandi lítil bók, sem má segja að
beri nafn klíkunnar en hún heitir
„SEX“. í henni er að fínna verk í
máli og myndum - samtals 40 síður
af því sem þau vildu koma frá sér
og var um leið skemmtileg sam-
vinna og tilraun. í lok mars var svo
hjá þeim sameiginleg sýning eða
„Uitnodiging Voor een Ijslandse
expositie" eins og það heitir á máli
innfæddra.
Í skólanum hafa þau eins og all-
ir aðrir nemendur mjög frjálsar
hendur. AKI er þekktur skóli í
Hollandi og víða fyrir að stuðla að
meira sjálfstæði nemandans en al-
mennt gerist. Leiðbeinendurnir líta
á nemendur sína sem unga starf-
andi listamenn, sem þurfi á góðum
ráðum að halda frá þeim eldri. Þeir
hvetja þá jafnvel oft og tíðum til
að halda sýningar í galleríum og
eru mörg dæmi þess að leiðbein-
andi hafi keypt verk af sínum eigin
nemanda.
Skólinn er mjög stór og er með
einskonar útibú um allan bæ. Þarna
er úrval af leiðbeinendum og flestir
eru þeir þekktir og virtir listamenn
hver á sínu sviði. Nemendafjöldinn
er líka mikill og þeir koma víða úr
heiminum. Þetta er fólk á öllum
aldri og úr ýmsum stéttum. Á skóla-
göngunum sér maður meira að
segja nunnu spranga um með
teikniblokkina sína. Allt þetta fólk
á sína drauma og hefur mikið að
segja, hvort sem það er á striga,
tré, járn, pappír eða nánast hvað
sem er. En við skulum heyra hvað
þessir sex ungu landar okkar eru
að gera og hafa að segja.
Gunnar Straumland:
„Um þessar mundir gagnast
málverkið mér best, þess vegna
valdi ég nú málaradeild. Ég gef
mér þó fullt frelsi til að vinna í
önnur efni. Ég nota mikið innri
form líkama míns og set þau í ann-
að samhengi, oft til að tjá tilfinning-
ar eða hugarástand. Eg velti því
oft fyrir mér hvað tilfinningar eða
hugarástand sé'u í raun og veru,
og hvar fyrirbrigðin eigi upptök sín,
hvort það sem við teljum vera af
andlegum toga sé ekki oft og tíðum
líkamlegt ástand og öfugt.“
Hreyfiskúlptúr eftir Pét-
ur Örn Friðriksson sem
hann nefnir: „Sjáið,
kaupið, fljúgið."
Úr myndröð af gerningnum „Past“, eftir Guðrúnu Hjartardóttur.
„Enn á lífi“, verk eftir EIsu D.
Gísladóttur.
Þetta gæti svo sannarlega
komið fyrir þann íslend-
ing sem ferðaðist núna
um hollensku smáborg-
ina Enschede. Fæstir Is-
lendingar hafa heyrt þessarar borg-
ar getið. Þó búa þar mun fleiri íbú-
ar en í henni Stóru-Reykjavík. Sá
sem gengi þar um þessa dagana
gæti auðveldlega heyrt kyijaða ís-
lenska ættjarðarsöngva úti á götu
eða heyrt háværar umræður um
listir og jafnvel íþróttir á tungumál-
inu sem almennt heyrist ekki nema
norður á hjara veraldar. I þessari
^smáborg búa nefnilega 10,5 Islend-
* ingar - þessi 0,5 er íslenskur í
aðra ættina.
Sex þessara íslendinga verða þó
ekki búsettir þarna til lengdar. Þeir
eru þama til að ergja ríkisstjórnina
og skattgreiðendur eins og sumir
þeirra segja, en þeir eru við mynd-
listamám. Ungmennin heita Elsa
D. Gísladóttir, Gunnar Straumland,
Pétur Örn Friðriksson, Guðrún
Hjartardóttir, Jóhann Valdimarsson
og „Bokki“ sem heitir Jón B. Kjart-
ansson. Þau em á aldrinum 24 til
30 ára.
Það hefur löngum þekkst að ís-
lendingar sæki í listnám á erlendri
grund, í leit að meiri þekkingu og
skilningi og þá helst á öllu sem
fyrir augu og eyru ber. Það fer að
nálgast heila öld síðan gömlu meist-
ararnir okkar sátu við nám í Kon-
unglegu akademíunni í Kaup-
mannahöfn. En þökk sé uppreisnar-
anda næstu kynslóða fóm menn í
auknum mæli að fara í önnur lönd
til að fræðast og leita að hinum
eina sannleika - og sjálfum sér í
listinni. Það vom aðallega Norður-
löndin, Italía, Frakkland, Þýska-
land, Bandaríkin og síðast en ekki
síst litla Holland sem urðu fýrir
valinu.
Fyrir rúmum tíu árum mátti
finna nokkra íslendinga í listahá-
skólanum „Academie Voor Kunst
en Industrie" í Enschede, en sá
skóli gengur almennt undir nafninu
AKI. Þeir stunduðu þar nám undir
handleiðslu margra góðra manna
eins og t.d. Sigurðar Guðmundsson-
ar o.fl. Eftir 1984 tóku ungir íslend-
ingar, er hugðu á listnám í Hol-
landi, að leita til „Jan Van Eyck
Academie“ í Maastricht. En eftir
nýlegar breytingar á ýmsum sviðum
í skólnum í Maastricht hefur AKI
aftur náð fyrri vinsældum - og vel
það.
Það er langt frá því að vera al-
gengt að sex Islondingar séu í sama
listaskólanum á sama tíma. Þarf
trúlega að leita aftur til daga Kon-
unglegu akademiunnar í Köben til
að finna slíkt. Ungmennin sex í
AKI em öll í fjöltæknideild skólans,
nema einn sem er í málun. Þau
geta ekki talist til græningja í list-